آمار پایانی پانزدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت ویژه موسسات قرآنی

[ad_1]

تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری مهر، با پایان یافتن ثبت نام پانزدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت ویژه موسسات قرآنی، تعداد ٧٠ هزار ثبت نامی در روز پایانی ثبت شد.

در پانزدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت، ٧٨ درصد بانوان و ٢٢ درصد آقایان در آزمون امسال ثبت نام کردند و همچنین رده سنی ١٢ تا ٣٥ سال ٥٥ درصد، رده سنی بالای ٣٥ سال ٢٧ درصد و به ویژه رده سنی زیر داوزده سال ١٨ درصد را در این آزمون به تفکیک گروه سنی به خود اختصاص  دادند.

تعداد ثبت نام کنندگان موسسات قرآنی در پانزدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت به تفکیک استان ها نیز حکایت از این دارد که استان اصفهان با ٨٧٠٣ نفر رتبه اول، استان البرز با ٦٧٦٤ نفر رتبه دوم و نیز استان خراسان رضوی با ٤٣١١ نفر رتبه سوم را به خود اختصاص دادند. و در مقابل استان کهگیلویه و بویراحمد میان استان های کشور در رتبه آخر قرار گرفت.

 ثبت نام  پانزدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت ویژه موسسات قرآنی و عموم علاقمندان اول آبان ماه پایان یافت ولی ثبت نام آزمون سراسری «به سوی فهم قرآن» ویژه کارکنان دولت تا ٨ آبان ماه ادامه دارد.

---

منبع:
خبرگزاری مهر

فراخوان اولین آزمون سراسری قرآن و عترت ویژه کارکنان دولت اعلام شد

آمار پایانی پانزدهمین آزمون سراسری قرآن وعترت ویژه موسسات قرآنی

تشریح فعالیت های سازمان دارالقرآن در حوزه موسسات و امور استان ها

استعدادهای هنری را در موسسات قرآنی شناسایی کنیم

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز وزارت فرهنگ و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان البرز وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامیایران کنفرانسفراخوان های …خانهعلوماجتماعیرواایران کنفرانس مرجع همایش هاوکنفرانس ها و سمینارهای داخلی و خارجی،راهنمای

راهکارهای معاون قرآنی ارشاد برای تثبیت نهضت بسوی فهم قرآن

[ad_1]

تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری مهر، معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،متن این یادداشت به شرح زیر است؛

بعد از انقلاب اسلامی کمتر جلسه‌ ای برپا می‌ شود که با تلاوت آیاتی از کلام خداوند شروع نگردد. تلاوت آیات قرآن کریم توسط قاریان قرآن قبل از جلسات، همایش‌ها و جشنواره‌ها سنت حسنه‌ای است که درایران رواج دارد.

این سنت زیبا با همه محاسنی که دارد یک نقیصه دارد که در صورت برطرف شدن الگویی برای همه مسلمانان خواهد شد. مخاطب‌هایش و نشست و جشنواره اکثراً به عنوان تیمّن و تبرک، آیات الهی را گوش می‌دهند و درصورتی که قاری قرآن به فن قرائت مسلط باشد واقعاً از آن لذت می‌برند. ولی متأسفانه ٩٠% آنها بهره‌ای از معانی قرآن نمی‌برند. کلمات زیبای قرآن را نمی‌فهمند و نسبت به آن بیگانه‌ اند. حتی مجالس و محافل قرآنی که علاقمندان به قرآن مخاطب آن هستند از درک مفهوم آیات تلاوت شده بی‌بهره هستند. مشهور است که یکی از قرّاء برجسته مصری به صورت گلایه مطرح کرده بود که چرا ایرانیها موقع تلاوت آیات جهنم ما را تشویق می ‌کنند. در حالی که در این موقع باید به خدا پناه ببرند و حال خضوع و خشوع بگیرند.

بیاییم از همه فرصت‌ها برای فهم قرآن استفاده کنیم. ثواب اصلی برای کسانی است که قرآن را می‌فهمند و انشاء الله به آن عمل می‌کنند.

 این سنت خوب تلاوت در آغاز مراسم و نشست‌ها را با کمی تدبیر می‌توان تبدیل به یک جلسه فهم قرآن نمود. امسال که سال نهضت فهم قرآن است خوب است به سمت فهمیدن بیشتر قرآن حرکت کنیم و این نقیصه را به روشهای زیر اصلاح نمائیم:

همزمان با تلاوت قاری از ال‌ سی ‌دی و نمایشگرهای سالن‌ها ترجمه آیات نیز پخش گردد تا شرکت کنندگان علاوه بر لذت شنیدن آیات با ترجمه آن آشنا شوند.

ترجمه آیات تلاوت شده قبلاً تکثیر و در اختیار مخاطبین قرار گیرد.

فرد مسلطی پس از تلاوت پشت تریبون قرار گیرد و آیات تلاوت شده را برای مردم ترجمه و تفسیر نماید.

در جلساتی که تعداد محدودتری شرکت کرده‌اند علاوه بر تلاوت، نکات برجسته آیات بازگو شود.

در محیط‌ های دانشگاهی و حوزه‌ای، لغات مشکل ترجمه شده و در اختیار قرار گیرد تا فهمیدن آیات الهی آسانتر باشد.

از شبکه تلگرام و نظیر آن و از بلوتوث در انتقال ترجمه به مخاطبین حاضر در جلسه استفاده شود.

قرآن کتاب است که برای فهمیدن آن نه نیاز به تحصیلات دارد و نه برای درک آن سن و سالی مطرح است. این کتاب «هدی للناس» است و همه می‌توانند آنرا بفهمند. فرصت‌ها را مغتنم بشماریم و هر مجلسی را تبدیل به مجلس فهم قرآن کنیم. قرآن نور است و نورانیت آن زمانی قلب و دل ما را منوّر می‌سازد که معنای آنرا بفهمیم.

بیاییم از همه فرصت‌ها برای فهم قرآن استفاده کنیم. ثواب اصلی برای کسانی است که قرآن را می‌فهمند و انشاء الله به آن عمل می‌کنند.

قرآن کتاب است که برای فهمیدن آن نه نیاز به تحصیلات دارد و نه برای درک آن سن و سالی مطرح است. این کتاب «هدی للناس» است و همه می‌توانند آنرا بفهمند. فرصت‌ها را مغتنم بشماریم و هر مجلسی را تبدیل به مجلس فهم قرآن کنیم. قرآن نور است و نورانیت آن زمانی قلب و دل ما را منوّر می‌سازد که معنای آنرا بفهمیم.

---

منبع:
خبرگزاری مهر

تکنیک‌های قرآن برای اصلاح سبک زندگی

زیباترین سوره‌ی برنامه‌ریزی در قرآن

فهم قرآن؛ ضروری ترین نیاز فرهنگی جامعه

برنامه های قرآنی در دانشگاه ها بیشتر مورد توجه باشد

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
راهکارهای معاون قرآنی ارشاد برای تثبیت نهضت بسوی فهم قرآن

نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی برگزار می شود

[ad_1]

تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری مهر، سازمان دارالقرآن الکریم در راستای اهداف و مأموریت های خود در نظر دارد نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی را  به مدت ۲ ساعت بصورت آنلاین (از طریق ویدئو کنفرانس) توسط حسین اقبالی نسب با موضوع خانواده موفق و معنوی برگزار نماید که در پایان به افراد شرکت کننده گواهی شرکت در دوره از طرف سازمان دارالقرآن الکریم اعطاء می‌گردد.

علاقه مندان جهت شرکت در این دوره می توانند به سامانه آموزش مجازی به آدرس lms.telavat.com  مراجعه نمایند.

لازم به ذکر است ثبت نام دوره های تخصصی قرآن کریم شامل دوره های صوت و لحن ابولقاسمی و  آسیب شناسی تجوید موسوی بلده متعاقباً اعلام می‌گردد.

---

منبع:
خبرگزاری مهر

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

23 ا کتبر 2016 ... نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی به همت سازمان دارالقرآن الکریم، برگزار می شود.نخستین کارگاه مجازی ( غیر حضوری ) سبک زندگی قرآنی برگزار می شود. روابط عمومی 2 ۱۳۹۵/۰۸/۰۹ ۱۳:۰۷. بازدید: 577. سازمان دارالقرآن الکریم در راستای اهداف و مأموریت ...2 روز پیش ... نخستین کارگاه مجازی سبک زندگی قرآنی برگزار می شود ... های خود در نظر دارد نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی را برگزار کند.2 روز پیش ... نخستین کارگاه مجازی سبک زندگی قرآنی برگزار می شود ... های خود در نظر دارد نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی را برگزار کند.23 ا کتبر 2016 ... به گزارش خبرگزاری مهر ، سازمان دارالقرآن الکریم در راستای اهداف و مأموریت های خود در نظر دارد نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی ...26 ا کتبر 2016 ... به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان دارالقرآن الکریم در راستای اهداف و مأموریت های خود در نظر دارد نخستین کارگاه مجازی (غیر ...تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری مهر، سازمان دارالقرآن الکریم در راستای اهداف و مأموریت های خود در نظر دارد نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی را به ...7 ساعت قبل ... جی نیوز - نخستین کارگاه مجازی سبک زندگی قرآنی برگزار می شود. ... دارد نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی را برگزار کند.... مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی برگزار می ... نخستین کارگاه مجازی (غیر حضوری) سبک زندگی قرآنی برگزار می شود واضح آرشیو وب فارسی:مهر: به همت .19 ا کتبر 2016 ... ... برگزاری نخستین کارگاه مجازی ( غیر حضوری ) سبک زندگی قرآنی با موضوع ... استاد اقبالی نسب با موضوع خانواده موفق و معنوی برگزار می شود.

