کعبه در شهر مکه قرار دارد و حداقل یک بار تشرف به کعبه برای مسلمانی که وسع مالی و سلامت جسمی دارد واجب است. کعبه قبله واحد مسلمانان جان است.
خانه کعبه بنایی
در میان مسجد الحرام در شهر مکه است که مقدسترین مکان برای مسلمانان می باشد. نام
کعبه اشاره به چهارگوش بودن این سازه دارد. بر اساس فروع دین اسلام، هر مسلمانی در
صورت برخورداری از استطاعت مالی و بدنی، میبایست در دوران زندگی اش لااقل یک بار به
حج مشرف شده و مناسک حج را به جا بیاورد.
بیت العتیق (خانه کهن یا آزاد شده)، بیت الحرام (خانه دارای حرمت)، بیت المعمور (خانه آباد) و بیت المحرم (خانه حرمت داده یا دارای تحریم) از نامهای دیگر کعبهاند که در قرآن به آن اشاره شده است. کعبه ارتباط مستقیم به ارکان اسلام دارد؛ مخصوصاً فریضه حج که زیارت و طواف کعبه از مبانی حج است. همچنین در برپایی نماز نیز کعبه قبله گاه مسلمانان است.
عمده اطلاعات ما در مورد کعبه منابع نویسندگان اسلامی است. فارغ از روایات و منابع اسلامی، گزارش و سند تاریخی چندانی مربوط به پیش از اسلام در مورد این بنا در دست نیست. بنا بر گفتار تاریخنگار اسلامی، آزرقی، ساختمان کعبه ۱۰ بار بنیان شده است که عبارتند از: بنیان الملائکه، بنیان آدم، بنیان شیث، بنیان ابراهیم و پسرش اسماعیل، بنیان العمالقه، بنیان جرهم، بنیان مضر، بنیان قریش، بنیان عبدالله ابن زبیر و بنیان حجاج ابن یوسف الثقفی.
این سازه تا پیش از گشودن شهر مکه به دست ابوسفیان و برادرانش که از بزرگان و ثروتمندان قریش بودند، به واسطه نگهداری و پرستش بت ها به محلی برای کسب درآمد و سودجویی تبدیل شده بود. زیرا سالانه مردم از کشورها و شهرهای دیگر برای زیارت بت ها و یا نگهداری و سپردن بت هایشان به آنجا میآمدند و هدایا و قربانی های زیادی برای احترام به بت ها تقدیم کعبه میکردند و در کنارش با اهالی مکه هم به داد و ستد میپرداختند. علت مخالفت ها و جنگ هایی که آنها با حضرت محمد (ص) بعد از به پیامبری رسیدنش کردند همین ترس از بی رونق شدن سود و تجارتشان بود. قریش در اطراف کعبه بت های مختلفی قرار داده بودند، مانند: لات، عزی، اسافه، نائله، منات و... بزرگ این بتها هبل بود که بعد از به پیامبری رسیدن پیامبر اسلام و فتح مکه به فرمان او و به دست حضرت علی (ع) تمام بتها شکسته شد.
در دوره بعد از
اسلام کعبه چهار بار به کلی ویران شده و از نو بنا شده است.
دو بار اول به سده اول هجری برمیگردد. در جریان جنگهایی که بین امویان و عبدالله بن زبیر فرماندار وقت مکه صورت میگرفت کعبه دو بار ویران شد. بار اول آتش گرفت و بار دوم توسط سپاهیان حجاج بن یوسف با منجنیق سنگ باران شد. سومین تخریب مکه به ۹۳۰ میلادی برمیگردد که قرامطه که از شیعیان اسماعیلی بودند به مکه حمله کردند و حجاج را قتلعام کردند و چاه زمزم را با جنازههای کشتگان پر کردند. آنان حجرالاسود را ربودند و با خود به احسا در شرق عربستان بردند. تخریب چهارم کعبه در نتیجه سیلی بود که در سال ۱۶۲۹ میلادی (1040 قمری) رخ داد. پس از آن سلطان مراد چهارم ساختمان کعبه را با سنگهای گرانیتی از نو بنا کرد که این ساختمان تا عصر حاضر به جا مانده است.
