تعدد زوجات و حقوق زن

[ad_1]

چرا در اسلام تعدّد شوهر حرام ولی تعدّد زن جایز اســت؟

آیا جواز تعدّد زوجات خلاف حقوق و شخصیّت زن نیست؟

چرا مرد و زن در این حکم مساوی نیستند و به مرد این گونه اجازه ی شهوت رانی داده می شود؟

بحث درباره ی تعدّد همسر، سابقه ی تاریخی آن، علل پیدایش و پیامدهای آن، تفاوت مرد و زن در این جهت، اشکالات مطرح شده و شرایط آن از نظر اسلام مفصّل و گسترده اســت که مجالی دیگر می طلبد. مرحوم استاد شهید مرتضی مطهری در کتاب ارزشمند و زیبای نظام حقوق زن در اسلام نزدیک به صد صفحه و در ضمن هفت مقاله این موضوع را بررسی کرده اســت که ما چکیده ای از آن را در پی می آوریم.
در روایات آمده اســت گروهی از زنان، در حدود چهل نفر، گرد آمده، به حضور علی (علیه السلام) رسیدند و گفتند چرا اسلام به مردان اجازه ی چند زنی داده، امّا به زنان اجازه چند شوهری نداده اســت. آیا این امر یک تبعیض ناروا نیست؟
امام علی (علیه السلام) دستور دادند ظرف های کوچکی از آب آوردند و هر کدام از زنان ظرفی به دست گرفت. سپس دستور داد همه ی آن ظرف ها را در ظرف بزرگی که وسط مجلس گذاشته بود، خالی کنند. سپس فرمود اکنون هر یک از شما دو مرتبه ظرف خود را از آب پر کنید امّا باید هر کدام عین همان آبی که در ظرف خود داشته، بردارد. گفتند این چگونه ممکن اســت؟ آب ها ممزوج شده اند. آن گاه علی (علیه السلام) فرمود اگر یک زن چند شوهر داشته باشد، خواه ناخواه بعد از مدتی زناشویی، آبستن می گردد. چگونه می توان تشخیص داد که این فرزند از نسل کدام شوهر اســت؟! (1) زن ها با این مثال ساده و گویا، قانع شدند.
« تک همسری » طبیعی ترین شکل زناشویی اســت. در مقابل آن چند همسری در طول تاریخ به اشکال مختلفی وجود داشته اســت، مانند کمونیسم جنسی و اشتراک در همسر، چند شوهری، تعدّد زوجات و مانند آن. (2)
اِشکال عمده ای که چند شوهری و کمونیسم جنسی به وجود می آورد و موجب عدم موفقیت آن می شود، اشتباه در نسل و نسب اســت. تشکیل خانه و خانواده و ارتباط مشخّص و قطعی میان نسل گذشته و آینده، خواسته ی فطری و غریزی بشری اســت. چند شوهری نه تنها با طبیعت انحصار طلبی و فرزند دوستی مرد ناموافق اســت، با طبیعت زن نیز مخالفت دارد. تحقیقات روان شناسی و مشاهدات مکرّر، ثابت کرده اســت که زن بیش از مرد خواهان تک همسری اســت. (3) بر عکس تعدّد زوجات، رواج و موفقیّت نسبی بیش تری داشته اســت و اسلام نیز چند زنی را، برخلاف چند شوهری، به کلّی نسخ، و لغو نکرد، بلکه آن را محدود و مشروط کرد. احکام اسلام براساس مصالح موجود در عالم اســت و حکم مخالف با فطرت و عقل صریح را هیچ گاه تأسیس یا امضا نمی کند. در ادامه ی بحث به برخی مصالح و حکمت ها اشاره خواهیم کرد.
اگر علل روانی و اجتماعی مسأله چند همسری مورد توجه قرار نگیرد به خوبی روشن نمی شود که چرا تعدد زوجات رواج یافته یا حتّی در بعضی شرایط لازم اســت و چرا چند شوهری و اشتراک جنسی قابل پذیرش نیست. اگر چه عامل « زور و قدرت » همواره در تاریخ بشر مؤثر بوده و هست و در بسیاری از مواقع مردان علیه زنان از زور استفاده کرده اند، امّا منحصر کردن عوامل به زور مخصوصاً در مسائل خانوادگی، ناشی از عدم توجّه کافی اســت.
چند شوهری هم با طبیعت زن منافی اســت و هم با منافع وی. زن از مرد فقط عاملی برای ارضای غریزه ی جنسی خود نمی خواهد، بلکه از مرد می خواهد که قلب او را در اختیار گیرد، حامی او باشد، برای او فداکاری نماید، زحمت بکشد، محصول کار و زحمت خود را نثار او کند و غم خوار او باشد. از سوی دیگر بهترین و نیرومندترین مشوّق مرد به کار و فعالیت، همسر و فرزندان او هستند. چند شوهری نه با تمایلات مرد موافقت دارد و نه با خواسته های زن (4).
در زناشویی بُعد مادی و لذت جنسی آرام آرام کاهش پیدا می کند، امّا بعد معنوی و محبّت و مودت به تدریج، قوی تر می شود. یکی از تفاوت های زن و مرد این اســت که برای زن عنصر معنوی مهم تر اســت، ولی برای مرد اهمیت لذت جنسی کم تر از بعد معنوی ازدواج نیست. زن برای پرورش فرزندانی سالم و معتدل نیاز به عاطفه و محبّت شوهر دارد. برای زن هیچ چیز بدتر از بی اعتنایی، بی علاقگی و تنفّر همسر از او نیست. (5) بنابراین برابر دانستن چند زنی با چند شوهری به این دلیل که زن و مرد با هم برابرند، حاصل بی توجهی به تفاوت های زن و مرد اســت.
تعدد زوجات ناشی از دید مالکانه به زن نیست تا چند شوهری نشانه ی عدم مملوکیت زن باشد زیرا پذیرفته نشدن چند شوهری خود دلیل آن اســت که مرد به زن به چشم یک مال نگاه نمی کند، زیرا شرکت چند مالک نسبت به یک مال از قوانین جاری و عمومی اموال بشر اســت. (6)
تعدّد زوجات جزء حقوق زن اســت و تعدد شوهر نه جزء حقوق مرد اســت و نه حقوق زن، بلکه بر خلاف مصالح زن و مرد اســت. (7) این نکته در پایان بحث روشن خواهد شد. برای پدیده ی تعدد زوجات عواملی ذکر شده که عبارتند از:
