شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت در ایران +جدول

[ad_1]

به گزارش مشرق، زمزمه باندلینگ (bundling) تلفن همراه از سوی اپراتورها از حدود پنج سال پیش به گوش می‌خورد. باندلینگ به مفهوم قیمت‌گذاری و فروش چند کالا به صورت یک بسته است.
 
در واقع اپراتورها در قالب پکیج‌هایی که در نظر گرفته‌اند گوشی‌های برخی برندها را با خدمات خود ترکیب کرده و عرضه می‌کنند که درنهایت به سود هر سه طرف یعنی تولید‌کننده تلفن همراه، اپراتور و مشترک تمام شود. در این شرایط، بسته‌هایی شامل یک گوشی با سیم‌کارت به مشترک عرضه می‌شود و هزینه آن به صورت قسطی از مشترک دریافت می‌شود. مشترک در قبال این خدمات و خدمات دیگری از جمله اینترنت و مکالمه و پیامک، برای مدتی مشخص باید به تعهدات مربوط به آن بسته عمل کند و پس از طی مدت مشخص سیم‌کارت و گوشی به طور کامل در اختیار مشترک قرار می‌گیرد و به اصطلاح آنلاک می‌شود.
 
تاکنون در ایران اقدامی جدی از سوی اپراتورها در زمینه فروش قسطی تلفن همراه دیده نشده بود. قدرت کم اپراتورهای موبایل برای کاهش قیمت‌ها و همچنین تعرفه گمرکی واردات قانونی در مقایسه با واردات قاچاق از مهم‌ترین علل پیش‌نرفتن سیستم باندلینگ در ایران بوده است.
 
در روش ‏های مرسوم دنیا در زمینه باندلینگ، مبلغ اندکی در حد یک پنجم قیمت گوشی در ابتدا از مشترک اخذ و سیم‌کارت به صورت رایگان به همراه گوشی به مشترک ارائه می‏ شود درصورتی‌که در کشور ما هنوز شرایط برای چنین اقداماتی مهیا نیست. در ایران در حال حاضر اپراتور اول اخیرا برای اولین بار در کشور به طور جدی باندلینگ تلفن همراه را آغاز کرده است و سپس اپراتور دوم تلفن همراه نیز برای فروش گوشی‌های قسطی اقدام کرد.
 
*شرایط باندلینگ همراه اول
 
بررسی شرایط فروش اقساطی تلفن‌های همراه که از سوی دو اپراتور اول و دوم عرضه‌ شده، نشان می‌‌دهد، همراه اول برای شروع، کار را با شیائومی آغاز کرده است. همراه اول گوشی‌های هوشمند شیائومی را با اقساط یکساله به همراه میزان مشخصی اعتبار (مکالمه، پیامک و دیتا) عرضه می‌کند.
 
گوشی ‌های قسطی همراه اول با گارانتی 24 ماهه شرکت آسوشید تجارت عرضه می‌شوند.
 
موضوع مهم در این میان، این است که این شرایط فقط مشمول مشترکان ساکن تهران و مالکان کدهای 1 تا 5 می‌شود. همراه اول براساس این منطق که سیم‌کارت‌ها و شماره‌هایش دارای ارزش مالی هستند در خرید قسطی به مشترکان خود اعتبار می‌دهد و به همین دلیل مشترکان همراه اول بدون چک می توانند نسبت به خرید قسطی گوشی اقدام کنند. همراه اول چهار گوشی شیائومی را برای فروش قسطی عرضه کرده است.
 
خرید اقساطی گوشی‌ها گران تر از خرید نقدی تمام می شود و دلیل اپراتور این است که درصورت خرید قسطی، بسته‌های اینترنتی و مکالمه و پیامک به قیمت خود گوشی افزوده می‌شود. موضوع دیگر اینکه پس از اتمام حجم هر قسمت از بسته، قبل از اتمام دوره ماهانه، مصرف آن به صورت مصرف آزاد محاسبه خواهد شد و همچنین میزان حجم باقی‌مانده ماه پیش به ماه بعد منتقل نخواهد شد. این قوانین در همه گوشی‌هایی که اپراتور اول به‌صورت قسطی به فروش می‌رساند صدق می‌کند.
 
*شرایط باندلینگ ایرانسل
 
اپراتور ایرانسل برای طرح فروش اقساطی خود به سراغ پرچمداران سامسونگ رفته است و دو گوشی گلکسی اس 7 و گلکسی اس 7 اج را با دو تعرفه مختلف می‌فروشد.
 
طرح ایرانسل مختص ساکنان شهر تهران است. چک‌ها باید به نام خریدار باشد و داشتن فیش حقوقی الزامی است. هر دو گوشی با گارانتی 12 ماهه VIP سامسونگ، 18 ماهه هماهنگ و هدست بیسیم عرضه می‌شود.
 
اپراتور دوم تلفن همراه همچنین علاوه ‌بر موبایل، یک دستگاه مودم LTE را برای فروش اقساطی قرار داده است. این مودم را که قیمت نقد آن 399 هزار و 900 تومان است می‌توان با پیش‌پرداخت 159 هزار و 900 تومانی و 2 فقره چک دو ماهه نیز خریداری کرد. این مودم هم با یک سیم‌کارت هدیه 15 گیگابایتی تحویل می‌شود و اگر شناسه سفارش خود را به اینستاگرام ایرانسل بفرستید، می‌توانید 5 گیگابایت دیگر هم اینترنت هدیه بگیرید.
 
در ادامه شرایط باندلینگ همراه اول و ایرانسل در جدولی ارائه می شود.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

17 آگوست 2016 ... شرایط باندلینگ موبایل و سیم کارت در ایران جدول ... تاکنون در ایران اقدامی جدی از سوی اپراتورها در زمینه فروش قسطی تلفن همراه دیده نشده بود.17 آگوست 2016 ... شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیمکارت در ایران ... جسد بروسلی در تابوت · واردات اره دستی، گیره نامه و برچسب کاغذی در چهار ماه نخست ۹۵ جدول ...17 آگوست 2016 ... در روش های مرسوم دنیا برای باندلینگ ابتدا با اخذ مبلغ اندکی در حد یک پنجم قیمت گوشی سیم کارت به صورت رایگان به همراه گوشی به مشترک ارائه ...17 آگوست 2016 ... قیمت بعد از ظهر چهارشنبه بیست و هفتم مرداد ماه 1395 خبر شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیمکارت در ایران جدول.در روش های مرسوم دنیا برای باندلینگ، ابتدا با اخذ مبلغ اندکی در حد یک پنجم قیمت گوشی، سیمکارت به صورت رایگان به همراه گوشی به مشترک ارائه می شود.17 آگوست 2016 ... در روش های مرسوم دنیا برای باندلینگ، ابتدا با اخذ مبلغ اندکی در حد یک پنجم قیمت گوشی، سیمکارت به صورت رایگان به همراه گوشی به مشترک ارائه ...17 آگوست 2016 ... شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیمکارت در ایران جدول در روش های مرسوم دنیا برای باندلینگ، ابتدا با اخذ مبلغ اندکی در حد یک پنجم قیمت گوشی، ...jpg" /><div>در روش های مرسوم دنیا برای باندلینگ، ابتدا با اخذ مبلغ اندکی در حد یک پنجم قیمت گوشی، سیمکارت به صورت رایگان به همراه گوشی به مشترک ارائه می ...18 آگوست 2016 ... تا پایان روز پانزدهم؛ آمریکا همچنان در صدر/ ایران در رده سی و یکم جدول توزیع مدال ها ... شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم کارت در ایران جدول26 ژوئن 2016 ... به گزارش صبحانه، چند روزی است اپراتور اول در طرح باندلینگ خود ... طرح برای خطوط دائمی تلفن همراه تهران و فقط با پیش شمارههای 1 تا 5 با شرایط اقساطی در ... با مراجعه به یکی از نمایندگیهای رسمی همراه اول، شرایط و نحوه فروش این گوشی ... سیم کارت خود با شرکتهای سازنده گوشیهای موبایل قرارداد همکاری منعقد میکند و ...

کلماتی برای این موضوع
شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت در ایران جدول…در روش ‏های مرسوم دنیا برای باندلینگ، ابتدا با اخذ مبلغ اندکی در حد یک پنجم قیمت گوشی شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت در ایران جدول در به گزارش دبلیوخبر و به نقل از اقتصاد آنلاین مرداد ٢٧ شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم خبرجو شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت در ایرانشرایطباندلینگشرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت در ایران در روش ‏های مرسوم دنیا برای باندلینگشرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت در ایران جدولشرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت در ایران شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم کارت در ایران جدولشرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم کارت در ایران جدول در روش ‏های مرسوم دنیا برای شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم کارت در ایران جدولمطالب مرتبط فارس گزارش می دهد شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم کارت در ایران گوشی شرایط باندلینگ موبایل و سیم کارت در ایران جدول …در انتخاب و چینش خبرها هیچ دخالت انسانی وجود ندارد و تمامی فرآیندها توسط موتور هوشمند شرایط فروش موبایل قسطی به همراه سیم‌کارت در ایران… سیستم باندلینگ در ایران اخذ و سیم‌کارت به های قسطی اقدام کرد شرایط شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت در ایرانهشدار این سایت صرفا یک خبرخوان خودکار است و در انتخاب عناوین اخبار آن نیروی انسانی برچسب ها باندلینگ موبایلباندلینگ موبایل باندلینگ موبایل شرایط باندلینگ موبایل قسطی و سیم‌کارت شود در ایران اقداماتی

شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی

[ad_1]

به گزارش مشرق، ثمین رضوی در ارتباط با کمپین «سلول‌های طلایی» اظهارداشت: آغاز کمپین سلول‌های طلایی، از حرکت‌های فردی اعضا شروع شد. هر کدام از ما به‌نوعی با مشکلات مرتبط با بیماری‌های درگیر با سلول‌های بنیادی برخورد داشتیم و بعد از آشنایی با بانک سلول‌های بنیادی، سعی کردیم دوستان و اطرافیان خود را از وجود چنین مرکز و روش درمانی آگاه کنیم.
 
وی افزود: اغلب فعالین این کمپین به نحوی درد کشیده بوده و در بستگان نزدیک خود تجربه رویارویی با بیماری‌های مرتبط با سلول‌های بنیادی را داشتند، که این اتفاق خود نیروی محرکه تشکیل کمپین بود.
 
سخنگوی کمپین «سلول‌های طلایی» اضافه کرد: بعد از مدتی رفت و آمد به بیمارستان شریعتی و تبلیغات بصورت فرد به فرد میان آشنایان، در بانک سلول‌های بنیادی، با گروه‌های دیگری که آنها هم به‌صورت خصوصی افرادی را برای ثبت‌نام به بانک ‌می‌فرستادند آشنا شدیم و تصمیم گرفتیم که با همراهی همدیگر و سازماندهی و گسترش تبلیغات و فعالیت‌هایمان در چارچوب گروهی بزرگتر، قدم محکم‌تری برای بیماران نیازمند پیوند که گاهی سال‌ها در انتظار یافتن نمونه مشابه هستند، برداریم.
 
رضوی گفت: با همراهی چند انجمن خیریه مرد‌می ‌فعالیت‌های گسترده‌ای را برای تبلیغات آغاز کرده و ترجیح دادیم که به صورت تخصصی و متمرکز، تحت عنوان یک کمپین مرد‌می ‌مستقل به نام «سلول‌های طلایی» فعالیت کنیم.
 
وی افزود: تمام افراد سالم و فاقد سابقه بیماری خاص از 18 تا 55 سالگی ‌می‌توانند داوطلب اهدای سلول بنیادی باشند. این افراد با انجام یک آزمایش ساده خون در بانک اهداکنندگان ثبت‌نام ‌می‌کنند، سپس روی خون این افراد آزمایش انجام ‌می‌شود و نتیجه آن برای بررسی سازگاری با افراد بیمار نیازمند پیوند، به صورت محرمانه جهت جستجو در این بانک ثبت خواهد شد.
 
سخنگوی کمپین «سلول‌های طلایی»گفت: پس از مطابقت شرایط ژنتیکی یک بیمار و یک اهداکننده و انجام آزمایشات برای تایید سلامت داوطلب، با روشی مشابه اهدای خون، سلول‌های بنیادی را از خون محیطی جمع‌آوری و به فرد بیمار منتقل خواهند کرد.
 
 رضوی ادامه داد:این روش هیچ عارضه و خطری برای اهداکننده نداشته و به‌سرعت ظرف چند روز سلول‌ها در بدن وی بازسازی خواهند شد. در حال حاضر این ثبت‌نام به صورت عمو‌می‌، فراگیر و رایگان، در بانک سلول‌های بنیادی واقع در بیمارستان شریعتی تهران و مرکز سپاس در سازمان انتقال خون جنب بیمارستان میلاد، انجام ‌می‌شود و در شهرستان‌ها بصورت خویشاوند درحال انجام است که امیدواریم با همت و توجه ویژه مسئولین  امکانات لازم برای ثبت‌نام رایگان داوطلبین غیرخویشاوند در شهرستان‌ها نیز فراهم شود.
 
وی گفت: به این منظور برای افزایش آگاهی هموطنانمان، بعنوان سفیران کمپین سلول‌های طلایی، نماد این کمپین را که دستبندهای طلایی رنگ است (برگرفته از روبان طلایی-نماد بین‌المللی آگاهی از سرطان کودک) به دست بسته و هر کدام سفیر و مبلّغ طرح درمانی ملی سلول‌های طلایی خواهیم بود.
 
وی ابراز گفت: امیدواریم در سراسر کشور با افزایش تعداد داوطلبین اهدا، هیچ بیماری برای پیوند، در انتظار یافتن نمونه مشابه (حتی با صرف هزینه‌های بالا برای جستجو در خارج از کشور) جان خود و فرصت زندگی را از دست ندهد.
 
سخنگوی کمپین «سلول‌های طلایی» اضافه کرد:تا کنون بیش از هشت هزار نفر در صفحات مجازی و حقیقی ما را در اطلاع‌رسانی‌ها یاری کرده‌اند، بارها و بارها برای یافتن اهداکننده پلاکت، اطلاعیه‌های ما بیش از 4هزار بار به اشتراک گذاشته ‌می‌شوند و کمتر از یک روز تعداد لازم برای اهدا هماهنگ می‌شوند و این بسیار موثر و مفید است، در حالی که بیمارانی که آگاهی یا ارتباطی با کمپین ندارند، با چسباندن کاغذهای تقاضای پلاکت روی دیوار بیمارستان‌ها، به‌سختی و زمان طولانی‌تری، پلاکت‌دهنده پیدا ‌می‌کنند، و این در شرایطی است که زمان برای بیماران بسیار حایز اهمیت است.
 
رضوی اضافه کرد: در خصوص ثبت‌نام برای اهدای سلول‌های بنیادی هم، بارها اعزام گروهی داشتیم، اما خیلی از افراد بعد از آشنایی از طریق تبلیغات بصورت مستقل و منفرد هم برای ثبت‌نام اقدام ‌می‌کنند، که از زمان فعالیت کمپین مرد‌می‌ سلول‌های طلایی میزان مراجعه و ثبت‌نام بسیار بالا رفته و آمار دقیق را ‌می‌توان از بانک سلول‌های بنیادی بیمارستان شریعتی جویا شد، اما به دلیل اینکه امکان تشابه فاکتورهای ژنتیکی یک بیمار با یکی از این داوطلبین اهدا، بسیار کم است، هرچه تعداد اعضای بانک بیشتر باشد امکان یافتن اهداکننده مناسب بیشتر است، پس نمی‌توان این مساله را با آمار و ارقام سنجید.
 
 سخنگوی کمپین «سلول‌های طلایی» گفت: در این خصوص کشورهای پیشرفته، آمار بسیار قابل‌توجهی از تعداد داوطلبین اهدای سلول بنیادی داشته و بسیار ساده‌تر و سریعتر نمونه مشابه را برای پیوند پیدا ‌می‌کنند، اما در کشور ما در حال حاضر با توجه به تعداد بالای درخواست برای جستجو توسط بیماران، همچنان تعداد داوطلبین کم بوده و امیدواریم روز به روز استقبال بیشتر شود.
 
وی افزود: رنج سنی‌ای که ‌می‌توانند داوطلب اهدا باشند 18تا 50 سال است. در این بین، خانم‌ها و میانگین سنی 20 تا 30 سال بیشتر اعلام آمادگی کرده‌اند و آقایان به‌خاطر ساعت کاری و مشغله‌های بیشتری که دارند تعداد کمتری از اهداکنندگان ما را تشکیل ‌می‌دهند.
 
رضوی خاطر نشان کرد:کمپین سلول‌های طلایی با «جمعیت امام علی» همکاری دارد و دو سایت اهدای سلول‌های بنیادی بیمارستان شریعتی و سایت سپاس را در کمپین خود معرفی کرده و برای جذب و ارتباط داوطلبین اهدا، با این مراکز همکاری ‌می‌کند. همچنین در کنار کمپین سلول‌های طلایی، کمپین اهدای عضو نیز فعال است و چالش 1=8 با هدف تشویق مردم به اهدای عضو فعالیت ‌می‌کند.1=8 اشاره‌ای نمادین به خطوط کف دست انسان دارد و این حقیقت که اعضای بدن یک نفر ‌می‌تواند هشت نفر دیگر را نجات دهد.
 
 رضوی گفت: ما بیماران خردسالی را می‌شناسیم که وقتی برای آزمایش یا نمونه‌گیری از مغز استخوان به تهران ‌می‌آیند، تنها هستند یعنی والدین آنها مشغول دوندگی برای کارهای اداری و ...هستند یا اینکه تحمل دیدن درد فرزندشان را ندارند، اعضای کمپین مثل خواهر و برادر این بیماران کنارشان هستند، به جرات ‌می‌توانم بگویم ما توانستیم در مواردی که بیماران به ما مراجعه می‌کنند، حا‌می‌ معنوی خوبی برای آنها باشیم چون اغلب اعضای ما عزیزانی درد کشیده و آشنا با مشکلات بیماران هستند.
 
 رضوی اضافه کرد: تنهایی، غربت و نگرانی‌های ناشی از مخارج و ناامیدی و ... مشکلات سختی است که خانواده‌های بیماران با آن روبه‌رو هستند، حداقل تلاش کمپین ما، کاهش این مشکلات است، با وجود اینکه سرمایه و بودجه خاصی نداریم اما در مواقع بحرانی با تمام توان سعی کرده‌ایم از آنها حمایت مالی داشته باشیم و تلاشمان ‌بر این بوده که کمک حال این افراد باشیم، با همه این اوصاف کمپین سلول‌های طلایی زیر نظر بانک سلول‌ها فعالیت ‌می‌کند و هنوز بعنوان سمن یا سازمان مردم‌نهاد مستقل ثبت نشده است که بتواند به صورت مستقل مجوز تامین هزینه‌های درمان را داشته باشد.
 
سخنگوی کمپین «سلول‌های طلایی» گفت: امیدواریم با ثبت کمپین بعنوان یک سمن مستقل، امکان فعالیت رسمی ‌در زمینه جمع‌آوری کمک‌های مرد‌می‌ برای بیماران نیازمند پیوند را نیز پیدا کنیم.

[ad_2]
لینک منبع

عبارات مرتبط

30 آگوست 2016 ... سخنگوی کمپین سلولهای طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت: امیدواریم با ثبت کمپین بهعنوان یک سمن مستقل، امکان ...30 آگوست 2016 ... سخنگوی کمپین سلولهای طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت: امیدواریم با ثبت کمپین بهعنوان یک سمن مستقل، امکان ...30 آگوست 2016 ... سخنگوی کمپین سلول های طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت: امیدواریم با ثبت کمپین به عن.30 آگوست 2016 ... در با عنوان داوطلبی اهدای بنیادی/به سلولهای بپیوندید کمپین طلایی اشاره شرایط برای سلول گفت: با کمپین یک مستقل، فعالیت در جمعآوری ...ولي در روش اهدا از طريق مغز استخوان سلول هاي بنيادي به طور مستقيم از مغز ... با توجه به شرايط بيمار و اهداكننده پزشك مشاور و معالج روش مناسب را توصيه مي ... عضويت در مركز سپاس داوطلبانه بوده و اهدا كننده قبل از اعلام تمايل خود براي اهدا سلول هاي بنيادي ...30 آگوست 2016 ... شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی/به کمپین سلول های طلایی بپیوندید. ثمین رضوی در گفت وگو با خبرنگار بهداشت و درمان فارس، در ارتباط با ...30 آگوست 2016 ... دبیرخانه جشنواره غذاهای ارگانیک · آثار ارسالی · خبرنگار افتخاری. آموزش وردپرس · خانه / اخبار / شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی ...بعضي از شرايط اهداي سلول بنيادي خون ساز به جهت حفظ سلامت اهداكننده و برخي ... اهداي سلول بنيادي خون ساز كاملا داوطلبانه است و هيچ وجهي در مقابل آن پرداخت نخواهد شد.30 آگوست 2016 ... به گزارش مشرق، ثمین رضوی در ارتباط با کمپین سلولهای طلایی اظهارداشت: آغاز کمپین سلولهای طلایی، از حرکتهای فردی اعضا ...سلولهای بنیادی مثل ارتش پزشکان میکروسکوپی ما هستند. اهمیت سلول های بنیادی در این است که توانایی تشکیل یک انسان کامل را دارند؛ کشف سلول های بنیادی همانند ...

کلماتی برای این موضوع
شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادیسخنگوی کمپین سلول‌های طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت خبرگزاری فارس شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی…سخنگوی کمپین سلول‌های طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی بولتن …سخنگوی کمپین سلول‌های طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی سایت …سخنگوی کمپین سلول های طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی پرسیارسخنگوی کمپین سلول‌های طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی قدس …سخنگوی کمپین سلول‌های طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادیشرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی به گزارش فرهنگ نیوز؛ ثمین رضوی در ارتباط با شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی سخنگوی کمپین سلول شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی وی طبشرایطداوطلبیبرایبه گزارش قدس آنلاین، ثمین رضوی در ارتباط با کمپین سلول‌های طلایی اظهارداشت آغاز بلاغ مازندران شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادیسخنگوی کمپین سلول‌های طلایی با اشاره به شرایط داوطلبی برای اهدای سلول بنیادی گفت

تاکید رهبر انقلاب بر اقامه نماز در شرایط سخت

[ad_1]

صفحه منتسب به رهبر معظم انقلاب در اینستاگرام با تاکید بر خواندن نماز در شرایط سخت به روز رسانی شد.

صفحه منتسب به رهبر معظم انقلاب در اینستاگرام با تاکید بر خواندن نماز در شرایط سخت به روز رسانی شد.

جوان؛نماز خواندن به عنوان  غذایی برای روح و جسم انسان محسوب شده و باعث تقویت آن ها می شود.

صفحه ایسنتاگرام منتسب به رهبر معظم انقلاب عکسی از ایشان در حال اقامه نماز در مناطق جنگی منتشر کرد و ضمن باز نشر بیانات ایشان در دیدار شرکت‌کنندگان در هفدهمین اجلاس نماز ؛ خواندن نماز در شرایط سخت را به مردم توصیه کرد.