به هر یک از چهار گوشه کعبه، رکن گویند و کعبه بر چهار رکن بنا گردیده است.
هرگاه واژه رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود از آن رکنی است که حجرالاسود در آن است.
مسیر طواف، از رکن حجرالاسود آغاز شده، سپس به رکن عراقی میرسد و پس از آن به رکن شامی و سپس به رکن یمانی و آن گاه باز به رکن حجرالاسود میرسد و همینجا یک شوط پایان مییابد. برای مطاف حدی وجود ندارد و تا هر جای مسجدالحرام که طواف در آن طواف کعبه صدق کند، طواف مجزی است، ولی مستحب است که اگر اضطرار و ازدحام نباشد در میان کعبه و مقام ابراهیم انجام شود.
طول ضلع در کعبه؛ یعنی از رکن حجر اسود تا رکن عراقی: ۱۱٫۶۸ متر
طول رکن عراقی تا شامی، سمتی که حجر اسماعیل در آن قرار دارد: ۹٫۹۰ متر
طول رکن شامی تا رکن یمانی: ۱۲٫۰۴ متر
طول رکن یمانی تا رکن اسود: ۱۰٫۱۸ متر
بنای کعبه از سنگهای سیاه و سختی ساخته شده که با کنار زدن پرده از روی آن، آشکار است. این سنگها از کوههای مکه به ویژه جبل الکعبه در محله شُبَیکه مکه و جبل مزدلفه گرفته شده است. سنگها اندازههای گوناگون دارند، به گونهای که بزرگترین آنان با طول و عرض و بلندی ۱۹۰، ۵۰ و ۲۸ سانتیمتر و کوچکترین آنان با طول و عرض ۵۰ و ۴۰ سانتیمتر است. پایههای آن از سرب مذاب ساخته شده است و بدین ترتیب بنایی نسبتاً استوار است.
پیش از بنای قریش، کعبه دو در داشته است: یکی در ناحیه شرقی (محل در کنونی) و دیگری در ناحیه غربی که از یکی وارد و از دیگری خارج میشدند؛ اما قریش تنها در ناحیه شرقی آن دری نصب کرد. بعدها عبدالله ابن زبیر در دیگر را گشود که به وسیله حجاج بن یوسف بسته شد و اکنون همان یک در باقی مانده است. این در تا به حال چندین بار عوض شده است و در سال (۱۳۹۸ قمری) به دستور خالد بن عبدالعزیز در جدیدی ساخته و نصب شد. ساختمان کعبه نیز از سال (۱۰۴۰قمری) تا سده اخیر تعمیر نشده بود؛ ولی در سال (۱۳۷۷ قمری) و سپس (۱۴۱۷ قمری) به دستور سعود بن عبدالعزیز و فهد بن عبدالعزیز در آن تعمیراتی صورت گرفت. سقف کعبه، دو سقفی است که با سهپایه چوبی که در میانه آن در یک ردیف قرار گرفته است نگهداری میشود. اطراف آن سنگهای مرمر نصب شده و در کنار آن پلکانی قرار دارد که برای رسیدن به سقف بالایی تعبیه شدهاست.
در حال حاضر درب ورودی کعبه در ارتفاع ۲ متر بالاتر از سطح زمین و در دیواره شمال شرقی کعبه قرار دارد.
آخرین درب کعبه به وزن ۳۰۰ کیلوگرم از جنس طلای خالص توسط احمد بن ابراهیم بدر ساخته و در سال ۱۹۷۹ میلادی جایگزین درب قبلی شدهاست.
