پژوهشگران دانشگاه ملی استرالیا که تحقیقات مفصلی در این حوزه انجام داده‌اند نشان می‌دهد سلامت روحی و روانی مردان در آستانه به دنیا آمدن کودک در معرض خطر قرار می‌گیرد و پدران نیز به اضطراب و نگرانی مبتلا می‌شوند. آنها در این مطالعه، ۴۳ مطالعه تحقیقی جداگانه که در نقاط مختلف انجام شده بود را مورد بررسی قرار داده‌اند و دریافته‌اند اضطراب قبل و بعد از به دنیا آمدن کودک به قدری در مردان رایج است که از هر 10 پدر، یکی به آن مبتلا میشود.
با این حال نتایج مطالعات گوناگون با یکدیگر متفاوت بوده و کماکان دلایل اضطراب و نگرانی در آستانه به دنیا آمدن نوزاد جدید به روشنی مشخص نیست. پژوهشگران در نتایج برخی از این تحقیقات اشاره کرده‌اند علائم اضطراب و افسردگی در 20 درصد والدینی که به‌تازگی کودکی به زندگی آنها قدم گذارده است مشاهده میشود.
علت بروز افسردگی در پدران
با وجود آن که پزشکان، بروز اضطراب و افسردگی پس از زایمان را در والدین تا حدودی طبیعی می‌دانند، اما می‌گویند چنانچه این اضطراب در درازمدت ادامه داشته باشد مشکل‌ساز میشود و با بسیاری از فعالیت‌های روزانه تداخل پیدا می‌کند.
دکتر بهروز بیرشک، دانشیار دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این که در کشور ما بحث افسردگی پس از تولد کودک آنقدر که در مورد مادران شایع است، در مورد پدران شیوع ندارد، در مورد این که چگونه می‌توان با این این نوع افسردگی مقابله کرد، می‌گوید: اگر پیش از تولد کودک، آمادگی روحی و روانی در والدین برای صاحب فرزند شدن ایجاد شود و این که احساس حمایت از جانب اطرافیان و بویژه هر یک از همسران به یکدیگر منتقل شود، در این صورت بهتر خواهند توانست تولد فرزند (بخصوص فرزند اول) را به عنوان اتفاقی بزرگ در زندگی بپذیرند.
وی با اشاره به نوع خاص بروز افسردگی پس از تولد کودک در پدران می‌گوید: ممکن است احساس تردید برای پدر به وجود بیاید که آیا میتواند از عهده مسئولیت بزرگ کردن و تربیت کودک بر بیاد یا نه. گاهی برای پدر با مشاهده فرزند چند روزه‌اش ممکن است حس سرگشتگی رخ بدهد نسبت به این که برای بزرگ کردن این کودک اصلا چه باید بکند. همین‌طور ممکن است مدتی از تولد کودک بگذرد و پدر احساس کند اندکی از جانب همسرش کنار گذاشته شده و آن نقشی که قبلا در خانواده داشته و توجهی که به او می‌شد با تولد کودک جدید کمی دچار تزلزل شده است. البته در صورتی که یک شخص از نظر شخصیتی قوی باشد و به خودپنداری نیز رسیده باشد این نوع افسردگی بروز نمی‌کند، یا مدت بسیار کوتاهی رخ خواهد داد.
این روان‌شناس با اشاره به تفاوت علت بروز افسردگی پس از زایمان در مردان و زنان تصریح می‌کند: در مورد مادران تغییرات هورمونی و بیولوژیکی عامل اصلی افسردگی پس از زایمان محسوب میشود اما در مورد پدران این مساله بیشتر به صورت جنبه‌های ذهنی و روانشناسی است که البته کنترل و درمان میشود.
وقتی تازه پدر شده از خواب و اشتها می‌افتد
دکتر بیرشک درخصوص علائم ابتلا به افسردگی پس از تولد کودک برای پدران، کلیات آن را شبیه به تمام افسردگی‌های رایج بیان می‌کند و می‌گوید: بی‌حوصلگی نسبت به انجام کارهای روزمره، کمبود انرژی روحی، افزایش ضربان قلب، تعرق شدید و کاهش علایق که میتواند بر مقدار خواب، اشتها و بر ارتباط با دیگران نیز اثر بگذارد، از مهمترین علائم افسردگی پدرانه است. این روان‌شناس تاکید می‌کند: البته کاهش اشتها از عوارضی است که باید جدی گرفته شده و نباید طولانی شود در غیر این صورت باید به فکر اقدامات درمانی بود. همین‌طور در این گونه موارد ممکن است آستانه عصبی و تحریک‌پذیری افراد نسبت به وقایع چالش‌برانگیز روزمره پایین بیاید.
حمایت و همراهی همسر
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به این که مدت زمان ابتلا به این نوع افسردگی‌ها معمولا طولانی نیست درخصوص راهکارهای مقابله با این نوع افسردگی می‌گوید: بهترین کار این است که دیگر اعضای خانواده آمادگی قبلی لازم پیش از تولد کودک را در زوج جوان ایجاد کنند تا آنها حس کنند حمایت خانوادگی و دوستان را پس از تولد کودک دارند و به این ترتیب نگرانی‌هایشان مطرح شود و راه‌حل برایش پیدا کنند. اگر بیماری شدت پیدا کند، در این صورت مراجعه به روان‌شناس یا مشاور خانواده میتواند بسیار موثر باشد. خانم‌ها حتما باید با یک روان‌شناس بالینی یا روانپزشک در این خصوص صحبت کنند. زیرا گاهی نیز ممکن است همسرشان احتیاج به مصرف دارو پیدا کنند و در این حالت حمایت و همراهی همسر به لحاظ روانی پدران را یاری خواهد کرد.
کاظم کوکرم