این صفحه نوشت:
"خواندن نماز در شرایط سخت!‌رهبرانقلاب: «ما عراق رفته بودیم، یک سفر عتبات مشرف شدیم، هر کار کردیم برای نماز صبح، توقف نکرد؛ یعنی اصلاً نمی‌شد؛ جوری تنظیم کرده بودند که نمی‌شد. و بنده مجبور شدم از اواخر قطار - که نزدیک ایستگاه یا اوائل ایستگاه بود - خودم را از پنجره بیندازم بیرون، که بتوانم نماز بخوانم؛ چون در داخل قطار کثیف بود و نمیشد نماز خواند. به هر حال، این چیزها هیچ رعایت نمی‌شد. حالا خیلی تفاوت کرده؛ منتها بیش از اینها انتظار هست.» ۸۷/۸/۲۹‌  .توضیح تصویر: اقامه نماز در مناطق جنگی به امامت آیت‌الله خامنه‌ای."

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
دیدار جمعی از دانشجویان با رهبر انقلابرهبر انقلاب کسانی که معتقدند برای پیشرفت کشور باید به غرب پناه برد، عقل خود را باخته بیانات در حرم مطهر رضوی دیدار رئیس جمهوری اندونزی با رهبر انقلاب دیدار دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین با سفیر جنوب سفیر جنوبمسئول نمایندگی ولی فقیه در سپاه حضرت رسول ص شهرستان کرمان، اگر مردم سکوت می کنند از چند درصد از مردم تهران نماز می خوانند؟ مجله گیزمیزچنددرصدازمردمتهراننمازمیمحمود مظفر قائم مقام ستاد اقامه نماز کشور در رابطه با پژوهش نگرش مردم تهران نسبت به زندگی زیبای رهبری در آن زمان ما در تهران بودیم و من از همه کوچک‌تر بودم یکی از برادران ما که فکر می اخبار ایران و جهان خبرگزاری فارس مهم‌ترین تحولات سوریه در روز گذشته، عملیات ارتش سوریه در مناطق مهم شهر دیرالزور چرا اهل تسنن دست بسته نماز می خوانند شهر سوالپاسخ با سلام وتشکر در ابتدا باید اشاره نمود که انصاف هم چیزی خوبی است آیا پدیده های گزارش حلقه های صالحین دانشگاه محقق اردبیلی … تاریخ ارسال ۱۳۹۵۹۱ جلسه حلقه صالحین خواهران با حضورتعدادی از اعضاء در مورخه پرونده ویژه روی خط مقاومت شهید محمود رادمهر …اخبار مرتبط پدرش گفت حسین دیگر بر نمی‌گردد شهیدی که نشانه بازگشت پیکرش را به مادر عزت‌الله سحابی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد…سحابی در آذر ۱۳۷۹ به جرم شرکت در کنفرانس برلین توسط قاضی مقدس، به ۶ سال زندان محکوم شد دیدار جمعی از دانشجویان با رهبر انقلاب رهبر انقلاب کسانی که معتقدند برای پیشرفت کشور باید به غرب پناه برد، عقل خود را باخته‌اند بیانات در حرم مطهر رضوی دیدار رئیس جمهوری اندونزی با رهبر انقلاب دیدار دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین با رهبر انقلاب سفیر جنوب سفیر جنوب مسئول نمایندگی ولی فقیه در سپاه حضرت رسول ص شهرستان کرمان، اگر مردم سکوت می کنند از نجابت زندگی زیبای رهبری در آن زمان ما در تهران بودیم و من از همه کوچک‌تر بودم یکی از برادران ما که فکر می‌کردیم این جدال جمهوری اسلامی و مومنان در ماه رمضان روی کار آمدن جمهوری اسلامی در ایران، به تقویت ظواهر مذهبی در سطح نهادهای عمومی منجر شد عزت‌الله سحابی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد عزت‌الله سحابی شناسنامه زادروز ۱۹ اردیبهشت ۱۳۰۹ زادگاه تهران، ایران تاریخ مرگ ۱۰ اخبار ایران و جهان خبرگزاری فارس مهم‌ترین تحولات سوریه در روز گذشته، عملیات ارتش سوریه در مناطق مهم شهر دیرالزور، تشکیل چرا اهل تسنن دست بسته نماز می خوانند شهر سوال پاسخ با سلام وتشکر در ابتدا باید اشاره نمود که انصاف هم چیزی خوبی است آیا پدیده های یاد گزارش حلقه های صالحین دانشگاه محقق اردبیلی پایگاه مقاومت تاریخ ارسال ۱۳۹۵۹۱ جلسه حلقه صالحین خواهران با حضورتعدادی از اعضاء در مورخه در حسینعلی منتظری ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد حسینعلیمنتظری حسینعلی منتظری ۱۳۰۱ در نجف‌آباد ۲۹ آذر ۱۳۸۸ در قم مرجع تقلید شیعه، از رهبران انقلاب

زنده ماندن در شرایط سخت

[ad_1]

۱۸حقیقت کاربردی که در مواقع خطر جان شما را نجات خواهند داد

آیا میتوانید در شرایط سخت گلیم خود را از آب بیرون بکشید؟ در این مقاله 18 نکته مهم و اساسی را یاد خواهید گرفت تا در شرایط سخت بتوانید زنده بمانید.

به گزارش آلامتو و به نقل از روزیاتو؛ همه ما با برخی از بایدها و نبایدهای زندگی در راستای حفظ سلامت و پیشگیری از گرفتار شدن در هرگونه مهلکه یا شرایط دشواری، آشنا هستیم. اما برخی از مسائل هستند که بسیاری از ما از آنها آگاه نیستیم و در مواقع لزوم، نمی توانیم جان خود یا اطرافیان را نجات دهیم.

مثلا همه می دانیم که هنگام رانندگی نباید با موبایل پیام داد. اما شاید ندانید که موقع تشنگی و وجود نداشتن آب، بهتر است تا حد امکان از خوردن برف پرهیز کنید زیرا موجب کاهش انرژی بدن شما شده و حرارت آن را کاهش می دهد.

برای دانستن برخی حقایق کاربردی برای نجات جان خود در مواقع بحران در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

مغز شما نمی تواند به طور همزمان راه رفتن و استفاده از موبایل را مدیریت کند

«مورالی کریشنان»، یکی از مشاوران مسائل ایمنی، بیان داشته که استفاده از موبایل هنگام راه رفتن، تمرکز و هوشیاری بسیار بالائی می طلبد. به همین خاطر بسیاری از افراد قادر به انجام آن نیستند. نتیجه آن این است که نمی توانید به طور همزمان روی هر دو کار تمرکز کنید. شاید نهایتا قادر باشید هنگام راه رفتن، آدامس بجوید. به این مشکل «کوری تشخیصی» گفته می شود. به همین خاطر است که وقتی سرتان در موبایل است نزدیک شدن یک شئ را حس می کنید اما نمی توانید تشخیص دهید که آن شئ، ممکن است یک ماشین پر سرعت باشد.

از بین بردن نقطه کور آینه های بغل ماشین، با تنظیم صحیح آن

برای این منظور، آینه را طوری تنظیم کنید که لبه های ماشین خود را به سختی ببینید. به این ترتیب می توانید نقاط کور آینه های بغل را از بین ببرید. آینه شیشه جلو هم موقعیت وسایل نقلیه در پشت سرتان را نشان خواهد داد. این کار مجموعا چند ثانیه بیشتر وقت شما را نمی گیرد اما در عوض از بسیاری از تصادفات پیشگیری می نماید.

گرما از طریق مایعات سریع تر منتقل می شود تا گاز، بنابراین سعی کنید بدن خود را همیشه خشک نگه دارید

لازم است بدانید که بین خیس بودن و احساس سرما و برعکس، رابطه مستقیمی وجود دارد. برای اینکه در فصل سرما دمای بدنتان به طور ناگهانی پائین نیاید، بهتر است از لباس های پشمی به جای لباس های نخی استفاده کنید. پارچه های پشمی رطوبت را به خود جذب کرده و مانع از خیس شدن پوست می شوند. همچنین برای حفظ گرمای بدن، لازم است که پوست خود را خشک نگه دارید.

هرگز برای رفع تشنگی برف نخورید مگر اینکه مجبور شوید

بدن برای تبدیل مواد از گونه ای به گونه دیگر انرژی زیادی مصرف می کند. بنابراین توصیه می شود فقط در مواقع اضطراری از برف به عنوان آب و برای رفع تشنگی استفاده کنید. به این دلیل که برای به دست آوردن مقدار کمی آب، حرارت زیادی از بدن خود را از دست خواهید داد.

اگر مجبور به فرود اضطراری روی آب شدید، پس از خروج از هواپیما جلیقه نجات خود را باد کنید

«آلوین یپ» در مورد جلیقه های نجاتی که در طول پرواز به تن می کنید بیان داشته که هنگام فرود اضطراری روی آب، بهتر است پس از خروج از هواپیما جلیقه نجات خود را باد کنید. دلیل آن این است که اگر داخل کابین هواپیما پر از آب شود و جلیقه شما هم باد کرده باشد، نمی توانید به راحتی حرکت کنید و این مساله می تواند خطرناک باشد. برای این منظور، بهترین کار این است که خود را به در خروج رسانده و سپس جلیقه را باد کنید.

خودتان مانور هایملیک را روی خودتان اجرا کنید

مانور هایملیک در واقع فشار دادن شدید و ناگهانی شکم درست زیر جناق سینه است که در مورد کسانی که چیزی در گلوی شان گیر کرده باشد، کاربرد دارد. برای اینکه این مانور را روی بدن خود اعمال کنید، باید مراحل زیر را طی کنید:

• دستی که قدرت بیشتری دارد را مشت کرده و زیر جناق سینه و بالای ناف قرار دهید. سپس دست دیگر خود را مشت کرده و روی آن یکی دست بگذارید و با قدرت فراوان آنها را به درون فشار دهید.
• مشت را به سمت داخل و بالا در قسمت پرده دل ( بالای معده) بکشید و این کار را چندین بار با قدرت تکرار کنید تا چیزی که در گلویتان پریده، بیرون بیاید.

هنگام سفر به مناطق جدید حتما آنتی هیستامین قوی در کیف خود داشته باشید

شما نمی دانید که غذای جدیدی که می خورید یا مکان جدیدی که می روید برایتان ایجاد حساسیت می کند یا خیر. بنابراین، بهترین و عاقلانه ترین کار این است که حتما چند ورق آنتی هیستامین قوی همراه خود داشته باشید تا از بروز هر گونه مشکلی پیشگیری نمائید.

ضربه زدن با چوب یا میله خطر مرگ در اثر برق گرفتگی را کاهش می دهد

وقتی فردی دچار برق گرفتگی می شود، می توانید با قطع جریان برق تا حد زیادی به زنده ماندن وی کمک کنید. اما اگر امکان دسترسی به منبع برق وجود نداشت، باز هم می توانید با این ترفندی که ذکر می کنیم، جان وی را نجات دهید؛ به این صورت که فرد برق گرفته را با استفاده از یک چوب یا میله بزنید. این کار موجب قطع شدن جریان برق شده و به این ترتیب می توانید او را از کام مرگ بیرون بکشید.

محدودیت های بدن انسان منجر به پیروی از «قانون ۳» می شود

خوب است انسان ها بدانند که بدن آنها قادر است ۳ دقیقه بدون هوا، ۳ ساعت بدون سرپناه در شرایط آب و هوایی بد، ۳ روز بدون آب و ۳ هفته بدون غذا باشند.

اگر روغن سرخ کردنی آتش گرفت، شعله را خاموش کرده و در ظرف را بگذارید

«روچین آگاروال» توضیح داده که مردم هرگز نباید روی روغنی که آتش گرفته آب بریزند. مولکول های آب در کف ظرفی که آتش گرفته ته نشین شده و به سرعت تبخیر می شوند و این امر به بیشتر شدن آتش دامن می زند. به جای این کار، شعله را خاموش کرده و با قرار دادن در روی قابلمه، مسیر رسیدن اکسیژن به آن را مسدود کنید.

اگر وسیله یا شئ تیزی وارد بدن تان شد، آن را از بدن خارج نکنید

وقتی وسیله تیزی وارد بدن می شود، اگر آن را بیرون بکشید به افزایش خون ریزی کمک کرده اید. به جای این کار، سعی کنید آن را با پارچه یا هر چه دم دست دارید بپوشانید تا به بیمارستان برسید.

بیشتر سقوط هواپیماها سه دقیقه پس از بلند شدن از زمین یا ۸ دقیقه پیش از فرود روی می دهند

یک متخصص پرواز به نام «سانکت شاه» بیان داشته که با آگاهی از قانون +۳/-۸ مردم می تواند خود را برای وقوع هر نوع رویداد ناگواری آماده کنند. به همین خاطر بسیار مهم است که در این زمان بسیار هوشیار بوده و حواستان به همه اتفاق های اطراف باشد.

بیشتر مرگ های ناشی از گیر افتادن در حریق به موجب تنفس دود است نه سوختگی

برای اینکه کمترین میزان دود و گازهای سمی را تنفس کنید، هنگام گیر افتادن در حریق کف زمین دراز بکشید و تا حد امکان کمتر نفس بکشید.

اگر در مکان های عمومی دچار حادثه شدید از مردم کمک طلب کنید

تحقیقات روانشناسی ثابت کرده وقتی کسی در ازدحام و شلوغی دچار آسیب می شود، تقریبا هیچ کسی به کمک او نمی رود زیرا همه تصور می کنند یکی دیگر این کار را انجام خواهد داد. بنابراین، اگر در چنین شرایطی قرار گرفتید، بهترین کار این است که از کسانی که اطرافتان هستند به طور مستقیم طلب کمک کنید.

یک چراق قوه پرنور می تواند بهترین سلاح در برابر فرد حمله کننده باشد

به جای استفاده از چماق و یا اسلحه، از یک چراق قوه پرنور برای فراری دادن دزد استفاده کنید. اگر فردی به سمت شما هجوم آورد، یک نور با شدت بالای ۳۰۰ لومن (مقدار نوری که در یک ثانیه ساطع می شود) (به خصوص در شب) می تواند به شما برای فرار کردن کمک کند. با این روش هیچ کس صدمه نمی بیند و شما می توانید مشکل را حل کنید

اگر در یک مسیر گم شدید، سعی کنید جریان رودخانه و یا حصارها را پیدا کنید

جریان همیشه به صورت سراشیبی ادامه دارد و معمولا به شاخه ای بزرگ تر یا منبع آب متصل می گردد. حصارها نیز معمولا به جاده و یا یک آبادی (ساختمان) ختم می گردند.

در نظر گرفتن چند راه فرار، می تواند جلوی چرخه «تعصب عادی» شما را بگیرد

هنگام که مقامات محلی درباره وقوع فجایع هشدار می دهند، بسیاری از مردم حتی در زمان اعلام تخلیه، در سر جای خود باقی می مانند. روانشناسان این پدیده را «تعصب عادی» می نامند. این مسئله به این علت رخ می دهد که مردم گمان می کنند حتی زمانی که در خطر هستند، همه چیز رو به راه خواهد شد.

افراد می توانند با شناسایی چند محل به عنوان راه خروج، این چرخه را بشکنند. تمرین برای داشتن آمادگی ذهنی، می تواند هوشیاری شما را افزایش دهد.

خطوط برقی که افتاده و سقوط کرده اند، می توانند کشنده باشند

ولتاژی که در آن ها وجود دارد، به اندازه ای قوی هست که خاک اطراف را تحت تاثیر قرار دهد. اگر با چنین صحنه ای مواجه شدید، مسیر خود را تغییر داده و با پلیس تماس بگیرید. اگر یکی از خطوط نزدیک شما افتاد، پاهای خود را جفت کرده و با پرش و حرکت سریع، از محل دور گردید. راه رفتن به صورت عادی می تواند برق را از هر دو پا به بدن وارد نموده و باعث ایجاد جریان الکتریکی در بدن شما شود.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
تغییر ژنتیکی انسان برای زنده ماندن در شرایط سخت …تغییرژنتیکیانسانتغییر ژنتیکی انسان برای زنده ماندن در شرایط سخت محیطی نوشته شده توسط کاوه شوقی در زنده در یادوبلاگ زنده در یاد قالب این وبلاگ توسط قالبساز آنلاین طراحی شده است کاروفناوری کَلالهمطالب کمک درسی پودمان کسب وکار استرس در محیط کار شما در دوران زندگی و تحصیلی خود پارسی نیوزپایگاه بزرگ و پیشرفته خبری خبرگزاری ایسنا گرچه نرخ دلار در هفته‌های اخیر روند جام نیوز راز سالم ماندن جسد یک شهید بعد …به گزارش سرویس مقاومت جام نیـوز، جملات بالا بخشی از خاطرات منتشر نشده در مورد نحوه داستان شکل‌گیری حیات در زمین داستان شکل‌گیری حیات در زمین نوشته شده توسط تحریریه‌ی بیگ بنگ در تاریخ ۱۳۹۴۰۶۰۳راههای افزایش اعتماد به نفس ،زندگی بهتر ،روشهای …راه موفقیتموفقیت در زندگیعوامل موفقیتدران استرسروانشناسیآرامش روحآرامش اعصاب لنگش و مراقبت از سم در گاو علوم دام و صنایع غذایی …لنگش و مراقبت از سم در گاو نویسنده در تاریخ دی ام بعد از ظهر علوم دام گاو اخبار ایران و جهاناخبار تهراناخبار سیاسیاخبار …مهدی چمران در گفت‌وگوی مشروح با تهران‌پرس؛ تجمیع انتخابات، لطمات و آسیب‌های آموزش کاشت زعفران و شرایط کاشت و پرورش زعفران …کاشت زعفران در آب و هوای معتدل باید انجام گیرد در تهیه زمین به منظور کاشت زعفران لازم تغییر ژنتیکی انسان برای زنده ماندن در شرایط سخت محیطی تغییرژنتیکی تغییر ژنتیکی انسان برای زنده ماندن در شرایط سخت محیطی نوشته شده توسط کاوه شوقی در تاریخ زنده در یاد زنده در یاد نکوداشت بزرگان هنر و ادب ایران زمین با نگاهی ویژه به جایگاه رفیع استاد شجریان کاروفناوری کَلاله مطالب کمک درسی پودمان کسب وکار استرس در محیط کار شما در دوران زندگی و تحصیلی خود احتمالا پارسی نیوز پایگاه بزرگ و پیشرفته خبری «خبرگزاری ایسنا» گرچه نرخ دلار در هفته‌های اخیر روند افزایشی پناهندگان هموطن در ترکیه خواهند ماند ای را بگو که حالا اگر کسی برود هم قبول میشود یانه تشکر از این معلومات تان زنده باشید داستان شکل‌گیری حیات در زمین داستان شکل‌گیری حیات در زمین نوشته شده توسط تحریریه‌ی بیگ بنگ در تاریخ ۱۳۹۴۰۶۰۳ جام نیوز راز سالم ماندن جسد یک شهید بعد از به گزارش سرویس مقاومت جام نیـوز، جملات بالا بخشی از خاطرات منتشر نشده در مورد نحوه شهادت راههای افزایش اعتماد به نفس ،زندگی بهتر ،روشهای شاد بودن،راز راه موفقیتموفقیت در زندگیعوامل موفقیتدران استرسروانشناسیآرامش روحآرامش اعصاب راز لنگش و مراقبت از سم در گاو علوم دام و صنایع غذایی لنگش و مراقبت از سم در گاو نویسنده در تاریخ دی ام بعد از ظهر علوم دام گاو شیری

فتاوای تکفیری، چالشی در برابر نهاد افتاء: بازخوانی برخی شرایط افتاء از منظر مذاهب اسلامی

[ad_1]

چکیده

به شهادت آیات و روایات فراوان، یکی از شئون پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مقام افتاء بوده‌ است. این شأن در ادامه به‌ امامان. در نگاه شیعی. و صحابه و تابعین. در نگاه ‌اهل سنت واگذار شد و ایشان نیز با تربیت شاگردان و فرهیختگانی به نام روات و در ادامه مجتهدان و فقیهان این شأن را به برای ایشان به ودیعت نهادند. فقیهان و مجتهدان شئون و مناصب مهم و چندگانه‌ای همچون افتاء قضا و ولایت دارند که ‌از این میان، شأن افتاء به دلایلی چند اهمیت فراوانی دارد. برخی از این ادله عبارت‌اند از: 1. اتفاقی بودن این شأن برای فقیهان در مذاهب اسلامی؛ 2. گسترده بودن قلمرو و جغرافیای آن؛ و 3. کارکردهای بسیار آن، با توجه به ‌استفاده‌ ابزاری تکفیری‌ها و معتقدان به حقیقت انحصاری از نهاد افتاء از یک سو، و هرج و مرج طلبان و شالوده شکنان از سوی دیگر، که در جهان جدید موجب تحمیل صدمات فراوانی به‌ اسلام و هویت علمی (2) ‌مسلمانان شده و همچنین با عنایت به لزوم تعامل نهاد افتاء با نهادهای دیگری که می‌توانند به کاربردی‌تر شدن فرآیند افتاء کمک کنند، پرداختن به «بازخوانی برخی شرایط افتاء» به یک ضرورت تبدیل شده ‌است. نویسنده معتقد است رعایت شرایط اصلی افتاء نه تنها مدعیان افتاء را از تکفیر و تفسیق دیگران بر حذر می‌دارد، بلکه مهم‌ترین گام در صیانت و صلابت نهاد افتاء خواهد بود. در نوشتار پیش رو می‌کوشیم ضمن تبیین چیستی و جایگاه‌ افتاء، به شرایط و لوازم افتاء اشاره کنیم تا شاید از این طریق بتوان ضمن کمک به ساماندهی نهاد افتاء، آسیب‌های آن را در جهان جدید مدیریت کرد و کاهش داد. پرداختن به‌ ادله شرعی افتاء و تبیین قائلان و نافیان هر یک از آن ادله و تحلیل و جمع بندی آنها دغدغه ‌اصلی این پژوهش نیست، چرا که نه تنها در این مقال نمی‌گنجد بلکه مقام چنین مباحثی مراکز آکادمیک است.
کلید واژه : افتاء، فتوا، مفتی، شئون فقیه، شرایط افتاء.