این سنگ در یک قاب ۳۰ سانتیمتری از جنس نقره و در رکن اسود کعبه در ارتفاع ۱٫۵ متری از سطح زمین قرار دارد. این سنگ مقدس، پیش از اسلام و پس از آن همواره مورد توجه بوده است و در شمار عناصر اصلی کعبه است. به لحاظ همین تقدس، حضرت محمد (ص) آن را نگاه داشت و دیگر سنگهایی را که به شکل بت ساخته شده بودند دور ریخت. حجرالاسود در جریان تخریب کعبه، که ۵ سال پیش از بعثت صورت گرفت، در فاصلهای دور از مسجد واقع شد. در زمان نصب آن به جای خود، قریش به درگیری پرداختند، اما با درایت محمد، همه قریش در فضیلت آن سهیم شدند و عاقبت به دست خود او نصب گردید. به مرور زمان و در اثر تحولات، از حجم نخستین این سنگ کاسته شد و حتی به چند پاره تقسیم شد که آخرین بار قسمتهای آن را به هم وصل کردند و آن را در محفظهای نقرهای قرار دادند. در حال حاضر تنها به آن اندازه که برای بوسیدن و سلامدادن لازم است، جای گذاشتهاند.
قسمتی از دیوار و پایین دیوار کعبه را که در یک سوی آن حجرالاسود و در سوی دیگرش درب کعبه قرار دارد، «ملتزم» مینامند. این محل را از آن روی ملتزم مینامند که مردم در آن قسمت میایستند و به دیوار ملتزم شده، نزدیک شده و دعا میخوانند. در روایتی آمده است که پیامبر اکرم (ص) صورت و دستهای خود را روی این قسمت از دیوار قرار میداد. همچنین، از ایشان نقل شده است که گفت: ملتزم، محلی است که دعا در آنجا پذیرفته میشود.
محلی در پشت درب کعبه، کمی مانده به رکن یمانی، مقابل ملتزم و در سوی دیگر کعبه، دیوار کنار رکن یمانی را «مستجار» مینامند. «جار» به معنای همسایه و مستجار به معنای پناه بردن به همجوار و به صورت کلیتر «پناه بردن» است. این مکان نیز در اعتقاد مسلمانان از مکانهای پذیرفته شدن دعاست. زمانی که خانه کعبه دو در داشت، درب دیگر آن در کنار مستجار بود که بسته شد.
شاذروان همان برآمدگیهایی است که در اطراف کعبه قرار دارد و آن بخشی از کعبه است که توسط قریش از ساختمان کعبه کاسته شد و اکنون همانند پوششی اطراف خانه را در برگرفتهاست. شاذروانِ کنونی از ساختههای سلطان مراد چهارم در هنگام ساختمان کعبه است. زمانی که در بازسازیهای کعبه، ابعاد خانه قدری کوچکتر از بنای ابراهیمی آن شد، برای حفظ ابعاد اصلی، فضای عقبنشینی شده را با ساخت سکویی کمارتفاع علامتگذاری کردند که «شاذَروان» نامیده شد و چون ملاک در طواف، حدّ اصلی کعبه است، فقها برای حصول شرط خروج طوافگزار از کعبه، طواف بر روی شاذروان را صحیح نمیدانند.
دیواری است نیم دایره به ارتفاع ۹۰ سانتیمتر و عرض ۱٫۵ متر که به دیوار قسمت شمال غربی کعبه وصل نیست. جنس حطیم سنگ مرمر سفید است. برخی نیز مساحت میان حجرالاسود و زمزم و مقام ابراهیم و قسمتی از حجر اسماعیل را حطیم میگویند. از مکانهای محترم در مسجدالحرام است و مردم در این قسمت برای دعا جمع میشوند و به یکدیگر فشار میآورند. این که آیا حطیم تنها همان محدوده کنار حجرالاسود و باب کعبه را شامل میشود یا وسعت بیشتری دارد، اختلاف است. در روایتی از امام جعفر صادق (ع)، تنها همین موضع را حطیم مینامند.
حجر اسماعیل، فضایی است میان کعبه و حطیم که از رکن عراقی تا رکن شامی را شامل میشود. حجر اسماعیل به عقیده اسلام، یادگار زمان حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل و مدت زمانی پس از بنای کعبه است و قدمت و پیشینه آن به زمان بنای کعبه به دست ابراهیم میرسد.
ناودان رحمت به عربی: میزاب الرحمه یا «ناودان طلا»، ناودانی از طلاست که بر بام کعبه نصب شده و به سمت حجر اسماعیل است. هرگاه باران بر بام کعبه ببارد، آب از ناودان در این فضای حجر اسماعیل میریزد. به اعتقاد مسلمانان، اینجا مدفن اسماعیل و مادرش هاجر و بسیاری از پیامبران است. در روایت آمده است که دعا در زیر ناودان کعبه پذیرفتهاست.