کلماتی برای این موضوع
همایش های ادبیات و فرهنگ و هنر همایش ها ، کنفرانس …همایش ملی هزار و یک شب و ادبیات ایران و جهان اردیبهشت ماه محورهای همایش دانشگاه آزاد اسلامی در نشست صمیمانه معاون آموزشی با دانشجویان مطرح شد برای شناسایی و رفع مشکلات آموزشی خبر وب سایت اداره کل آموزش فنی و حرفه ای استان …مدیر کل آموزش فنی و حرفه ای استان اصفهان در پشت نیمکت ایمنا مطرح کرد توجه تنها درصد سازمان بهزیستی استان تهران مرداد فراخوان فروردین دیدار عیدانه مدیرکل با کارکنان بهزیستی استاناخبار امروز خبرگزاری فارس اخبار،آخرین خبرها،خبر فوریثبت نام هزار زائر اربعینی گیلان در سایت سماح سازمان رسانه ای هنری اوج همکاری با میل بچه نفتون اگر رییس جمهور شویم چه کارهایی می کنیم؟ سردار دامن باغجانباز مسوولان برای خدمت به شیوه نقد و معرفی علمی کتاب مرور کتاب …شیوه نقد و معرفی علمی کتاب مرور کتاب تهیه و تدوین دکتر حسن بشیر نقد و معرفی همایش های مدیریت همایش ها ، کنفرانس ها و سمینار هااولین کنفرانس بین المللی و سومین کنفرانس ملی مدیریت ساخت و پروژه تا بهمن ماه بانک اطلاعات خودرو قیمت خودرو اطلاعات فنی خودرو …اتومبیل بانک اطلاعات خودرو، قیمت خودرو، قیمت ماشین،قیمت اتومبیل مقایسه و انتخاب صدای مردم مجله اینترنتی اسرارنامهصدای مردم مجله اینترنتی اسرارنامه دربخش های رویدادها چای داغ کاغذ کاهی سبک با مخالفت والدین در ازدواج، چه باید کرد؟ شهر سوالبا عرض سلام و تحیت و تشکر از شما بخاطر حسن اعتمادتان با لحاظ مطالب فوق در قبال چنین آخرین تغییرات خدمت سربازی و معافیت ها سال …آخرینتغییراتخدمتسربازیآخرین تغییرات خدمت سربازی و معافیت ها ۶ آذر ۹۵ – قانون خرید جریمه سربازی تمدید شدشهریور ۸٧ زیتونجملات بسیار زیباازدخترایرونی روی این جملات فکر کنیم دل تنها عضوی است بافران بافراناز بافران می نویسیم و نوشتن از دیارمان تنها دلخوشیمان است برای فرار از روزمرگی های سینمای هندبازیگرانشاهرخ خانانوشکا شرماوینی پاتناک حضور افتخاریکاجولرانی موکرجیپریتی راهنما و اخبار دانشگاههای ایران برای دانشجویان و …راهنما و اخبار دانشگاههای ایران برای دانشجویان و متقاضیان ورود به دانشگاه

وداع اینستاگرامی فعالان قرآنی با ماه رمضان

[ad_1]

فعالان قرآنی در آخرین روز از ماه مبارک رمضان، دل‌نوشته‌های خود را در وداع با ماه مبارک رمضان منتشر کرده‌اند.

به گزارش مشرق، هادی صلح‌جو، مجری برنامه‌های صداوسیما در آخرین پست اینستاگرامش نوشته است: میهمان برنامه ما بود. در حرم مطهر امام راحل، مثل همیشه خوش درخشید هم سخنرانی و هم قرائت دعای پایان مراسم بسی عالی اجرا شد. استاد حاج عباس سلیمی به معنای حقیقی سربازی حضرت قرآن را عهده‌دار است، خوشا به سعادت او که سال‌های عمر خود را خالصانه در خدمت به قرآن سپری کرده است، ان‌شاالله همیشه سلامت و تندرست باشید استاد.

حدیث بندگی، در آخرین پست اینستاگرامی نوشته است: «فصل رمضان جز به خـدا کار نـدارم/ غیر رطـب اشک به افطار ندارم/ افسوس که ایام خدا رفت ز دستم/ زین غصه به جز چشم گهربار ندارم/ گفتم رخ دلدار در این ماه ببینم/ چشمی که شود لایق دیدار ندارم/ از بغض شکسته دل خونم چه بگویم/در بی کسی‌ام غیر تو غمخوار ندارم/ من خسته شدم از خود و این نفس‌پرستی/ یا رب مددی، جز دل بیمار ندارم/ هر وقت که مشغول مناجات تو گشتم/ آن دم به جهان غصه ی بسیار ندارم/ صد قافله رفت و من بیچاره بماندم/ زین درد به جز آه گهربار ندارم/ بر سیب دلم آفت عصیان چو ضرر زد/ آن میوۀ کالم که خریدار ندارم/ گر آمده ام بر سر بازار مناجات/ جز عشق حسین درهم و دینار ندارم/ گر سائلم، صاحب خانه تو کریمی/ من دست گدایی سوی اغیار ندارم» سعید محمدی

بچه‌ شیعه، در آخرین پست اینستاگرام‌اش نوشته است: آخرین سحری

مرتضی طلایی، عضو شورای شهر، در آخرین روزهای ماه مبارک رمضان به کودکان بی‌سرپرست سر زده است که در این خصوص نوشته است: در آخرین روز و شب‌های ماه پر خیر و برکت رمضان فرصتی دست داد تا میهمان دست‌هایی کوچک با قلب‌هایی بزرگ باشم. کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرستی که به همت همکار ارجمندم سرکار خانم دکتر معصومه آباد در مجموعه طلیعه مهرطاها نگهداری و سرپرستی می‌شوند.گشتی هم در بازارچه خیریه‌ای که برپا شده بود تا عواید آن صرف امور بچه‌ها شود زدیم. به راستی که این قبیل کارها همت بلند و عزمی سستی‌ناپذیر می‌خواهد که ان‌شالله خداوند منان کمک‌شان کند.

وی در ادامه نوشته است: وقتی این کودکان عزیزتر از جان را در آغوش داشتم به این فکر فرو رفتم که براستی چه علتی باعث می‌شود که کودکی در فراغ و تنهایی پدر و مادرش روزگار بگذراند و چه غمی برای او بالاتر از این که هم‌سن و سال‌های خود را در آغوش پدر و مادر ببیند. به خصوص به پدران و مادرانی که به هر علتی فرزندان خود را رها می کنند، توصیه می کنم بیایید کمی با هم مهربانتر باشیم. بیاییم در این واپسین روزهای ماه مهر و الفت با معبود از کوله‌بار معنوی که اندوخته‌ایم خرج مهرورزی به همنوعان خود و به خصوص کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست و کودکان کار کنیم، که بدون شک رضایت پروردگار در گرو رضایت و خشنودی این کودکان سختی دیده است. گاهی خدا می‌خواهد با دست تو دست دیگر بندگانش را بگیرد. وقتی دستی را به یاری می‌گیری، بدان که دست دیگرت در دست خداست.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط


کلماتی برای این موضوع
دیار تاریخی کوریجان بازماندگان اربعین در لباس عاشقی خادمی وقتی شور کربلا فراگیر می‎شود با فرارسیدن

بزرگترین مجتمع آموزشی و قرآنی شمال کشور در بابل افتتاح شد

[ad_1]

تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری مهر،  دوشنبه سی ام شهریور سال ۱۳۹۵، در آستانه عید غدیر، بزرگترین مجموعه آموزشی و قرآنی شمال کشور، در شهرستان بابل، با حضور مسئولان شهری افتتاح شد.

ویژه برنامه افتتاحیه، عصر دوشنبه، با حضور امام جمعه محترم شهرستان حجت الاسلام والمسلمین روحانی،  احمدی ریاست محترم آموزش و پرورش شهرستان بابل، نیازآذری نماینده مردم بابل در مجلس شورای اسلامی، هیئت مدیره مجموعه قرآنی هدی، جمعی از مسئولان شهری و خیرین مدرسه ساز، در مجتمع تازه ساخت قرآنی هدی برگزار شد.

حجت الاسلام روحانی ضمن تبریک عید ولایت امیر مومنان، خاطرنشان کرد: باید جامعه را به سمت پیام حضرت علی (ع) سوق دهیم.

وی این مجموعه را حاصل زحمت کسانی دانستند که دغدغه قرآنی داشتند. با توجه به جو فرهنگی نامناسب کنونی، خانواده های بسیاری برای تعلیم و تربیت فرزندان خود نگرانی داشتند که به لطف خدا با ایجاد این مرکز آموزشی و قرآنی بخشی از دغدغه های این خانواده های مومن، برطرف می شود. این مجموعه قرآنی با هزینه ای بالغ بر یک میلیارد و سیصد میلیون تومان ساخته و در حال تکمیل اسـت.

روحانی افزود: در فاز اول، مدارس ابتدایی دخترانه و پسرانه به ساختمان جدید منتقل شده اند و از اول مهر ماه، فعالیت خود را در محل جدید ادامه می دهند. در مراحل بعدی، ساختمان جدید دبیرستان دخترانه متوسطه اول احداث خواهد شد. در این مجموعه، کسی از لحاظ مادی ذینفع نیست و سوددهی مالی برای هیچکدام از اعضای هئیت مدیره وجود ندارد. تمامی عواید مادی صرف هزینه های آموزشی برای دانش آموزان می شود.

وی گفت: هر مدرسه دارای ۲۲ اتاق که شامل ۱۴ کلاس درس و بقیه اتاق‌ها شامل بخش اداری از جمله دفتر و...اسـت که با اعتباری بالغ بر یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان با کمک خیران، ثلث بعضی از افراد، کمک‌های جانبی اعضا هیأت مدیره و هیأت امنا انجام شد. فاز نخست این پروژه در سه طبقه با بیش از ۳ هزار متر زیر بنا احداث شد.

امام جمعه بابل تصریح کرد: طراحی مدرسه با رعایت اصول فنی مدارس در نظر گرفته شد به شکلی که در یک ساختمان دو مدرسه احداث شد که طبقه نخست و دوم این فضا مختص مدرسه اما طبقه سوم شامل سالن اجتماعات، نمازخانه و ...اسـت و هر دو سالن دارای آسانسور بوده اما هیچ ارتباطی بین دو مدرسه نیست.

در ادامه مراسم از جمعی از خیرین و کسانی که در ساخت و ساز این مجموعه زحمت کشیده و تلاش کرده اند تقدیر و تشکر به عمل آمد

---

منبع:
خبرگزاری مهر

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
پارسی نیوزپایگاه بزرگ و پیشرفته خبری همشهری آنلاین ۳۶۵ یا ۶۰۰ میلیون تومان اولی رقم فروش یک ابزار مرجع ابزار وبلاگ و سایتبا درج این ابزار در سایت و وبلاگ خود ، می توانید صفحاتی که بیشترین بازدید را در بازه شارنیوز اخبار سقز اخبار۳۱ام خرداد ۱۳۹۵ هیوا حاجی محمدی در‌سمت رئیس اداره ارشاد سقز ابقا شد ۰ مدیرروابط اخبار امروز باشگاه خبرنگاران اخبار،آخرین خبرها،خبر …عضو شورای روابط خارجی آمریکا فاش کرد با حضور کشورهای عربی در مذاکرات هسته ای ایران کیوکوشین کاراته ایران کیوکوشین دیدنی های ایتالیا، مناطق دیدنی ایتالیادرمورد کشور ایتالیا اطلاعات کلی کشور ایتالیا پایتخت رم وسعت حدود هزار کیلومتر اخبار ایران و جهان خبرگزاری فارس در گفت و شنود فارس با حجت‌الاسلام اشراقی مطرح شددی جی وردپرسپهلوی مهربانی شکست روایت خلخالی از تخریب مقبره رضا شاه جسد رضا شاه … پایگاه اطلاع‌رسانی شرکت شهرک‌های صنعتی تهران …سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران تشکیل شورای حقوقی سازمان صنایع کوچک و شهرک زیبا جذاب برای شما مجتلبمجتمعمجتمع قضاییمجتنبمجتهدمجحوفمجدمجدابمجدافمجدانهمجدبمجددمجدداً

برنامه های قرآنی در دانشگاه ها بیشتر مورد توجه باشد

[ad_1]

تبیان به نقل از گزارش خبرنگار مهر، آیت الله العظمی سید محمد علی علوی گرگانی ظهر سه شنبه در دیدار سرپرست دانشگاه جامع علمی کاربری استان قم که در دفتر این مرجع تقلید برگزار شد، با اشاره به آیه ای از قرآن کریم اظهار داشت: قرآن کلام خدا اسـت و انسان را به بهترین راه هدایت می کند.