درآمد

فقه تکفیری، که پیامد روشن آن تروریسم و کاشتن بذر ناامنی و خشونت است، ماهیتی متناقض نما دارد. چرا که ‌از یک سو تلاش دارد، در سایه بهره گیری از کارکرد غیراسلامی‌ فقه، با تکفیر و ترور دیگران به پاک سازی و بهداشتی کردن فضا و آرامش و امنیت کمک کند و از دیگر سو با کاشتن بذر وحشت و خشونت، انسان‌ها را به درون گرایی مفرط، که ‌اوج ناامنی و ترس است، وادارد. فقه تکفیری حاصل یک خبط عظیم است که‌ امام محمد غزالی از عالمان خوش فهم جهان اهل سنت پیش از این هم کیشان خود را از آن بر حذر داشته‌ است. خبط و خلط فروع و اصول اسلام با یکدیگر اتفاق وحشتناکی است که در میان مفتیان تکفیری رخ داده است. غزالی ضمن تحذیر هم کیشان خود از تکفیر دیگران می‌نویسد: «و اعلم انه لاتکفیر فی الفروع اصلاً الا فی مسئله واحده و هى ان ینکر اصلاً دینیاً علم من الرسول بالتواتر». (3)
فتاوای حاوی تکفیر در تاریخ فقه و فقاهت بی پیشینه نیست، اما حجم آن و کیفیت آنها را نمی‌توان با آنچه در جهان جدید با آن مواجهیم مقایسه کرد. جهان جدید به همان میزان که تخصص را در دانش‌ها نهادینه کرد بی‌ضابطه‌گری را نیز در برخی حوزه‌ها افزایش داد و این یکی از تناقض‌های جهان جدید است.
در ادامه می‌کوشیم درباره مراعات نشدن برخی شرایط در قلمرو افتاء که برای مفتیان مشخص شده و از شرایط ضروری و حیاتی این طبقه دانسته شده سخن بگوییم تا روشن شود توسعه کمی‌ و کیفی فقه تکفیری در جهان جدید محصول حرکت رو به‌ افول (بی دینی) انسان معاصر از یک سو و فقیه‌تر شدن و متخصص شدن فقیهان مدعی از سوی دیگر نیست، بلکه محصول تناقضی است که بدان اشاره شد.

الف. فقیه و شئون (مناصب) وی در فقه ‌اسلامی‌

فقه اسلامی‌ برای فقیه شئون یا مناصب متعددی لحاظ کرده‌ است (4) که بازگشت آنها را می‌توان در شئون سه گانه‌ای لحاظ کرد (5) که هر یک از این شئون یا مناصب دارای شرایط احرازی و شرایط اجرایی است. (6) به بیان دیگر، فقه اسلامی‌ هم برای کسانی که می‌خواهند به‌ این منصب دست بیابند شرایطی مقرر کرده‌ است و هم پس از دست‌یابی، آنها را مکلف به رعایت شرایطی کرده ‌است تا ایشان را اجازه تعدی از شریعت یا حقوق مسلمانان (7) نباشد. این سه شأن یا منصب عبارت‌اند از: افتاء، قضاوت، ولایت. یکی از فقیهان برجسته شیعی در اشاره به‌ این شئون آورده‌ است: «للفقیه الجامع للشرایط مناصب ثلاثه، احدها الافتاء فیمایحتاج الیها العامی ‌فی عمله، الثانی: الحکومه، الثالث: ولایة التصرف فى الاموال و الانفس». (8)
رویکرد فقه شیعی به ‌این شئون با فقه‌ اهل سنت تفاوت‌هایی دارد که‌ از آن جمله تفاوت نگاه‌ ایشان به شأن قضا و ولایت با شأن افتاء است. فقیهان شیعی قضا را منصب (9) دانسته، بهره‌گیری فقیهان از آن را نیازمند اذن خاص امام (10) می‌دانند و لذا معتقدند هیچ کس بدون اذن امام نمی‌تواند به قضاوت بپردازد، اما در افتا چنین اذنی را لازم نمی‌دانند، یعنی معتقدند مجتهد جامع شرایط برای «فتوا دادن» نیاز به مجوز امام ندارد. (11) صاحب جواهر در اشاره به ‌این تفاوت است که می‌نویسند: «ان قبول الفتوی. بعد اندراجها فی الحق و العدل و القسط و نحو ذلک. لایحتاج الی اذن من الامام علیه ‌السلام». (12)
این نکته در آرای محقق آشتیانی نیز بازتاب داشته، در اشاره به تفاوت قضا و افتاء، قضاوت را از توابع ریاست دانسته، می‌نویسند: «بخلاف الافتاء للناس ... فانها لیست من فروع النبوه و الریاسة الکلیه ‌الالهیه، بل هى واجبة بجعل أولى الهى من غیر توقف على نصب الولى». (13) اما در فقه‌ اهل سنت این شأن نیز به مانند دو شأن دیگر شأنی حکومتی است و لذا در تعابیر ایشان بیش از آنکه سخن از شأن باشد سخن از منصب است. ایشان معتقدند شأن قضا و افتاء در عرض حکومت نیست، بلکه در طول آن است. یکی از فقیهان اهل سنت با اشاره به ‌این نکته می‌نویسد: «از آنجایی که قضا و افتاء از اجزای امامت است، در امامت شرایطی لحاظ شده که در آن دو لازم نیست. از جمله ‌این شرایط لزوم قرشی بودن امام است، بر خلاف آن دور منصب که چنین شرطی ندارد». (14)

ب. اهمیت و جایگاه شأن افتاء در مذاهب اسلامی

منصب افتاء پیشینه‌ای کهن در تاریخ اسلام (15) و اهمیتی بسیار در اندیشه و عمل مسلمانان دارد. این جایگاه نقش حیاتی و تأثیرگذاری در زندگی فردی و اجتماعی آنها ایفا می‌کند به گونه‌ای که با رویکرد انتظار حداکثری از شریعت و نظریه عدم خلو وقایع از حکم شرعی نمی‌توان حیات خلوتی برای فرد مسلمان بدون حضور فقه تصور کرد. اهمیت و شأن این منصب زاییده علل و عواملی است که در ادامه می‌کوشیم به مهم‌ترین آنها بپردازیم.

1. منصب افتاع، منصبی نبوی

به شهادت آیات، (16) و سیاق و وزن بسیاری از روایات، (17) یکی از شئون مهم نبی شأن افتاء است. فقیهان نیز به تأسی از آیات و روایات سخن از جانشین نبی بودن مفتی و جایگاه نبی بودن این منصب به میان آورده‌اند. (18) شاطبی با تشبیه کردن مفتی به پیامبر می‌نویسد: «فتوادهنده مخبر از خداوند است و قائم مقام، و به یک معنا مشرع است». (19) این تشبیه و این مقام افاضه‌ای از طرف پیامبر به فقیهان ایشان را در مقام و موقعیت رفیعی قرار داده ‌است که‌ آنها را نیازمند تلاش برای نزدیک‌تر شدن به خُلقیات و آداب نبوی کرده ‌است.
از سوی دیگر، این رویکرد منصب افتاء را منصبی خطیر کرده ‌است. لذا بسیاری از اصحاب پیامبر و فقیهان مسلمان، به نقل از برخی راویان و کتب تاریخ فقه، از پذیرش این منصب سرباز می‌زده‌اند. ابن ابی لیلی به نقل از برخی کتب روایی اهل سنت می‌گوید: «أدرکت مائة و عشرین من الأنصار من أصحاب رسول الله صلى الله علیه و سلم، یسأل أحدهم عن المسألة فیردها هذا إلى هذا، و هذا إلى هذا حتى ترجع إلى الأول». (20)
یکی از روایات مشترکی که در منابع شیعی و سنی، و ناظر به هیمنه و ابهت این منصب است، روایتی است که صاحب مستدرک ذیل باب 15 از ابواب قضا «باب نوادر ما یتعلق بأبواب صفات القاضی، و ما یجوز أن یقضی به» از امام صادق (علیه السلام) ‌آورده ‌است که ایشان نقل می‌کنند که پیامبر فرمود: «أجرأکم على الفتیا اجرأکم على الله عزوجل، أو لا یعلم المفتى أنه هو الذى یدخل بین الله تعالى و بین عباده؟ و هو الحائر بین الجنة و النار». (21)

2. اهمیت افتاء به دلیل قلمرو گسترده‌ آن

یکی دیگر از ویژگی‌های افتاء که‌ آن را با اهمیت کرده ‌است قلمرو گسترده‌ آن است. افتاء در اندیشه‌های اکثریت فقیهان شیعی و بسیاری از فقیهان و عالمان سنی که برآمده‌ از آموزه‌های قرآنی و نبوی است جغرافیای فراخی دارد. در منظومه‌ اندیشه‌های شیعی افتاء، تمام زندگی این جهانی یک شیعی را در می‌نوردد، کما اینکه در اندیشه‌های سنی امور دنیوی محض از قلمرو آن بیرون است و الا در این رویکرد اسلامی ‌نیز بسیاری از قلمروهای حیات انسانی در سایه ‌افتاء است.
این نگاه به ‌افتاء شأن و جایگاه پراهمیتی را برای آن رقم زده ‌است که خود عاملی برای تدوین آثاری ویژه با همین عنوان برای تبیین فتوا و مباحث پیرامونی آن بوده‌ است. (22)

3. افتاء و نقش آن در حرکت‌های اجتماعی

عامل دیگری که بر اهمیت افتاء افزوده ‌است نقش افتاء در جامعه پیرامونی مفتیان است. مفتیان در بسیاری از حرکت‌های اجتماعی در مقام همراهی یا کنترل آنها همیشه نقش آفرین بوده‌اند. گاه یک فتوا چنان در سرنوشت مردم تأثیر گذاشت است (23) که با هیچ ابزار دیگری امکان رسیدن به آن هدف نبوده ‌است. تاریخ فقه و فقیهان از این سنخ حضور سترگ و شکوهمند گزار‌‍شهای فراوانی دارد. این نقش هم دو دلیل انکار ناپذیراست: اولاً فقه حتی در نگاه فردی و فقه فردی به گونه‌ای نیست که به تمامه ‌از اجتماع و حوزه‌های جمعی انسان‌ها دوری گزیده باشد؛ ثانیاً تعامل فقه و جامعه‌ امری است که شواهد آن در تاریخ فقه چنان برجسته و فراوان است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

گفتار اول: مفهوم شناسی، ساختارشناسی و کارکردهای افتاء

در این گفتار ابتدا به مفهوم شناسی و قلمروشناسی افتاء می‌پردازیم. سپس از ساختار افتاء و کارکردهای آن به ‌اجمال سخن می‌گوییم تا بتوان به بحث اصلی که شرائط افتاء در مذاهب اسلامی ‌است بپردازیم.

الف. چیستی افتاء

افتاء در لغت به معنای تبیین یک حکم (24) یا بیان کردن و واضح کردن نکته و مسئله‌ای است که‌ ابهام دارد و روشن نیست. (25) در کتب لغت گفته شده‌ است: «أفتی المفتی إذا أحداث حکما»؛ (26) فتوا دادن یعنی بیان کردن حکمی ‌که پیش از این نبوده ‌است. در اصطلاح نیز افتاء یعنی اِخبار از حکم خداوند به صورت الزامی‌ یا اباحه‌ای (27) با عنایت به‌ ادله شرعیه بدون توجه به مورد پرسش به صورت عام و فراگیر بیان کردن یک مسئله. (28)

ب. قلمرو افتاء

قلمروشناسی افتاء یکی از بحث‌های بسیار مهم است. یکی از عوامل مهم بحران‌هایی که مفتیان تکفیری ایجاد کرده‌اند جهل آنها به قلمروشناسی است. فهم قلمرو افتاء به مباحثی گره خورده است که تا در آن فضاها به‌ اتخاذ رأی نپردازیم تصویر روشنی از قلمرو افتاء نمی‌توانیم ارائه کنیم. برخی از این مباحث عبارت است از: قلمرو دین و شریعت، نسبت شئون فقیه با یکدیگر، سیره مفتیان در افتاء، حق یا وظیفه بودن افتاء و بسیاری موارد دیگر، در ادامه به دو مورد، به اجمال، اشاره می‌کنیم.

1. قلمرو دین و شریعت تعیین کننده قلمرو افتاء

یکی از بحث‌های مهم در تبیین قلمرو افتاء تلاش در فهم قلمرو دین و شریعت است. در بحث از قلمرو دین در میان فقیهان و عالمان مسلمان با دو رویکرد عمده مواجهیم: قلمرو حداکثری دین که به قلمرو حداکثری فقه می‌انجامد و قلمرو حداقلی دین که سر از قلمرو حداقلی فقه بیرون خواهد آورد.

1.1. رویکرد حداقلی فقه و افتاء

اخباریان در شیعه و بسیاری از اهل سنت مدافع رویکرد حداقلی به فقه و افتاء هستند. آنها می‌گویند یا باید فقط در مواردی ورود پیدا کرد که در آنجا پیشینه ورود معصومین از طریق ابلاغ نصوص فراهم بوده‌ است؛ (29) یا باید فقط در امور غیرعبادی و ناظر به‌ آخرت یا امور دنیوی با کارکردی اخروی ورود پیدا کرد؛ چرا که پیامبر فرموده‌اند: «انتم اعلم بدنیا کم منی». (30) در این رویکرد مفتیان ورودی حداقلی دارند و بقیه قلمرو حیات انسانی به خود انسان ها واگذار شده است.

2.1. رویکرد حداکثری فقه و افتاء

در مقابل رویکرد پیشین، رویکرد معظم اصولیان و فقیهان شیعی و برخی فقیهان اهل سنت قرار دارد که معتقدند افتاء قلمروی گسترده و موسع دارد و همانند خود دین است که یا حیات خلوتی برای انسان ها باقی نگذاشته ‌است یا حریم رها شده برای انسان آن قدر اندک است که در حکم عدم است. فقیهانی که معتقدند فقه مشتمل بر نظریه مدیریت انسان از گهواره تا گور است، (31) و منطقة الفراغ یا حوزه ما لا نص فیه را به رسمیت نمی‌شناسند (32) در زمره معتقدان به‌ این رویکرد قرار می‌گیرند.
البته ‌اتخاذ هر یک از این دو رویکرد مخاطراتی و محاذیری به همراه دارد که مجال پرداختن به‌ آنها در این نوشتار نیست، ولی به‌ اجمال می‌توان گفت رویکرد حداقلی به‌ افتاء ا‌گر فقه و مفتیان را از اتهام ناکارآمدی و عقب ماندن از تحولات عصری نجات دهد باز هم نمی‌تواند تضمینی برای محفوظ ماندن حرمت قلمرو اندک افتاء در برابر عرف و سیره عقلا و... باشد. به بیان دیگر، با توجه به درهم تنیدگی حوزه‌ها و عرصه‌های حیات انسانی سپردن حداکثری مدیریت این عرصه به غیر فقه می‌تواند همان بخش اندک واگذار شده به فقه را نیز به مخاطره بیندازد و به ‌این حریم خصوصی تعرض کند.
از سوی دیگر، دفاع از رویکرد حداکثری قلمرو افتاء و فقه، اگرچه می‌تواند به همراهی دیگر عرصه‌های حیات انسانی با دغدغه‌های فقهی بینجامد، ولی با توجه به منابع فقهی و مبانی فقه رایج آن را متهم به ناکارآمدی و عقب ماندن از تحولات عصری می‌کند.

2. نسبت شئون فقیه با یکدیگر

معیار مهم دیگر برای فهم قلمرو افتاء اتخاذ رأی درباره نسبت شئون سه گانه فقیه با یکدیگر است. آیا شئون فقیه در عرض یکدیگرند یا در طول هم هستند؟ و به عبارت دیگر، آیا آنچه درباره فقیه گفته می‌شود جزء مناصب است یا جزء شئون؟ در پاسخ به ‌این پرسش‌ها با دو رویکرد به مانند بحث پیشین مواجهیم: معتقدان به طولی بودن مناصب یا شئون، و معتقدان به عرضی بودن این
مناصب و شئون.

1.2. طولی بودن شئون فقیه

رویکرد طولی بودن شئون فقیه متعلق به‌ اکثریت فقیهان و عالمان اهل سنت است. آنها معتقدند دو شأن قضاوت و افتاء در عرض ولایت نیستند، بلکه در طول آن هستند. و لذاست که‌ آنها تعبیر به منصب قضا و افتاء می‌کنند که نیازمند به ناصب است. برای مثال، در بحثی مثل رؤیت هلال، طولی بودن شأن افتاء نسبت به دیگر شئون، حق افتاء را از مفتی سلب کرده، آن را در اختیار والی یا حاکم قرار می‌دهد؛ چرا که نگاه طولی بودن دو پیامد دارد: اولاً چون نیاز به نصب حاکم دارد حاکم می‌تواند از همان اول قلمروهایی را بیرون از وظایف مفتی قرار دهد، همان گونه در اکثر جهان اهل سنت اینگونه ‌است؛ ثانیاً در این نگاه به صورت طبیعی آنچه بیرون از قلمرو ولایت و قضاوت باقی می‌ماند، که بیشتر هم احکام فردی است، در قلمرو حاکمیت مفتی خواهد بود.

2.2. عرضی بودن شئون فقیه‌

اکثریت فقیهان و عالمان شیعی معتقدند افتاء نسبتش با ولایت و قضاوت نسبتی عرضی است، اگرچه قضاوت نسبتش با ولایت طولی است؛ چرا که‌ ایشان معتقدند اینها از شئون هستند و لذا نسبت اینها نسبت عرضی است. در این رویکرد فقیه متولی جامعه حق سلب شأن افتاء دیگر فقیهان را ندارد.
همان مسئله فوق در فرض عرضی بون شأن افتاء این حق را برای مفتی اثبات کرده، وی را محق در ورود به‌ این عرصه می‌کند؛ چرا که‌ اولاً مفتی بالاصاله حق ورود در هر حوزه‌ای از حوزه‌های تشریع را دارد. ثانیاً دلیلی بر تقدم شان ولایت و قضا بر افتاء نیست تا بتوانیم این سنخ از قلمروها را اولویت بندی کنیم و آن را به یک شأن اختصاص دهیم.

ج. چیستی ساختار یا نهاد افتاء

افتاء به عنوان یک نهاد اجتماعی (33) جایگاه مهمی‌ در ساختار اندیشه دینی دارد. در نهاد (34) افتاء ما با یک مثلث مواجهیم که عبارت‌اند از: مفتی یا فتوادهنده؛ مستفتی یا خواهان فتوا و فتوا که خروجی رأی مفتی در پاسخ به پرسش مستفتی یا مطلق اظهارنظر مفتی درباره یک مسئله شرعی است، گرچه پیشینه‌ی پرسشی نیز نداشته باشد. البته‌ اضلاع دیگری نیز در ساختار افتاء تعریف پذیرند که به‌ اندازه‌ این سه رکن اهمیت ندارند. مفتی را فقیهی که تبیین کننده حکم الله در خصوص وقایع اتفاقیه‌ است دانسته‌اند (35) و به‌ اتفاق اکثر فقیهان و اصولیان مذاهب اسلامی‌ افتاء از ویژگی‌های کسی است که ملکه‌ اجتهاد دارد؛ (36) و به بیان دیگر، برآیند اجتهاد است.
افتاء از یک سو مجتهد و فقیهی را که مفتی است با خود دارد و از دیگر سو مکلفی که مستفتی است، و از سوی سوم عنوانی با نام فتوا دارد که خود لوازم و ملازماتی دارد، همچون منابع فتوا، مکانیزم مدیریت فتوا و .... پرداختن به همه‌ این اجزا و ساختارهای افتاء دغدغه‌ این نوشتار نیست، بلکه می‌کوشیم فقط به شرایط مفتی، که رکن رکین نهاد افتاء است، بپردازیم.

د. کارکردهای افتاء

افتاء اگر مبتنی بر شرایط علمی‌ و لوازم برون علمی‌ آن باشد کارکردهای مثبتی خواهد داشت، ولی اگر شرایط در آن رعایت نشود چنان آثار منفی خواهد داشت که جبران ناپذیر خواهد بود. در ادامه به برخی از این کارکردها اشاره می‌کنیم.

1. افتاء عاملی برای تحبیب یا روشی برای تهبیب

افتاء می‌تواند عاملی برای تحبیب و تقریب باشد کما اینکه ‌این ظرفیت را دارد که عاملی برای تنفیر و تکفیر باشد. مفتی اگر در هنگامه ‌افتاء روح شریعت را دریافته باشد و دغدغه‌های شارع را برای ایجاد همگرایی دینی و مذهبی درک کرده باشد تلاشش را مصروف یافتن راه حلی برای تقریب و تحبیب خواهد کرد، ولی اگر عصبیت‌های مذهبی و نفرت افکنی را استراتژی خود قرار دهد خروجی فتوای وی روشی برای تهبیب و افکندن بذر تنفیر برای هدایت جامعه به سوی تکفیر یکدیگر خواهد بود.
در جهان جدید با کمال تأسف برخی با نداشتن درک درست از دین و روح شریعت به جای آنکه با بهره گیری از ظرفیت بسیار مناسب افتاء به نزدیک کردن جهان اسلام به یکدیگر بیندیشند از این ظرفیت مناسب برای تکفیر کسانی بهره می‌گیرند که به وحدانیت خدا و رسالت نبی اسلام اعتراف دارند و اختلافشان با دیگران یا در رویکردهای ویژه به‌ این اصول است یا در برخی فروعات دینی است.

2. افتاء حرکت ساز یا حرکت سوز

دیگر کارکرد مهم فتوا به تأثیر آن در حرکت‌های اجتماعی و فرهنگی برمی‌گردد. فتوا همانگونه که می‌تواند به حرکت‌های علمی‌ و اجتماعی و سیاسی کمک کند و حرکت آنها را تسریع ببخشد این ظرفیت را دارد که در برابر هر حرکت رو به جلو و تحول آفرین سد نفوذناپذیری شود.
در مسائل برون مذهبی و حتی برون دینی افتاء می‌تواند در کنار دیگر دانش‌ها مسیر تعالی انسانی را هموارتر کند، همان گونه که می‌تواند با ایجاد موانعی خود را از مسیر تأثیرآفرینی بیرون کند و سرنوشت حرکت‌های انسانی را به دست عرف و عقلا بسپرد و خود را از نقش آفرینی محروم کند. برخی کژاندیشان سودای زندگی در غارها را در سر می‌پرورانند و به همین جهت هر گونه نوآوری در دانش‌ها یا روش‌ها و ارزش‌ها را خروج از جاده حق دانسته، با نام دفاع از سنت و رویکرد سنتی به مبارزه با آن نوآوری‌ها می‌پردازند، غافل از اینکه بدعت و نوآوری دو سنخ نگاه به پیشرفت و تحول اند.

3. افتاء و کارآمدی یا ناکارآمدی فقه در عرصه مدیریت

دیگر کارکرد افتاء القای کارآمدی یا ناکارآمدی فقه در عرصه مدیریت است. افتاء، اگر مبتنی بر قواعد علمی ‌و درک روح شریعت باشد، می‌تواند از مهم‌ترین ابزارها برای القای کارآمدی فقه در عرصه‌های مدیریتی باشد. البته گرچه ولایت، خود، شأن یا منصبی از مناصب و شئون فقیه‌است، ولی آن گونه نیست که‌ ارتباطی بین این شئون و مناصب برقرار نباشد، بلکه چه ما معتقد به نسبت طولی بین این شئون و مناصب باشیم و چه نگاهمان عرضی باشد اینها می‌توانند در تکمیل یکدیگر مؤثر باشند.
افتاء می‌تواند فقه را کارآمد و قابل اجرا نشان دهد، کما اینکه می‌تواند آن را ناتوان و بی برنامه به تصویر بکشد. کارکردهای افتاء بسیار بیش از این موارد است و پرداختن به تمام آنها فرصتی دیگر می‌طلبد.