به محل ایستادن حضرت ابراهیم (ع) مقام ابراهیم میگویند و سنگی است به طول و عرض ۴۰ سانتیمتر و بلندی تقریبی ۵۰ سانتیمتر که جای پای ابراهیم روی آن است و مقابل درب کعبه قرار دارد. رنگ آن میان زرد و قرمز متمایل به سفید است. طبق اعتقادات مسلمانان این مکان مربوط به زمانی است که حضرت ابراهیم دیوارهای کعبه را بالا میبرد؛ آن گاه که دیوار بالا رفت، به اندازهای که دست بدان نمیرسید، سنگی آوردند و ابراهیم بر روی آن ایستاد و سنگها را از دست حضرت اسماعیل گرفت و دیوار کعبه را بالا برد. بر روی این سنگ، اثر پای حضرت ابراهیم مشخص است اما اثری از انگشتان او نیست. از زمان مهدی عباسی بدین سو، این سنگ با طلا پوشانده شد و در محفظهای قرار گرفت تا آسیب نبیند. حج گزاران پس از طواف واجب، باید در پشت مقام ابراهیم، ۲ رکعت نماز طواف به جای آورند. نماز طواف نساء نیز پشت مقام ابراهیم خوانده میشود.
بر روی کعبه پوششی سیاه رنگ وجود دارد که به آن «پرده کعبه» یا «جامه کعبه» گویند. نخستین کسی که خانه کعبه را پرده پوشانید تُبع حمیری پادشاه یمن بود. چون مهدی عباسی به خلافت رسید خادمان کعبه از انبوهی پردهها بر روی کعبه شکایت کردند و گفتند بیم آن میرود که خانه صدمه ببیند. مهدی عباسی خلیفه مسلمین دستور داد پردهها را بردارند و تنها یک پرده بر آن بگذارند و سالی یک بار آن را عوض کنند این سنت تا به امروز ادامه دارد؛ و بر آن آیههایی از قرآن قلاب دوزی شدهاست.
گردآوری: مجله اینترنتی ستاره
وب سایت خبری آینه -MIRROR- که سایتی انگلیسی است به بهانه ۱۳ آگوست، روز جهانی چپ دستها نوشتهای را منتشر کرده و در آن هم اشارهای به افراد سرشناس چپ دست داشته و هم برخی مزیتهای آنها را برشمرده است. این سایت در ادامه مینویسد: با اینکه تاکنون آمار مشخصی از افراد چپ دست در دست نیست، اما مطالعات نشان داده که بین ۱۰ تا ۳۰ درصد جمعیت جهان چپ دست هستند. با این حال بیشتر افرادی ه در اطراف خودمان میبینیم؛ مانند گلفبازها، آرایشگرها و ... راست دست هستند؛ البته برخی چهره های مشهور نیز چپ دست هستند، باراک اوباما، بیل گیتس، اپرا وینفری و پرنس ویلیام.
مجله مهر نوشت: پس اگر هم اکنون با دست چپ در حال کار با سیستمتان هستید، بدانید که قرار ست با حقایقی آشنا شوید که در انگشتانتان مخفی بودهاند و از آنها خبر نداشتهاید.
۱. مردان چپ دست پولدارترند
با توجه به مطالعات به نظر میرسد ۱۳ درصد از مردان چپ دستی که به دانشگاه رفتهاند، پول بیشتری نسبت به همتایان راست دست خود به دست میآورند. البته این موضوع درباره زنان فرق میکند و در آنها چپ دستها ۵ درصد کمتر نسبت به راست دستها در آمد دارند.
۲. چپ دستها زودتر میمیرند
بر اساس تحقیقات چپ دستها ۹ سال کمتر از همتایان راست دست خود عمر میکنند؛ بد شانسها! همچنین آنها مستعد ابتلا به بیماریهای آلرژی، میگرن، بیخوابی و جنون هستند. یادتان باشد ۴۰ درصد از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی چپ دست بودهاند.