1-عوامل جغرافیایی؛ بعضی دانشمندان همچون منتسکیو و گوستاولوبون (8) می گویند علّت این پدیده آب و هوای مشرق زمین، بلوغ و پیری زودرس زنان و مزاج گرم مردان آن دیار اســت.
این علت عمومیت ندارد، چون اولاً از قدیم در ایران و بعضی کشورها با آب و هوای معتدل نیز تعدد زوجات مرسوم بوده اســت.
ثانیاً: فحشا و رابطه با زنان متعدد در غرب و مناطق سردسیر، اگر بیش از مشرق نباشد کم تر نیست. تنها شکل قانونی تعدّد زوجات در غرب نبوده اســت.
2- عادت ماهانه و عدم آمادگی برای مقاربت
3- مسائل دوران زایمان و خستگی ناشی از آن و محدودیت باردار شدن و نیز محدودیت میل جنسی
4- محدود بودن دوران فرزند زایی نسبت به مرد و میل مرد به داشتن فرزندان بیش تر (یائسگی یا نازایی زن)
5- استفاده اقتصادی مرد از زن و فرزند
6- علاقه ی مردان به کثرت فامیل و عشیره
7- فزونی تعداد زنان بر مردان (9)
8- شهوت زودرس، حسّ تنوع طلبی و قوّت شهوت در بعضی مردان
9- مسافرت زن و مرد برای کار یا تحصیل یا ... و جدایی زن و شوهر (10)
همه ی عوامل مذکور را به جز آب و هوا تا حدودی در زمان ها و شرایط متفاوت می توان پذیرفت، امّا کلیّت و عمومیّت ندارد. عامل اقتصادی تاکنون نیز تأثیر داشته اســت، اما از آن جا که بیگاری کشیدن از زن و فرزند و یا فروختن فرزند کار صحیحی نیست، تعدّد زوجات به خاطر هدف حرام ممنوع اســت. عوامل 2 و 3 و 4 و 6 و 8 که از تفاوت های جنسی زن و مرد ناشی می شوند، می توانند از جهت حقوقی مجوزی برای قانونی کردن تعدّد زوجات دانسته شوند.
درباره ی عامل نهم، گرچه غالباً مردان، به سفر می روند، ولی به هر حال هر دو طرف تنها می شوند، ولی در مورد زن هم نیاز به شوهر و میل جنسی کم تر اســت و هم مانع مهم اشتباه در نسل وجود دارد. پس این نمی تواند مجوزی برای چند شوهری باشد.
شاید مهم ترین حکمت برای اصل تعدّد زوجات فزونی عدد زنان بر مردان باشد. اگر تعداد زنان آماده ی ازدواج در غالب جوامع از مردان آماده ی نکاح بیش تر باشد، (11) این امر موجب « حقی » از جانب زن و « تکلیفی » بر عهده مرد و اجتماع می شود؛ بنابراین، این مسأله برخلاف آنچه در ابتدا به ذهن می آید، جزء حقوق زنان اســت. حق تأهّل مانند حق کار، خوراک، مسکن و آزادی از حقوق اصلی و اوّلیه ی بشر اســت. هیچ کس را به هیچ عنوان نمی توان از حقوق طبیعی و اوّلیه خود محروم کرد. با توجه به این مقدمات در صورت فزونی عدد زنان آماده ی ازدواج از مردان آماده ی ازدواج، قانون انحصار ازدواج به تک همسری، مخالف حق طبیعی زن اســت؛ در نتیجه قانون تک همسری خلاف حق طبیعی بشر (= زن) می باشد. (12)
به دلیل حضور بیش تر مردان در صحنه ی جنگ ها و آمد و شدها، همواره مردان بیش از زنان تلفات داده اند و در معرض آسیب های مختلف بوده اند. نگاهی به آمار تلفات و آسیب دیدگان جنگ، تصادفات و سایر حوادث این مطلب را تأیید می کند. از سوی دیگر مقاومت زن در مقابل بیماری ها بیش از مرد اســت و متوسط عمر زنان از مردان بیش تر اســت. (13)
نیاز بیش تر زنان به ازدواج به این شرایط اضافه می شود. زنان از حقوقی طبیعی برای اشباع غریزه ی جنسی، همسر، داشتن فرزند قانونی، داشتن سرپرست و پشتوانه ی عاطفی بر خود دارند. در این وضعیت غیر از برگزیدن راه اسلام، تنها کمونیسم جنسی، هم جنس بازی و روآوردن به فساد و فحشا امکان پذیر اســت.
اسلام می گوید اگر مردی دارای شرایط و امکانات مالی واخلاقی و جسمی برای اداره ی چند خانواده بود – که موارد بسیار محدودی را شامل می شود – مجاز اســت تا چهار همسر اختیار کند و بدون ظلم و تبعیض شرایطی یکسان برای زندگی زنان و فرزندان خود فراهم آورد.
با توجه به شرایط واقعی جوامع بشری، خواننده ی منصف و مؤمن تصدیق خواهد کرد که تعدّد زوجات راهی مناسب و حتی لازم اســت. در این جا برای تکمیل شدن بحث چند نکته را خاطر نشان می کنیم:
الف. تعدّد زوجات عامل نجات و تثبیت تک همسری اســت. اگر جواز قانونی چند همسری داده نشود – مانند بسیاری از کشورهای غربی و آلمان بعد از جنگ جهانی دوم – رفیقه بازی و معشوقه گیری ریشه ی خانواده را می خشکاند. (14)
ب. برخلاف سخن گروهی که مرد را ذاتاً طالب چند همسری می دانند، روحیه ی مرد با تک همسری سازگار اســت. امّا در موارد زیادی، محیط اجتماعی، عوامل خیانت را در مرد به وجود می آورد. (15) حضور بی حد و حصر زنان با آب و رنگ های مختلف باعث ایجاد زمینه ی شهوت می شود و سپس منع قانونی چند همسری و ازدواج موقت، راه را برای خیانت مردان باز و هموار می سازد.
ج. در برتری و ترجیح تک همسری شکی نیست. جسم و روح زن و مرد با ازدواج به یگانگی می رسد، امّا سخن بر سر انتخاب تک همسری یا چند زنی نیست، سخن بر سر دو راهی چند زنی قانونی یا فحشا و معشوقه بازی اســت. (16) بدیهی اســت تجویز چند زنی یا ازدواج موقت به معنای توصیه به همه ی مردان برای ازدواج های مکرّر نیست؛ بلکه در مجموعه ی قوانین اجتماعی و خانوادگی و برای پوشش دادن به همه ی شرایط و حالات و روحیّات انسان ها، وضع این قوانین گریزناپذیر اســت.