گفتار دوم: شرایط افتاء در فقه ‌اسلامی

افتاء در فقه ‌اسلامی شرایطی دارد که برخی فقیهان با استناد به قاعده لزوم دفع فساد از دین مانع دست یابی فاقدان آن شرایط به‌ این منصب شده‌اند و حتی بالاتر از آن بسیاری از عالمان مسلمان به ضمان مفتی فاقد شرایط حکم کرده‌اند و گفته‌اند: «من افتی رجلاً فاتلف بفتواه مالاً فان کان مجتهداً فلا شئی و الایضمن ما تلف بسبب فتواه». (37)
این دغدغه‌ها سبب شده ‌است فقیهانی که نگاه منصبی به ‌این جایگاه دارند حاکم اسلامی‌ را دعوت کنند تا در گزینش مفتی دقت لازم را داشته باشد. یکی از فقیهان اهل سنت (38) در این باره می‌نویسد: «حاکم جامعه باید از مشهورین به علم در عصر خویش استمزاج و پرسش کند و کسی که لیاقت افتاء را دارد برگزیند تا از این طریق مانع افتاء کسانی شود که فاقد این شأن و جایگاه هستند». (39)
فقیهان شیعی نیز دغدغه‌ای جدی داشته‌اند که نگذارند کسانی که فاقد شرایط لازم این منصب هستند، بر این جایگاه تکیه بزنند. یکی از ایشان در تبیین لزوم رعایت شرایط افتاء می‌نویسد: «یحرم الافتاء بغیر علم، وکذا الحکم». (40) ایشان آنگاه به‌ آیاتی و روایاتی استناد می‌کند که عبارت‌اند از: (وأن تقولوا على الله مالا تعلمون) ؛ (41) (و لا تقف ما لیس لک به علم) ؛ (42) (ومن لم یحکم بماأنزل الله فأولئک هم الکافرون) ؛ (43) و قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : «... و من أفتى الناس و هو لا یعلم الناسخ من المنسوخ و المحکم من المتشابه فقد هلک وأهلک»؛ (44) «وقال (صلی الله علیه و آله و سلم) : من عمل على غیر علم کان ما یفسد أکثر مما یصلح». (45)
محقق کرکی نیز دیگر فقیه شیعی است که در پاسخ به‌ استفتائی که‌ از ایشان درباره شرایط افتاء شده می‌نویسد: «حیث کان صدور الفتوی المذکورة من الشخص المذکور {خالیا من مستند شرعی، من اجتهاد او تقلید لاهل الاجتهاد المتصفین بصفات الافتاء کلها، و من جملتها کون المجتهد حیا؛ فالفتوی المذکورة باطلة لا یجوز العمل بها، و الله ‌اعلم». وی صدور حکم از چنین شخصی را نیز نافذ نمی‌داند و در پاسخ به مسئله‌ای دیگر می‌نویسد: «فیما لو حکم شخص غیر مستجمع لجمیع شرائط الافتاء و القضاء فی حقوق الناس و غیره، و غیر نائب من قبل الامام علیه‌ السلام، هل ینفذ حکمه‌ام لا؟ [الجواب]: الثقة بالله وحده لا ینفذ حکمه و الحال ما ذکر، و الله‌ اعلم». (46)
برخی با تقسیم شرایط مفتی به شرایط مرتبط با شخصیت مفتی و شرایط علمی‌ مفتی که می‌توان با مقداری تسامح آنها را به شرایط حقیقی و حقوقی تأویل برد، شرایطی همچون عقل و اسلام و بلوغ و عدالت و... را جزء شرایط حقیقی یا شخصیت مفتی دانسته‌اند و اجتهاد و شروط آن را از شرایط علمی ‌مفتی لحاظ کرده‌اند. (47) ولی به نظر می‌رسد این تقسیم بندی جامعیت و مانعیت نداشته باشد و چندان علمی ‌نباشد. به همین جهت می‌توان گفت برای مفتی که شأنش افتاء است شرایطی لازم است که می‌توان آن را به دو گونه شرط پیشینی و پسینی تقسیم کرد. به بیان دیگر، این شرایط گاه شرایطی است که زمینه استقرار این منصب را فراهم می‌کند که همان شرایط پیشینی است. شرایطی هم هستند که پس از استقرار این منصب از لوازم اعمال آن منصب‌اند و فضا را برای تحقق آن فراهم می‌کنند که شرایط پسینی است.
برخی از شرایط پیشینی را شرایط عامه تکلیف تشکیل می‌دهند و برخی دیگر نیز با شرایط دیگر مناصب فقیه مثل منصب قضا و ولایت مشترک‌اند. تبیین این شرایط برای آن ضروری است که در روایات نبوی، مسلمانان تحذیر شده‌اند از اینکه: «یخرج فی آخر الزمان رجال ثم اتفقا رئوس الجهال یهلون الناس فیضلون و یضلون». (48)
در ادامه می‌کوشیم به‌ اجمال به ‌این شرایط بپردازیم.

الف. افتاء و شرایط پیشینی

شرایط پیشینی افتاء عبارت‌اند از: بلوغ، (49) عقل، ایمان، عدالت، (50) علم به ‌احکام، حریت (در مقابل عبد بودن) ، طهارت مولد، دوری از دنیاگرایی، و ... که‌ از این میان به دو مورد مهم اشاره خواهد شد.

1. علم به ‌احکام

علم به ‌احکام، (51) که ‌از آن تعبیر به علم اجتهاد می‌شود، از شرایط ضروری افتاء است؛ زیرا، همان گونه که ‌اشاره شد، افتاء از شئون اجتهاد است و بالاتر از آن برخی معتقد به‌ این همانی این دو هستند؛ (52) و لذا بسیاری از عالمان معتقدند «آن کس که‌ اهلیت اجتهاد ندارد فتوا برای وی جایز نیست». (53)
در منابع روایی شیعی و اهل سنت، افتاء به غیرعلم امری مذموم و خطرخیز معرفی شده، برخی آن را از گناهان کبیره دانسته‌اند. در منابع روایی شیعی آمده ‌است: «عن موسی بن جعفر، عن آبائه (علیه السلام) قال: قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : من أفتى بغیر علم لعنته ملائکة السماء و ملائکة الأرض». (54) در منابع اهل سنت نیز به لزوم ابتناء افتاء بر علم توجه شده، از فتاوای غیر عالمانه تحذیر داده شده ‌است که ‌از آن جمله‌ این روایت قابل ذکر است:
أخبرنا عبد الرحمن بن یحیی، ثنا علی بن محمد بن مسرور، ثنا أحمد بن أبی سلیمان قال: سمعت سحنون بن سعید یقول: «أجرأ الناس على الفتیا أقلهم علما، یکون عند الرجل الباب الواحد من العلم یظن أن الحق کله فیه». (55)
نداشتن علم به احکام شرعی گاه پیامدهایی به دنبال دارد که جبران پذیر نیست. برای مثال، می‌توان از واقعه‌ای تاریخی یاد کرد که بسیاری از مفسران و فقیهان شیعی و سنی آن را نقل کرده‌اند. در منابع روایی شیعی (56) و سنی (57) آمده‌ است که جمعی از مسلمانان، که جابر نیز در میان ایشان بود، در سفری با نکته‌ای مواجه می‌شوند که‌ آن را به ‌استحضار پیامبر می‌رسانند و از ایشان راهنمایی می‌خواهند. این جریان، که در این منابع از قول جابر نقل شده‌ است، این است:
جابر می‌گوید در سفری مسلمانی با ما همراه بود که جراحتی برداشته بود. محتلم شد. هنگام نماز وی از ما پرسید که چه باید بکنم. گفتیم باید با آب غسل کنی، این فرد بدان جهت که جراحتی در سر داشت پس از آنکه آب به جراحتش می‌رسد می‌میرد. پیامبر وقتی این جریان را می‌شنوند می‌فرمایند: «به کشتن دادند او را، خدا بکشدشان؛ (58) ضایع کردند او را، خدا ضایعشان کند». (59) بعد حضرت خود به‌ ارائه راه حلی می‌پردازند و می‌فرمایند: «کان یکفیه‌التیمم أو شد جراحته و غسل جسده، و مسح بالید المبلولة فوق الخرقة». (60)
فیض در کتاب الاصول الاصیله با نگاه حداکثری به لزوم علم به‌ احکام در اصل هشتم می‌نویسد:
انه لا یجوز التعویل علی الظن فی الاعتقادات، و لا الافتاء علیه فی العملیات کما عرفت سواء حصل ذلک الظن بمجرد اتباع الهوى و استحسان العقل و القیاس الفقهى أو اجتهاد الرأى أو الشهرة أو اتفاق الجماعة أو البراءة الاصلیة أو استصحاب الحال أو غیر ذلک من وجوه الاستنباطات الا ما صح عن اهل البیت علیهم السلام ... (61)
علم به‌ احکام یا اجتهاد ملازم با تسلط مفتی بر اموری است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

1.1. فقه مقارن و افتاء

از جمله علومی‌ که تسلط بر آن در هنگامه‌ افتاء ضروری است فقه‌ المقارنه ‌است. فقه مقارن در مقام افتاء می‌تواند دو کاربرد داشته باشد که عبارت‌اند از: الف. آشنایی مفتی با شیوه تعامل فقیهان در هنگامه مواجهه با آرای اختلافی؛ ب. جرئت نیافتن وی بر تکفیر دیگران با آشنا شدن وی با آرای فقهی گسترده و متفاوت. این نکته، هم در آموزه‌های روایی شیعی و سیره معصومین محل توجه بوده‌ است و هم، در آرا و سیره فقیهان و بزرگان اهل سنت بازتاب داشته ‌است. در منابع اهل سنت، ضمن تصریح به‌ این شرط آمده ‌است: «قال نعیم بن حماد سمعت ابن عیینة یقول سمعت أیوب السختیانی یقول أجسر الناس على الفتیا أقلهم علما باختلاف العلماء». (62) در منابع شیعی نیز از امام صادق (علیه السلام) وارد شده که خطاب به معاذ (63) فرموده‌اند:
بلغنى أنک تقعد فى الجامع فتفتى الناس؟ قلت: نعم، و أردت أن أسألک عن ذلک قبل أن أخرج، إنى أفعد فى المسجد فیجئ الرجل فیسألنى عن الشئ، فإذا عرفته بالخلاف لکم أخبرته بمایفعلون، و یجئ الرجل أعرفه بمودتکم وحبکم فأخبره بما جاء عنکم، و یجئ الرجل لا أعرفه و لا أدری من هو فأقول: و جاء عن فلان کذا، و جاء عن فلان کذا، فأدخل قولکم فیما بین ذلک، فقال لى: اصنع کذا فإنى کذا أصنع. (64)
فقه‌ الخلاف یا فقه‌ المقارنه با تفاوت‌هایی که با یکدیگر دارند هم درون مذهبی (65) تعریف پذیر است و هم برون مذهبی (66) که در جای خود باید بررسی شود. ضرورت توجه به این دانش بدان جهت است که مفتی اولاً بتواند مستفتی را طبق مذهب فقهی‌اش راهنمایی کند؛ و ثانیاً از تکفیر دگراندیشان فقهی و مذهبی خودداری کند.

2.1. تسلط مفتی بر نسبت سنجی گزاره‌ها و آموزه‌های اسلامی‌

مفتی باید بر زوایای مباحث فقهی تسلط داشته باشد. منابع را به خوبی بشناسد؛ روابط منابع را فهم کند؛ نسبت منابع فقهی و گزاره‌های آن را با دیگر گزاره‌های اخلاقی و کلامی‌ و ... دریابد. آشنایی مفتی با کتاب و سنت (67) و وجوه متفاوت این دو متن از شرایط حیاتی است. این دو متن ناسخ دارند و منسوخ؛ محکم دارند و متشابه؛ مجمل دارند و مبهم؛ شأن نزول دارند و جغرافیای صدور و بسیاری دیگر از زوایای پیدا و پنهان که باید مفتی به ‌آن توجه داشته باشد. (68)
نسبت سنجی آموزه‌ها گاه خود را در قالب یک گفتمان درونی نشان می‌دهد که همان نسبت سنجی ادله فقهی با یکدیگر است که بدان‌ها اشاره شد و گاه نیز در قالب یک گفتمان بیرونی قابل پی گیری است که شرایط و معیارهای آن در دانش‌های مضافی همچون فلسفه فقه قابل رصد کردن است. کسی که در مقام افتاء قرار می‌گیرد کافی نیست بر گزاره‌های فقهی سیطره داشته باشد، بلکه باید از نسبت آنها با دیگر گزاره‌های دینی نیز مطلع باشد. شاید بتوان از بی نیازی به بحث ترابط علوم و تأثیر آن در اجتهاد سخن گفت - که‌ البته سخن غیرقابل دفاعی است - ولی نمی‌توان از تأثیر نداشتن گزاره‌ها و علومی ‌همچون اخلاق و کلام و ... در افتاء سخن گفت.
فقیه متخلق به یقین در مرحله‌ افتاء با فقیه دیگری که مرزهای فقه و اخلاق را تفکیک می‌کند متفاوت خواهد بود.

3.1. تسلط مفتی بر دانش اصول فقه‌

این دانش که نقشه راه مجتهد است و روش‌های مواجهه وی با گزاره‌ها و آموزه‌های حکمی ‌را تبیین می‌کند از نیازهای ضروری مفتی است. جوینی از عالمان اهل سنت می‌گوید:
من شروطه‌ أن یکون عالما بالفقه‌ أصلا و فرعا، خلافا و مذهبا... (69) لأنه العلم الذى یعرف به ‌الدلیل و التعلیل و کیفیة الاستدلال و الاستنباط، و لا یجوز أن یفتى من لم یتمرس أحوال الفقه، و معرفة القیاس و العلة، و متى یستعمل القیاس، و متى لا یجوز لیعرف مدارک الأحکام، و طرائق الاستنباط. (70)
اصولیان شیعی، به ویژه متأخرین، نیز چنان از ارتباط این دانش با فقه سخن گفته‌اند که‌ امکان افتاء بدون تسلط بر آن را فراهم نمی‌بینند. فقه چنان در اندیشه اصولیان متأخر شیعی به ‌اصول گره خورده ‌است که دستیابی به‌ آن بدون دانش اصول میسور نیست.

2. عدالت

یکی دیگر از شرایط پیشینی افتاء عدالت است. (71) این شرط نیز تقریباً مورد اتفاق است؛ (72) به غیر از گروهی از حنفی‌ها (73) و حنبلی‌ها، (74) و نه تمام آنها، که قائل‌اند فاسقی که فسقش علنی نباشد نیز می‌تواند در منصب افتاء قرار بگیرد. یکی از فقیهان اهل سنت در اشاره به ‌این شرط ضمن اشاره به‌ اجماعی بودن آن می‌نویسد: «أما اشتراط إسلامه و تکلیفه (أی کونه بالغا عاقلا) و عدالته فبا لاجماع، لأنه یخبر عن الله تعالى بحکمه، فاعتبر إسلامه و تکلیفه و عدالته، لتحصل الثقة بقوله». (75)
عدالت آن قدر مهم است که برخی اصولیان جواز افتاء را مشروط به عدالت و علم کرده‌اند؛ (76) چرا که عدالت در مفتی سبب می‌شود که وی از تعصبات مذهبی و هوس‌های انسانی فاصله بگیرد و در موارد شبهه‌ آفرین فعل انسان مسلمان و مؤمن را تأویل به صحت ببرد. عدالت چنان شرط سهمگین و سختی است که حکیم، از فقیهان نامدار شیعی، تداوم بقای آن را بسیار سخت می‌داند و می‌نویسد: «و الانصاف انه یصعب جداً بقاء العداله للمرجع العام فی الفتوی اذا لم تکن بمرتبه قویه عالیه ذات مراقبه و محاسبه: فان ذلک مزله‌ الاقدام و مخاطره‌ الرجال العظام». (77)
عدالت را بسیاری از فقیهان و مفتیان مجرد ترک محرمات و اتیان واجبات دانسته‌اند، اما برخی فقیهان به جهت همان دغدغه‌ای که کسانی مانند حکیم داشته‌اند می‌گویند: «ثم انه بعد ما اعتبر فی العداله حصول الملکه دون مجرد ترک المحرمات و الاتیان بالوجبات». (78)

ب. افتاع و شرایط پسینی

افتاء شرایطی پسینی دارد که تأثیر آنها در افتاء اگر بیش از شرایط پیشینی نباشد کمتر از آنها نیست. غزالی، که ‌از فقیهان برجسته‌ اهل سنت است، در کافی نبودن شرایط پیشینی افتاء می‌نویسد: «اذا رأیت الفقیه‌ الذی بضاعته مجرد الفقه یخوض فی التکفیر و التضلیل فاعرض عنه و لا تشغل به قلبک و لسانک». (79) فقیه در مقام افتاء علاوه بر فقه، نیازمند بسیاری دانش‌ها و امور دیگر است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

1. تسلط بر خویشتن یا خود مهاری

از مهم‌ترین شرایط پسینی افتاء تسلط مفتی بر خویشتن یا خودمهاری است. این ویژگی عام‌تر از عدالت است؛ یعنی می‌تواند شرط عدالت را نیز پوشش دهد. مفتی علاوه بر عدالت باید بر نفس خویش سلطه داشته باشد تا بتواند خود را در برابر تعصبات و تمایلات و اغراض مادی و مذهبی ... کنترل کند. در روایات شیعی آمده ‌است که مفتی باید صیانت نفس و مخالفت با هواهای نفسانی داشته باشد تا بتواند به‌ این مقام وصل شود: «فأما من کان من الفقهاء صائنا لنفسه، حافظا لدینه، مخالفا على هواه، مطیعا لأمر مولاه، فللعوام أن یقلدوه». (80)
خطیب بغدادی از عالمان اهل سنت نیز در الفقیه و المتفقه‌ آنگاه که شرایط مفتی را برمی‌شمارد پس از عبارت «حافظاً الدینه» می‌نویسد: «... مشفقا علی أهل ملته، مواظبا علی مروءته، حریصا علی استطابة مأکله، فإن ذلک أول أسباب التوفیق، متورعا عن الشبهات، صادفا عن فاسد التأویلات و...». (81)
این گونه شرایط در مفتی وی را قادر به مهار خویشتن در مقابل تمایلات و تعصبات مذهبی، اغراض و کشش‍‌های دنیوی، از قبیل امور مالی و جایگاه‌های سیاسی و ... می‌کند و از ابزار شدن
وی برای تأمین دغدغه‌های قدرت‌های مادی و سیاسی باز می‌دارد.

2. فهم واقعیت پیرامونی

یکی از شرایط پسینی بسیار ضروری در افتاء فهم واقعیت‌های پیرامونی است. (82) از آنجایی که‌ افتاء مرحله‌ای پس از اجتهاد و استنباط است فهم و لحاظ واقعیت‌های پیرامونی نه تنها به خلوص حکم ضرری نمی‌رساند، بلکه‌ آن را کاربردی‌تر می‌کند. این شرط اگر هم در اصل اجتهاد و استنباط قابل توصیه نباشد. که ‌البته‌ آنجا هم به ‌اعتقاد برخی فقیهان قابل توصیه‌ است. (83) در افتاء بدون هیچ تردیدی توصیه کردنی است، بلکه رعایت آن مهم به نظر می‌رسد. این شرط خود را در مصادیقی نشان می‌دهد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
اهمیت این شرط را در تعبیر برخی عالمان اهل سنت این گونه می‌توان دید که به نقل از برخی عالمان و راویان آورده‌اند: «لا یفتی الناس الصحفی»؛ (84) یعنی آنان که فقط چشم بر نوشته‌ها دوخته‌اند و از پیرامون خود غافل‌اند شأن افتاء ندارند.

1.1. زمان و مکان و افتاء

یکی از مصایق روشن فهم واقعیت‌های پیرامونی توجه به زمانه و زمینه شکل گیری پرسش و پاسخ آن است. مفتی نمی‌تواند در خلأ به ‌اصدار حکم بپردازد و زمانه و زمینه حکم را نادیده بگیرد. البته جمع بین لحاظ این نکته و عصری نکردن و نسبی نکردن اصل استنباط از دقایق و ظرایف علمی ‌است که باید بدان توجه کرد. توجه به زمان و مکان تلقی‌های مختلفی دارد که پرداختن به آنها بیرون از قلمرو این نوشته‌ است، ولی به‌ اجمال، چنان که یکی از فقیهان برجسته شیعی می‌گوید:
زمان و مکان دو عنصر تعیین کننده در اجتهادند ....، بدان معنا که با شناخت دقیق روابط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی، همان موضوع اول که‌ از نظر ظاهر با قدیم فرقی نکرده‌است واقعاً موضوع جدیدی شده‌ است که قهراً حکم جدیدی می‌طلبد. مجتهد باید به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد. (85)
بسیاری از عالمان اهل سنت (86) نیز به‌ این نکته توجه داشته‌اند. یکی از آنها می‌نویسد: «علیه مراعاة تغیر هذا الواقع سواء تغیرا زمانیا أو مکانیا أو تغیرا فی الحلول و الظروف». وی آنگاه به ‌آرای فقیهان پیشین اشاره کرده، می‌نویسد: «و قدیما قال العلماء تتغیر الأحکام بتغیر الزمان و المکان». (87) این دغدغه برای برخی نویسندگان معاصر چنان مهم بوده است که کوشیده‌اند به صورت مستقل به تدوین آثاری بپردازند. (88)

2.1. عنایت به موضوع شناسی واقعه مورد پرسش

دیگر مصداق فهم واقعیت پیرامونی را موضوع شناسی واقعه مورد پرسش در مواردی که‌ افتاء مبتنی بر پرسش است تشکیل می‌دهد. موضوع شناسی واقعه مورد پرسش از نکات بسیار مهم در افتاء است، افتاء کاربردی تر بر موضوع شناسی دقیق‌تر استوار است و این فهیم درست موضوع مورد پرسش است که‌ آسیب‌های اجتماعی و سیاسی افتاء را کاهش می‌دهد. یکی از صاحب نظران سنی معاصر می‌نویسد: «المقصود من فقه‌الواقع هو التهیؤ لمعرفة جزئیات الواقع حتی یراعیها المفتی لدی اجتهاده‌ أو إجابته عن تساؤل المستفتی، لان تهیؤه لمعرفة هذا الواقع هو اجتهاد منه ...». (89)

3. فهم مقاصد شریعت و توجه به‌ آن

یکی از نکاتی که می‌تواند افتاء را کاربردی‌تر و برخی تبعات منفی آن را مدیریت کند توجه به مقاصد الشریعه در هنگامه‌ اصدار فتواست. لزوم توجه به مقاصد شریعت در اصل فهم گزاره‌های فقهی و در مرحله‌ استنباط امری قابل توصیه‌ است؛ (90) ولی در مرحله‌ افتاء ضرورت توجه به ‌آن دو چندان، بلکه‌ از بدیهیات است. مدیریت افتاء به سمت تأمین مقاصد شارع می‌تواند در گسترش و اقبال به شریعت تأثیر فراوانی بگذارد. به همین دلیل برخی صاحب نظران توجه به مقاصد شریعت را برای مفتیان لازم دانسته‌اند.