۳. چپدستها ذهن فعالی دارند
چپ دستها در انجام فعالیتهای همزمان با یکدیگر بسیار خوب عمل میکنند و مخصوصا در ورزش نیز بسیار موفق هستند، برای نمونه رافائل نادال و سسک فابرگا چپ دست هستند. همچنین آنها به سمت مشاغل هنری و موسیقیایی بیشتر کشیده میشوند و درک بهتری هم از مسایل سه بعدی دارند. البته جالبتر این است که بر اساس تحقیقات دانشگاه ییل، آیکیو افراد چپ دست بالاتر از راست دستهاست و از افراد معروف چپ دست در این حوزه میتوان به اسحاق نیتون، آلبرت انیشتین، چارلز داروین و بنجامین فرانکلین اشاره کرد.
۴. رهبران امریکا و انگلیس چپ دست هستند
در تاریخ هم مقامات چپ دست کمی نداشتهایم، باراک اوباما رپیس جمهور امریکا از این جمله است و همچنین روسای کاخ سفید مانند بیل کلینتون، جورج بوش و جرالد فورد با دست چپ مینویسند. چپ دستان خانواده سلطنتی هم شامل ملکه مادر، ملکه الیزابت دوم، پرنس چارلز و پرنس ویلیام.
۵. چپدستها ترسوترند
در یک آزمایش فیلمهای ترسناک، دریافتند که چپ دستها بعد از دیدن ۸ دقیقه از فیلم سینمایی «سکوت برهها» ترس بیشتری از خود نسبت به راست دستها نشان دادند. محققان نیویورکی بر این باورند که این اتفاق به این دلیل میافتد که ممکن است سمت راست مغز این افراد غالب بر سمت چپ است و به همین دلیل در ترس هم بیشتر درگیر میشود.
کعبه در شهر مکه قرار دارد و حداقل یک بار تشرف به کعبه برای مسلمانی که وسع مالی و سلامت جسمی دارد واجب است. کعبه قبله واحد مسلمانان جان است.
خانه کعبه بنایی
در میان مسجد الحرام در شهر مکه است که مقدسترین مکان برای مسلمانان می باشد. نام
کعبه اشاره به چهارگوش بودن این سازه دارد. بر اساس فروع دین اسلام، هر مسلمانی در
صورت برخورداری از استطاعت مالی و بدنی، میبایست در دوران زندگی اش لااقل یک بار به
حج مشرف شده و مناسک حج را به جا بیاورد.
بیت العتیق (خانه کهن یا آزاد شده)، بیت الحرام (خانه دارای حرمت)، بیت المعمور (خانه آباد) و بیت المحرم (خانه حرمت داده یا دارای تحریم) از نامهای دیگر کعبهاند که در قرآن به آن اشاره شده است. کعبه ارتباط مستقیم به ارکان اسلام دارد؛ مخصوصاً فریضه حج که زیارت و طواف کعبه از مبانی حج است. همچنین در برپایی نماز نیز کعبه قبله گاه مسلمانان است.
عمده اطلاعات ما در مورد کعبه منابع نویسندگان اسلامی است. فارغ از روایات و منابع اسلامی، گزارش و سند تاریخی چندانی مربوط به پیش از اسلام در مورد این بنا در دست نیست. بنا بر گفتار تاریخنگار اسلامی، آزرقی، ساختمان کعبه ۱۰ بار بنیان شده است که عبارتند از: بنیان الملائکه، بنیان آدم، بنیان شیث، بنیان ابراهیم و پسرش اسماعیل، بنیان العمالقه، بنیان جرهم، بنیان مضر، بنیان قریش، بنیان عبدالله ابن زبیر و بنیان حجاج ابن یوسف الثقفی.