پی‌نوشت‌ها:

1.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، ص 348؛ سید محمد حسین طباطبایی: المیزان فی تفسیر القرآن، ج 4، صص 207 – 195.
2.مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، ص 331.
3.همان، صص 336 و335.
4.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 349 – 347.
5.همان، ص 350.
6.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، ص 353.
7.همان، ص 354.
8.رجوع کنید به: منتسکیو: روح القوانین، صص 433 و 432؛ گوستاولوبون: تاریخ تمدن اسلام و عرب، ص 497.
9.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 365 – 356.
10.ر. ک: محمد تقی پرسش ها و پاسخ ها، ج 5، صص 57 – 54.
11.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، ص 372.
12.همان، ص 367.
13.همان، صص 378 – 376.
14.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، ص 390.
15.همان، ص 389.
16.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 392 – 391.

منبع مقاله :
کریمی، حمید، (1387) حقوق زن، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان، چاپ چهارم.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

اصل در ازدواج همان طور كه استاد شهيد مطهرى در كتاب نظام حقوق زن در اسلام خاطرنشان مى ... قانون چند همسرى و تعدّد زوجات مقتضاى آيات صريح قرآن است و نسخ نشده و از احكام ...16 فوریه 2009 ... اما قاعده کلی در تحول حقوق زنان این بوده است که تغییرات این حوزه از ... بیشک تعدد زوجات در اجتماعات ابتدایی امر مناسبی بوده، زیرا عدد زنان بر مردان ...با اين فرض اگر تك همسري تنها صورت قانوني ازدواج باشد، گروهي از زنان بيشوهر، به طور دائم از تشكيل زندگي خانوادگي محروم ميگردند.حق تأهل از طبيعيترين حقوق ...آيا جواز تعدّد زوجات خلاف حقوق و شخصيّت زن نيست؟ چرا مرد و زن در اين حکم مساوي نيستند و به مرد اين گونه اجازه ي شهوت راني داده مي شود؟ بحث درباره ي تعدّد همسر، سابقه ...طبقه بندی موضوعی فلسفه احکام و حقوق|زن|بیشتر بدانیم ... حال با توجه این مطالب در مورد فلسفه حلیت تعدد زوجات برای مرد و حرمت آن برای زن می توان گفت: تعدد ...از جمله ایراداتی که بر پذیرش تعدد زوجات در اسلام گرفته شده، آن است که این امر با اصل تساوی حقوق زن و مرد، ...می گوییم: تعدّد زوجات نه تنها باعث تنزل مقام زن نمی شود، بلکه ارزش و موقعیت اش .... 4) یکی از دانشمندان غربی می نویسد: اسلام در امر زناشویی زیاده از حد، حقوق زنان را ...چند همسری نافی حقوق زن. از جمله ایراداتی که بر پذیرش تعدد زوجات در اسلام گرفته شده، آن است که این امر با اصل تساوی ...6 ا کتبر 2010 ... چرا اسلام تعدد زوجات برای مرد را آزاد گذاشته ولی به زن اجازه نداده. ... جمع بندی مگر زن انسان نيست؛ پس چرا حق نداره طلاق بگيره يا رابطه نامشروع ...اول اینکه بحث کنیزان ربطی به بحث تعدد زوجات ندارد(پس این سخن نویسنده نمونۀ بارز فرافکنی است) دوم اینکه در مورد صیغه فقط مرد نیست که حق دارد هر تعداد زن که ...

کلماتی برای این موضوع
اجازه تعدد زوجات در قرآن و حکمت آن پرسمان دانشجویی حقوق زناجازهتعددزوجاتدرمقدمه آنچه پیش رو دارید، بخشى از پرسش هاى حقوق زن است که در میان قشر جوان و دانشگاهیان تساوى حقوق زن و مرد در قرآن کریمهر چند میان مقدار ارث زن و مرد، در پاره اى از موارد تساوى وجود ندارد، ولى در اصل ارث زن، حق خروج از منزل، حق کار و اذن شوهرزن، حق خروج از منزل، حق کار و اذن شوهر محمد صادق باقری منبع گزارش کتاب نظام حقوق زن در اسلامحقوق‌ زن‌ و دیگر مسائل‌ مربوط‌ به‌ او، با همة‌ ژرفنگریهایی‌ که‌ شده‌ است‌ نیاز بازخوانی حقوق زنان در اسلام، عدالت مساواتی بجای …حسینعلی منتظری نجف آبادی، حکومت دینی و حقوق انسان قم، ۱۳۸۶، ص ۱۱۹ و ۱۲۰ در صفحات ۱۱۹ تعارض قوانین در مورد ازدواج و طلاقتعارض قوانین در مورد ازدواج و طلاق در مورد احوال شخصیه افراد، در حقوق بین الملل خصوصى قواعد حل تعارض قوانین تعارض قوانین و راههای حل آن دربعضی از کشورها ،از جمله آمریکا وآلمان برای تعارض مقام زن از دیدگاه امام خمینیرهامام خمینیره می‌فرماید اسلام مقام زن را تاحدی ارتقاء می‌دهد که او بتواند مقام اتوماسیون و نرم افزار حقوقی حقوق یار محاسبات حقوقی و نرم افزار حقوقی ،اتوماسیون حقوقی و دبیرخانه حقوقی دارالوکاله جهت ثبت اطلاعات دفتر وضعیت زن درجاهلیتوضعیت زن در عرصه‌های خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در عصر جاهلی