1.3. مقصد حفظ جان مسلمان و افتاء

یکی از مقاصد مهم و مورد تأکید تمامی ‌فرق اسلامی‌ تلاش برای حفظ جان مسلمانان است. در روایات شیعی و سنی بر حرمت جان مسلم تأکید شده‌ است. کلینی در باب «ان الاسلام یحقن به ‌الدم» روایاتی چند نقل می‌کند که ‌از آن جمله روایتی است که‌ از امام صادق نقل شده ‌است که فرموده‌اند: «الاسلام یحقن به ‌الدم و...». (91) مجلسی در مرآة العقول در شرح این حدیث می‌نویسند «حقن دم از تبعات اسلام ظاهری است»؛ (92) که‌ این نشان می‌دهد حرمت خون انسان‌ها آن قدر مهم است که به ‌ادنی نشانه باید در اهتمام به‌ آن کوشید، اسلام ظاهری اگر آخرت کسی را تضمین هم نکند اما اسباب حرمت خون وی را تأمین می‌کند.
یکی دیگر از روایاتی که هم در منابع معتبر شیعی (93) و هم در منابع اهل سنت با اختلاف اندکی آمده روایت زیر است که در آن ضمن تأکید بر حرمت خون مسلمانان؛ ایشان مأمور شده‌اند این
پیام دینی را به دیگران نیز منتقل کنند:
حَدئَنِی عَبدُاللهِ بنُ مُحَمَّدٍ حَدَّئَنَا أَبُو عَامِرٍ حَدَّئَنَا قُرَّةُ عَن مُحَمَّدِ بنِ سِیرِینَ قَالَ أَخبَرَنی عَبْدُ الرَّحمَنِ بنُ أَبِى بَکرَةعَن أَبِى بَکرَة، وَ رَجُلَّ أَفضَلُ فِی نَفسِى مِن عَبدِ الرَّحمَنِ حُمَیدُ بنُ عَبدِ الرَّحْمَنِ عَن أَبِى بَکرَة. رضی الله عنه. قَالَ خَطَبَنَا النَّبِى. صلى الله علیه و سلم. یَومَ النَّحرِ، قَالَ «أَتَذرُونَ أَی یَومٍ هَذَا». قُلنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعلَمُ. فَسَکتَ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیسَمَّیهِ بِغَیرِ اسمِهِ. قَالَ ( اَلَیسَ یَومَ النَّحرِ». قُلنَا بَلَی. قَالَ «أَی شَهرِ هَذَا». قُلنَا اللهُ وَ رَسُولُهُ ‌أَعلَمُ. فَسَکتَ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیسَمَّیهِ بِغَیرِ اسمِهِ. فَقَالَ «أَلَیسَ ذُو الحَجَّة». قُلنَا بَلَی. قَالَ «أَی بَلَدٍ هَذَا». قُلنَا اللهُ وَ رَسُولُهُ أَعلَمُ. فَسَکتَ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیسَمَّیهِ بِغَیرِ اسمِهِ. قَالَ «أَلَیسَت بِالبَلدَة الحَرَامِ». قُلنَا بَلَى. قَالَ «فَإِنَّ دِمَاءَکُمْ وَ أَمْوَالَکُم عَلَیکُمْ حَرَامٌ، کحُرمَة یومِکُم هَذَا، فِی شَهرِکُم هَذَا، فِی بَلَدِکُم هَذَا، إِلَى یَومِ تَلقَونَ رَبَّکُم. أَلاَ هَل بَلَّغتُ». قَالُوا نَعَم. قَالَ «اللَّهُمَّ الشهَد، فَلیبَلِّغِ الشَّاهِدُ الغَائِبَ، فَرَّبُ مُبَلَغِ أَوعَى مِن سَامِعِ، فَلَا تَرَّجِعُوا بَعْدِی کَفَّارًا یصرِبُ بَعْضُکُم رِقَابَ بَعضٍ». (94)
جان انسان‌ها یکی از دغدغه‌هاى مهم شریعت است که تلاش فراوانی برای حفظ آن کرده ‌است. شریعت در حدودی که حتی به عرض مسلمان دیگری مرتبط است نیز به قاضی توصیه می‌کند: «ادرء الحدود بالشبهات». (95)

2.3. افتاء و حفظ عرض مسلمان

دیگر مقصد مهمی‌ که شریعت بر حفظ آن تأکید کرده و بر آن اهتمام ورزیده ‌است عرض و آبروی مسلمان و به عبارت دیگر، رعایت حریم خصوصی وی است. این مقصد نیز از مقاصد متفق علیه شیعی و سنی است که ‌از مقاصد الشریعه است و باید اهتمام جدی به صیانت آن داشت، عرض مسلمان نیز همانند خون مسلمان اهمیتی ویژه دارد که با هیچ مستمسکی نمی‌توان به راحتی به آن دست اندازی کرد. حرمت انسان مسلمان اگرچه میت هم باشد مورد اهتمام شارع بوده‌ است: «حرمة السلام و هو میت کحرمته و هو حی»؛ این نگاه ویژه چگونه با رفتار برخی متمسکان به ‌ابزار افتاء، که به راحتی عرض و ناموس دیگر مسلمانان را مباح اعلام می‌کنند، قابل جمع است.
در منابع شیعی (96) مجلسی در بحار نقل می‌کند که پیامبر اکرم روزی به کعبه نگاه کردند و فرمودند: «ای کعبه! خوشا به حال تو، خداوند چقدر تو را بزرگ و حرمتت را گرامی ‌داشته ‌است! به خدا قسم حرمت مؤمن از تو بیشتر است، زیرا خداوند فقط یک چیز را از تو حرام کرده، ولی از مؤمن سه چیز را حرام کرده ‌است: مال، جان و آبرو تا کسی به‌ او گمان بد نبرد». (97)

3.3. افتاء و مقصد حفظ دین

شاید بتوان ادعا کرد که مهم‌ترین مقصد شرعی که می‌تواند با افتاء تأمین شود یا به مخاطره بیفتد مقصد حفظ دین است. افتاء، که ‌از دین برآمده و بر مبانی دینی نیز استوار است، یکی از اعمال و رفتارهایی است که به راحتی می‌تواند دین را به چالش بکشاند و آن را سخت به مخاطره‌ اندازد. تناقضی که شکل گرفته در همین جاست که‌ افتاء برآمده‌ از دین اگر شرایط و موازین آن را رعایت نکند خود می‌تواند چالشی در برابر دین باشد. حفظ دین، راه‌ها و رویکردهای چندگانه‌ای دارد که ‌از آن جمله می‌توان از لزوم توجه به جنبه‌ آسان گیری و سهولت شریعت، روشمند بودن افتاء و ... سخن گفت.

پی‌نوشت‌ها:

1. عضو هیئت علمی‌ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
2. برخی فتاوای منتشرشده در مسائل و موضوعات مستحدث چنان غیرعقلانی و به لحاظ علمی‌مستهجن است که هویت علمی‌ مسلمانان را با چالش مواجه کرده‌است. یکی از نویسندگان سنی، مشهور فواز، در این باره و با اشاره به برخی مصادیق مى نویسد: «و من المضحک فى هذا الباب أنّ هنالک ممّن ابتلانا الله بهم من أهل العلم ضلوا و أضلوا بسبب فهمهم المغلوط لقضایا ومسائل دینیة عدیدة فکتب أبحاثا و تکبد جهودا و بدّد أوقاتا و أضاع أموالا فى سبیل تألیف کتب و مؤلفات تحذر من لبس رابطة العنق. ما یسمى فى عرفنا الجرفتة. حیث ألّف کتابا أسماه: "القول البتة فى حرمة الجرفتة" على اعتبار أنّها بدعة و تشبه بال

عبارات مرتبط با این موضوع
سردردهای پشت سر سردردهایپشتسرسردردهای پشت سر به رایجی دردی که قسمت جلو خصوصاً قسمت شقیقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد سردردهای پشت سر سردردهای سردرد بسیار متداول به گفته‌ی بنیاد درد آمریکا حدود ٪ سردردها که ناشی از

فتاوای تکفیری، چالشی در برابر نهاد افتاء: بازخوانی برخی شرایط افتاع از منظر مذاهب اسلامی

[ad_1]

چکیده

به شهادت آیات و روایات فراوان، یکی از شئون پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مقام افتاء بوده‌ است. این شأن در ادامه به‌ امامان. در نگاه شیعی. و صحابه و تابعین. در نگاه ‌اهل سنت واگذار شد و ایشان نیز با تربیت شاگردان و فرهیختگانی به نام روات و در ادامه مجتهدان و فقیهان این شأن را به برای ایشان به ودیعت نهادند. فقیهان و مجتهدان شئون و مناصب مهم و چندگانه‌ای همچون افتاء قضا و ولایت دارند که ‌از این میان، شأن افتاء به دلایلی چند اهمیت فراوانی دارد. برخی از این ادله عبارت‌اند از: 1. اتفاقی بودن این شأن برای فقیهان در مذاهب اسلامی؛ 2. گسترده بودن قلمرو و جغرافیای آن؛ و 3. کارکردهای بسیار آن، با توجه به ‌استفاده‌ ابزاری تکفیری‌ها و معتقدان به حقیقت انحصاری از نهاد افتاء از یک سو، و هرج و مرج طلبان و شالوده شکنان از سوی دیگر، که در جهان جدید موجب تحمیل صدمات فراوانی به‌ اسلام و هویت علمی (2) ‌مسلمانان شده و همچنین با عنایت به لزوم تعامل نهاد افتاء با نهادهای دیگری که می‌توانند به کاربردی‌تر شدن فرآیند افتاء کمک کنند، پرداختن به «بازخوانی برخی شرایط افتاء» به یک ضرورت تبدیل شده ‌است. نویسنده معتقد است رعایت شرایط اصلی افتاء نه تنها مدعیان افتاء را از تکفیر و تفسیق دیگران بر حذر می‌دارد، بلکه مهم‌ترین گام در صیانت و صلابت نهاد افتاء خواهد بود. در نوشتار پیش رو می‌کوشیم ضمن تبیین چیستی و جایگاه‌ افتاء، به شرایط و لوازم افتاء اشاره کنیم تا شاید از این طریق بتوان ضمن کمک به ساماندهی نهاد افتاء، آسیب‌های آن را در جهان جدید مدیریت کرد و کاهش داد. پرداختن به‌ ادله شرعی افتاء و تبیین قائلان و نافیان هر یک از آن ادله و تحلیل و جمع بندی آنها دغدغه ‌اصلی این پژوهش نیست، چرا که نه تنها در این مقال نمی‌گنجد بلکه مقام چنین مباحثی مراکز آکادمیک است.
کلید واژه : افتاء، فتوا، مفتی، شئون فقیه، شرایط افتاء.

درآمد

فقه تکفیری، که پیامد روشن آن تروریسم و کاشتن بذر ناامنی و خشونت است، ماهیتی متناقض نما دارد. چرا که ‌از یک سو تلاش دارد، در سایه بهره گیری از کارکرد غیراسلامی‌ فقه، با تکفیر و ترور دیگران به پاک سازی و بهداشتی کردن فضا و آرامش و امنیت کمک کند و از دیگر سو با کاشتن بذر وحشت و خشونت، انسان‌ها را به درون گرایی مفرط، که ‌اوج ناامنی و ترس است، وادارد. فقه تکفیری حاصل یک خبط عظیم است که‌ امام محمد غزالی از عالمان خوش فهم جهان اهل سنت پیش از این هم کیشان خود را از آن بر حذر داشته‌ است. خبط و خلط فروع و اصول اسلام با یکدیگر اتفاق وحشتناکی است که در میان مفتیان تکفیری رخ داده است. غزالی ضمن تحذیر هم کیشان خود از تکفیر دیگران می‌نویسد: «و اعلم انه لاتکفیر فی الفروع اصلاً الا فی مسئله واحده و هى ان ینکر اصلاً دینیاً علم من الرسول بالتواتر». (3)
فتاوای حاوی تکفیر در تاریخ فقه و فقاهت بی پیشینه نیست، اما حجم آن و کیفیت آنها را نمی‌توان با آنچه در جهان جدید با آن مواجهیم مقایسه کرد. جهان جدید به همان میزان که تخصص را در دانش‌ها نهادینه کرد بی‌ضابطه‌گری را نیز در برخی حوزه‌ها افزایش داد و این یکی از تناقض‌های جهان جدید است.
در ادامه می‌کوشیم درباره مراعات نشدن برخی شرایط در قلمرو افتاء که برای مفتیان مشخص شده و از شرایط ضروری و حیاتی این طبقه دانسته شده سخن بگوییم تا روشن شود توسعه کمی‌ و کیفی فقه تکفیری در جهان جدید محصول حرکت رو به‌ افول (بی دینی) انسان معاصر از یک سو و فقیه‌تر شدن و متخصص شدن فقیهان مدعی از سوی دیگر نیست، بلکه محصول تناقضی است که بدان اشاره شد.

الف. فقیه و شئون (مناصب) وی در فقه ‌اسلامی‌

فقه اسلامی‌ برای فقیه شئون یا مناصب متعددی لحاظ کرده‌ است (4) که بازگشت آنها را می‌توان در شئون سه گانه‌ای لحاظ کرد (5) که هر یک از این شئون یا مناصب دارای شرایط احرازی و شرایط اجرایی است. (6) به بیان دیگر، فقه اسلامی‌ هم برای کسانی که می‌خواهند به‌ این منصب دست بیابند شرایطی مقرر کرده‌ است و هم پس از دست‌یابی، آنها را مکلف به رعایت شرایطی کرده ‌است تا ایشان را اجازه تعدی از شریعت یا حقوق مسلمانان (7) نباشد. این سه شأن یا منصب عبارت‌اند از: افتاء، قضاوت، ولایت. یکی از فقیهان برجسته شیعی در اشاره به‌ این شئون آورده‌ است: «للفقیه الجامع للشرایط مناصب ثلاثه، احدها الافتاء فیمایحتاج الیها العامی ‌فی عمله، الثانی: الحکومه، الثالث: ولایة التصرف فى الاموال و الانفس». (8)
رویکرد فقه شیعی به ‌این شئون با فقه‌ اهل سنت تفاوت‌هایی دارد که‌ از آن جمله تفاوت نگاه‌ ایشان به شأن قضا و ولایت با شأن افتاء است. فقیهان شیعی قضا را منصب (9) دانسته، بهره‌گیری فقیهان از آن را نیازمند اذن خاص امام (10) می‌دانند و لذا معتقدند هیچ کس بدون اذن امام نمی‌تواند به قضاوت بپردازد، اما در افتا چنین اذنی را لازم نمی‌دانند، یعنی معتقدند مجتهد جامع شرایط برای «فتوا دادن» نیاز به مجوز امام ندارد. (11) صاحب جواهر در اشاره به ‌این تفاوت است که می‌نویسند: «ان قبول الفتوی. بعد اندراجها فی الحق و العدل و القسط و نحو ذلک. لایحتاج الی اذن من الامام علیه ‌السلام». (12)
این نکته در آرای محقق آشتیانی نیز بازتاب داشته، در اشاره به تفاوت قضا و افتاء، قضاوت را از توابع ریاست دانسته، می‌نویسند: «بخلاف الافتاء للناس ... فانها لیست من فروع النبوه و الریاسة الکلیه ‌الالهیه، بل هى واجبة بجعل أولى الهى من غیر توقف على نصب الولى». (13) اما در فقه‌ اهل سنت این شأن نیز به مانند دو شأن دیگر شأنی حکومتی است و لذا در تعابیر ایشان بیش از آنکه سخن از شأن باشد سخن از منصب است. ایشان معتقدند شأن قضا و افتاء در عرض حکومت نیست، بلکه در طول آن است. یکی از فقیهان اهل سنت با اشاره به ‌این نکته می‌نویسد: «از آنجایی که قضا و افتاء از اجزای امامت است، در امامت شرایطی لحاظ شده که در آن دو لازم نیست. از جمله ‌این شرایط لزوم قرشی بودن امام است، بر خلاف آن دور منصب که چنین شرطی ندارد». (14)

ب. اهمیت و جایگاه شأن افتاء در مذاهب اسلامی

منصب افتاء پیشینه‌ای کهن در تاریخ اسلام (15) و اهمیتی بسیار در اندیشه و عمل مسلمانان دارد. این جایگاه نقش حیاتی و تأثیرگذاری در زندگی فردی و اجتماعی آنها ایفا می‌کند به گونه‌ای که با رویکرد انتظار حداکثری از شریعت و نظریه عدم خلو وقایع از حکم شرعی نمی‌توان حیات خلوتی برای فرد مسلمان بدون حضور فقه تصور کرد. اهمیت و شأن این منصب زاییده علل و عواملی است که در ادامه می‌کوشیم به مهم‌ترین آنها بپردازیم.

1. منصب افتاع، منصبی نبوی

به شهادت آیات، (16) و سیاق و وزن بسیاری از روایات، (17) یکی از شئون مهم نبی شأن افتاء است. فقیهان نیز به تأسی از آیات و روایات سخن از جانشین نبی بودن مفتی و جایگاه نبی بودن این منصب به میان آورده‌اند. (18) شاطبی با تشبیه کردن مفتی به پیامبر می‌نویسد: «فتوادهنده مخبر از خداوند است و قائم مقام، و به یک معنا مشرع است». (19) این تشبیه و این مقام افاضه‌ای از طرف پیامبر به فقیهان ایشان را در مقام و موقعیت رفیعی قرار داده ‌است که‌ آنها را نیازمند تلاش برای نزدیک‌تر شدن به خُلقیات و آداب نبوی کرده ‌است.
از سوی دیگر، این رویکرد منصب افتاء را منصبی خطیر کرده ‌است. لذا بسیاری از اصحاب پیامبر و فقیهان مسلمان، به نقل از برخی راویان و کتب تاریخ فقه، از پذیرش این منصب سرباز می‌زده‌اند. ابن ابی لیلی به نقل از برخی کتب روایی اهل سنت می‌گوید: «أدرکت مائة و عشرین من الأنصار من أصحاب رسول الله صلى الله علیه و سلم، یسأل أحدهم عن المسألة فیردها هذا إلى هذا، و هذا إلى هذا حتى ترجع إلى الأول». (20)
یکی از روایات مشترکی که در منابع شیعی و سنی، و ناظر به هیمنه و ابهت این منصب است، روایتی است که صاحب مستدرک ذیل باب 15 از ابواب قضا «باب نوادر ما یتعلق بأبواب صفات القاضی، و ما یجوز أن یقضی به» از امام صادق (علیه السلام) ‌آورده ‌است که ایشان نقل می‌کنند که پیامبر فرمود: «أجرأکم على الفتیا اجرأکم على الله عزوجل، أو لا یعلم المفتى أنه هو الذى یدخل بین الله تعالى و بین عباده؟ و هو الحائر بین الجنة و النار». (21)

2. اهمیت افتاء به دلیل قلمرو گسترده‌ آن

یکی دیگر از ویژگی‌های افتاء که‌ آن را با اهمیت کرده ‌است قلمرو گسترده‌ آن است. افتاء در اندیشه‌های اکثریت فقیهان شیعی و بسیاری از فقیهان و عالمان سنی که برآمده‌ از آموزه‌های قرآنی و نبوی است جغرافیای فراخی دارد. در منظومه‌ اندیشه‌های شیعی افتاء، تمام زندگی این جهانی یک شیعی را در می‌نوردد، کما اینکه در اندیشه‌های سنی امور دنیوی محض از قلمرو آن بیرون است و الا در این رویکرد اسلامی ‌نیز بسیاری از قلمروهای حیات انسانی در سایه ‌افتاء است.
این نگاه به ‌افتاء شأن و جایگاه پراهمیتی را برای آن رقم زده ‌است که خود عاملی برای تدوین آثاری ویژه با همین عنوان برای تبیین فتوا و مباحث پیرامونی آن بوده‌ است. (22)

3. افتاء و نقش آن در حرکت‌های اجتماعی

عامل دیگری که بر اهمیت افتاء افزوده ‌است نقش افتاء در جامعه پیرامونی مفتیان است. مفتیان در بسیاری از حرکت‌های اجتماعی در مقام همراهی یا کنترل آنها همیشه نقش آفرین بوده‌اند. گاه یک فتوا چنان در سرنوشت مردم تأثیر گذاشت است (23) که با هیچ ابزار دیگری امکان رسیدن به آن هدف نبوده ‌است. تاریخ فقه و فقیهان از این سنخ حضور سترگ و شکوهمند گزار‌‍شهای فراوانی دارد. این نقش هم دو دلیل انکار ناپذیراست: اولاً فقه حتی در نگاه فردی و فقه فردی به گونه‌ای نیست که به تمامه ‌از اجتماع و حوزه‌های جمعی انسان‌ها دوری گزیده باشد؛ ثانیاً تعامل فقه و جامعه‌ امری است که شواهد آن در تاریخ فقه چنان برجسته و فراوان است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

گفتار اول: مفهوم شناسی، ساختارشناسی و کارکردهای افتاء

در این گفتار ابتدا به مفهوم شناسی و قلمروشناسی افتاء می‌پردازیم. سپس از ساختار افتاء و کارکردهای آن به ‌اجمال سخن می‌گوییم تا بتوان به بحث اصلی که شرائط افتاء در مذاهب اسلامی ‌است بپردازیم.

الف. چیستی افتاء

افتاء در لغت به معنای تبیین یک حکم (24) یا بیان کردن و واضح کردن نکته و مسئله‌ای است که‌ ابهام دارد و روشن نیست. (25) در کتب لغت گفته شده‌ است: «أفتی المفتی إذا أحداث حکما»؛ (26) فتوا دادن یعنی بیان کردن حکمی ‌که پیش از این نبوده ‌است. در اصطلاح نیز افتاء یعنی اِخبار از حکم خداوند به صورت الزامی‌ یا اباحه‌ای (27) با عنایت به‌ ادله شرعیه بدون توجه به مورد پرسش به صورت عام و فراگیر بیان کردن یک مسئله. (28)

ب. قلمرو افتاء

قلمروشناسی افتاء یکی از بحث‌های بسیار مهم است. یکی از عوامل مهم بحران‌هایی که مفتیان تکفیری ایجاد کرده‌اند جهل آنها به قلمروشناسی است. فهم قلمرو افتاء به مباحثی گره خورده است که تا در آن فضاها به‌ اتخاذ رأی نپردازیم تصویر روشنی از قلمرو افتاء نمی‌توانیم ارائه کنیم. برخی از این مباحث عبارت است از: قلمرو دین و شریعت، نسبت شئون فقیه با یکدیگر، سیره مفتیان در افتاء، حق یا وظیفه بودن افتاء و بسیاری موارد دیگر، در ادامه به دو مورد، به اجمال، اشاره می‌کنیم.