این سازه تا پیش از گشودن شهر مکه به دست ابوسفیان و برادرانش که از بزرگان و ثروتمندان قریش بودند، به واسطه نگهداری و پرستش بت ها به محلی برای کسب درآمد و سودجویی تبدیل شده بود. زیرا سالانه مردم از کشورها و شهرهای دیگر برای زیارت بت ها و یا نگهداری و سپردن بت هایشان به آنجا میآمدند و هدایا و قربانی های زیادی برای احترام به بت ها تقدیم کعبه میکردند و در کنارش با اهالی مکه هم به داد و ستد میپرداختند. علت مخالفت ها و جنگ هایی که آنها با حضرت محمد (ص) بعد از به پیامبری رسیدنش کردند همین ترس از بی رونق شدن سود و تجارتشان بود. قریش در اطراف کعبه بت های مختلفی قرار داده بودند، مانند: لات، عزی، اسافه، نائله، منات و... بزرگ این بتها هبل بود که بعد از به پیامبری رسیدن پیامبر اسلام و فتح مکه به فرمان او و به دست حضرت علی (ع) تمام بتها شکسته شد.
در دوره بعد از
اسلام کعبه چهار بار به کلی ویران شده و از نو بنا شده است.
دو بار اول به سده اول هجری برمیگردد. در جریان جنگهایی که بین امویان و عبدالله بن زبیر فرماندار وقت مکه صورت میگرفت کعبه دو بار ویران شد. بار اول آتش گرفت و بار دوم توسط سپاهیان حجاج بن یوسف با منجنیق سنگ باران شد. سومین تخریب مکه به ۹۳۰ میلادی برمیگردد که قرامطه که از شیعیان اسماعیلی بودند به مکه حمله کردند و حجاج را قتلعام کردند و چاه زمزم را با جنازههای کشتگان پر کردند. آنان حجرالاسود را ربودند و با خود به احسا در شرق عربستان بردند. تخریب چهارم کعبه در نتیجه سیلی بود که در سال ۱۶۲۹ میلادی (1040 قمری) رخ داد. پس از آن سلطان مراد چهارم ساختمان کعبه را با سنگهای گرانیتی از نو بنا کرد که این ساختمان تا عصر حاضر به جا مانده است.
به هر یک از چهار گوشه کعبه، رکن گویند و کعبه بر چهار رکن بنا گردیده است.
هرگاه واژه رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود از آن رکنی است که حجرالاسود در آن است.
مسیر طواف، از رکن حجرالاسود آغاز شده، سپس به رکن عراقی میرسد و پس از آن به رکن شامی و سپس به رکن یمانی و آن گاه باز به رکن حجرالاسود میرسد و همینجا یک شوط پایان مییابد. برای مطاف حدی وجود ندارد و تا هر جای مسجدالحرام که طواف در آن طواف کعبه صدق کند، طواف مجزی است، ولی مستحب است که اگر اضطرار و ازدحام نباشد در میان کعبه و مقام ابراهیم انجام شود.
طول ضلع در کعبه؛ یعنی از رکن حجر اسود تا رکن عراقی: ۱۱٫۶۸ متر
طول رکن عراقی تا شامی، سمتی که حجر اسماعیل در آن قرار دارد: ۹٫۹۰ متر
طول رکن شامی تا رکن یمانی: ۱۲٫۰۴ متر
طول رکن یمانی تا رکن اسود: ۱۰٫۱۸ متر
بنای کعبه از سنگهای سیاه و سختی ساخته شده که با کنار زدن پرده از روی آن، آشکار است. این سنگها از کوههای مکه به ویژه جبل الکعبه در محله شُبَیکه مکه و جبل مزدلفه گرفته شده است. سنگها اندازههای گوناگون دارند، به گونهای که بزرگترین آنان با طول و عرض و بلندی ۱۹۰، ۵۰ و ۲۸ سانتیمتر و کوچکترین آنان با طول و عرض ۵۰ و ۴۰ سانتیمتر است. پایههای آن از سرب مذاب ساخته شده است و بدین ترتیب بنایی نسبتاً استوار است.