شرایط مرد برای تعدد زوجات

[ad_1]

اسلام با چه شرایطی، تعدّد زوجات را اجازه می دهد؟
ایرادات و موانع آن را چگونه می توان برطرف کرد؟
اسلام نه چند همسری را ابداع کرد و نه آن را نسخ کرد، بلکه آن را اصلاح و تعدیل کرد. شرایط چندی برای تعدد زوجات وجود دارد، مانند این که:
1-حداکثر می توان به طور دائم و هم زمان چهار زن داشت.
2- اسلام می گوید اگر از بی عدالتی می ترسید، به یک زن اکتفا کنید. (1) با تأکید بر صفت عدالت و پرهیز از حرام و ظلم، جلوی اختلافات و تبعیض های بعدی گرفته شده اسـت. به این وسیله تعدّد زوجات به جای آن که وسیله ای برای هوسرانی مرد باشد، شکل انجام وظیفه و تکلیف، به خود می گیرد. دین برای کنترل شهوت ها آمده اسـت نه برای ترویج و تأیید هوس رانی.
3- شرایط مالی و توان جسمی برای تأمین و ارضای همسران
در مورد رعایت عدالت بین همسران، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:
هر کس دو زن داشته باشد و در میان آن ها به عدالت رفتار نکند، به یکی از آن بیش تر از دیگری اظهار تمایل کند، در روز قیامت محشور خواهد شد، در حالی که یک طرف بدن خود را به زمین می کشد تا سرانجام داخل آتش شود.
در مورد تعدّد زوجات چند ایراد و مانع ذکر شده اسـت که به طور فشرده به ذکر و پاسخگویی آن ها می پردازیم:
أ‌. از نظر روحی در پیمان ازدواج، مهم ترین چیز عشق و عاطفه اسـت و عشق، رقیب نمی پذیرد. پس تعدّد زوجات بااساس ازدواج سازگار نیست. (2)
پاسخ: این که عشق و عاطفه قابل تقسیم نیست، مغالطه و بیانی شاعرانه اسـت. یک مادر و پدر دارای چندین فرزند می شوند و همه را هم در حدّ عالی دوست می دارند و تزاحمی هم پیدا نمی شود. پس می توان چند نفر را در عرض یکدیگر دوست داشت. البته عشق پرستش وار همان گونه که از عقل و عرف نیز دور اسـت، از چندپارگی می گریزد.
ب‌. از نظر تربیتی و رفتاری چند همسری، زنان را به اقدام علیه یکدیگر و علیه شوهر می کشاند و سپس به فرزندان هم سرایت می کند. (3)
پاسخ: تعدّد زوجات می تواند زمینه ی آثار بد تربیتی باشد. امّا بسیاری از ناراحتی ها معلول طبیعت تعدّد زوجات نیست، بلکه معلول عملکرد بد یا عدم وجود شرایط چند همسری اسـت. در صورت خودسری و هوسرانی مرد و تبعیض بین زن ها و تحقیر بعضی از آن ها، پیامدهای سویی رخ می دهدکه در صورت برخورد صحیح و اسلامی طرفین، چنین مشکلاتی پیش نخواهد آمد.
ج. از نظر اخلاقی تجویز تعدّد زوجات، میدان دادن به هواپرستی اسـت، چه از نظر اخلاقی انسان باید شهوت را به حداقل برساند. (4)
پاسخ: اسلام با افراط در شهوت رانی مخالف اسـت نه با اصل شهوت ها. تعدّد زوجات یک عمل افراطی و انحرافی نیست. با قیودی که اسلام قرار داده اسـت به کلّی امکان هوسرانی از مرد سلب می شود. اسلام با محرومیت از نعمت ها و نیز با قیدی کامل مخالف اسـت.
د. از نظر حقوقی با ازدواج اوّل، منافع زناشویی هر کدام از زن و شوهر به دیگری تعلّق پیدا می کند و عقد دوم، عقد فضولی و بدون حقّ اسـت که باید مشروط به اجازه ی زن اوّل باشد. (5)
پاسخ: اوّلاً این ایراد ازدواج را از نظر حقوقی مبادله ی منافعی می داند که هر یک از زوجین، مالک منافع زناشویی طرف دیگر باشد، امّا این مطلب صحیح نیست. زن و شوهر براساس عقد ازدواج در چارچوب قوانین دینی نسبت به یکدیگر حق و تکلیفی پیدا می کنند و اسلام حق اختیار همسر دوم را طبق شرایطی تجویز می کند. ثانیاً بر فرض صحت، اگر ازدواج مجدد در پی تنوع نباشد، بلکه براساس مجوّزها و علل سابق باشد، زن اوّل نمی تواند مانع شود. ثالثاً در صورت وجود ضرورت اجتماعی مثل تعداد بیش تر زنان، تعدّد زن ها به صورت وظیفه درمی آید و حق زن اوّل نمی تواند مزاحم آن وظیفه باشد.
هـ. از نظر فلسفی، برابر اصل تساوی زن و مرد در انسانیّت، باید حقوق آن دو مساوی باشد و یا باید هر دو مجاز باشند که دارای چند همسر باشند یا هیچ کدام مجاز نباشند. (6)
پاسخ: این ایراد بسیار بی پایه اسـت. نباید پنداشت که در ازدواج مجدّد، تنها موضوع، هوسرانی مرد اسـت. با توضیح راجع به علل و مجوّزهای تعدّد زوجات، مسأله صورت دیگری پیدا می کند. ضمناً از احکام متفاوت اسلام در مسأله دیه، شهادت، ارث، ازدواج و مانند آن به خوبی معلوم می شود که اسلام در حقوق زن و مرد به مسائلی برتر و بالاتر از تشابه ظاهری توجه فرموده اسـت. (7)