وی بیان داشت: قرآن کریم باید در کنار عترت باشد و ما نمی توانیم مفاهیم آن را بدون روایات و احادیث ائمه اطهار(علیهم السلام) متوجه شویم زیرا قرآن به مفسر و مبیین نیاز دارد و بهترین منبع در این باره متصل شدن به اهل بیت(علیهم السلام)، خانواده وحی اسـت.

انتقاد از تألیف برخی کتب مبنی بر نیاز نداشتن به روایت در فهم قرآن

این استاد برجسته حوزه ادامه داد: متأسفانه برخی تألیفات و کتب می گویند ما برای فهم قرآن به روایات نیازی نداریم که این خلاف فرموده پیامبر گرامی اسلام(صلی الله و علیه وآله) اسـت.

وی خطاب به سرپرست دانشگاه علمی کاربردی قم عنوان کرد: سعی کنید فعالیت های قرآنی را در متن و جزو برنامه های اصلی و نه جنبی دانشگاهی قرار دهید زیرا این کار موجب می شود دانشگاهیان با مفاهیم قرآن بیشتر آشنا شوند و در مسیر زندگی آنها تأثیر گذارتر اسـت.

آیت الله علوی گرگانی تصریح کرد: شایسته اسـت در برگزاری برنامه هایی همچون جشنواره قرآن و عترت در دانشگاه علمی کاربری ارتباط با مراجع تقلید و علمای بزرگ این شهر برای اثرگذاری بیشتر و استفاده از آنها صورت گیرد.

---

منبع:
خبرگزاری مهر

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
پارسی نیوزمشرق نیوز کریم انصاری فرد گل خود در بازی این هفته تیمش را به هم تیمی مصدوم خود تقدیم جزئیات همه برنامه‌های تلویزیون در نوروز ۹۵به گزارش خبرگزاری فارس، ویژه برنامه‌های نوروزی شبکه‌های سیما عمدتا از اسفند آغاز آشنایی با انواع کیفیت ها، قالب ها و فرمت های فیلم …یکی از بهترین برنامه ها برای اینکار نرم افزار سونی وگاس هستدانلود رایگان نرم افزاردانلود رایگان نرم افزار،بازیکتابآموزش،فیلم نرم افزار و بازی های موبایل همه با لینک بررسی سیاست‌های حمایت در بخش کشاورزی کشورهای …بررسی سیاست‌های حمایت در بخش کشاورزی کشورهای مختلف دنیا برنامه‌های حمایتی آمریکا مجله گیزمیزآخرین مطالب و عکس های سایت تولد چهارقلوها در سیستان و بلوچستان آخرین مطالب و عکس های ثبت نام فراگیر پیام نور طبق اخبار منتشر شده از خبر گذاری های معتبربه نقل از معاون آموزشی دانشگاه پیام نور دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر واحد تهران …با توجه به حجم زیاد و دقت مورد نیاز در صدور مدارک دانش آموختگان روز های شنبه و سه شنبه تاریخی فرهنگی قرآنی اقتصاد مقاومتی مبانی اقتصاد در سایت جدید تاریخی فرهنگی قرآنی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب سوالات کارشناسی ارشد و آزمون دکتری و جزوات …جزوات، نکات کلیدی و سوالات مهم سوالات آزمون ها، بسته های مکاتبه ای، بسته های آموزشی

راه حل های قرآنی برای آرزوهای انسانی

[ad_1]

جبرئیل امین کیست؟

کسی که وحی الهی را به پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌رساند و واسطه‌ی وحی خدائی بود، فرشته‌ای ادامه ...

آغاز بعثت پیامبراسلام (ص)

چهل سالگی سنّی اســت که کمال انسانی و عقلانی شمرده شده و در آن سن عقل به نهایت صفا و اوج کمال خود می‌رسد. ادامه ...

تَحَنُّثِ پیامبر (ص) تا پیش از بعثت

در زندگانی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) گفته‌اند: چند سالی پیش از بعثت، هر چند گاه یکبار چند ادامه ...

نام‌های قرآن (2)

این کلمه در عربی همچون کلمه‌ای اصیل از ریشه‌ی فَرَقَ (باب ضرب) به کار رفته، مثل خَسَرَ و خسران. در این ادامه ...

نام‌های قرآن (1)

درباره‌ی این که در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از مجموعه‌ی وحی الهی به چه نام مشخصی یاد ادامه ...

توصیف قرآن

این قرآن اســت و بی‌گفتگو کلام خداست. معجزه‌ای اســت که تمامش از آغاز تا انجام، از باء «بسم الله» ‌تا سینِ ادامه ...

مطبوعات پهلوی عرصه‌ی تاخت و تاز بهائیت

فعالیت بهائیان در این عرصه را باید از زمان روی کار آمدن حکومت پهلوی و آزادی عملی که بهائیان در این دوران ادامه ...

بهائیت در رادیو و تلویزیون پهلوی

بهائیان تشکیلات منجسم و قدرتمندی را در رادیو و تلویزیون داشتند. حبیب ثابت پاسال تلویزیون ایران را در ادامه ...

علی‌مراد داوودی عنصر فرهنگی بهائی

یکی از بهائی‌ها که در عرصه فرهنگ به فعالیت می‌پرداخت، دکتر علی‌مراد داوودی بود. وی استاد دانشگاه، نویسنده، ادامه ...

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
راهکار قرآنی برای رسیدن به آرزوها توکل دومین راه حل توکل است، دین، در شما نوجوانان و جوانان قدرت توکل می آفریند و راه زندگیترس از خدا عامل خودباوری و اعتماد به نفس امام علی علیه السلام در حکمت ترس از خدا را راه‌های مواجهه با مردان فراری از مهریهدر گفت‌و‌گو با مهدی عمادی، وکیل پایه یک دادگستری مطرح شد راه‌های مواجهه با مردان راه های نفوذ شیطان در جامعهشیطان از ماده شطن و معنای اصلی آن انحراف از حق و راه راست است این مفهوم در مورد جن نوشته های خواندنی کیانا وحدتی پدرم ای که احساس تو پاکترین احساس استتو می نوازی برای عشق، برای احساس راهنمای حل جدول رضاآقازاده کلیبرف ق راهنمای حل … روش سریع برای بهینه سازی و کاهش حجم عکس۱ آب و هوا۱٠ آثار مشهور ادبیات۱ آخرین عصر ایران فرودگاه ها در سال چگونه خواهند بود؟ عکس لوکس ترین هتل های جهان در سال عکس برای برآورده شدن حاجات چه دعایی بخوانیم و شیوه دعا …برای برآورده شدن حاجات چه دعایی بخوانیم و شیوه دعا کردن چگونه است؟مبانی و شیوه‌های تربیت اخلاقی در قرآن کریم از …چکیده این مقاله بارویکرد تحلیلی توصیفی به مبانی و شیوه‌های تربیت اخلاقی در قرآن، از قزوین امروز قزوین امروز سایتی است خبری و مبتنی بر وب دو که بر اساس تولید محتوای همگانی فعالیت می

جایگاه خدا در انسان‌شناسی قرآنی

[ad_1]
مفیدستان:

هنگام بحث از انسان از دیدگاه قرآن همواره باید این نکته را در نظر داشت که جهان‌بینی قرآن خدا مرکزی و خدامحوری است، نه انسان مرکزی و انسان‌مداری.
در نظام خدا مرکزی محور همه امور خداست. مبدأ عالم وجود، ذات بی‌منتهای خداست. هدف انسان و جهان سیر به سوی خداست، یعنی هستی هم از خداست و هم به سوی خداست، هم از خدا منشأ گرفته است و هم به سوی خدا در حرکت و تکاپوست. مبنا و اساس همه باید‌ها و نبایدها خداست. آن قانون و تکلیفی مورد پذیرش است که از خدا صادر شده باشد و خدا به آن دستور داده باشد. حاکمیت از آن خداست و هیچ قدرتی جز او حق حکومت مطلقه بر انسان‌ها را ندارد. فرمانده و حکمران حقیقی فقط خداست.
مالکیت حقیقی نیز از آن خداست، چرا که او خالق زمین و آسمان‌هاست و هرچه در هستی وجود دارد پرتوی از ذات لایتناهای اوست. محور حیات و زندگی نیز باید خدا باشد. هر انسانی زندگی خود را باید آن گونه شکل دهد که خدا خواسته است. هر انسانی باید تنها او را ناظر بر احوال خود دانسته و از او انتظار بیم و امید داشته باشد.
اما در نظام انسان مرکزی یا اومانیسم محور همه امور انسان است. انسان است که قانونگذاری می‌کند و تکلیف صادر می‌نماید. انسان است که ارزشگذاری می‌کند.
در این نظام محور همه چیز انسان است و در جهت خواسته‌های انسانی. در نظام انسان‌محوری، انسان خود را موجودی مستقل و یگانه می‌پندارد و به هیچ قدرتی خارج از خود اتکاء ندارد. اگر در نظام خدا مرکزی نقطه اتکاء انسان خداست، در اینجا نقطه اتکاء و تکیه‌گاه انسان، خود انسان است.
انسانی که تنها به خود توجه دارد و به خواسته‌های خود، هرچه را که خود صلاح بداند می‌کند و هرچه را که صلاح نداند نمی‌کند. مدیر حیات و زندگیش نیز خودش می‌باشد.
نظام انسان‌مداری، نظامی است که از رنسانس به بعد نضج پیدا کرده است، چرا که از رنسانس به بعد انسان خود را موجودی مستقل می‌پندارد. موجودی که نه تنها پیوستگی خود را از دین و مذهب بریده، که دیگر پیوستگی عمیقی میان خود و خدا برقرار نمی‌سازد، و حتی گاه علیه او می‌شورد و می‌کوشد تا گرایش به او را با اموری واهی و دور از عقل و منطق توجیه کند.
اگر قبل از رنسانس انسان غربی خدا را برترین موجودات می‌پنداشت، از رنسانس به بعد خود را برتر از همه چیز می‌پندارد، و می‌کوشد تا ارزش‌هایی را که به خدا نسبت داده بود به خود نسبت دهد، و خود را از همه قیدها و تعلق‌های الهی رها سازد و هیچ‌کس و هیچ چیز را بالاتر از خود نداند و مطیع هیچ‌کس نباشد و اراده خود را بر هر چیز غالب سازد.
گفتیم که تفکر قرآنی بر مبنای خدا محوری است، نه انسان مرکزی. در اینجا باید این نکته یادآور شویم که معنای این سخن آن نیست که در این نظام، انسان به فراموشی سپرده شده و از هیچ‌گونه ارزش و اصالتی برخوردار نیست.
در تفکر قرآنی میان اعتقاد به خدا مرکزی و آزادی انسان و ارزش او هیچ‌گونه تقابلی نیست و توجه به این موضوع از ارزشی فوق العاده برخوردار است، چرا که عدم توجه به این مسئله مهم گروهی را دچار اشتباه کرده است، تا جایی که برخی پنداشته‌اند که اگر به خدا ایمان بیاوریم باید آزادی انسان را نادیده گرفته و انسان را موجودی بی‌ارزش به شمار آوریم.
اریک فروم از جمله طرفداران این نظریه است. وی در یک تقسیم بندی ادیان را به دو نوع تقسیم می‌کند:
1- ادیان خودکامه
2- ادیان انسان‌گرایانه
از نظر اریک فروم دین خودکامه عبارت است از «شناسایی یک قدرت نامریی برتر که بر سرنوشت انسان تسلط داشته و واجب الاطاعه و لازم‌الاحترام است». (1)
آنچه که موجب شده تا اریک فروم برخی از ادیان را خودکامه بداند، واجب‌الاطاعه بودن قدرتی برتر از انسان در این ادیان است. در این نوع ادیان، خدا قدرتی برتر و مسلط بر انسان به شمار می‌رود و این قدرت حق دارد تا انسان را به پرستش وادار نماید.
به گمان فروم در این نوع ادیان، انسان ناتوان و پست انگاشته می‌شود، چرا که باید در برابر نیرویی مسلط و برتر از خود کاملاً تسلیم باشد و از همین جاست که انسان استقلال و تمامیت خود را به عنوان فرد از دست می‌دهد.
«عنصر اصلی در ادیان خودکامه و تجربه دینی خودکامه تسلیم در برابر یک قدرت مافوق انسان است. در این ادیان، فرمانبرداری تقوای اصلی و نافرمانی بزرگترین معصیت به شمار می‌رود. همان‌قدر که خدا قادر مطلق و همه‌دان تصور می‌شود، انسان ناتوان و پست انگاشته می‌شود و تنها موقعی می‌تواند احساس نیرومندی کند که با تسلیم کامل در برابر این قدرت، فیض یا لطف او را شامل حال خود سازد. تسلم و تمکین در برابر یک مرجع نیرومند یکی از راه‌هایی است که انسان از احساس تنهایی و محدودیت خویش فرار می‌کند. او ضمن تسلیم، استقلال و تمامیت خود را به عنوان یک فرد از دست می‌دهد، اما احساس حمایت شدن به وسیله یک نیروی پرهیبت و شوکت در او به وجود می‌آید و خود جزیی از آن می‌شود». (2)
در ادیان انسانگرایانه برخلاف ادیان خودکامه، محور انسان است، نه خدا. در این نظام اعتقادی، انسان به جای پرستش معبودی برتر از خود، به شناسایی خود و استعدادهای درونی خویش پرداخته و راه و روش عشق ورزیدن به انسان‌ها را می‌آموزد.
در این نوع دین، انسان به حداکثر قدرت و عظمت می‌رسد، و تقوای و فضیلت نیز تحقق بخشیدن به استعدادهای نفسانی به شمار می‌رود، نه اطاعت و فرمانبرداری ازخدا.
«ادیان نوع‌خواهانه برخلاف ادیان خودکامه بر محور انسان و توانایی او بنا شده‌اند. انسان باید نیروی منطق خود را جهت شناسایی خویشتن، رابطه‌اش با همنوعان و همچنین موقعیت خود در جهان، توسعه دهد. او باید حقیقت را با توجه به محدودیت‌ها و همچنین استعدادهای بالقوه خود بشناسد. همچنین باید نیروی عشق ورزیدن را چه نسبت به دیگران و چه نسبت به خویشتن توسعه بخشیده و همبستگی با همه موجودات زنده را تجربه نماید.»
خلاصه آنکه به گمان اریک فروم و برخی دیگر از متفکران غربی، نظام خدامداری موجب زبونی انسان و از میان رفتن ارزش و اِصالت انسان می‌شود.
ما قبل از آنکه به بحث پیرامون دیدگاه قرآن در این زمینه بپردازیم، به این مسئله اشاره می‌کنیم که اساساً چه عاملی موجب شده تا اریک فروم و جمعی دیگر از متفکران غربی به چنین نظری دست یابند، نظری که میان اعتقاد به خدا و آزادی اصالت انسان، تضادی غیرقابل جمع می‌یابد. و پذیرش یکی از موجب نفی دیگری می‌داند.
به گمان ما باید ریشه این چنین طرز تفکرهایی را در اندیشه‌های قرون وسطایی سراغ گرفت، زیرا در قرون وسطی کلام مسیحی حاکمیت داشت و بسیاری از متکلمان مسیحی بر اساس تحریفاتی که از انجیل مقدس به عمل آمده بود، انسان را موجودی آلوده به گناه می‌دانستند. به گمان این متکلمان آدم و حوا با ارتکاب به گناه، همه انسان‌ها را آلوده کرده‌اند و همه افراد انسانی نیز بنا به سرنوشت محتوم خود آلوده به گناه هستند، و در این میان فقط عده معدودی آن هم نه به اراده خود که به اراده خدا- می‌توانند از آلودگی به گناه نجات پیدا کنند.
بنابراین اعتقاد، همه انسان‌ها بالاجبار به گناه آلوده هستند. و باید بار معصیتی را که اجدادشان انجام داده‌اند به دوش بکشند و تنها در صورتی رستگار می‌شوند که عنایت الهی شامل حال آن‌ها شود، چرا که خواست و اراده انسان هیچ‌گونه تأثیری در سرنوشت او ندارد. بنابراین هیچ انسانی نمی‌تواند اطمینان داشته باشد که آیا رستگار خواهد شد یا نه؟
این‌گونه طرز تفکر که برای انسان در رستگاری و نجاتش هیچ‌گونه اراده و اختیاری قایل نیست و مشیت و خواست الهی را مساوی با جبر به حساب می‌آورد، یکی آن علل و عواملی است که افرادی مانند اریک فروم را بر آن داشته است تا به عنوان طرفداری از انسان و حفظ ارزش‌های وی به نفی نظام خدامداری بپردازند.
حال ببینیم که نظریه قرآن در این زمینه چیست؟ آیا از دیدگاه قرآن میان انسان و خدا تضاد برقرار است. یعنی برتری یکی موجب عدم اصالت دیگری است یا نه؟
قرآن کریم در این زمینه نظر خاصی دارد، به این بیان که این کتاب آسمانی هم طرفدار خدا مرکزی است و هم برای انسان ارزش و اصالت قایل است. از دیدگاه قرآن خدا خالق هستی است.
الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ؛ خدا مالک همه جهان است (فاطر 1). وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ، همه موجودات جهان از او سرچشمه گرفته‌اند و به سوی او نیز بازگشت می‌کنند. (آل عمران 109)
به گفته استاد مطهری هم خصلت از اویی دارند و همه خصلت به سوی اویی دارند. «اِنّا لله وَ اِنّا اِلَیهِ راجِعونَ»؛ «خداست که تنها قانونگذار و فرمان دهنده است». «إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ» (یوسف 40).
اعتماد انسان باید به خدا باشد، نه به خود. تکیه‌گاه انسان باید خدا باشد، نه خود انسان. و قرآن نیز می‌خواهد که از انسان موجودی متکی به خدا بسازد، نه موجودی متکی به خود.
«إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَیهِ تَوَکَّلْتُ وَعَلَیهِ فَلْیتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ» حکم تنها از آن خداست، بر او توکل می‌کنیم و توکل کنندگان باید بر او توکل کنند. (یوسف 67)
با این همه انسان در این نظام دارای ارزش و اهمیت است، چرا که انسان پرتوی از وجود خداست. انسان جانشین خدا بر روی زمین است. مکتبی که انسان را جانشین خدا می‌داند، نمی‌تواند برای انسان ارزش قابل نباشد. قرآن هدایت را از آن خدا می‌داند، اما حرکت و تکاپو و اختیار و اراده انسان را نیز نادیده نمی‌گیرد. در جای جای قرآن مسئله اراده و اختیار انسان مطرح شده است.
قرآن کریم اراده و اختیار و حرکت و تلاش انسان را عاملی مهم برای هدایت و ضلالت انسان به حساب می‌آورد که همین مسئله موجب اختلاف تفکر اسلامی با تفکر مسیحی است، چرا که در آنجا انسان در جهت هدایت خود نمی‌تواند گامی بردارد و هرچه هست مشیت الهی است، اما در اینجا هم مشیت الهی مطرح است و هم اختیار انسان، و میان مشیت خداوندی و اختیار انسان نیز هیچ‌گونه تضادی برقرار نیست، چرا که اختیار انسان نیز پرتوی از مشیت الهی است و در طول آن قرار گرفته است، نه در عرض آن، مشیت خداوندی از دیدگاه قرآن بر اساس عدل و داد و نظام علی و معلولی است، نه بر اساس ظلم و جور و تصادف و اتفاق. خداوند کسانی را هدایت می‌کند که در مسیر او گام بگذارند. از نظر مشیت الهی میان عادل و ظالم فرق است. میان عالم و جاهل فرق است. هرکس متناسب با شایستگی‌های خود از آن وجود فیاض کسب فیض می‌کند. هرکس متناسب با گام‌هایی که بردارد می‌تواند از هدایت او بهره‌ور شود.
حال ممکن است در اینجا کسی سئوال کند که پس چرا در اکثر آیات قرآنی هدایت و به طور کلی هرگونه خیر و خوبی به خدا انتساب پیدا می‌کند و بدی‌ها به انسان؟ چرا هرجا که سخن از هدایت انسان به میان آمده است، هدایت از آن خدا دانسته شده است و هرجا که سخن از ضلالت انسان به میان آمده است، انسان را عامل ضلالت خود دانسته است؟
وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَکَى مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَکِنَّ اللَّهَ یزَکِّی مَنْ یشَاءُ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هرگز احدی از شما تزکیه نمی‌شد و خدا هر که را بخواهد پاک می‌کند و خداوند شنوا و آگاه است (نور 21).
«مَا أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَکَ مِنْ سَیئَةٍ فَمِنْ نَفْسِکَ» هر آنچه از خیر و نیکی به تو برسد از خداست و هر بدی که برسد از خود توست. (نسا 79)
اینکه قرآن نیکی‌ها و هدایت‌ها را به خدا نسبت می‌دهد به این علت است که هرچه خوب است و نیک، مخلوق خداست. خیرات و حسنات همه از ناحیه خداست که کمال مطلق و خیر مطلق است. خداست که انسان را خلق کرده و با افاضه وجود به انسان او را از کتم عدم به عرصه هستی کشانده است.
انسان موجودی است سراسر فقر و نیاز. وجود انسان عین فقر است. وجود انسان عین ربط به خداست. وجود انسان عین اضافه است، آن هم نه اضافه مقولی که اضافه اشراقی. (3)
«یا أَیهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِی الْحَمِیدُ» ‌ای مردم همه شما نیازمند به خدا هستید و تنها خداست که غنی و ستوده است. (فاطر 15)
بنابراین، از آنجا که خدا خالق هستی‌ها و سرچشمه خیرات و نیکی‌هاست، پس هرچه خیر و خوبی است باید به او انتساب پیدا کند. از آنجا که خدا انسان را خلق کرده است و او را با هدایت درونی و هدایت برونی به سوی رشد و کمال می‌کشاند، باید هدایت به او انتساب پیدا کند، نه به انسان.
اما بدی‌ها از آنجا که جنبه عدمی دارند، مخلوق خدا نمی‌باشند تا انتساب به او پیدا کنند. این انسان است که خود را به سوی بدی‌ها می‌کشاند. این اعمال سوء انسان است که او را به سوی ضلالت و گمراهی می‌کشاند و از رحمت و هدایت خداوندی جلوگیری به عمل می‌آورد.