1. قلمرو دین و شریعت تعیین کننده قلمرو افتاء

یکی از بحث‌های مهم در تبیین قلمرو افتاء تلاش در فهم قلمرو دین و شریعت است. در بحث از قلمرو دین در میان فقیهان و عالمان مسلمان با دو رویکرد عمده مواجهیم: قلمرو حداکثری دین که به قلمرو حداکثری فقه می‌انجامد و قلمرو حداقلی دین که سر از قلمرو حداقلی فقه بیرون خواهد آورد.

1.1. رویکرد حداقلی فقه و افتاء

اخباریان در شیعه و بسیاری از اهل سنت مدافع رویکرد حداقلی به فقه و افتاء هستند. آنها می‌گویند یا باید فقط در مواردی ورود پیدا کرد که در آنجا پیشینه ورود معصومین از طریق ابلاغ نصوص فراهم بوده‌ است؛ (29) یا باید فقط در امور غیرعبادی و ناظر به‌ آخرت یا امور دنیوی با کارکردی اخروی ورود پیدا کرد؛ چرا که پیامبر فرموده‌اند: «انتم اعلم بدنیا کم منی». (30) در این رویکرد مفتیان ورودی حداقلی دارند و بقیه قلمرو حیات انسانی به خود انسان ها واگذار شده است.

2.1. رویکرد حداکثری فقه و افتاء

در مقابل رویکرد پیشین، رویکرد معظم اصولیان و فقیهان شیعی و برخی فقیهان اهل سنت قرار دارد که معتقدند افتاء قلمروی گسترده و موسع دارد و همانند خود دین است که یا حیات خلوتی برای انسان ها باقی نگذاشته ‌است یا حریم رها شده برای انسان آن قدر اندک است که در حکم عدم است. فقیهانی که معتقدند فقه مشتمل بر نظریه مدیریت انسان از گهواره تا گور است، (31) و منطقة الفراغ یا حوزه ما لا نص فیه را به رسمیت نمی‌شناسند (32) در زمره معتقدان به‌ این رویکرد قرار می‌گیرند.
البته ‌اتخاذ هر یک از این دو رویکرد مخاطراتی و محاذیری به همراه دارد که مجال پرداختن به‌ آنها در این نوشتار نیست، ولی به‌ اجمال می‌توان گفت رویکرد حداقلی به‌ افتاء ا‌گر فقه و مفتیان را از اتهام ناکارآمدی و عقب ماندن از تحولات عصری نجات دهد باز هم نمی‌تواند تضمینی برای محفوظ ماندن حرمت قلمرو اندک افتاء در برابر عرف و سیره عقلا و... باشد. به بیان دیگر، با توجه به درهم تنیدگی حوزه‌ها و عرصه‌های حیات انسانی سپردن حداکثری مدیریت این عرصه به غیر فقه می‌تواند همان بخش اندک واگذار شده به فقه را نیز به مخاطره بیندازد و به ‌این حریم خصوصی تعرض کند.
از سوی دیگر، دفاع از رویکرد حداکثری قلمرو افتاء و فقه، اگرچه می‌تواند به همراهی دیگر عرصه‌های حیات انسانی با دغدغه‌های فقهی بینجامد، ولی با توجه به منابع فقهی و مبانی فقه رایج آن را متهم به ناکارآمدی و عقب ماندن از تحولات عصری می‌کند.

2. نسبت شئون فقیه با یکدیگر

معیار مهم دیگر برای فهم قلمرو افتاء اتخاذ رأی درباره نسبت شئون سه گانه فقیه با یکدیگر است. آیا شئون فقیه در عرض یکدیگرند یا در طول هم هستند؟ و به عبارت دیگر، آیا آنچه درباره فقیه گفته می‌شود جزء مناصب است یا جزء شئون؟ در پاسخ به ‌این پرسش‌ها با دو رویکرد به مانند بحث پیشین مواجهیم: معتقدان به طولی بودن مناصب یا شئون، و معتقدان به عرضی بودن این
مناصب و شئون.

1.2. طولی بودن شئون فقیه

رویکرد طولی بودن شئون فقیه متعلق به‌ اکثریت فقیهان و عالمان اهل سنت است. آنها معتقدند دو شأن قضاوت و افتاء در عرض ولایت نیستند، بلکه در طول آن هستند. و لذاست که‌ آنها تعبیر به منصب قضا و افتاء می‌کنند که نیازمند به ناصب است. برای مثال، در بحثی مثل رؤیت هلال، طولی بودن شأن افتاء نسبت به دیگر شئون، حق افتاء را از مفتی سلب کرده، آن را در اختیار والی یا حاکم قرار می‌دهد؛ چرا که نگاه طولی بودن دو پیامد دارد: اولاً چون نیاز به نصب حاکم دارد حاکم می‌تواند از همان اول قلمروهایی را بیرون از وظایف مفتی قرار دهد، همان گونه در اکثر جهان اهل سنت اینگونه ‌است؛ ثانیاً در این نگاه به صورت طبیعی آنچه بیرون از قلمرو ولایت و قضاوت باقی می‌ماند، که بیشتر هم احکام فردی است، در قلمرو حاکمیت مفتی خواهد بود.

2.2. عرضی بودن شئون فقیه‌

اکثریت فقیهان و عالمان شیعی معتقدند افتاء نسبتش با ولایت و قضاوت نسبتی عرضی است، اگرچه قضاوت نسبتش با ولایت طولی است؛ چرا که‌ ایشان معتقدند اینها از شئون هستند و لذا نسبت اینها نسبت عرضی است. در این رویکرد فقیه متولی جامعه حق سلب شأن افتاء دیگر فقیهان را ندارد.
همان مسئله فوق در فرض عرضی بون شأن افتاء این حق را برای مفتی اثبات کرده، وی را محق در ورود به‌ این عرصه می‌کند؛ چرا که‌ اولاً مفتی بالاصاله حق ورود در هر حوزه‌ای از حوزه‌های تشریع را دارد. ثانیاً دلیلی بر تقدم شان ولایت و قضا بر افتاء نیست تا بتوانیم این سنخ از قلمروها را اولویت بندی کنیم و آن را به یک شأن اختصاص دهیم.

ج. چیستی ساختار یا نهاد افتاء

افتاء به عنوان یک نهاد اجتماعی (33) جایگاه مهمی‌ در ساختار اندیشه دینی دارد. در نهاد (34) افتاء ما با یک مثلث مواجهیم که عبارت‌اند از: مفتی یا فتوادهنده؛ مستفتی یا خواهان فتوا و فتوا که خروجی رأی مفتی در پاسخ به پرسش مستفتی یا مطلق اظهارنظر مفتی درباره یک مسئله شرعی است، گرچه پیشینه‌ی پرسشی نیز نداشته باشد. البته‌ اضلاع دیگری نیز در ساختار افتاء تعریف پذیرند که به‌ اندازه‌ این سه رکن اهمیت ندارند. مفتی را فقیهی که تبیین کننده حکم الله در خصوص وقایع اتفاقیه‌ است دانسته‌اند (35) و به‌ اتفاق اکثر فقیهان و اصولیان مذاهب اسلامی‌ افتاء از ویژگی‌های کسی است که ملکه‌ اجتهاد دارد؛ (36) و به بیان دیگر، برآیند اجتهاد است.
افتاء از یک سو مجتهد و فقیهی را که مفتی است با خود دارد و از دیگر سو مکلفی که مستفتی است، و از سوی سوم عنوانی با نام فتوا دارد که خود لوازم و ملازماتی دارد، همچون منابع فتوا، مکانیزم مدیریت فتوا و .... پرداختن به همه‌ این اجزا و ساختارهای افتاء دغدغه‌ این نوشتار نیست، بلکه می‌کوشیم فقط به شرایط مفتی، که رکن رکین نهاد افتاء است، بپردازیم.

د. کارکردهای افتاء

افتاء اگر مبتنی بر شرایط علمی‌ و لوازم برون علمی‌ آن باشد کارکردهای مثبتی خواهد داشت، ولی اگر شرایط در آن رعایت نشود چنان آثار منفی خواهد داشت که جبران ناپذیر خواهد بود. در ادامه به برخی از این کارکردها اشاره می‌کنیم.

1. افتاء عاملی برای تحبیب یا روشی برای تهبیب

افتاء می‌تواند عاملی برای تحبیب و تقریب باشد کما اینکه ‌این ظرفیت را دارد که عاملی برای تنفیر و تکفیر باشد. مفتی اگر در هنگامه ‌افتاء روح شریعت را دریافته باشد و دغدغه‌های شارع را برای ایجاد همگرایی دینی و مذهبی درک کرده باشد تلاشش را مصروف یافتن راه حلی برای تقریب و تحبیب خواهد کرد، ولی اگر عصبیت‌های مذهبی و نفرت افکنی را استراتژی خود قرار دهد خروجی فتوای وی روشی برای تهبیب و افکندن بذر تنفیر برای هدایت جامعه به سوی تکفیر یکدیگر خواهد بود.
در جهان جدید با کمال تأسف برخی با نداشتن درک درست از دین و روح شریعت به جای آنکه با بهره گیری از ظرفیت بسیار مناسب افتاء به نزدیک کردن جهان اسلام به یکدیگر بیندیشند از این ظرفیت مناسب برای تکفیر کسانی بهره می‌گیرند که به وحدانیت خدا و رسالت نبی اسلام اعتراف دارند و اختلافشان با دیگران یا در رویکردهای ویژه به‌ این اصول است یا در برخی فروعات دینی است.

2. افتاء حرکت ساز یا حرکت سوز

دیگر کارکرد مهم فتوا به تأثیر آن در حرکت‌های اجتماعی و فرهنگی برمی‌گردد. فتوا همانگونه که می‌تواند به حرکت‌های علمی‌ و اجتماعی و سیاسی کمک کند و حرکت آنها را تسریع ببخشد این ظرفیت را دارد که در برابر هر حرکت رو به جلو و تحول آفرین سد نفوذناپذیری شود.
در مسائل برون مذهبی و حتی برون دینی افتاء می‌تواند در کنار دیگر دانش‌ها مسیر تعالی انسانی را هموارتر کند، همان گونه که می‌تواند با ایجاد موانعی خود را از مسیر تأثیرآفرینی بیرون کند و سرنوشت حرکت‌های انسانی را به دست عرف و عقلا بسپرد و خود را از نقش آفرینی محروم کند. برخی کژاندیشان سودای زندگی در غارها را در سر می‌پرورانند و به همین جهت هر گونه نوآوری در دانش‌ها یا روش‌ها و ارزش‌ها را خروج از جاده حق دانسته، با نام دفاع از سنت و رویکرد سنتی به مبارزه با آن نوآوری‌ها می‌پردازند، غافل از اینکه بدعت و نوآوری دو سنخ نگاه به پیشرفت و تحول اند.

3. افتاء و کارآمدی یا ناکارآمدی فقه در عرصه مدیریت

دیگر کارکرد افتاء القای کارآمدی یا ناکارآمدی فقه در عرصه مدیریت است. افتاء، اگر مبتنی بر قواعد علمی ‌و درک روح شریعت باشد، می‌تواند از مهم‌ترین ابزارها برای القای کارآمدی فقه در عرصه‌های مدیریتی باشد. البته گرچه ولایت، خود، شأن یا منصبی از مناصب و شئون فقیه‌است، ولی آن گونه نیست که‌ ارتباطی بین این شئون و مناصب برقرار نباشد، بلکه چه ما معتقد به نسبت طولی بین این شئون و مناصب باشیم و چه نگاهمان عرضی باشد اینها می‌توانند در تکمیل یکدیگر مؤثر باشند.
افتاء می‌تواند فقه را کارآمد و قابل اجرا نشان دهد، کما اینکه می‌تواند آن را ناتوان و بی برنامه به تصویر بکشد. کارکردهای افتاء بسیار بیش از این موارد است و پرداختن به تمام آنها فرصتی دیگر می‌طلبد.

گفتار دوم: شرایط افتاء در فقه ‌اسلامی

افتاء در فقه ‌اسلامی شرایطی دارد که برخی فقیهان با استناد به قاعده لزوم دفع فساد از دین مانع دست یابی فاقدان آن شرایط به‌ این منصب شده‌اند و حتی بالاتر از آن بسیاری از عالمان مسلمان به ضمان مفتی فاقد شرایط حکم کرده‌اند و گفته‌اند: «من افتی رجلاً فاتلف بفتواه مالاً فان کان مجتهداً فلا شئی و الایضمن ما تلف بسبب فتواه». (37)
این دغدغه‌ها سبب شده ‌است فقیهانی که نگاه منصبی به ‌این جایگاه دارند حاکم اسلامی‌ را دعوت کنند تا در گزینش مفتی دقت لازم را داشته باشد. یکی از فقیهان اهل سنت (38) در این باره می‌نویسد: «حاکم جامعه باید از مشهورین به علم در عصر خویش استمزاج و پرسش کند و کسی که لیاقت افتاء را دارد برگزیند تا از این طریق مانع افتاء کسانی شود که فاقد این شأن و جایگاه هستند». (39)
فقیهان شیعی نیز دغدغه‌ای جدی داشته‌اند که نگذارند کسانی که فاقد شرایط لازم این منصب هستند، بر این جایگاه تکیه بزنند. یکی از ایشان در تبیین لزوم رعایت شرایط افتاء می‌نویسد: «یحرم الافتاء بغیر علم، وکذا الحکم». (40) ایشان آنگاه به‌ آیاتی و روایاتی استناد می‌کند که عبارت‌اند از: (وأن تقولوا على الله مالا تعلمون) ؛ (41) (و لا تقف ما لیس لک به علم) ؛ (42) (ومن لم یحکم بماأنزل الله فأولئک هم الکافرون) ؛ (43) و قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : «... و من أفتى الناس و هو لا یعلم الناسخ من المنسوخ و المحکم من المتشابه فقد هلک وأهلک»؛ (44) «وقال (صلی الله علیه و آله و سلم) : من عمل على غیر علم کان ما یفسد أکثر مما یصلح». (45)
محقق کرکی نیز دیگر فقیه شیعی است که در پاسخ به‌ استفتائی که‌ از ایشان درباره شرایط افتاء شده می‌نویسد: «حیث کان صدور الفتوی المذکورة من الشخص المذکور {خالیا من مستند شرعی، من اجتهاد او تقلید لاهل الاجتهاد المتصفین بصفات الافتاء کلها، و من جملتها کون المجتهد حیا؛ فالفتوی المذکورة باطلة لا یجوز العمل بها، و الله ‌اعلم». وی صدور حکم از چنین شخصی را نیز نافذ نمی‌داند و در پاسخ به مسئله‌ای دیگر می‌نویسد: «فیما لو حکم شخص غیر مستجمع لجمیع شرائط الافتاء و القضاء فی حقوق الناس و غیره، و غیر نائب من قبل الامام علیه‌ السلام، هل ینفذ حکمه‌ام لا؟ [الجواب]: الثقة بالله وحده لا ینفذ حکمه و الحال ما ذکر، و الله‌ اعلم». (46)
برخی با تقسیم شرایط مفتی به شرایط مرتبط با شخصیت مفتی و شرایط علمی‌ مفتی که می‌توان با مقداری تسامح آنها را به شرایط حقیقی و حقوقی تأویل برد، شرایطی همچون عقل و اسلام و بلوغ و عدالت و... را جزء شرایط حقیقی یا شخصیت مفتی دانسته‌اند و اجتهاد و شروط آن را از شرایط علمی ‌مفتی لحاظ کرده‌اند. (47) ولی به نظر می‌رسد این تقسیم بندی جامعیت و مانعیت نداشته باشد و چندان علمی ‌نباشد. به همین جهت می‌توان گفت برای مفتی که شأنش افتاء است شرایطی لازم است که می‌توان آن را به دو گونه شرط پیشینی و پسینی تقسیم کرد. به بیان دیگر، این شرایط گاه شرایطی است که زمینه استقرار این منصب را فراهم می‌کند که همان شرایط پیشینی است. شرایطی هم هستند که پس از استقرار این منصب از لوازم اعمال آن منصب‌اند و فضا را برای تحقق آن فراهم می‌کنند که شرایط پسینی است.
برخی از شرایط پیشینی را شرایط عامه تکلیف تشکیل می‌دهند و برخی دیگر نیز با شرایط دیگر مناصب فقیه مثل منصب قضا و ولایت مشترک‌اند. تبیین این شرایط برای آن ضروری است که در روایات نبوی، مسلمانان تحذیر شده‌اند از اینکه: «یخرج فی آخر الزمان رجال ثم اتفقا رئوس الجهال یهلون الناس فیضلون و یضلون». (48)
در ادامه می‌کوشیم به‌ اجمال به ‌این شرایط بپردازیم.

الف. افتاء و شرایط پیشینی

شرایط پیشینی افتاء عبارت‌اند از: بلوغ، (49) عقل، ایمان، عدالت، (50) علم به ‌احکام، حریت (در مقابل عبد بودن) ، طهارت مولد، دوری از دنیاگرایی، و ... که‌ از این میان به دو مورد مهم اشاره خواهد شد.

1. علم به ‌احکام

علم به ‌احکام، (51) که ‌از آن تعبیر به علم اجتهاد می‌شود، از شرایط ضروری افتاء است؛ زیرا، همان گونه که ‌اشاره شد، افتاء از شئون اجتهاد است و بالاتر از آن برخی معتقد به‌ این همانی این دو هستند؛ (52) و لذا بسیاری از عالمان معتقدند «آن کس که‌ اهلیت اجتهاد ندارد فتوا برای وی جایز نیست». (53)
در منابع روایی شیعی و اهل سنت، افتاء به غیرعلم امری مذموم و خطرخیز معرفی شده، برخی آن را از گناهان کبیره دانسته‌اند. در منابع روایی شیعی آمده ‌است: «عن موسی بن جعفر، عن آبائه (علیه السلام) قال: قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : من أفتى بغیر علم لعنته ملائکة السماء و ملائکة الأرض». (54) در منابع اهل سنت نیز به لزوم ابتناء افتاء بر علم توجه شده، از فتاوای غیر عالمانه تحذیر داده شده ‌است که ‌از آن جمله‌ این روایت قابل ذکر است:
أخبرنا عبد الرحمن بن یحیی، ثنا علی بن محمد بن مسرور، ثنا أحمد بن أبی سلیمان قال: سمعت سحنون بن سعید یقول: «أجرأ الناس على الفتیا أقلهم علما، یکون عند الرجل الباب الواحد من العلم یظن أن الحق کله فیه». (55)
نداشتن علم به احکام شرعی گاه پیامدهایی به دنبال دارد که جبران پذیر نیست. برای مثال، می‌توان از واقعه‌ای تاریخی یاد کرد که بسیاری از مفسران و فقیهان شیعی و سنی آن را نقل کرده‌اند. در منابع روایی شیعی (56) و سنی (57) آمده‌ است که جمعی از مسلمانان، که جابر نیز در میان ایشان بود، در سفری با نکته‌ای مواجه می‌شوند که‌ آن را به ‌استحضار پیامبر می‌رسانند و از ایشان راهنمایی می‌خواهند. این جریان، که در این منابع از قول جابر نقل شده‌ است، این است:
جابر می‌گوید در سفری مسلمانی با ما همراه بود که جراحتی برداشته بود. محتلم شد. هنگام نماز وی از ما پرسید که چه باید بکنم. گفتیم باید با آب غسل کنی، این فرد بدان جهت که جراحتی در سر داشت پس از آنکه آب به جراحتش می‌رسد می‌میرد. پیامبر وقتی این جریان را می‌شنوند می‌فرمایند: «به کشتن دادند او را، خدا بکشدشان؛ (58) ضایع کردند او را، خدا ضایعشان کند». (59) بعد حضرت خود به‌ ارائه راه حلی می‌پردازند و می‌فرمایند: «کان یکفیه‌التیمم أو شد جراحته و غسل جسده، و مسح بالید المبلولة فوق الخرقة». (60)
فیض در کتاب الاصول الاصیله با نگاه حداکثری به لزوم علم به‌ احکام در اصل هشتم می‌نویسد:
انه لا یجوز التعویل علی الظن فی الاعتقادات، و لا الافتاء علیه فی العملیات کما عرفت سواء حصل ذلک الظن بمجرد اتباع الهوى و استحسان العقل و القیاس الفقهى أو اجتهاد الرأى أو الشهرة أو اتفاق الجماعة أو البراءة الاصلیة أو استصحاب الحال أو غیر ذلک من وجوه الاستنباطات الا ما صح عن اهل البیت علیهم السلام ... (61)
علم به‌ احکام یا اجتهاد ملازم با تسلط مفتی بر اموری است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

1.1. فقه مقارن و افتاء

از جمله علومی‌ که تسلط بر آن در هنگامه‌ افتاء ضروری است فقه‌ المقارنه ‌است. فقه مقارن در مقام افتاء می‌تواند دو کاربرد داشته باشد که عبارت‌اند از: الف. آشنایی مفتی با شیوه تعامل فقیهان در هنگامه مواجهه با آرای اختلافی؛ ب. جرئت نیافتن وی بر تکفیر دیگران با آشنا شدن وی با آرای فقهی گسترده و متفاوت. این نکته، هم در آموزه‌های روایی شیعی و سیره معصومین محل توجه بوده‌ است و هم، در آرا و سیره فقیهان و بزرگان اهل سنت بازتاب داشته ‌است. در منابع اهل سنت، ضمن تصریح به‌ این شرط آمده ‌است: «قال نعیم بن حماد سمعت ابن عیینة یقول سمعت أیوب السختیانی یقول أجسر الناس على الفتیا أقلهم علما باختلاف العلماء». (62) در منابع شیعی نیز از امام صادق (علیه السلام) وارد شده که خطاب به معاذ (63) فرموده‌اند:
بلغنى أنک تقعد فى الجامع فتفتى الناس؟ قلت: نعم، و أردت أن أسألک عن ذلک قبل أن أخرج، إنى أفعد فى المسجد فیجئ الرجل فیسألنى عن الشئ، فإذا عرفته بالخلاف لکم أخبرته بمایفعلون، و یجئ الرجل أعرفه بمودتکم وحبکم فأخبره بما جاء عنکم، و یجئ الرجل لا أعرفه و لا أدری من هو فأقول: و جاء عن فلان کذا، و جاء عن فلان کذا، فأدخل قولکم فیما بین ذلک، فقال لى: اصنع کذا فإنى کذا أصنع. (64)
فقه‌ الخلاف یا فقه‌ المقارنه با تفاوت‌هایی که با یکدیگر دارند هم درون مذهبی (65) تعریف پذیر است و هم برون مذهبی (66) که در جای خود باید بررسی شود. ضرورت توجه به این دانش بدان جهت است که مفتی اولاً بتواند مستفتی را طبق مذهب فقهی‌اش راهنمایی کند؛ و ثانیاً از تکفیر دگراندیشان فقهی و مذهبی خودداری کند.