پی‌نوشت‌ها:

1.شرایط اوّل و دوّم در سوره ی مبارکه نساء (4): 3 آمده اسـت: «فَانکِحُواْ مَا طَابَ لَکُم مِّنَ النِّسَاء مَثْنَى وَثُلاَثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُواْ فَوَاحِدَةً»؛ در مورد احکام مربوط به چند همسری نگاه کنید به: روح الله موسی خمینی: تحریر الوسیله، ج 2، صص 305 – 303.
2.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 403 – 401.
3.همان، صص 405 – 403.
4.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 408 – 405.
5.همان، صص 411 – 408.
6.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 412 – 411.
7.در مورد تعدد زوجات، علامه طباطبایی بحث کامل و مفیدی انجام داده اند. ر. ک: سید محمد حسین طباطبایی: المیزان فی تفسیر القرآن، ج 4، صص 207 – 195.

منبع مقاله :
کریمی، حمید، (1387) حقوق زن، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان، چاپ چهارم.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

قانون تعدّد زوجات، به خاطر شرايط خاص اجتماعى يا ضرورت هاى اجتماعى وضع شده است نه براى هوس رانى مردان. البته هميشه بعضى افراد وجود دارند كه از قانون سوء استفاده مى ...اسلام آن را در چارچوب ضرورت های زندگی انسان محدود ساخته و برای آن قید و شرایط ... حال با توجه این مطالب در مورد فلسفه حلیت تعدد زوجات برای مرد و حرمت آن برای زن می ...طبیعی است که چنین شرایطی برای عده کمی از مردان فراهم میشود. ... از این رو تعدد زوجات را به هیچ وجه در شرایط اسلامی نمی توان وسیله ای برای هوسرانی دانست. جامعه حق ...همۀ ادیانی که تعدد زوجات را جایز دانستهاند، آن را به شرایطی مشروط کردهاند. در آیین یهود، چندزنی به توانایی مالی مرد مشروط شده است و در میان ... به آیات و روایات، در کتب فقهی برای تعدد زوجات شرایطی مطرح کردهاند.تعدد زوجات، نوعی چند همسری که در اسلام با شرایطی پذیرفته شده است. ... محققان، قیودی که در اسلام برای جواز تعدد زوجات ذکر شده، آزادی مرد هوسران را بسیار محدود میکند.اسلام نه چند همسري را ابداع کرد و نه آن را نسخ کرد، بلکه آن را اصلاح و تعديل کرد. شرايط چندي براي تعدد زوجات وجود دارد، مانند اين که:می گویند: اسلام با تجویز تعدّد زوجات، قلوب قشر عظیمی از بانوان را جریحه دار کرده و ... با حرام کردن بیش از یک زن برای مرد، باعث تشدید محبت و انسجام خانوادگی شده است. .... حال اگر مریض داروها را طبق شرایط استفاده نکرد، نمی توان پزشک و داروساز را ...4 آوريل 2015 ... اسلام با چه شرایطی، تعدّد زوجات را اجازه می دهد؟ ایرادات و موانع آن را چگونه می توان برطرف کرد؟ اسلام نه چند همسری را ابداع کرد و نه آن را نسخ کرد، بلکه آن ...18 ژانويه 2016 ... تعدد زوجات، نوعی چند همسری که در اسلام با شرایطی پذیرفته شده است. ... در اسلام برای جواز تعدد زوجات ذکر شده، آزادی مرد هوسران را بسیار محدود می کند.27 مه 2013 ... اما در شرایطی که مردی به این سمت کشانده می شود و توصیه بر روی او اثر ندارد، ...... در واقع مرد نمیتواند برای شهوترانی تعدّد زوجات کند و هدف او باید دو ...

کلماتی برای این موضوع
اجازه تعدد زوجات در قرآن و حکمت آن پرسمان دانشجویی …اجازهتعددزوجاتدرشرط ضمن عقد یکی از مواردی است که خداوند برای زن و شوهر در نظر گرفته تا در ضمن آن برنامه آشنایی با شروط ضمن عقد ازدواجآشناییباشروطآشنایی با شروط ضمن عقد ازدواج آشنایی با شروط ضمن عقد ازدواج اکثر اوقات برای مردم این چرا یک مرد مسلمان می تواند چهار زن به همسری بگیرد؟ …عالی بود تعدد زوجات حکم خداست و در قران به صراحت آمده آیا مخالفین به قران ایمان دارند؟شروط عقد نکاح شروط عقد نکاح قانون یار محمد صادق صائم مقدمه ازدواج، در فلسفه تفاوت ارث زن و مرد در اسلامیکى از موضوعهایى که براى طبیعى مسلکان صدر اسلام و طرفداران برابرى همه جانبه زنان با تساوى حقوق زن و مرد در قرآن کریمهر چند میان مقدار ارث زن و مرد، در پاره اى از موارد تساوى وجود ندارد، ولى در اصل ارث زن، حق خروج از منزل، حق کار و اذن شوهرزن، حق خروج از منزل، حق کار و اذن شوهر محمد صادق باقری منبع ازدواج مجدد برای زنان مطلقه پارسی طببیماریهادکتر بدرالسادات بهرامی معتقد است آنچه طلاق را به معضلی اجتماعی برای زنان بدل کرده دانشکده اصول الدین موضوعات پیشنهادی برای پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته فقه و حقوق اسلامیآیا جایز بودن ازدواج موقت در قرآن بیان شده است؟ شهر …فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَریضَةً ؛نساء۲۴

تعدد زوجات و حقوق زن

[ad_1]

چرا در اسلام تعدّد شوهر حرام ولی تعدّد زن جایز اســت؟

آیا جواز تعدّد زوجات خلاف حقوق و شخصیّت زن نیست؟

چرا مرد و زن در این حکم مساوی نیستند و به مرد این گونه اجازه ی شهوت رانی داده می شود؟