پی‌نوشت‌ها

1- روانکاوی و دین، ص 46.
2- همان، ص 49 و 47.
3- برای مطالعه بیشتر در این زمینه نگاه کنید به نوشته استاد بزرگوار دکتر مهدی حائری یزدی تحت عنوان هرم هستنی، صص 249-262.

منبع مقاله :
نصری، عبدالله؛ (1394)، انسان‌شناسی در قرآن، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ نهم

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
برهان نظم در اثبات خدا لطفا بعد از واردشدن در جیمیل و کلیک بر آیکن گوگل انجمن گفتگوی دینی را در جستجوی گوگل کانون گفتگوی قرآنیلطفا بعد از واردشدن در جیمیل و کلیک بر آیکن گوگل گفتگوی قرآنی را در جستجوی گوگل تربیت فرزند در قرآنوظایف والدینلطفا بعد از واردشدن در جیمیل و کلیک بر آیکن گوگل گفتگوی قرآنی را در جستجوی گوگل محیط زیست و بحران آن؛ رویکردی قرآنیدیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد شدجمع بندی دستورات قرآنی برای حفظ اطفال از …لطفا بعد از واردشدن در جیمیل و کلیک بر آیکن گوگل انجمن گفتگوی دینی را در جستجوی گوگل تأثیر دیدگاه‌های انسان‌شناسی اسلامی و غربی بر …تأثیر دیدگاه‌های انسان‌شناسی اسلامی و غربی بر نظام ارزشی سازمان بخش اول نظام ارزشی دلم شکسته؛ در لحظات سختی خدا را چگونه صدا زنم تا …دلم شکسته؛ در لحظات سختی خدا را چگونه صدا زنم تا پاسخ دهد؟شبکه معنایی موضوعات قرآن معرفی شش رویکرد در …شبکه معنایی موضوعات قرآن معرفی شش رویکرد در تفسیر موضوعی قرآن کریماهمیت و ضرورت درس خواندن منتظران و یاوران حضرت …اهمیتوضرورتدرسمنتظران و یاوران حضرت مهدی عج روزی طلبان را در کسب روزی یکسان گردانید ۱ اسلام ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاداسلامتوحید اسلام خدا در اسلام پیامبران در اسلام فرشتگان فرجام‌شناسی برهان نظم در اثبات خدا معرفی برهان نظم این برهان مبتنی بر تجربه و نفیتصادف استممکن است کسی این برهان را نپذیرد ولی کانون گفتگوی قرآنی لطفا بعد از واردشدن در جیمیل و کلیک بر آیکن گوگل گفتگوی قرآنی را در جستجوی گوگل ارتقاء تربیت فرزند در قرآنوظایف والدین لطفا بعد از واردشدن در جیمیل و کلیک بر آیکن گوگل گفتگوی قرآنی را در جستجوی گوگل ارتقاء محیط زیست و بحران آن؛ رویکردی قرآنی دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد شد جمع بندی دستورات قرآنی برای حفظ اطفال از بیماریها، ترس و با صلوات بر محمد وآل محمد نکات مطرح شده تا آن جا که بررسی شد ،بعضا در کتب معتبر روایی وطبی که تأثیر دیدگاه‌های انسان‌شناسی اسلامی و غربی بر نظام ارزشی تأثیر دیدگاه‌های انسان‌شناسی اسلامی و غربی بر نظام ارزشی سازمان بخش اول نظام ارزشی اسلام دلم شکسته؛ در لحظات سختی خدا را چگونه صدا زنم تا پاسخ دهد دلم شکسته؛ در لحظات سختی خدا را چگونه صدا زنم تا پاسخ دهد؟ شبکه معنایی موضوعات قرآن «معرفی شش رویکرد در تفسیر موضوعی شبکه معنایی موضوعات قرآن «معرفی شش رویکرد در تفسیر موضوعی قرآن کریم» اسلام ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد اسلام توحید اسلام خدا در اسلام پیامبران در اسلام فرشتگان فرجام‌شناسی اسلامی اهمیت و ضرورت درس خواندن منتظران و یاوران حضرت مهدی عج اهمیتوضرورت منتظران و یاوران حضرت مهدی عج « روزی طلبان را در کسب روزی یکسان گردانید ۱ « فراموش» و انواع هوش در انسان بیماری سل در انسان علائم انگل در انسان حس لامسه در انسان تب برفکی در انسان دستگاه گوارش در انسان تولید مثل در انسان هاله انرژی در انسان

نگرش قرآنی امام هادی (ع) در زیارت جامعه تکبیره به امام مهدی (ع)

[ad_1]

چکیده

در این مقاله درصدد تبیین نگرش قرآنی امام هادی (علیه السلام) و نقش ایشان در حفظ اسلام ناب محمدی (صلی‌ الله‌ علیه ‌و آله) و تثبیت مقام امامت امام زمان (علیه السلام) و نجات آن از گرداب سخت و هولناکی که با آن روبرو شده بود و مقابله آن حضرت با جریانات انحرافی موجود در جامعه در جهت صیانت از اسلام و اداره تشکیلات وکالت و بیان زیارات و احادیث روشنگر درباره ظهور آخرین منجی، و آماده سازی اذهان برای دوران حضور و غیبت ولی عصر (عج‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) و وظایف منتظران بر اساس زیارت جامعه کبیره می‌باشیم.

کلید واژه:

امام هادی (علیه السلام)، مهدویت، زیارت جامعه

مساله

مسئله مهدویت از مسائل مهم و حیاتی است که از زمان پیامبر اکرم (صلی‌ الله‌ علیه ‌و آله) به صورت واضح و روشن مطرح شده و بر زنده نگه داشتن آن تأکید و تشویق فراوان شده است. و امامان معصوم (علیه السلام) نیز به فراخور فرصتهایی که برای آنها پیش آمده این مسئله را مطرح و بیان نموده‌اند. دوران امام هادی (علیه السلام) و امام حسن عسکری (علیه السلام) از دورانهایی است که حکومت وقت به شدّت مسائل مهدویت و حتی تولد حضرت مهدی (علیه السلام) را پی‌گیر بوده و تحت نظر داشته است. اختناق و سخت‌گیری در این زمینه نیز به اوج خود رسیده بود؛ با این حال، حضرت هادی (علیه السلام) از فرصتها بهره‌برداری نمود و گاه به صورت صریح و زمانی در پوشش دعا و زیارت مسئله مهدویت را زنده نگهداشته است. ارائه نگرش قرآنی امام هادی (علیه السلام) در زیارت جامعه کبیره در جهت معرفی و تبیین مقام و جایگاه و موقعیت امام مهدی (علیه السلام) مسأله مورد نظر ماست.