پیش از بنای قریش، کعبه دو در داشته است: یکی در ناحیه شرقی (محل در کنونی) و دیگری در ناحیه غربی که از یکی وارد و از دیگری خارج میشدند؛ اما قریش تنها در ناحیه شرقی آن دری نصب کرد. بعدها عبدالله ابن زبیر در دیگر را گشود که به وسیله حجاج بن یوسف بسته شد و اکنون همان یک در باقی مانده است. این در تا به حال چندین بار عوض شده است و در سال (۱۳۹۸ قمری) به دستور خالد بن عبدالعزیز در جدیدی ساخته و نصب شد. ساختمان کعبه نیز از سال (۱۰۴۰قمری) تا سده اخیر تعمیر نشده بود؛ ولی در سال (۱۳۷۷ قمری) و سپس (۱۴۱۷ قمری) به دستور سعود بن عبدالعزیز و فهد بن عبدالعزیز در آن تعمیراتی صورت گرفت. سقف کعبه، دو سقفی است که با سهپایه چوبی که در میانه آن در یک ردیف قرار گرفته است نگهداری میشود. اطراف آن سنگهای مرمر نصب شده و در کنار آن پلکانی قرار دارد که برای رسیدن به سقف بالایی تعبیه شدهاست.
در حال حاضر درب ورودی کعبه در ارتفاع ۲ متر بالاتر از سطح زمین و در دیواره شمال شرقی کعبه قرار دارد.
آخرین درب کعبه به وزن ۳۰۰ کیلوگرم از جنس طلای خالص توسط احمد بن ابراهیم بدر ساخته و در سال ۱۹۷۹ میلادی جایگزین درب قبلی شدهاست.
این سنگ در یک قاب ۳۰ سانتیمتری از جنس نقره و در رکن اسود کعبه در ارتفاع ۱٫۵ متری از سطح زمین قرار دارد. این سنگ مقدس، پیش از اسلام و پس از آن همواره مورد توجه بوده است و در شمار عناصر اصلی کعبه است. به لحاظ همین تقدس، حضرت محمد (ص) آن را نگاه داشت و دیگر سنگهایی را که به شکل بت ساخته شده بودند دور ریخت. حجرالاسود در جریان تخریب کعبه، که ۵ سال پیش از بعثت صورت گرفت، در فاصلهای دور از مسجد واقع شد. در زمان نصب آن به جای خود، قریش به درگیری پرداختند، اما با درایت محمد، همه قریش در فضیلت آن سهیم شدند و عاقبت به دست خود او نصب گردید. به مرور زمان و در اثر تحولات، از حجم نخستین این سنگ کاسته شد و حتی به چند پاره تقسیم شد که آخرین بار قسمتهای آن را به هم وصل کردند و آن را در محفظهای نقرهای قرار دادند. در حال حاضر تنها به آن اندازه که برای بوسیدن و سلامدادن لازم است، جای گذاشتهاند.
قسمتی از دیوار و پایین دیوار کعبه را که در یک سوی آن حجرالاسود و در سوی دیگرش درب کعبه قرار دارد، «ملتزم» مینامند. این محل را از آن روی ملتزم مینامند که مردم در آن قسمت میایستند و به دیوار ملتزم شده، نزدیک شده و دعا میخوانند. در روایتی آمده است که پیامبر اکرم (ص) صورت و دستهای خود را روی این قسمت از دیوار قرار میداد. همچنین، از ایشان نقل شده است که گفت: ملتزم، محلی است که دعا در آنجا پذیرفته میشود.
محلی در پشت درب کعبه، کمی مانده به رکن یمانی، مقابل ملتزم و در سوی دیگر کعبه، دیوار کنار رکن یمانی را «مستجار» مینامند. «جار» به معنای همسایه و مستجار به معنای پناه بردن به همجوار و به صورت کلیتر «پناه بردن» است. این مکان نیز در اعتقاد مسلمانان از مکانهای پذیرفته شدن دعاست. زمانی که خانه کعبه دو در داشت، درب دیگر آن در کنار مستجار بود که بسته شد.