بحث درباره ی تعدّد همسر، سابقه ی تاریخی آن، علل پیدایش و پیامدهای آن، تفاوت مرد و زن در این جهت، اشکالات مطرح شده و شرایط آن از نظر اسلام مفصّل و گسترده اســت که مجالی دیگر می طلبد. مرحوم استاد شهید مرتضی مطهری در کتاب ارزشمند و زیبای نظام حقوق زن در اسلام نزدیک به صد صفحه و در ضمن هفت مقاله این موضوع را بررسی کرده اســت که ما چکیده ای از آن را در پی می آوریم.
در روایات آمده اســت گروهی از زنان، در حدود چهل نفر، گرد آمده، به حضور علی (علیه السلام) رسیدند و گفتند چرا اسلام به مردان اجازه ی چند زنی داده، امّا به زنان اجازه چند شوهری نداده اســت. آیا این امر یک تبعیض ناروا نیست؟
امام علی (علیه السلام) دستور دادند ظرف های کوچکی از آب آوردند و هر کدام از زنان ظرفی به دست گرفت. سپس دستور داد همه ی آن ظرف ها را در ظرف بزرگی که وسط مجلس گذاشته بود، خالی کنند. سپس فرمود اکنون هر یک از شما دو مرتبه ظرف خود را از آب پر کنید امّا باید هر کدام عین همان آبی که در ظرف خود داشته، بردارد. گفتند این چگونه ممکن اســت؟ آب ها ممزوج شده اند. آن گاه علی (علیه السلام) فرمود اگر یک زن چند شوهر داشته باشد، خواه ناخواه بعد از مدتی زناشویی، آبستن می گردد. چگونه می توان تشخیص داد که این فرزند از نسل کدام شوهر اســت؟! (1) زن ها با این مثال ساده و گویا، قانع شدند.
« تک همسری » طبیعی ترین شکل زناشویی اســت. در مقابل آن چند همسری در طول تاریخ به اشکال مختلفی وجود داشته اســت، مانند کمونیسم جنسی و اشتراک در همسر، چند شوهری، تعدّد زوجات و مانند آن. (2)
اِشکال عمده ای که چند شوهری و کمونیسم جنسی به وجود می آورد و موجب عدم موفقیت آن می شود، اشتباه در نسل و نسب اســت. تشکیل خانه و خانواده و ارتباط مشخّص و قطعی میان نسل گذشته و آینده، خواسته ی فطری و غریزی بشری اســت. چند شوهری نه تنها با طبیعت انحصار طلبی و فرزند دوستی مرد ناموافق اســت، با طبیعت زن نیز مخالفت دارد. تحقیقات روان شناسی و مشاهدات مکرّر، ثابت کرده اســت که زن بیش از مرد خواهان تک همسری اســت. (3) بر عکس تعدّد زوجات، رواج و موفقیّت نسبی بیش تری داشته اســت و اسلام نیز چند زنی را، برخلاف چند شوهری، به کلّی نسخ، و لغو نکرد، بلکه آن را محدود و مشروط کرد. احکام اسلام براساس مصالح موجود در عالم اســت و حکم مخالف با فطرت و عقل صریح را هیچ گاه تأسیس یا امضا نمی کند. در ادامه ی بحث به برخی مصالح و حکمت ها اشاره خواهیم کرد.
اگر علل روانی و اجتماعی مسأله چند همسری مورد توجه قرار نگیرد به خوبی روشن نمی شود که چرا تعدد زوجات رواج یافته یا حتّی در بعضی شرایط لازم اســت و چرا چند شوهری و اشتراک جنسی قابل پذیرش نیست. اگر چه عامل « زور و قدرت » همواره در تاریخ بشر مؤثر بوده و هست و در بسیاری از مواقع مردان علیه زنان از زور استفاده کرده اند، امّا منحصر کردن عوامل به زور مخصوصاً در مسائل خانوادگی، ناشی از عدم توجّه کافی اســت.
چند شوهری هم با طبیعت زن منافی اســت و هم با منافع وی. زن از مرد فقط عاملی برای ارضای غریزه ی جنسی خود نمی خواهد، بلکه از مرد می خواهد که قلب او را در اختیار گیرد، حامی او باشد، برای او فداکاری نماید، زحمت بکشد، محصول کار و زحمت خود را نثار او کند و غم خوار او باشد. از سوی دیگر بهترین و نیرومندترین مشوّق مرد به کار و فعالیت، همسر و فرزندان او هستند. چند شوهری نه با تمایلات مرد موافقت دارد و نه با خواسته های زن (4).
در زناشویی بُعد مادی و لذت جنسی آرام آرام کاهش پیدا می کند، امّا بعد معنوی و محبّت و مودت به تدریج، قوی تر می شود. یکی از تفاوت های زن و مرد این اســت که برای زن عنصر معنوی مهم تر اســت، ولی برای مرد اهمیت لذت جنسی کم تر از بعد معنوی ازدواج نیست. زن برای پرورش فرزندانی سالم و معتدل نیاز به عاطفه و محبّت شوهر دارد. برای زن هیچ چیز بدتر از بی اعتنایی، بی علاقگی و تنفّر همسر از او نیست. (5) بنابراین برابر دانستن چند زنی با چند شوهری به این دلیل که زن و مرد با هم برابرند، حاصل بی توجهی به تفاوت های زن و مرد اســت.
تعدد زوجات ناشی از دید مالکانه به زن نیست تا چند شوهری نشانه ی عدم مملوکیت زن باشد زیرا پذیرفته نشدن چند شوهری خود دلیل آن اســت که مرد به زن به چشم یک مال نگاه نمی کند، زیرا شرکت چند مالک نسبت به یک مال از قوانین جاری و عمومی اموال بشر اســت. (6)
تعدّد زوجات جزء حقوق زن اســت و تعدد شوهر نه جزء حقوق مرد اســت و نه حقوق زن، بلکه بر خلاف مصالح زن و مرد اســت. (7) این نکته در پایان بحث روشن خواهد شد. برای پدیده ی تعدد زوجات عواملی ذکر شده که عبارتند از:
1-عوامل جغرافیایی؛ بعضی دانشمندان همچون منتسکیو و گوستاولوبون (8) می گویند علّت این پدیده آب و هوای مشرق زمین، بلوغ و پیری زودرس زنان و مزاج گرم مردان آن دیار اســت.