مقدمه

از امام هادی (علیه السلام) مجموعه‌ای از «زیارات» ارزشمند به یادگار مانده است که بدان وسیله پدران بزرگوارش را زیارت می‌کرد و به پیروانش دستور می‌داد که امامان (علیهم السلام) را بدان کلمات زیارت کنند. این زیارت‌ها سرشار از معارف گوناگون اسلام و دلائل حقانیت امامان (علیه السلام) و شایستگی آنان برای منصب خلافت اسلامی است. از مشهورترین و پرارزش‌ترین زیارتنامه‌های امامان (علیه السلام) زیارت «جامعه» است که از امام هادی (علیه السلام) به یادگار مانده و به خواهش یکی از شیعیان به نام «موسی بن عبدالله نخعی» به او تعلیم داده شده است و هر یک از پیشوایان معصوم (علیه السلام) را می‌توان با آن زیارت کرد.» زیارت جامعه را شیخ طوسی و شیخ صدوق درکتاب‌های خود نقل کرده (صدوق، ج2، 1378، ص277) و شخصیت‌های بزرگی تاکنون، به زبان فارسی و عربی، برآن شرح نوشته‌اند.
از جمله، علامه مجلسی در توصیف این زیارتنامه می‌نویسد: «زیارت جامعه، از نظر سند، صحیح‌ترین زیارت‌ها، از جهت محتوا، عمیق‌ترین، از نظر لفظ، فصیح‌ترین و از حیث معنی، بلیغ‌ترین زیارتنامه‌ها و پر ارج‌ترین آنهاست.» (مجلسی، ج99، 1404ق، ص 144)
فرازهایی از زیارت جامعه:
«اشهَدُ انَّکُمُ الائمّة الرَّاشِدُونَ، المَهدِیُّونَ، المَعصُومُونَ، المُکَرَّومُونَ، المُقرَبُونَ، المُتَّقُونَ، الصَّادِقُونَ، المُطَفَونَ، المُطیعُونَ لِلّهِ، القَوَّامُونَ بِامرِهِ العامِلُونَ بِارادَتِهِ الفائِزُونَ بِکَرامَتِهِ، اصطَفاکُم بِعِلمِهِ، وَ ارتَضاکُم لِغَیبِهِ، وَ اختارَکُم لِسِرِّهِ ... وَ رَضِیکُم خُلَفاءَ فی ارضِهِ وَحُجّجاً عَلى بَرِیَّتِهِ وَانصاراً لِدینِهِ وَحَفَظَةً لِسِرَّهِ وَ خَزَنَة لِعِلمِهِ وَ مُستَودِعاً لِحُکمَتِهِ وَ تَراجِمَةِ لِوَحیِهِ وَ ارکاناً لِتَوحیدِهِ وَ شُهَداءَ عَلى خَلقِهِ وَ اعلاماً لِعِبادِهَ وَ مَناراً فی بِلادِهِ وَ ادِلَّاءَ عَلى صِراطِهِ.»
گواهی می‌دهم که شما، پیشوایان راهنما، هدایت یافته، معصوم، بزرگوار، مقرّب، پرهیزگار، راستگو برگزیده، فرمانبر خدا، استوارکنندگان امرا و و عمل کنندگان بر وفق خواست او هستید که به کرامتش نائل آمده‌اید. خداوند، شما را به دانش خویش برگزید و برای غیبتش پسندید و برای سرّ خویش انتخاب کرد.... و پسندید که شما جانشینان او در زمینش و حجّت‌های او بر مخلوقاتش و یاوران دینش و حافظان سرّش و خزانه‌داران علمش (که از آسمان نازل شده است) وامانتداران حکمتش و مترجمان و مفسّران و حیش و بنیان‌های توحیدش و گواهان بر خلقش و پرچم‌های برافراشته برای بندگانش و نشانه‌های روشن در شهرهایش و راهنمایان راهش باشید. در این فرازها از زبان امام هادی (علیه السلام)، اوصاف و ویژگی‌هایی برای امامان (علیه السلام) بیان شده که در غیرآنان یافت نمی‌شود و هر یک از این ویژگی‌ها، بیانگر شایستگی آن بزرگواران برای رهبری امّت و جانشینی از پیامبر (صلی‌ الله‌ علیه ‌و آله) است. علاوه برآنکه تصریح شده است خداوند، آنان را خلیفه خویش در زمین و حجّت خود برآفریده‌هایش قرارداده است. با این وصف، جایی برای خلافت و حجّت بودن دیگران باقی نمی‌ماند امام (علیه السلام) پس از برشماری ویژگی‌ها و مسؤولیت‌ها و نقش‌های یاد شده برای امامان (علیه السلام) ، به رابطه و وظیفه مردم نسبت به آنان اشاره کرده می‌فرماید:
فَالرَّاغِبُ عَنکُم مارِقُ وَ اللّازِمُ لِکُم لاحِقُ وَ المَقصَّرُ فِی حَقّکُم زاهِقُ وَ الحَقُ مَعَکُم وَ فیکُم وَ مِنکَم وَ اِلَیکُم وَ انتُم اهلُهُ وَ مَعدِنُهُ وَ میراثُ النُّبُوّةِ عِندَکُم وَ ایابُ الخَلقِ الَیکُم وَ حِسابُهُم عَلَیکُم وَ فَصلَ الخِطابِ عِندَکُم وَ آیاتٍ الله لَدَیکُم وَ عَزائِمُهُ‌ فیکُم وَ نُورُهُ‌ وَ بُرهانُهُ‌ عِندَکُم وَ امرُهُ‌ الُیکُم، پس رویگردان از شما از دین خدا بیرون رفته و ملازم و همراه شما به شما و دین خداپیوسته و رسیده است و کوتاهی کننده در حقّ شما نابود است. حقّ با شما در (خاندان) شما و از شما و بسوی شماست و شما اهل آن و معدن آن هستید و میراث نبوّت نزد شماست و بازگشت خلق بسوی شما و حسابشان با شما و «فصل الخطاب» (حکم جداکننده حق از باطل) نزد شماست. آیات خدا نزد شما، عزیمت‌های او (کوشش و اهتمام در تبلیغ دین و پایداری بر مشکلات و سختیهای آن) در (خاندان) شما (وارد شده و برشما حتم واجب شده است) و نور و برهانش نزد شما و امر خداوند مربوط به شماست. همچنین درفرازی دیگر می‌فرماید: (مَن والاکُم وَ الَی الله وَ مَن عاداکُم فَقَد عادَالله وَ مَن احَبّکُم فَقَد احَبَّ الله وَ مَن ابعَضَکُم فَقَد ابعَضَ الله وَ مَنِ اعتَصَمَ بِکُم فَقَد اعتَصَمَ بِاللّهِ) دوستدار شما، دوستدار خدا و دشمن شما، دشمن خداست. هرکس به شما محبت ورزد به خدا محبت ورزیده و آن که به شما کینه ورزد، مورد غضب خداست و هرکه به شما تمسّک جوید به خدا تمسّک جسته است. (قمی ،1371ش، ص1014)

مسأله امامت و تبیین پایه‌های آن:

بیان مسأله امامت و تبیین پایه‌های آن در سخنان امام دهم (علیه السلام) که بطور معمول برای عموم القا می‌شد و در دسترس همگان بود، متجلّی است. اینک به دو نمونه اشاره می‌کنیم.
الف- امام هادی (علیه السلام) از پدرانش، از جدّش امیرمؤمنان (علیه السلام) روایت کرده که رسول خدا (صلی‌ الله‌ علیه ‌و آله) خطاب به علی (علیه السلام) فرمود: ‌ای علی! هرکس دوست دارد که با شادمانی و پاکی و در امان بودن از مصیبت بزرگ روز قیامت به دیدار خدا بشتابد، باید تو را دوست داشته باشد و نیز دوستدار فرزندان تو حسن، حسین، علی بن حسین، محمّد بن علی، جعفر بن محمّد، موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمّد بن علی، علی بن محمّد، حسن بن علی و مهدی، پایان بخش آنان باشد. ‌ای علی! در آخرالزّمان، گروهی تو را دوست خواهند داشت در حالی که برخی دیگر از مردم، ایشان را سرزنش می‌کنند و اگر آنان نیز دوستی و ولایت تو را برگزییند برایشان بهتر است، اگر بدانند و تو و فرزندانت را که برترین درودهای خدا بر آنان باد بر پدران، مادران، برادران، خویشان و نزدیکان خود مقدّم می‌دارند. اینان روز قیامت در زیر «لوای محمد» محشور خواهند شد. خداوند از بدی‌ها و گناهان‌شان می‌گذرد و درجات‌شان را بالا می‌برد و این پاداش کردارشان است. (طوسی، ص90 و مجلسی، ج31، 1404ق، ص258) امام هادی (علیه السلام) در این روایت، تنها به تبیین امامت خود بسنده نکرده بلکه سلسله امامت را- آن هم از زبان پدرانش و در نهایت، رسول خدا (صلی‌ الله‌ علیه ‌و آله) مطرح نمود و دوستی و ولایت آنان را شرط درامان بودن از عذاب الهی و نگرانی روز قیامت دانست.
امام هادی (علیه السلام) در پاسخ پرسش «صقر بن ابی دُلَف»، که از معنای روایت نقل شده از پیامبر (صلی‌ الله‌ علیه ‌و آله): «لا تُعادُوا الاَّیامَ فَتُعادیکُم، با روزگار دشمنی نورزید که به دشمنی شما برخواهد ساخت.» پرسیده بود، فرمود: منظور از «ایام» ما هستیم و به یمن وجود ما آسمان‌ها و زمین برپاست. شنبه نام رسول خدا (صلی‌ الله‌ علیه ‌و آله). یکشنبه: کنایه از امیرمؤمنان (علیه السلام) است. دوشنبه: حسن و حسین (علیه السلام) هستند و سه شنبه: علی بن حسین، محمّد بن علی و جعفر بن محمّد (علیهم السلام). چهارشنبه: موسی ابن جعفر، علی بن موسی، محمّد بن علی پنجشنبه: من و فرزندم حسن بن علی و جمعه نوه‌ام (حضرت مهدی) که مردمِ حقّ طلب گرد او جمع می‌شوند و او زمین را پر از قسط و عدل می‌کند، همان گونه که از ستم و جور پر شده است. این است معنای «ایّام» پس با آنان در دنیا دشمنی نورزید تا در آخرت با شما دشمنی نورزند. (ابن بابویه، ج1ش، ص:383 و مجلسی، ج50، 1404ق ، ص:194)
روش ارتباطی امام هادی (علیه السلام) با شیعیان فراتر از یک ارتباط معمولی و عادی و از سازماندهی و پیچیدگی بیشتری برخوردار بود. از این رو افراد معمولی توانایی انجام چنین مسؤولیتی را نداشتند و مسؤولیت ارتباط میان «امت» و «امامت» بر عهده افراد زبده‌ای مثل محمّد بن داوود قمی، ابوعلی بن راشد امثال آنان گذاشته می‌شد، سیستمی که برقراری و تنظیم این ارتباط محکم و سازمان یافته را برعهده داشت، سیستم «وکالت» بود. رسالت اصلی این سازمان، ایجاد ارتباط منظّم و تشکیلاتی میان امام (علیه السلام) و پایگاههای مردمی، پاسخگویی به سؤالات و مشکلات فقهی، اعتقادی و سیاسی شیعیان، رفع گرفتاری‌ها و نیازمندی‌های آنان، جمع آوری وجوه مالی از قبیل: خمس، زکات، نذور و هدایای مردم ازمناطق مختلف و تحویل آنها به امام (علیه السلام) و ... بود. سیستم وکالت علاوه بر رسالتهای یاد شده نقش مهمّی در معرفی و تثبیت امامت امام بعدی و ثبات سیاسی و فرهنگی شیعیان و تشکّل و موفقیت آن داشت. با احضار امام هادی (علیه السلام) به سامّرا و اسکان آن گرامی در محلّه «عسکر» و منع شیعیان از ارتباط با او نمایندگان و وکلای آن بزرگوار که در مناطق و شهرهای مختلف پراکنده بودند نقش حسّاس‌تر، اختیارات بیشتر و مسؤولیت سنگین‌تری پیدا کردند. صاحبنظران با استفاده از منابع تاریخی، قلمرو فعالیت وکلای امام هادی (علیه السلام) را به چهار منطقه اصلی و مرکزی تقسیم کرده‌اند: ناحیه نخست، بغداد، مدائن و کوفه. ناحیه دوم، بصره و اهواز ناحیه سوّم، قم و همدان و ناحیه چهارم، حجاز یمن و مصر (دکتر جاسم حسین، ص:137) بطور معمول، در هر ناحیه فردی که قویتر و طبعاً دارای اختیارات بیشتری بود منصوب می‌شد و کارگزاران و نمایندگان محلّی موظّف بودند زیر نظر او انجام وظیفه نمایند. این سازمان را می‌توان از دستورالعمل‌های امام (علیه السلام) به بعضی از وکلای مستقل خود به دست آورد. محمّد بن عیسی نقل می‌کند: امام هادی موالی بغداد، مدائن، بین النّهرین و توابع آن، نامه‌ای بدین مضمون نوشت: من «ابوعلی بن راشد» را جایگزین «علی بن حسین بن عبد ربّه» و دیگر وکلای پیشین خود کردم. فرمانبری از او را همچون فرمانبری از خود واجب و نافرمانی از وی را در حکم نافرمانی از خود می‌دانم و این نامه را به خطّ خود نوشتم. (شیخ طوسی، ص:212 و مجلسی، ج50، 1404ق، ص:220)
امام (علیه السلام) در نامه‌ای دیگر به دوتن از یاران و وکلای خود، یک سلسله نکات اطلاعاتی و امنیّتی را به آنان یادآوری کرده و بدین وسیله روابط سازمانی و تشکیلاتی‌شان را سازمان می‌دهد. خلاصه مضمون این دستورالعمل ارزشمند چنین است: ‌ای ایوب بن نوح! به تو دستور می‌دهم که از ارتباط و رفت وآمد زیاد با «ابوعلی» بپرهیزی و هر کدام از شما در قلمرو مأموریت خود، مشغول انجام امور محولّه باشید و حتی اگر شما بر اساس دستورالعمل تعیین شده رفتار نمایید از ارتباط (پیوسته) با من نیز بی‌نیاز خواهید بود.‌ ای ابوعلی! به تو نیز همان دستوراتی را می‌دهم که به «ایّوب» دادم و نیز به شما دستور می‌دهم که از اهالی بغداد و مدائن چیزی را که برای شما می‌آورند نپذیرید و نیز برای دیدار با من به آنان وقت ملاقات ندهید و کسانی که را که از خارج قلمرو مأموریتی شما برای شما چیزی می‌آورند به وکیل ناحیه مربوطه راهنمایی کنید. لازم است هر یک از شما این دستورات را پذیرفته و اجرا نماید. (مجلسی، ج50، 1404ق، ص:224) دقّت در مضمون این نامه‌ها، وظایف و حدود اختیارات وکلای مستقل که مسؤولیّت منطقه وسیعی را برعهده داشته‌اند و نیز ارتباط وکلای جزء با ایشان و در نهایت ارائه خط مشی‌های کلّی از سوی امام (علیه السلام) به آنان و حمایت و پشتیبانی از ایشان را نشان می‌دهد.