2.1. تسلط مفتی بر نسبت سنجی گزاره‌ها و آموزه‌های اسلامی‌

مفتی باید بر زوایای مباحث فقهی تسلط داشته باشد. منابع را به خوبی بشناسد؛ روابط منابع را فهم کند؛ نسبت منابع فقهی و گزاره‌های آن را با دیگر گزاره‌های اخلاقی و کلامی‌ و ... دریابد. آشنایی مفتی با کتاب و سنت (67) و وجوه متفاوت این دو متن از شرایط حیاتی است. این دو متن ناسخ دارند و منسوخ؛ محکم دارند و متشابه؛ مجمل دارند و مبهم؛ شأن نزول دارند و جغرافیای صدور و بسیاری دیگر از زوایای پیدا و پنهان که باید مفتی به ‌آن توجه داشته باشد. (68)
نسبت سنجی آموزه‌ها گاه خود را در قالب یک گفتمان درونی نشان می‌دهد که همان نسبت سنجی ادله فقهی با یکدیگر است که بدان‌ها اشاره شد و گاه نیز در قالب یک گفتمان بیرونی قابل پی گیری است که شرایط و معیارهای آن در دانش‌های مضافی همچون فلسفه فقه قابل رصد کردن است. کسی که در مقام افتاء قرار می‌گیرد کافی نیست بر گزاره‌های فقهی سیطره داشته باشد، بلکه باید از نسبت آنها با دیگر گزاره‌های دینی نیز مطلع باشد. شاید بتوان از بی نیازی به بحث ترابط علوم و تأثیر آن در اجتهاد سخن گفت - که‌ البته سخن غیرقابل دفاعی است - ولی نمی‌توان از تأثیر نداشتن گزاره‌ها و علومی ‌همچون اخلاق و کلام و ... در افتاء سخن گفت.
فقیه متخلق به یقین در مرحله‌ افتاء با فقیه دیگری که مرزهای فقه و اخلاق را تفکیک می‌کند متفاوت خواهد بود.

3.1. تسلط مفتی بر دانش اصول فقه‌

این دانش که نقشه راه مجتهد است و روش‌های مواجهه وی با گزاره‌ها و آموزه‌های حکمی ‌را تبیین می‌کند از نیازهای ضروری مفتی است. جوینی از عالمان اهل سنت می‌گوید:
من شروطه‌ أن یکون عالما بالفقه‌ أصلا و فرعا، خلافا و مذهبا... (69) لأنه العلم الذى یعرف به ‌الدلیل و التعلیل و کیفیة الاستدلال و الاستنباط، و لا یجوز أن یفتى من لم یتمرس أحوال الفقه، و معرفة القیاس و العلة، و متى یستعمل القیاس، و متى لا یجوز لیعرف مدارک الأحکام، و طرائق الاستنباط. (70)
اصولیان شیعی، به ویژه متأخرین، نیز چنان از ارتباط این دانش با فقه سخن گفته‌اند که‌ امکان افتاء بدون تسلط بر آن را فراهم نمی‌بینند. فقه چنان در اندیشه اصولیان متأخر شیعی به ‌اصول گره خورده ‌است که دستیابی به‌ آن بدون دانش اصول میسور نیست.

2. عدالت

یکی دیگر از شرایط پیشینی افتاء عدالت است. (71) این شرط نیز تقریباً مورد اتفاق است؛ (72) به غیر از گروهی از حنفی‌ها (73) و حنبلی‌ها، (74) و نه تمام آنها، که قائل‌اند فاسقی که فسقش علنی نباشد نیز می‌تواند در منصب افتاء قرار بگیرد. یکی از فقیهان اهل سنت در اشاره به ‌این شرط ضمن اشاره به‌ اجماعی بودن آن می‌نویسد: «أما اشتراط إسلامه و تکلیفه (أی کونه بالغا عاقلا) و عدالته فبا لاجماع، لأنه یخبر عن الله تعالى بحکمه، فاعتبر إسلامه و تکلیفه و عدالته، لتحصل الثقة بقوله». (75)
عدالت آن قدر مهم است که برخی اصولیان جواز افتاء را مشروط به عدالت و علم کرده‌اند؛ (76) چرا که عدالت در مفتی سبب می‌شود که وی از تعصبات مذهبی و هوس‌های انسانی فاصله بگیرد و در موارد شبهه‌ آفرین فعل انسان مسلمان و مؤمن را تأویل به صحت ببرد. عدالت چنان شرط سهمگین و سختی است که حکیم، از فقیهان نامدار شیعی، تداوم بقای آن را بسیار سخت می‌داند و می‌نویسد: «و الانصاف انه یصعب جداً بقاء العداله للمرجع العام فی الفتوی اذا لم تکن بمرتبه قویه عالیه ذات مراقبه و محاسبه: فان ذلک مزله‌ الاقدام و مخاطره‌ الرجال العظام». (77)
عدالت را بسیاری از فقیهان و مفتیان مجرد ترک محرمات و اتیان واجبات دانسته‌اند، اما برخی فقیهان به جهت همان دغدغه‌ای که کسانی مانند حکیم داشته‌اند می‌گویند: «ثم انه بعد ما اعتبر فی العداله حصول الملکه دون مجرد ترک المحرمات و الاتیان بالوجبات». (78)

ب. افتاع و شرایط پسینی

افتاء شرایطی پسینی دارد که تأثیر آنها در افتاء اگر بیش از شرایط پیشینی نباشد کمتر از آنها نیست. غزالی، که ‌از فقیهان برجسته‌ اهل سنت است، در کافی نبودن شرایط پیشینی افتاء می‌نویسد: «اذا رأیت الفقیه‌ الذی بضاعته مجرد الفقه یخوض فی التکفیر و التضلیل فاعرض عنه و لا تشغل به قلبک و لسانک». (79) فقیه در مقام افتاء علاوه بر فقه، نیازمند بسیاری دانش‌ها و امور دیگر است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

1. تسلط بر خویشتن یا خود مهاری

از مهم‌ترین شرایط پسینی افتاء تسلط مفتی بر خویشتن یا خودمهاری است. این ویژگی عام‌تر از عدالت است؛ یعنی می‌تواند شرط عدالت را نیز پوشش دهد. مفتی علاوه بر عدالت باید بر نفس خویش سلطه داشته باشد تا بتواند خود را در برابر تعصبات و تمایلات و اغراض مادی و مذهبی ... کنترل کند. در روایات شیعی آمده ‌است که مفتی باید صیانت نفس و مخالفت با هواهای نفسانی داشته باشد تا بتواند به‌ این مقام وصل شود: «فأما من کان من الفقهاء صائنا لنفسه، حافظا لدینه، مخالفا على هواه، مطیعا لأمر مولاه، فللعوام أن یقلدوه». (80)
خطیب بغدادی از عالمان اهل سنت نیز در الفقیه و المتفقه‌ آنگاه که شرایط مفتی را برمی‌شمارد پس از عبارت «حافظاً الدینه» می‌نویسد: «... مشفقا علی أهل ملته، مواظبا علی مروءته، حریصا علی استطابة مأکله، فإن ذلک أول أسباب التوفیق، متورعا عن الشبهات، صادفا عن فاسد التأویلات و...». (81)
این گونه شرایط در مفتی وی را قادر به مهار خویشتن در مقابل تمایلات و تعصبات مذهبی، اغراض و کشش‍‌های دنیوی، از قبیل امور مالی و جایگاه‌های سیاسی و ... می‌کند و از ابزار شدن
وی برای تأمین دغدغه‌های قدرت‌های مادی و سیاسی باز می‌دارد.

2. فهم واقعیت پیرامونی

یکی از شرایط پسینی بسیار ضروری در افتاء فهم واقعیت‌های پیرامونی است. (82) از آنجایی که‌ افتاء مرحله‌ای پس از اجتهاد و استنباط است فهم و لحاظ واقعیت‌های پیرامونی نه تنها به خلوص حکم ضرری نمی‌رساند، بلکه‌ آن را کاربردی‌تر می‌کند. این شرط اگر هم در اصل اجتهاد و استنباط قابل توصیه نباشد. که ‌البته‌ آنجا هم به ‌اعتقاد برخی فقیهان قابل توصیه‌ است. (83) در افتاء بدون هیچ تردیدی توصیه کردنی است، بلکه رعایت آن مهم به نظر می‌رسد. این شرط خود را در مصادیقی نشان می‌دهد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
اهمیت این شرط را در تعبیر برخی عالمان اهل سنت این گونه می‌توان دید که به نقل از برخی عالمان و راویان آورده‌اند: «لا یفتی الناس الصحفی»؛ (84) یعنی آنان که فقط چشم بر نوشته‌ها دوخته‌اند و از پیرامون خود غافل‌اند شأن افتاء ندارند.

1.1. زمان و مکان و افتاء

یکی از مصایق روشن فهم واقعیت‌های پیرامونی توجه به زمانه و زمینه شکل گیری پرسش و پاسخ آن است. مفتی نمی‌تواند در خلأ به ‌اصدار حکم بپردازد و زمانه و زمینه حکم را نادیده بگیرد. البته جمع بین لحاظ این نکته و عصری نکردن و نسبی نکردن اصل استنباط از دقایق و ظرایف علمی ‌است که باید بدان توجه کرد. توجه به زمان و مکان تلقی‌های مختلفی دارد که پرداختن به آنها بیرون از قلمرو این نوشته‌ است، ولی به‌ اجمال، چنان که یکی از فقیهان برجسته شیعی می‌گوید:
زمان و مکان دو عنصر تعیین کننده در اجتهادند ....، بدان معنا که با شناخت دقیق روابط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی، همان موضوع اول که‌ از نظر ظاهر با قدیم فرقی نکرده‌است واقعاً موضوع جدیدی شده‌ است که قهراً حکم جدیدی می‌طلبد. مجتهد باید به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد. (85)
بسیاری از عالمان اهل سنت (86) نیز به‌ این نکته توجه داشته‌اند. یکی از آنها می‌نویسد: «علیه مراعاة تغیر هذا الواقع سواء تغیرا زمانیا أو مکانیا أو تغیرا فی الحلول و الظروف». وی آنگاه به ‌آرای فقیهان پیشین اشاره کرده، می‌نویسد: «و قدیما قال العلماء تتغیر الأحکام بتغیر الزمان و المکان». (87) این دغدغه برای برخی نویسندگان معاصر چنان مهم بوده است که کوشیده‌اند به صورت مستقل به تدوین آثاری بپردازند. (88)

2.1. عنایت به موضوع شناسی واقعه مورد پرسش

دیگر مصداق فهم واقعیت پیرامونی را موضوع شناسی واقعه مورد پرسش در مواردی که‌ افتاء مبتنی بر پرسش است تشکیل می‌دهد. موضوع شناسی واقعه مورد پرسش از نکات بسیار مهم در افتاء است، افتاء کاربردی تر بر موضوع شناسی دقیق‌تر استوار است و این فهیم درست موضوع مورد پرسش است که‌ آسیب‌های اجتماعی و سیاسی افتاء را کاهش می‌دهد. یکی از صاحب نظران سنی معاصر می‌نویسد: «المقصود من فقه‌الواقع هو التهیؤ لمعرفة جزئیات الواقع حتی یراعیها المفتی لدی اجتهاده‌ أو إجابته عن تساؤل المستفتی، لان تهیؤه لمعرفة هذا الواقع هو اجتهاد منه ...». (89)

3. فهم مقاصد شریعت و توجه به‌ آن

یکی از نکاتی که می‌تواند افتاء را کاربردی‌تر و برخی تبعات منفی آن را مدیریت کند توجه به مقاصد الشریعه در هنگامه‌ اصدار فتواست. لزوم توجه به مقاصد شریعت در اصل فهم گزاره‌های فقهی و در مرحله‌ استنباط امری قابل توصیه‌ است؛ (90) ولی در مرحله‌ افتاء ضرورت توجه به ‌آن دو چندان، بلکه‌ از بدیهیات است. مدیریت افتاء به سمت تأمین مقاصد شارع می‌تواند در گسترش و اقبال به شریعت تأثیر فراوانی بگذارد. به همین دلیل برخی صاحب نظران توجه به مقاصد شریعت را برای مفتیان لازم دانسته‌اند.

1.3. مقصد حفظ جان مسلمان و افتاء

یکی از مقاصد مهم و مورد تأکید تمامی ‌فرق اسلامی‌ تلاش برای حفظ جان مسلمانان است. در روایات شیعی و سنی بر حرمت جان مسلم تأکید شده‌ است. کلینی در باب «ان الاسلام یحقن به ‌الدم» روایاتی چند نقل می‌کند که ‌از آن جمله روایتی است که‌ از امام صادق نقل شده ‌است که فرموده‌اند: «الاسلام یحقن به ‌الدم و...». (91) مجلسی در مرآة العقول در شرح این حدیث می‌نویسند «حقن دم از تبعات اسلام ظاهری است»؛ (92) که‌ این نشان می‌دهد حرمت خون انسان‌ها آن قدر مهم است که به ‌ادنی نشانه باید در اهتمام به‌ آن کوشید، اسلام ظاهری اگر آخرت کسی را تضمین هم نکند اما اسباب حرمت خون وی را تأمین می‌کند.
یکی دیگر از روایاتی که هم در منابع معتبر شیعی (93) و هم در منابع اهل سنت با اختلاف اندکی آمده روایت زیر است که در آن ضمن تأکید بر حرمت خون مسلمانان؛ ایشان مأمور شده‌اند این
پیام دینی را به دیگران نیز منتقل کنند:
حَدئَنِی عَبدُاللهِ بنُ مُحَمَّدٍ حَدَّئَنَا أَبُو عَامِرٍ حَدَّئَنَا قُرَّةُ عَن مُحَمَّدِ بنِ سِیرِینَ قَالَ أَخبَرَنی عَبْدُ الرَّحمَنِ بنُ أَبِى بَکرَةعَن أَبِى بَکرَة، وَ رَجُلَّ أَفضَلُ فِی نَفسِى مِن عَبدِ الرَّحمَنِ حُمَیدُ بنُ عَبدِ الرَّحْمَنِ عَن أَبِى بَکرَة. رضی الله عنه. قَالَ خَطَبَنَا النَّبِى. صلى الله علیه و سلم. یَومَ النَّحرِ، قَالَ «أَتَذرُونَ أَی یَومٍ هَذَا». قُلنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعلَمُ. فَسَکتَ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیسَمَّیهِ بِغَیرِ اسمِهِ. قَالَ ( اَلَیسَ یَومَ النَّحرِ». قُلنَا بَلَی. قَالَ «أَی شَهرِ هَذَا». قُلنَا اللهُ وَ رَسُولُهُ ‌أَعلَمُ. فَسَکتَ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیسَمَّیهِ بِغَیرِ اسمِهِ. فَقَالَ «أَلَیسَ ذُو الحَجَّة». قُلنَا بَلَی. قَالَ «أَی بَلَدٍ هَذَا». قُلنَا اللهُ وَ رَسُولُهُ أَعلَمُ. فَسَکتَ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَیسَمَّیهِ بِغَیرِ اسمِهِ. قَالَ «أَلَیسَت بِالبَلدَة الحَرَامِ». قُلنَا بَلَى. قَالَ «فَإِنَّ دِمَاءَکُمْ وَ أَمْوَالَکُم عَلَیکُمْ حَرَامٌ، کحُرمَة یومِکُم هَذَا، فِی شَهرِکُم هَذَا، فِی بَلَدِکُم هَذَا، إِلَى یَومِ تَلقَونَ رَبَّکُم. أَلاَ هَل بَلَّغتُ». قَالُوا نَعَم. قَالَ «اللَّهُمَّ الشهَد، فَلیبَلِّغِ الشَّاهِدُ الغَائِبَ، فَرَّبُ مُبَلَغِ أَوعَى مِن سَامِعِ، فَلَا تَرَّجِعُوا بَعْدِی کَفَّارًا یصرِبُ بَعْضُکُم رِقَابَ بَعضٍ». (94)
جان انسان‌ها یکی از دغدغه‌هاى مهم شریعت است که تلاش فراوانی برای حفظ آن کرده ‌است. شریعت در حدودی که حتی به عرض مسلمان دیگری مرتبط است نیز به قاضی توصیه می‌کند: «ادرء الحدود بالشبهات». (95)

2.3. افتاء و حفظ عرض مسلمان

دیگر مقصد مهمی‌ که شریعت بر حفظ آن تأکید کرده و بر آن اهتمام ورزیده ‌است عرض و آبروی مسلمان و به عبارت دیگر، رعایت حریم خصوصی وی است. این مقصد نیز از مقاصد متفق علیه شیعی و سنی است که ‌از مقاصد الشریعه است و باید اهتمام جدی به صیانت آن داشت، عرض مسلمان نیز همانند خون مسلمان اهمیتی ویژه دارد که با هیچ مستمسکی نمی‌توان به راحتی به آن دست اندازی کرد. حرمت انسان مسلمان اگرچه میت هم باشد مورد اهتمام شارع بوده‌ است: «حرمة السلام و هو میت کحرمته و هو حی»؛ این نگاه ویژه چگونه با رفتار برخی متمسکان به ‌ابزار افتاء، که به راحتی عرض و ناموس دیگر مسلمانان را مباح اعلام می‌کنند، قابل جمع است.
در منابع شیعی (96) مجلسی در بحار نقل می‌کند که پیامبر اکرم روزی به کعبه نگاه کردند و فرمودند: «ای کعبه! خوشا به حال تو، خداوند چقدر تو را بزرگ و حرمتت را گرامی ‌داشته ‌است! به خدا قسم حرمت مؤمن از تو بیشتر است، زیرا خداوند فقط یک چیز را از تو حرام کرده، ولی از مؤمن سه چیز را حرام کرده ‌است: مال، جان و آبرو تا کسی به‌ او گمان بد نبرد». (97)

3.3. افتاء و مقصد حفظ دین

شاید بتوان ادعا کرد که مهم‌ترین مقصد شرعی که می‌تواند با افتاء تأمین شود یا به مخاطره بیفتد مقصد حفظ دین است. افتاء، که ‌از دین برآمده و بر مبانی دینی نیز استوار است، یکی از اعمال و رفتارهایی است که به راحتی می‌تواند دین را به چالش بکشاند و آن را سخت به مخاطره‌ اندازد. تناقضی که شکل گرفته در همین جاست که‌ افتاء برآمده‌ از دین اگر شرایط و موازین آن را رعایت نکند خود می‌تواند چالشی در برابر دین باشد. حفظ دین، راه‌ها و رویکردهای چندگانه‌ای دارد که ‌از آن جمله می‌توان از لزوم توجه به جنبه‌ آسان گیری و سهولت شریعت، روشمند بودن افتاء و ... سخن گفت.

پی‌نوشت‌ها:

1. عضو هیئت علمی‌ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
2. برخی فتاوای منتشرشده در مسائل و موضوعات مستحدث چنان غیرعقلانی و به لحاظ علمی‌مستهجن است که هویت علمی‌ مسلمانان را با چالش مواجه کرده‌است. یکی از نویسندگان سنی، مشهور فواز، در این باره و با اشاره به برخی مصادیق مى نویسد: «و من المضحک فى هذا الباب أنّ هنالک ممّن ابتلانا الله بهم من أهل العلم ضلوا و أضلوا بسبب فهمهم المغلوط لقضایا ومسائل دینیة عدیدة فکتب أبحاثا و تکبد جهودا و بدّد أوقاتا و أضاع أموالا فى سبیل تألیف کتب و مؤلفات تحذر من لبس رابطة العنق. ما یسمى فى عرفنا الجرفتة. حیث ألّف کتابا أسماه: "القول البتة فى حرمة الجرفتة" على اعتبار أنّها بدعة و تشبه بال

عبارات مرتبط با این موضوع
سردردهای پشت سر سردردهایپشتسرسردردهای پشت سر به رایجی دردی که قسمت جلو خصوصاً قسمت شقیقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد سردردهای پشت سر سردردهای سردرد بسیار متداول به گفته‌ی بنیاد درد آمریکا حدود ٪ سردردها که ناشی از

اعطای تسهیلات ویژه ۱۵۰ میلیونی به پرستاران + شرایط

[ad_1]

معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان نظام پرستاری کشور از تسهیلات ویژه ۱۵۰ میلیونی به پرستاران خبر داد.

به گزارش مشرق، سید عباس کشفی - معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان نظام پرستاری کشور اظهار داشت: پرستاران تهرانی که به تازگی به عضویت تعاونی اعتبار نظام پرستاری و نیز هیئت مدیره نظام پرستاری تهران در آمدند می‌توانند تسهیلات مالی دریافت کنند.

وی عنوان کرد: تعاونی اعتبار اعضا و شاغلان سازمان نظام پرستاری با مجوز رسمی از بانک مرکزی اقدام به ارائه تسهیلات مالی به پرستاران می‌کند. در حال حاضر نیز اقدام به ارائه تسهیلات مالی ویژه بدون نیاز به سپرده به مبلغ 100 و 150 میلیون ریال با نرخ بهره واقعی 20 درصد به پرستاران کرده است.

کشفی، همچنین از آمادگی سازمان نظام پرستاری برای برگزاری دوره‌های حقوق و قوانین به صورت رایگان برای پرستاران خبر داد و گفت: برای آگاهی پرستاران از مسائل حقوقی خود و در صورت تمایل مراکز درمانی، سازمان نظام پرستاری آمادگی خود را برای برگزاری دوره‌های آموزشی حقوقی به صورت رایگان برای پرستاران اعلام می‌کند.

به گزارش نظام پرستاری، وی همچنین گفت: در صورت وقوع مشکلات حرفه ای و حقوقی برای پرستاران، مشاوران حقوقی سازمان می‌توانند حمایت‌های لازم را ازجهت حقوقی و قانونی ارائه دهند.

عضو شورای عالی نظام پرستاری در ادامه با اشاره به اهمیت فعال شدن رابطین نظام پرستاری افزود: به دلیل حجم بالای کار مترون‌ها و با توجه به لزوم ارتباط موثر و دائمی سازمان نظام پرستاری  با مراکز درمانی، اهمیت فعال تر شدن رابطین نظام پرستاری روشن می‌شود. از این رو بهتر است افراد پیگیر و فعال به عنوان رابطین نظام پرستاری برگزیده شوند و اقدامات تشویقی مناسب برای آنها در نظر گرفته شود.

کشفی در پایان اظهار امیدواری کرد که با اطلاع رسانی شایسته رابطین پرستاری، همه پرستاران بتوانند از امکانات و خدمات سازمان نظام پرستاری بهره مند شوند.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط


کلماتی برای این موضوع
اخبار استخدام کمیته امداد در سال ۹۵ کلیه اخبار …استخدامکمیتهامدادسال۱۷ آبان ۹۵ – پرداخت ۶۷ مورد تسهیلات اشتغالزایی به مددجویان کمیته امداد کامیاراناخباراخبار اجتماعی، اخبار اجتماعی ایران،اخبار اجتماعی اخباراخبار اجتماعیاخبار اجتماعی ایراناخبار اجتماعی روزسایت اخباراخبار امروز خبرگزاری انا اخبار،آخرین خبرها،خبر فوریخبرگزاری اناخبرگزاری آنا وابسته بهخبرگزاری اناتولیخبرگزاری انارستانخبرگزاری آنا اخبار بانک، بیمه، طلا و ارز بنکرفرمان گرانی به بازار ارز صادر شد چرا دلار گران شد؟ تفاوت بانکداری ایران با جهانمقالات پزشکی و بهداشتی،توصیه های پزشکی ، …اخبار پزشکی مقالات پزشکی شناخت بیماری ها علائم بیماری ها درمان بیماری ها بیماری آخرین تغییرات خدمت سربازی و معافیت ها سال …آخرینتغییراتخدمتسربازیآخرین تغییرات خدمت سربازی و معافیت ها ۲۷ آبان ۹۵ – برخورداری مشمولان غایب در

تغییر شکل بال‌های هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پروازفناوری جدید حمل و نقل هوایی

[ad_1]

تغییر شکل بال‌های هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هوایی

بال‌های تغییر شکل‌دهنده، شرایط پرواز با آلودگی صوتی کمتر را فراهم می‌کنند و همچنین تغییر شکل زوایای اصلی پرواز در شرایط مختلف، بهترین قدرت مانور و پرواز ایمن را در اختیار خلبان قرار می‌دهد.