این علت عمومیت ندارد، چون اولاً از قدیم در ایران و بعضی کشورها با آب و هوای معتدل نیز تعدد زوجات مرسوم بوده اســت.
ثانیاً: فحشا و رابطه با زنان متعدد در غرب و مناطق سردسیر، اگر بیش از مشرق نباشد کم تر نیست. تنها شکل قانونی تعدّد زوجات در غرب نبوده اســت.
2- عادت ماهانه و عدم آمادگی برای مقاربت
3- مسائل دوران زایمان و خستگی ناشی از آن و محدودیت باردار شدن و نیز محدودیت میل جنسی
4- محدود بودن دوران فرزند زایی نسبت به مرد و میل مرد به داشتن فرزندان بیش تر (یائسگی یا نازایی زن)
5- استفاده اقتصادی مرد از زن و فرزند
6- علاقه ی مردان به کثرت فامیل و عشیره
7- فزونی تعداد زنان بر مردان (9)
8- شهوت زودرس، حسّ تنوع طلبی و قوّت شهوت در بعضی مردان
9- مسافرت زن و مرد برای کار یا تحصیل یا ... و جدایی زن و شوهر (10)
همه ی عوامل مذکور را به جز آب و هوا تا حدودی در زمان ها و شرایط متفاوت می توان پذیرفت، امّا کلیّت و عمومیّت ندارد. عامل اقتصادی تاکنون نیز تأثیر داشته اســت، اما از آن جا که بیگاری کشیدن از زن و فرزند و یا فروختن فرزند کار صحیحی نیست، تعدّد زوجات به خاطر هدف حرام ممنوع اســت. عوامل 2 و 3 و 4 و 6 و 8 که از تفاوت های جنسی زن و مرد ناشی می شوند، می توانند از جهت حقوقی مجوزی برای قانونی کردن تعدّد زوجات دانسته شوند.
درباره ی عامل نهم، گرچه غالباً مردان، به سفر می روند، ولی به هر حال هر دو طرف تنها می شوند، ولی در مورد زن هم نیاز به شوهر و میل جنسی کم تر اســت و هم مانع مهم اشتباه در نسل وجود دارد. پس این نمی تواند مجوزی برای چند شوهری باشد.
شاید مهم ترین حکمت برای اصل تعدّد زوجات فزونی عدد زنان بر مردان باشد. اگر تعداد زنان آماده ی ازدواج در غالب جوامع از مردان آماده ی نکاح بیش تر باشد، (11) این امر موجب « حقی » از جانب زن و « تکلیفی » بر عهده مرد و اجتماع می شود؛ بنابراین، این مسأله برخلاف آنچه در ابتدا به ذهن می آید، جزء حقوق زنان اســت. حق تأهّل مانند حق کار، خوراک، مسکن و آزادی از حقوق اصلی و اوّلیه ی بشر اســت. هیچ کس را به هیچ عنوان نمی توان از حقوق طبیعی و اوّلیه خود محروم کرد. با توجه به این مقدمات در صورت فزونی عدد زنان آماده ی ازدواج از مردان آماده ی ازدواج، قانون انحصار ازدواج به تک همسری، مخالف حق طبیعی زن اســت؛ در نتیجه قانون تک همسری خلاف حق طبیعی بشر (= زن) می باشد. (12)
به دلیل حضور بیش تر مردان در صحنه ی جنگ ها و آمد و شدها، همواره مردان بیش از زنان تلفات داده اند و در معرض آسیب های مختلف بوده اند. نگاهی به آمار تلفات و آسیب دیدگان جنگ، تصادفات و سایر حوادث این مطلب را تأیید می کند. از سوی دیگر مقاومت زن در مقابل بیماری ها بیش از مرد اســت و متوسط عمر زنان از مردان بیش تر اســت. (13)
نیاز بیش تر زنان به ازدواج به این شرایط اضافه می شود. زنان از حقوقی طبیعی برای اشباع غریزه ی جنسی، همسر، داشتن فرزند قانونی، داشتن سرپرست و پشتوانه ی عاطفی بر خود دارند. در این وضعیت غیر از برگزیدن راه اسلام، تنها کمونیسم جنسی، هم جنس بازی و روآوردن به فساد و فحشا امکان پذیر اســت.
اسلام می گوید اگر مردی دارای شرایط و امکانات مالی واخلاقی و جسمی برای اداره ی چند خانواده بود – که موارد بسیار محدودی را شامل می شود – مجاز اســت تا چهار همسر اختیار کند و بدون ظلم و تبعیض شرایطی یکسان برای زندگی زنان و فرزندان خود فراهم آورد.
با توجه به شرایط واقعی جوامع بشری، خواننده ی منصف و مؤمن تصدیق خواهد کرد که تعدّد زوجات راهی مناسب و حتی لازم اســت. در این جا برای تکمیل شدن بحث چند نکته را خاطر نشان می کنیم:
الف. تعدّد زوجات عامل نجات و تثبیت تک همسری اســت. اگر جواز قانونی چند همسری داده نشود – مانند بسیاری از کشورهای غربی و آلمان بعد از جنگ جهانی دوم – رفیقه بازی و معشوقه گیری ریشه ی خانواده را می خشکاند. (14)
ب. برخلاف سخن گروهی که مرد را ذاتاً طالب چند همسری می دانند، روحیه ی مرد با تک همسری سازگار اســت. امّا در موارد زیادی، محیط اجتماعی، عوامل خیانت را در مرد به وجود می آورد. (15) حضور بی حد و حصر زنان با آب و رنگ های مختلف باعث ایجاد زمینه ی شهوت می شود و سپس منع قانونی چند همسری و ازدواج موقت، راه را برای خیانت مردان باز و هموار می سازد.
ج. در برتری و ترجیح تک همسری شکی نیست. جسم و روح زن و مرد با ازدواج به یگانگی می رسد، امّا سخن بر سر انتخاب تک همسری یا چند زنی نیست، سخن بر سر دو راهی چند زنی قانونی یا فحشا و معشوقه بازی اســت. (16) بدیهی اســت تجویز چند زنی یا ازدواج موقت به معنای توصیه به همه ی مردان برای ازدواج های مکرّر نیست؛ بلکه در مجموعه ی قوانین اجتماعی و خانوادگی و برای پوشش دادن به همه ی شرایط و حالات و روحیّات انسان ها، وضع این قوانین گریزناپذیر اســت.