فراهم کردن زمینه غیبت حضرت مهدی (علیه السلام):

امام هادی (علیه السلام) از اوضاع و احوال دوران خود و نیز دوران فرزندش امام حسن عسکری (علیه السلام) آگاهی کامل داشت و می‌دید روزبه روز جو فشار و اختناق، شدیدتر و حسّاسیت دستگاه خلافت نسبت به امامان شیعه بیشتر می‌شود. هم چنین می‌دانست که در آینده نزدیک، تاریخ امامت در آستانه تحوّلی جدید و بی‌سابقه یعنی غیبت امام (علیه السلام) از انظار قرار می‌گیرد؛ از این رو یکی از محورهای فعالیّت خود را آماده ساختن اذهان شیعیان نسبت به غیبت نوه بزرگوارش حضرت مهدی (علیه السلام) قرارداد. فعالیت‌های امام (علیه السلام) در این زمینه در شعاعی محدود و در نهایت دقت و احتیاط صورت می‌گرفت و سعی حضرت بر این بود که هیچ مشخّصه‌ای از حضرت مهدی (علیه السلام)- حتّی نام او- برای مردم بازگو نشود تا مبادا به گوش حکمرانان عباسی برسد و از لحاظ امنیتی به زیان جبهه امامت تمام شود. در ادامه به چند روایت در همین مورد اشاره می‌شود. عبدالعظیم حسنی، یکی از یاران امام هادی (علیه السلام)، به حضور آن حضرت رسید و عقاید خود بر او عرضه کرد. در بخش امامت، یکایک امامان را نام برد و چون به امام هادی (علیه السلام) رسید درنگ کرد. امام (علیه السلام) سخن او را پی گرفت و فرمود: پس از من، حسن است؛ پس مردم با جانشین او چگونه خواهند بود؟: عبدالعظیم پرسید: چگونه سرورم!؟ فرمود زیرا او دیده نمی‌شود و جایز هم نیست نام او برده شود تا زمانی که قیام کند و زمین را پر از عدل و داد نماید، آنسان که از ظلم و جور پر شده است. (ابن بابویه، ج1377، 2ش، ص:380 و طبری، ص:409)
در روایتی دیگر آمده است که علی بن عبدالغفار می‌گوید: شیعیان پس از درگذشت امام جواد (علیه السلام) به امام هادی (علیه السلام) نوشتند و از جانشین آن حضرت پرسیدند. امام (علیه السلام) در پاسخ نوشت: امر امامت تا مادامی که من زنده‌ام برعهده من است و پس از من بر عهده جانشین من که از سوی خدا تعیین شده است. چه خواهد بود برای شما نسبت به «خَلَفِ» بعد از «خَلَف»؟ (ابن بابویه، ج1377، 2ش، ص:382 و411) همین طور علی بن مهزیار می‌گوید: به ابوالحسن عسکری (علیه السلام) نوشتم و از آن حضرت از «فَرَج» پرسیدم. امام (علیه السلام) در پاسخ نوشت: زمانی که مولا و صاحب شما از سرزمین ستمگران غایب شد، منتظر فرج باشید. (همان، ص:380) ایّوب بن نوج از امام هادی (علیه السلام) نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: زمانی که پیشوای شما از میان شما برداشته شود، از زیرپای خود منتظر فرج باشید. (کلینی، ج1، ص:341) امام هادی (علیه السلام) در این بیانات، بطور کلی و سربسته به موضوع غیبت امام زمان (علیه السلام) اشاره نموده، اذهان یاران خود را برای رویارو شدن با این دوران آماده کرده است. از طرف دیگر، حصر امام هادی (علیه السلام) و فرزند بزرگوارشان امام حسن عسکری (علیه السلام) در خانه‌ای در درون پادگان دشمن ، مردم را آماده پذیرش عصر غیبت و ارتباط غیرمستقیم با امام می‌کرد. دوره غیبت صغری امام عصر (عج‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) که ارتباط مردم با ایشان فقط از طریق 4 تن از نواب خاص آن حضرت انجام می‌شد، شباهت زیادی به دوره در حصر قرار داشتن امام هادی و امام حسن عسکری (علیهماالسلام) داشت، چون در دورانی که این دو امام بزرگوار تحت حصر قرار داشتند، هرکس به سهولت نمی‌توانست با این دو بزرگوار ارتباط برقرار کند و این شرایط زمینه پذیرش غیبت صغری را برای امام زمان (عج‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) آماده می‌کرد و بعد هم که غیبت کبری آغاز شد، شرایط به گونه‌ای بود که امکان ایجاد انحراف درمیان شیعیان را از بین می‌برد؛ در حالیکه بدون این زمینه سازی‌ها امکان انحراف، بسیار فراوان بود. همان طور که در دوران ائمه قبلی شاهدیم که به عنوان نمونه وقتی امام صادق (علیه السلام) یا امام موسی کاظم (علیه السلام) به شهادت رسیدند، انحرافاتی در جامعه اسلامی پدید آمد و فرقه‌هایی به وجود آمد که مدعی بودند مهدی موعود هستند. اما با زمینه سازی‌ها و برنامه‌ریزی دقیقی که امام هادی و امام حسن عسکری (علیهماالسلام ) انجام دادند در عصر غیبت صغری و بعد هم در دوره آغاز غیبت کبری شیعیان با چنین مشکلات و معضلاتی که قبلا و در عصر شهادت بقیه امامان (علیهم السلام) بوجود آمده بود، روبه رونشدند.

زیارت جامعه و مهدویت

امام هادی (علیه السلام) در این زیارتنامه به معرفی جایگاه و شناسایی ابعاد وجودی امامان (علیه السلام) در نظام آفرینش و نقش هدایتگرانه آنان در به کمال رساندن استعدادها و سیراب کردن تشنگان از سرچشمه‌های زلال معرفت و دانش و... پرداخته و در بیانی ژرف و قالبی رسا و عارفانه از گوشه‌هایی از اسرار نهفته امامت پرده برداشته و تنها راه سعادت و دستیابی به کمال را در پیروی از امامان (علیه السلام) و چنگ زدن به ریسمان محبّت و ولایت‌شان و دوری و بیزاری از دشمنان‌شان دانسته است. زیارت جامعه کبیره که از متقن‌ترین، صحیح‌ترین و جامع‌ترین متون زیارتی شیعه است، علاوه بر بیان اصل امامت، مسئله مهدویت و دوران ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) و رهاورد حکومت ایشان را مورد اشاره و توجه قرار داده است. این مقاله به طرح نگرش قرآنی امام هادی (علیه‌السلام) در زیارت جامعه کبیره به امام مهدی (علیه السلام) پرداخته است.

الف) بقیّة الله

السَّلامُ عَلَى الأَئِمّة الدُّعَاةِ. وَ بَقِیَّةِ اللِّهِ، سلام بر امامان دعوت‌کننده [به سوى خداوند]... و باقیمانده خدا، شیخ صدوق نقل کرده است که: «اولین آیه‌ای که حضرت قائم (علیه السلام) به هنگام قیام می‌خواند، این آیه است: «بَقِیَّتُ اللهِ خَیرٌ لَکُم إِن کُنتُم مُوءمِنینَ»: «بقیة الله بهتر است برای شما، اگر مؤمن باشید.» آن گاه می‌فرماید: «أَنَا بَقِیَّة اللهِ فِی اَرضِهِ وَخَلِیفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَیَّکُم فَلا یُسَلِّمَ عَلَیهِ مُسلِمٌ اِلاَّ قالَ السَّلامُ عَلَیکَ یا بَقِیَّةَ اللهِ فِی اَرضِهِ؛ من بقیة الله در زمین خدا و خلیفه و حجّت او بر شما هستم. پس هر مسلمانی که به او سلام می‌کند، می‌گوید: درود بر تو ای بقیة الله

ب) خبر از غیبت امام زمان (علیه السلام)

در سخت‌ترین دورانی که اختناق همه جا را فرا گرفته بود و امامان معصوم (علیه السلام) تحت نظر بودند و به شدّت حرکات و رفتار و گفتار آنها کنترل می‌شد، حضرت هادی (علیه السلام) از دعا و زیارت بیشترین استفاده را برد و مسائل مهم امامت را بیان کرد و مسئله غیبت امام زمان (علیه السلام) را گوشزد نمود تا شیعیان را برای چنین دوران سخت و غمباری آماده سازد و لذا فرمود: «مُوءمِنٌ بِسِرِّکُم وَ عَلانِیَتِکُم وَ شَّاهِدِکُم وَ غَاِئبِکُم وَ أَوّلِکُم وَ آخِرِکُم؛ ایمان آورنده به نهان و آشکار شما و حاضر و غائب شما و اوّل و آخر شما.» مراد از شاهد، امامی است که مردم او را مشاهده کنند و او مردم را مشاهده نماید و مراد از غایب ، حضرت قائم (علیه السلام) است که در هستی و جامعه حضور دارد، ولی ظهور ندارد؛ یعنی او مردم را می‌بیند و می‌شناسد، امّا مردم یا او را نمی‌بینند و یا می‌بینند، ولی نمی‌شناسند.