شاذروان همان برآمدگیهایی است که در اطراف کعبه قرار دارد و آن بخشی از کعبه است که توسط قریش از ساختمان کعبه کاسته شد و اکنون همانند پوششی اطراف خانه را در برگرفتهاست. شاذروانِ کنونی از ساختههای سلطان مراد چهارم در هنگام ساختمان کعبه است. زمانی که در بازسازیهای کعبه، ابعاد خانه قدری کوچکتر از بنای ابراهیمی آن شد، برای حفظ ابعاد اصلی، فضای عقبنشینی شده را با ساخت سکویی کمارتفاع علامتگذاری کردند که «شاذَروان» نامیده شد و چون ملاک در طواف، حدّ اصلی کعبه است، فقها برای حصول شرط خروج طوافگزار از کعبه، طواف بر روی شاذروان را صحیح نمیدانند.
دیواری است نیم دایره به ارتفاع ۹۰ سانتیمتر و عرض ۱٫۵ متر که به دیوار قسمت شمال غربی کعبه وصل نیست. جنس حطیم سنگ مرمر سفید است. برخی نیز مساحت میان حجرالاسود و زمزم و مقام ابراهیم و قسمتی از حجر اسماعیل را حطیم میگویند. از مکانهای محترم در مسجدالحرام است و مردم در این قسمت برای دعا جمع میشوند و به یکدیگر فشار میآورند. این که آیا حطیم تنها همان محدوده کنار حجرالاسود و باب کعبه را شامل میشود یا وسعت بیشتری دارد، اختلاف است. در روایتی از امام جعفر صادق (ع)، تنها همین موضع را حطیم مینامند.
حجر اسماعیل، فضایی است میان کعبه و حطیم که از رکن عراقی تا رکن شامی را شامل میشود. حجر اسماعیل به عقیده اسلام، یادگار زمان حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل و مدت زمانی پس از بنای کعبه است و قدمت و پیشینه آن به زمان بنای کعبه به دست ابراهیم میرسد.
ناودان رحمت به عربی: میزاب الرحمه یا «ناودان طلا»، ناودانی از طلاست که بر بام کعبه نصب شده و به سمت حجر اسماعیل است. هرگاه باران بر بام کعبه ببارد، آب از ناودان در این فضای حجر اسماعیل میریزد. به اعتقاد مسلمانان، اینجا مدفن اسماعیل و مادرش هاجر و بسیاری از پیامبران است. در روایت آمده است که دعا در زیر ناودان کعبه پذیرفتهاست.
به محل ایستادن حضرت ابراهیم (ع) مقام ابراهیم میگویند و سنگی است به طول و عرض ۴۰ سانتیمتر و بلندی تقریبی ۵۰ سانتیمتر که جای پای ابراهیم روی آن است و مقابل درب کعبه قرار دارد. رنگ آن میان زرد و قرمز متمایل به سفید است. طبق اعتقادات مسلمانان این مکان مربوط به زمانی است که حضرت ابراهیم دیوارهای کعبه را بالا میبرد؛ آن گاه که دیوار بالا رفت، به اندازهای که دست بدان نمیرسید، سنگی آوردند و ابراهیم بر روی آن ایستاد و سنگها را از دست حضرت اسماعیل گرفت و دیوار کعبه را بالا برد. بر روی این سنگ، اثر پای حضرت ابراهیم مشخص است اما اثری از انگشتان او نیست. از زمان مهدی عباسی بدین سو، این سنگ با طلا پوشانده شد و در محفظهای قرار گرفت تا آسیب نبیند. حج گزاران پس از طواف واجب، باید در پشت مقام ابراهیم، ۲ رکعت نماز طواف به جای آورند. نماز طواف نساء نیز پشت مقام ابراهیم خوانده میشود.
بر روی کعبه پوششی سیاه رنگ وجود دارد که به آن «پرده کعبه» یا «جامه کعبه» گویند. نخستین کسی که خانه کعبه را پرده پوشانید تُبع حمیری پادشاه یمن بود. چون مهدی عباسی به خلافت رسید خادمان کعبه از انبوهی پردهها بر روی کعبه شکایت کردند و گفتند بیم آن میرود که خانه صدمه ببیند. مهدی عباسی خلیفه مسلمین دستور داد پردهها را بردارند و تنها یک پرده بر آن بگذارند و سالی یک بار آن را عوض کنند این سنت تا به امروز ادامه دارد؛ و بر آن آیههایی از قرآن قلاب دوزی شدهاست.
گردآوری: مجله اینترنتی ستاره