پی‌نوشت‌ها:

1.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، ص 348؛ سید محمد حسین طباطبایی: المیزان فی تفسیر القرآن، ج 4، صص 207 – 195.
2.مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، ص 331.
3.همان، صص 336 و335.
4.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 349 – 347.
5.همان، ص 350.
6.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، ص 353.
7.همان، ص 354.
8.رجوع کنید به: منتسکیو: روح القوانین، صص 433 و 432؛ گوستاولوبون: تاریخ تمدن اسلام و عرب، ص 497.
9.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 365 – 356.
10.ر. ک: محمد تقی پرسش ها و پاسخ ها، ج 5، صص 57 – 54.
11.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، ص 372.
12.همان، ص 367.
13.همان، صص 378 – 376.
14.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، ص 390.
15.همان، ص 389.
16.مرتضی مطهری: نظام حقوق زن در اسلام، صص 392 – 391.

منبع مقاله :
کریمی، حمید، (1387) حقوق زن، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان، چاپ چهارم.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

اصل در ازدواج همان طور كه استاد شهيد مطهرى در كتاب نظام حقوق زن در اسلام خاطرنشان مى ... قانون چند همسرى و تعدّد زوجات مقتضاى آيات صريح قرآن است و نسخ نشده و از احكام ...16 فوریه 2009 ... اما قاعده کلی در تحول حقوق زنان این بوده است که تغییرات این حوزه از ... بیشک تعدد زوجات در اجتماعات ابتدایی امر مناسبی بوده، زیرا عدد زنان بر مردان ...با اين فرض اگر تك همسري تنها صورت قانوني ازدواج باشد، گروهي از زنان بيشوهر، به طور دائم از تشكيل زندگي خانوادگي محروم ميگردند.حق تأهل از طبيعيترين حقوق ...آيا جواز تعدّد زوجات خلاف حقوق و شخصيّت زن نيست؟ چرا مرد و زن در اين حکم مساوي نيستند و به مرد اين گونه اجازه ي شهوت راني داده مي شود؟ بحث درباره ي تعدّد همسر، سابقه ...طبقه بندی موضوعی فلسفه احکام و حقوق|زن|بیشتر بدانیم ... حال با توجه این مطالب در مورد فلسفه حلیت تعدد زوجات برای مرد و حرمت آن برای زن می توان گفت: تعدد ...از جمله ایراداتی که بر پذیرش تعدد زوجات در اسلام گرفته شده، آن است که این امر با اصل تساوی حقوق زن و مرد، ...می گوییم: تعدّد زوجات نه تنها باعث تنزل مقام زن نمی شود، بلکه ارزش و موقعیت اش .... 4) یکی از دانشمندان غربی می نویسد: اسلام در امر زناشویی زیاده از حد، حقوق زنان را ...چند همسری نافی حقوق زن. از جمله ایراداتی که بر پذیرش تعدد زوجات در اسلام گرفته شده، آن است که این امر با اصل تساوی ...6 ا کتبر 2010 ... چرا اسلام تعدد زوجات برای مرد را آزاد گذاشته ولی به زن اجازه نداده. ... جمع بندی مگر زن انسان نيست؛ پس چرا حق نداره طلاق بگيره يا رابطه نامشروع ...اول اینکه بحث کنیزان ربطی به بحث تعدد زوجات ندارد(پس این سخن نویسنده نمونۀ بارز فرافکنی است) دوم اینکه در مورد صیغه فقط مرد نیست که حق دارد هر تعداد زن که ...

کلماتی برای این موضوع
اجازه تعدد زوجات در قرآن و حکمت آن پرسمان دانشجویی حقوق زناجازهتعددزوجاتدرمقدمه آنچه پیش رو دارید، بخشى از پرسش هاى حقوق زن است که در میان قشر جوان و دانشگاهیان تساوى حقوق زن و مرد در قرآن کریمهر چند میان مقدار ارث زن و مرد، در پاره اى از موارد تساوى وجود ندارد، ولى در اصل ارث زن، حق خروج از منزل، حق کار و اذن شوهرزن، حق خروج از منزل، حق کار و اذن شوهر محمد صادق باقری منبع گزارش کتاب نظام حقوق زن در اسلامحقوق‌ زن‌ و دیگر مسائل‌ مربوط‌ به‌ او، با همة‌ ژرفنگریهایی‌ که‌ شده‌ است‌ نیاز بازخوانی حقوق زنان در اسلام، عدالت مساواتی بجای …حسینعلی منتظری نجف آبادی، حکومت دینی و حقوق انسان قم، ۱۳۸۶، ص ۱۱۹ و ۱۲۰ در صفحات ۱۱۹ تعارض قوانین در مورد ازدواج و طلاقتعارض قوانین در مورد ازدواج و طلاق در مورد احوال شخصیه افراد، در حقوق بین الملل خصوصى قواعد حل تعارض قوانین تعارض قوانین و راههای حل آن دربعضی از کشورها ،از جمله آمریکا وآلمان برای تعارض مقام زن از دیدگاه امام خمینیرهامام خمینیره می‌فرماید اسلام مقام زن را تاحدی ارتقاء می‌دهد که او بتواند مقام اتوماسیون و نرم افزار حقوقی حقوق یار محاسبات حقوقی و نرم افزار حقوقی ،اتوماسیون حقوقی و دبیرخانه حقوقی دارالوکاله جهت ثبت اطلاعات دفتر وضعیت زن درجاهلیتوضعیت زن در عرصه‌های خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در عصر جاهلی