طبق آخرین اطلاعات منتشر شده از شرکت‌های بزرگ هوایی، بیش از 25 درصد درآمد حاصل از فروش بلیط هواپیما صرف تامین سوخت می‌شود. این رقم در سال به بیش از 39 میلیارد دلار می‌رسد.

کارشناسان صنایع هوایی معتقدند که در حال حاضر طراحی بال‌ و موتور هواپیما به سطحی از کارایی و صرفه‌جویی در مصرف سوخت رسیده که دیگر امکان اصلاح یا طراحی مجدد میسر نیست، بنابراین حتی با بهترین بال‌ و موتور پیشرفته نیز نمی‌توان مصرف سوخت را کمتر کرد.

با در نظر گرفتن اینکه امکان طراحی مجدد و افزایش بهره‌وری بال و موتور هواپیماها وجود ندارد و شرکت‌های هواپیماسازی نیز بهینه‌سازی بیشتر را مقدور نمی‌دانند بنابراین تنها راه موجود به کارگیری فناوری بال‌های تغییر شکل‌دهنده یا منعطف در هواپیماها است.

مطالعه بر روی فناوری بال منعطف هواپیما بیش از سه دهه طول کشیده است. این فناوری بهترین روش برای رسیدن به حداکثر بهره‌وری و حداقل مصرف سوخت در هواپیماهای تجاری است.

هواپیماهای مجهز به بال منعطف در زمان آغاز پرواز با استفاده از حداکثر توان لیفت تولید شده توسط بال تغییر شکل داده، با مصرف سوخت کمتری از باند بلند می‌شوند و سپس با رسیدن به ارتفاع لازم با تغییر مجدد ساختار بال هواپیما با حداقل مصرف سوخت به پرواز تا مقصد ادامه می‌دهند.

کارشناسان صنایع هواوفضا معتقدند که استفاده از بال‌های منعطف حتی در بهترین هواپیماهای تجاری امروزی تا 12 درصد مصرف سوخت را کاهش می‌دهد.

5454

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

3 سپتامبر 2016 ... به گزارش ایسنا،در آینده نزدیک بال هوپیماهای مسافربری از یک ساختار جامد و ... هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هوایی.برای نمایش تمام اخبار مرتبط با عنوان تغییر شکل بالهای هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هوایی اینجا کلیک کنید.تغییر شکل بالهای هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هوایی. تغییر شکل بالهای هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید ...3 سپتامبر 2016 ... تغییر شکل بالهای هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هوایی ... فناوری جدید بوئینگ برای آتشسوزی جنگلها · جوشاندن آب تنها با نور خورشید · دیدار از نزدیک با غول ... برچسب ها: حمل و نقل هوایی , فناوری.3 سپتامبر 2016 ... تغییر شکل بال های هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هوایی. تکنولوژی – به نقل از ایسنا،در آینده نزدیک بال هوپیماهای ...به گزارش ایسنا،در آینده نزدیک بال هوپیماهای مسافربری از یک ساختار جامد و ... مکانیسم پیشرفته تغییر شکل بر اساس نیاز خلبان و شرایط پروازی مجهز خواهد ... تغییر شکل بالهای هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هوایی.بال های تغییر شکل دهنده، شرایط پرواز با آلودگی صوتی کمتر را فراهم می کنند و ... از شرکت های بزرگ هوایی، بیش از 25 درصد درآمد حاصل از فروش بلیط هواپیما صرف ...تغییر شکل بالهای هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هوایی. آمار نمایش, 16. دسته خبری, علمی و فن آوری ...به گزارش ایسنا،در آینده نزدیک بال هوپیماهای مسافربری از یک ساختار جامد و ... مکانیسم پیشرفته تغییر شکل بر اساس نیاز خلبان و شرایط پروازی مجهز خواهد ... تغییر شکل بالهای هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پرواز/فناوری جدید حمل و نقل هواییهواپیما نوعی هواگرد ثابتبال است که توسط موتور جت یا پیستونی به پرواز در میآید. ... بوئینگ ۷۰۷ نیز اولین هواپیمای مسافربری بود که از نظر تجاری توانست به موفقیت ... باستان نقل میکنند که انسان همیشه سعی میکرده به نحوی عمل پرواز را انجام دهد. ... این بال پرنده که شبیه بال خفاش بزرگ بود میتوانست یک سرنشین با خود حمل ...

کلماتی برای این موضوع
تغییر شکل بال‌های هواپیمای مسافربری بر اساس شرایط پروازفناوری جدید حمل و نقل هوایی

شرایط نگهداری گل سنگ و مراقبت از آن

[ad_1]

نگهداری گل سنگ نیازمند رعایت شرایطی در مورد نور، خاک، رطوبت، تغذیه مناسب و... است که با توجه به آن‌ها می‌توان به تکثیر گل سنگ نیز پرداخت.

گل سنگ یک گیاه آپارتمانی(گل‌های تراریومی) با نام فارسی خال صورتی یا هیپوستس، نام لاتین Polka Dots و نام علمی Hypoestes sanguinolenta از خانواده آکانتاسه Acanthaceae است. گل سنگ را می‌توان در دسته گیاهان آپارتمانی قرار داد. گل‌های ریزی که در این گیاه رشد می‌کنند چندان در کنار برگ‌های رنگین آن جلب توجه نمی‌کنند. معمولا گل سنگ را برای بهره‌مندی از زیبایی برگ‌هایش که به رنگ‌های سفید، صورتی، قرمز، سرخابی و شرابی است پرورش می‌دهند. شرایط نگهداری گل سنگ بسیار ساده بوده و به‌سادگی می‌توان در منزل از آن مراقبت نمود.

شرایط نگهداری گل سنگ

این گیاه زیبا بمانند تمامی گیاهان دیگر تحت شرایط خاصی بایستی پرورش یافته تا دچار فرسودگی و زوال نگردد. با رعایت نکاتی ظریف در نحوه محافظت و نگهداری گل سنگ می‌توان مدت زمانی از زیبایی برگ‌های این گل زیبا بهره برد.

خاک و کود مورد استفاده

خاک غنی با زهکش مناسب و خوب (لیمونی و کمپوست خاک) برای این گیاه نیاز است (یک قسمت تورب، یک قسمت خاک برگ پوسیده و یک قسمت ماسه) از جمله خاک‌هایی که می‌توان استفاده کرد خاک پریسا 16 است که برای بنفشه آفریقایی نیز استفاده می‌گردد. خاک پریسا سبک، آب نگهدار و همزمان هوا نگهدار است. مواد لازم را برای رشد دارا بوده و PH (اسیدیته) آن در حد 4/6 الی 9/6 است. عاری از آفات و قارچ‌های مضر بوده و شماره درج شده روی بسته خاک مربوط به تعداد مواد داخل آن است. خاک پریسا  16 شامل 16 ماده مفید برای این گیاه می‌باشد. اگر ریشه‌های گیاه از خاک بیرون زده باشد سریعا گلدان گل را تعویض کنید.

• کود مورد استفاده در گیاه را باید هر 14 روز یکبار و به میزان یک گرم در لیتر در 6 ماه ابتدایی سال به خاک اضافه کرد.
• کود های ازته ،مثل کود های آپارتمانی باعث از بین رفتن قسمت های رنگی وسبز شدن برگ ها می‌شود.

نور مناسب

نور زیاد باعث شادابی گیاه و زیبایی برگ‌ها می‌گردد. البته فراموش نشود که این نور بایستی غیر مستقیم به گل بتابد زیرا تابش مستقیم برگ‌ها را می‌سوزاند. نور کم نیز باعث از بین رفتن نقاط و خال‌های صورتی روی برگ شده و کم کم برگ به رنگ سبز تغییر رنگ خواهد داد. بهترین مکان برای نگهداری گل سنک در کنار پنجره است.

دما مورد نیاز

سرما باعث از بین رفتن لکه های صورتی روی برگ ها می‌شود. دمای روز ۲۹-۲۴ درجه سانتی‌گراد و دمای شب ۲۳-۲۱ درجه سانتی‌گراد برای این گیاه مناسب است. دما نباید به زیر ۱۳ درجه سانتی‌گراد برسد. دمای مناسب از عوامل تاثیر گذار در نگهداری گل سنگ است.

رطوبت و آبیاری

این گیاه دوست‌دار رطوبت بالاست. شما می‌توانید در زیر گلدان ظرفی تعبیه کرده (بزرگتر از گلدان) و داخل آن را سنگریزه بریزید و تا نیمه از آب پر کنید. با استفاده از این روش رطوبت گیاه تامین خواهد شد. در هنگام استفاده از آب، از آب ولرم (25 درجه) بهره ببرید. آب سرد باعث ریزش برگ‌ها و کم رنگ شدنشان می‌شود. گل سنگ در تابستان نیازمند نم و رطوبت است و در زمستان کمتر احتیاج به رطوبت دارد. 

• آبیاری این گیاه در تابستان 3 بار در هفته و در زمستان یکبار در هفته است.
• از آبیاری بیش از حد به گل سنگ خودداری کنید زیرا باعث زرد شدن برگ‌ها می‌گردد.
• گل سنگ نیاز به اسپری آب ندارد.
• حتما در بین دو آبیاری باید خاک خشک شود. یعنی زمانی که با نوک انگشت سطح خاک را لمس می‌کنید نباید رطوبتی احساس کنید.

تغذیه و هرس گل سنگ

می‌توان به‌راحتی این گیاه را به‌وسیله سر شاخه در یک گلدان کوچکی کاشت. تا بوته ها پرتر و زیباتر به نظر برسند. سپس کیسه ای روی گلدان کشیده به طوری که لبه های کیسه به زیر گلدان بروند. با این‌کار محیط مرطوب برای قلمه ها فراهم کرده اید. کیسه حدود 1 ماه روی گلدان باشد. پس از برداشتن کیسه حتماً یک بار سرشاخه ها را بزنید تا بوته پر شود. 

به مرور زمان شاخه های این گیاه بلند و باریک می‌شود به همین دلیل به طور منظم باید شاخه های بلند گیاه سرزنی شوند تا رشد شاخه های جانبی تحریک و گیاه حالت بوته ای بیابد.

تکثیر گل سنگ

این گیاه از طریق از دو طریق تکثیر می‌شود

برای تکثیر از طریق قلمه ساقه از نوک ساقه ها استفاده کنید. از نوک ساقه قلمه هایی به طول ۵-۲۰ سانتیمتر را حداقل با یک گره با یک چاقوی تیز جدا کنید. قلمه ها را میتوان در بستر ریشه زایی (مخلوط شن و خاک برگ) یا در آب ریشه دار کرد.

 این گیاه را می توانید از طریق کشت بذر در سینی بذر، گلدان کوچک ویا ظرف مسطح، حاوی کمپوست مخصوص و بذر و قلمه نیز تکثیر کنید. ازاواسط تا اواخر بهار، بذرها را به صورت پراکنده بکارید ودر دمای ۲۱-۲۰ درجه سانتیگراد نگاه دارید.

نکات مهم در مورد نگهداری گل سنگ (مراقبت از برگ‌ها)

برگ گل سنگ کمرنگ شده و دچار ریزش گردیده است

محیط نگهداری گل سنگ سرد و یا آب مورد استفاده سرد بوده است دمای نگهداری محیط را افزایش دهید.

برگ‌ها شروع به زرد شدن کرده و در حال ریختن است

آبیاری بیش از حد اندازه بوده و گل رو به خزان رفته است.

نقاط و خال‌های صورتی و رنگی برگ‌ها محو شده‌اند

نور تابیده به گلدان کم بوده است. به مکان‌های پر نورتری انتقال داده شود.

لکه‌های سوخته روی برگ مشاهده شده است

گیاه در معرض تابش مستقیم نور خورشید بوده است. البته استفاده از براق کننده‌های شیمیایی نیز می‌تواند عامل این تغییرات باشد.

آفات و بیماری‌های معمول در گل سنگ

شته، مگس سفید، کنه تارعنکبوتی و شپشک از آفات رایج این گیاه هستند. کاهش رشد و ضعیف شدن، کم رنگ شدن برگها و بدشکل شدن آنها از علائم وجود این حشرات روی گیاه است.

گردآوری: مجله اینترنتی ستاره

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
راهنمای نگهداری و پرورش گل و گیاهان زینتی گل ناز …شرایط محیط برای پرورش گیاه گل ناز آفتابی عبارتند از نور آفتاب کامل رطوبت کمی خشک دما نحوه نگهداری و شرایط رشد بامبونحوه نگهداری و شرایط رشد بامبو پربیننده ترین خبرها عزیزانتان را به راحتی هیحان راهنمای نگهداری و پرورش گل و گیاهان زینتی گل رزگل رز یا گل سرخ گیاهی چندساله چوبی از جنس رزا و خانواده که دارای بیش از گونه روش نگهداری و کاشت گل داوودیروش نگهداری و کاشت گل داوودی مشخصات اسم علمی گیاه داوودی ،از خانواده گل و گیاهان آپارتمانی کاکتوس هابا سلام خدمت بازدید کنندگان محترم در این پایگاه اینترنتی گل و گیاه سعی کردم بیشتر نگهداری، ﭘرورش و تکثیر کاکتوس ها و گیاهان گوشتیآشنایی با کاکتوس ها کاکتوس از واژه یونانی آن به معنای گیاه خاردار یا سوزش دار چگونگی تشکیل فسیل لغت فسیل از لغت لاتین می آید که به معنی حفر کردن و کاوش کردن است بیشتر لایه های گیاهان دارویی و معطر شفا گلعلف چای و درمان افسردگی گونه‌ها نام علمی نام انگلیسی معرفی گلها و گیاهان زینتی فهرست در پست دوم …دوستان لطفا تو این تاپیک سوالی در مورد روشهای نگهداری و نکنید و برای طرح سوال به این گل رز هلندی گل رز شاخه بریده گلخانه ای گل رز نام علمی نام انگلیسی گل رز بعنوان ملکه گلها از زمان عهد باستان مورد راهنمای نگهداری و پرورش گل و گیاهان زینتی گل ناز آفتابی شرایط محیط برای پرورش گیاه گل ناز آفتابی عبارتند از نور آفتاب کامل رطوبت کمی خشک دما نحوه نگهداری و شرایط رشد بامبو نحوه نگهداری و شرایط رشد بامبو پربیننده ترین خبرها عزیزانتان را به راحتی هیحان زده کنید راهنمای نگهداری و پرورش گل و گیاهان زینتی گل رز گل رز یا گل سرخ گیاهی چندساله چوبی از جنس رزا و خانواده که دارای بیش از گونه از گل و گیاهان آپارتمانی کاکتوس ها با سلام خدمت بازدید کنندگان محترم در این پایگاه اینترنتی گل و گیاه سعی کردم بیشتر راجع به روش نگهداری و کاشت گل داوودی نگهداری از گل داوودی روش کاشت گل داوودیطرز کاشت گل داوودی گل داوودی روش تکثیر گل داوودیعکس نگهداری، ﭘرورش و تکثیر کاکتوس ها و گیاهان گوشتی آشنایی با کاکتوس ها کاکتوس از واژه یونانی آن به معنای گیاه خاردار یا سوزش دار گرفته شده چگونگی تشکیل فسیل فسیل ها بقایای جانوران و گیاهان باستانی و ردپاها یا اثرات به جا مانده از موجودات زنده از گیاهان دارویی و معطر شفا گل علف چای و درمان افسردگی گونه‌ها نام علمی نام انگلیسی کاروفناوری کَلاله کاران ارجمند، سلام و عرض ادب خداوند را شاکریم که براساس سند تحوّل بنیادین آموزش و پرورش و گل رز هلندی گل رز شاخه بریده گلخانه ای شرایط آب و هوایی مورد نیاز کشت ـ دما از عوامل بسیار مهم در پرورش رز بو ده و رابطه نزدیکی با

سوت چوبی نجات مخصوص کیت بقا و شرایط اضطراری بسازید

[ad_1]

نوشته های مرتبط

سوت یکی از اجزای اصلی کیت بقای کوهنوردی است و در شرایط اضطراری خیلی به درد می‌خورد. در این ساختنی طرز ساخت یک سوت چوبی را یاد می‌گیرید که فقط با یک تکه چوب درست می‌شود. با این روش می‌توانید در طبیعت و فقط با داشتن یک چاقو برای خودتان سوت بسازید. این آموزش ساخت را بخوانید و یکبار ساخت سوت چوبی را تمرین کنید. به این ترتیب هر وقت و هرجا که لازم بشود، می‌توانید برای خودتان سوت درست کنید.

قبل از اینکه سراغ آموزش ساخت سوت چوبی برویم، بهتر است برخی از کدهای رایج با سوت را مرور کنیم. سه سوت به معنای درخواست کمک است؛ دو سوت به معنای بیا اینجاست و یک سوت به معنای کجایی است. برای ارسال این پیام‌ها، هر سوت باید سه ثانیه طول بکشد. کد مهم دیگر، کد مورس SOS است که به این صورت ارسال می‌شود: سه سوت کوتاه (هر کدام سه ثانیه)، سه سوت بلند (هر کدام شش ثانیه) و سه سوت کوتاه دیگر. از این پیام‌ها می‌توانید برای درخواست کمک یا پیدا کردن گروه تان استفاده کنید.

گام اول : وسایل مورد نیاز

برای ساخت سوت چوبی به یک چاقوی جیبی و یک شاخه گرد به طول ۷٫۵ تا ۱۲٫۵ سانتیمتر و ضخامت داخلی شش میلیمتری نیاز دارید. اگر سوت را از شاخه‌های درخت بامبو بسازید، خیلی بهتر است. شاخه‌های تمیز شده درخت بید هم انتخاب خوبی است.

اگر از چوب بامبو استفاده می‌کنید، رنگ زردش را انتخاب کنید چون هسته آن قطعاً توخالی خواهد بود. داخل شاخه‌های سبز معمولاً سفت و محکم است.

گام دوم : طراحی

اصول ابتدایی طراحی و ساخت سوت به ترتیب زیر است:

• یک لوله توخالی که یک سرش بسته باشد، می‌بریم.
• یک برش ۴۵ درجه در سر باز لوله می‌زنیم (دهنی سوت).
• بالای لوله یک دهانه می‌بریم که از یک برش صاف و یک برش مورب ساخته می‌شود (تیغه سوت).
• کمی‌چوب داخل دهنی قرار می‌دهیم و فقط یک شکاف کوچک برای رد شدن هوا باز می‌گذاریم.

ما هم برای ساخت سوت کیت بقا از همین روش استفاده می‌کنیم. البته تنظیم کردن چوبی که داخل دهنی قرار می‌گیرد کمی‌سخت است چون قرار نیست از چسب استفاده کنیم. البته اگر خوش شانس باشید اطراف تان درخت‌های شیره دار پیدا خواهید کرد و می‌توانید از آن برای ساخت این قسمت سوت استفاده کنید.

در تصویر دوم می‌توانید انحنای لازم برای رسیدن به دهنی استاندارد برای سوت را ببینید. وقتی دهنی سوت را به صورت منحنی برش بزنید، تن صدای متفاوتی ایجاد می‌شود اما قدرت سوت تفاوتی نمی‌کند.

گام سوم : چوب را ببرید

شاخه‌های اضافی اطراف یکی از گره‌های چوب بامبو را تمیز کنید. سپس نزدیک گره یک برش صاف بزنید تا سر بسته لوله سوت شکل بگیرد. درست قبل از گره بعدی چوب بامبو یک برش ۴۵ درجه بزنید. این سر چوب، طرف باز لوله سوت و همچنین دهنی آن است.

گام چهارم : تیغه سوت را شکل بدهید

با فاصله ۱٫۲ سانتیمتری از دهنه سوت یک برش صاف بزنید. این برش را تا جایی ادامه بدهید که بتوانید چاقو را از هسته توخالی چوب ببینید.با فاصله ۶ میلیمتری از این برش، یک برش مورب بزنید و آن را تا جایی ادامه بدهید که انتهایش به هسته چوب برسد.

گام پنجم : یک شاخه پیدا کنید

یک چوب با اندازه مناسب پیدا کنید

حالا باید یک شاخه پیدا کنید که درست به اندازه قطر داخلی چوب باشد. این شاخه باید کاملاً داخل چوب فرو برود.

گام ششم : چوب داخل دهنی را اضافه کنید

یک تکه کوچک از چوبی که در مرحله قبل پیدا کردید را ببرید. قسمتی از پوسته این تکه چوب را مطابق تصویر ببرید (این طرف چوب، طرف بالایش خواهد بود).این تکه چوب را داخل دهنی سوت قرار بدهید و آن را طوری تنظیم کنید که نسبت به سوراخ تیغه سوت کاملاً صاف باشد. سپس قسمت اضافی و بیرون زده چوب را ببرید.

گام هفتم : سوت را تست کنید

شکافی که هوا از آن رد می‌شود در تصویر مشخص است

حالا باید شکاف کوچک روی دهنی سوت را ببینید. این شکاف محل ورود هوا به داخل لوله است. قسمتی از این هوا از لوله خارج می‌شود و قسمتی از آن وارد حفره می‌شود و به سمت سوراخ تیغه برمی‌گردد. حرکت هوا در این مسیر باعث ایجاد صدای سوت می‌شود.

سوت را تست کنید و اگر صدای مناسب تولید نکرد، روی جای تکه چوب داخل دهنی کار کنید تا به صدای دلخواه تان برسید.

سوت چوبی آماده است

سوت چوبی آماده است

با تغییر شکل چوب داخل دهنی سوت چوبی می‌توانید صدای سوت را بم یا زیر کنید. تجربیات تان از ساخت سوت چوبی را با کاربران ساختنی به اشتراک بگذارید. اگر نمی‌خواهید آموزش‌های ساخت مشابه را از دست بدهید، در کانال تلگرام ساختنی عضو بشوید.

منبع

خلاصه مطلب

عنوان مطلب

سوت چوبی مخصوص کیت بقا و شرایط اضطراری بسازید

توضیح کوتاه

با این سوت هیچوقت در طبیعت و در شرایط اضطراری تنها نخواهید ماند.

نویسنده

عاطفه اسدزاده

در ساختنی بخوانید :

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
سوت چوبی نجات مخصوص کیت بقا و شرایط اضطراری بسازید سوت چوبی نجات مخصوص کیت بقا و شرایط اضطراری بسازید