ج) انتظار ظهور دولت حق

از بهترین و برترین آرزوهایی که امامان ما به جامعه تلقین کرده و نوید تحقق آن را داده‌اند، ظهور حکومت عادلانه مهدوی است. تزریق و تلقین این آرزو جامعه را با نشاط و فعال و سرزنده نگه می‌دارد و روح امید را در دل انسانها می‌دمد. حضرت هادی (علیه السلام) نیز این آرزوی بلند را این گونه تلقین می‌کند: «مُنتَظِرٌ لِاَمرِکُم مُرتَقِبٌ لِدَولَتِکُم؛ منتظر امر [و خروج] شما و چشم به راه دولت شمایم.» جمله فوق هر چند به صورت خبری است، ولی گویا انشاء این امر است که انتظار آمدن مهدی (علیه السلام) و تشکیل حکومت توسط آن حضرت امری است مستحب و با فضیلت؛ چنان که در روایات دیگر نیز به آن اشاره شده است. امام صادق (علیه السلام) فرمود: «مِن دِینِ الاَئِمَّ الوَرَعُ وَ العِفِّةُ ... وِانتِظارِ الفَرَجِ بِالصِّبرِ؛ از دین امامان، ورع و عفت... و انتظار فرج با صبر کردن است.» عمّار ساباطی می‌گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم که: آیا عبادت پنهانی با امام غائب و پنهان در دوران دولت باطل بهتر است و یا عبادت با ظهور دولت حق [و در زمان ظهور مهدی (علیه السلام) حضرت فرمود: «شما در ورود به دین خدا و نماز و روزه و حج و دیگر خیراتی که خداوند توفیق داده و به عبادت خدا در پنهان سبقت دارید و از دیگران پیشی گرفتید و پیوسته به حق امام و حقوق خویش می‌نگرید که در دست ستمگران است و ایشان که شما را ناچار به زندگی دنیوی و طلب معاش با شکیبایی بر دین و عبادت و طاعت امام و خوف از دشمنان نموده‌اند. بنابراین، خداوند اعمال شما را در دنیا مضاعف کرده است. پس گوارای وجود شما باد) تنها به آرزوی تشکیل دولت حضرت مهدی (علیه السلام) اکتفا نمی‌شود، بلکه گام را فراتر نهاده و آرزو می‌کند که جزء حکمرانان و کارگزاران و یاران اصلی حضرت مهدی (علیه السلام) قرار گیرد و لذا می‌فرماید: «وَ جَعَلَنِی مِمِّن ... وَ یُمَلِّکُ فِی دَوَلَتِکُم وَ یُشَرِّفُ فِی عَافِیَتِکُم وَ یُمَکِّنُ فِی أَیَّامِکُم؛ و مرا از کسانی قرار بده... که در دولت شما به فرمانروایی رسد و در عافیت شما گرامی گردد و در روزگار شما تمکّن یابد.» یعنی در دولت شما از حکمرانان و فرمانداران بر مردم باشم و در زمان سلامت و عافیت شما به جایگاه بلند برسم؛ به طوری که ستم ستمکاران و طاغیان به من نرسد و در زمان دولت و چیرگی شما دارای ارزش و اعتبار و منزلت شوم. و با این آرزوها، آرزوی دیدار آن حضرت نیز برآورده می‌شود که: «وَ تَقَرُّ غَدا بِرُؤیَتِکُم؛ و چشمش فردا به دیدار شما روشن شود)

د) رجعت در زمان حضرت مهدی (عج‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)

یکی از اعتقادات قطعی شیعه، اعتقاد به رجعت است. بر اساس این اعتقاد و بر مبنای روایات اهل بیت (علیه السلام) در زمان حضرت مهدی (علیه السلام) عدّه‌ای از انسانهای خوب و بد به این دنیا بازخواهند گشت. از جمله مسائلی که در جای جای زیارت جامعه به آن تصریح شده، بحث رجعت است؛ آن هم با عبارات قطعی و یقینی. در یک جا می‌فرماید: «مُؤمِنُ بِاِیابِکُم مُصَدِّقٌ بِرَجعَتِکُم؛ مؤمن به آمدن شما و تصدیق کننده رجعت شما هستم.» دو جمله فوق صرفا برای تأکید نیست؛ بلکه برای بیان اعتقاد به این است که رجعت اتفاق می‌افتد، چه اینکه هر چه را معصومین (علیه السلام) که از اشتباه و خطا مصون‌اند خبر دهند، واقع خواهد شد و باید به آن ایمان داشت. و در جای دیگر می‌فرماید: «وَیَکُرُّ فِی رَجعَتِکُم؛ [قرار ده مرا از کسانی که] بازگردد در رجعت و برگشت شما!» و در زیارت
وداع در ذیل زیارت جامعه می‌خوانیم: «وَ اَحیانِی فِی رَجعَتِکُم؛ [خدا]
زنده گرداند مرا در رجعت و برگشت شما)

ه) رهاورد ظهور

رهاورد حکومت مهدوی آرزوی تمام انبیاء و اولیاء و صالحان و بلکه تمامی بشریت است و در روایات به صورت گسترده به آن پرداخته شده است. آنچه در این مقاله به آن اشاره می‌شود، مواردی است که در زیارت جامعه به آن پرداخته شده است.

1. زنده شدن دین

گذشت زمان، غیبت امام زمان (علیه السلام) و وجود تحریف‌گران و بدعت‌گذاران در طول تاریخ، باعث تغییر چهره دین و دستورات دینی می‌شود، تا آنجا که دین به ظاهر مرده و کهنه شده به حساب می‌آید و دستورات آن به تعطیلی کشیده می‌شود؛ از اینرو با ظهور حضرت دستورات دین آن چنان که هست، بیان و اجرا می‌شود. به این جهت، آن حضرت احیاکننده دین شمرده شده است. در زیارت جامعه می‌خوانیم: «حَتّی یُحیِیَ اللهُ تَعالی دِینَهُ‌ بِکُم؛ تا اینکه خداوند دینش را به وسیله شما زنده گرداند.»
به تعبیر عرفانی، با ظهور حضرت قائم (علیه السلام) خداوند مظاهرش را که محمد و آل او هستند، حیات می‌بخشد و قدرت اهل بیت (علیه السلام) با پاکی زمین از طاغوتها و شاخه‌های آن، یعنی فحشا و منکرات و ستم و دیگر زشتیها برجهان، حاکم می‌شود. و در همه جا دستورات اسلام اجرا می‌گردد. علی (علیه السلام) فرمود: «وَ یُحیِى مَیِّتَ الکِتابِ وَ السُّنِّئة؛ و [مهدی بخشهای] مرده کتاب [خدا و سنّت [پیامبر (صلی‌ الله‌ علیه ‌و آله)] را زنده می‌کند.» و با زنده شدن دین است که اهل بیت (علیه السلام) به منزلت بزرگی دست می‌یابند و به تعبیری که در زیارت جامعه آمده: «یُمَکِّنَکُم فِی أَرضِهِ، و تمکن و قدرت دهد شما را در زمین خویش.» این دو نمونه اشاره به همان مطلبی دارد که قرآن دویست سال قبل از بیان امام هادی (علیه السلام) به آن اشاره نموده است؛ «وَعَدَ اللهُ الَذِینَ آمَنُوا مِنکُم وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم فِی الأَرضِ کَمَا استَخلَفَ الَّذینَ مِن قَبلِهِم وَ لَیُمَکِنَنَّ لَهُم دینَهُمُ الَّذِى ارتَضَى لَهُم وَ لَیُبَدَّلَنَهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم أَمناً یَعبُدُونَنى لا یُشرِکُونَ بی شَیئاً وَ مَن کَفَرَ یَعدّ ذلِکَ فَأُولِئکَ هُمُ الفاسِقُونَ»؛
«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، وعده می‌دهد که قطعا آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد؛ همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده است. بر ایشان پابر جا و ریشه‌دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیت و آرامش مبدّل می‌کند؛ [آنچنان] که تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت و کسانی که پس از آن کافر شوند، آنها فاسقان‌اند.» و در آیه دیگر فرمود: «اعلَمُواا أَنَّ اللهَ یُحّیِ الأَرضَ بَعدَ مَوتِها قَد بَیَّنَا لَکُم الآیاتِ لَعَلِّکُم تَعقِلُونَ»؛ «بدانید خداوند زمین را بعد از مردنش زنده می‌گرداند. به تحقیق آیات را برای شما بیان کردیم، شاید تعقل کنید.»

2. روشن شدن زمین

«وَ اَشرَقَتِ الأَرضُ بِنُورِکُم؛ و زمین با نور شما روشن می‌شود.» این جمله از زیارت جامعه، اشاره‌ای لطیف به ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) دارد که با وجود نور آن حضرت، زمین نورانی خواهد شد و در واقع، اشاره دارد به آیه‌ای که می‌فرماید: «وَ اَشرَقَتِ الأَرضُ بِنُورِ رَبِّها»؛ «و زمین در آن روز به نور پروردگارش روشن می‌شود.» و امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ربّ و پروردگار زمین، امام آن است. عرض کردند: هنگامی که (مهدی) قیام کند، چه خواهد شد؟ فرمود: مردم از نور خورشید و ماه بی‌نیاز می‌شوند و از نور امام استفاده می‌کنند.» و در جای دیگر فرمود: «هنگامی که قائم ما ظهور کند، زمین به نور پروردگارش روشن شود و مردم از نور خورشید بی‌نیاز می‌شوند و تاریکی از بین می‌رود.»

3. فراگیرشدن عدالت

رهاورد دیگری که از ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) در زیارت جامعه مورد توجه قرار گرفته است، عدالت فراگیر و جهانی است؛ عدالتی که تمام هستی و تمام جوانب و زوایای زندگی بشر را زیر بال می‌گیرد و به قول امیرمؤمنان (علیه السلام): «فَیُرِیکُم کَیفَ عَدلُ السِّیرَةِ؛ روش عادلانه [در حکومت حق] را به شما می‌نمایاند.» و عدالت واقعی را برای همه جهانیان به نمایش می‌گذارد و طعم شیرین آن را به همه خواهد چشاند. در زیارت جامعه می‌خوانیم: «وَ یُظهِرَکُم لِعَدلِهِ؛ و شما را برای [اجرای] عدالتش آشکار کند.» تعبیر فوق اشاره به این دارد که خداوند با ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) آخرین و کامل‌ترین صحنه از عدالت خویش را آشکار می‌سازد و به مردم نشان خواهد داد.

نگرش قرآنی امام هادی در زیارت جامعه

زیارت جامعه که از زبان علی النقی، امام دهم شیعیان، و در پاسخ به خواسته یکی از شیعیان صادر شده، اگرچه به شیوه‌ی خطابی و گفتاری است؛ اما در حقیقت بیانگر جایگاه امامت در تشیع است. این زیارت را شیخ طوسی در تهذیب و صدوق در فقه و عیون اخبارالرضا به سند خود از شخصی به نام نخعی نقل کرده‌اند که گفت: به علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفربن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا، مرا گفتاری بیاموز که هر وقت خواستم هر یک از شما را زیارت کنم همان سخن را در محضرش بگویم.» پاسخ امام هادی چنین بود: «هر زمانی که به آستان (امامی رسیدی) در آنجا بایست و شهادتین را در حال غسل و طهارت بر زبان جاری کن، وقتی نگاهت به قبر افتاد نخست سی مرتبه الله اکبر بگو و چند قدم راه برو، البته با کمال وقار و آرامش بسیار، گام‌های خود را کوتاه بردار و بار دیگر بایست و سی مرتبه تکبیر را بر زبان جاری کن، سپس نزدیک قبر شو و این بار چهل مرتبه تکبیر بگو تا یکصد مرتبه کامل شود آنگاه او را با جملات زیر زیارت کن...».زیارت‌های جامعه گونه‌ای از آثار دعایی مذهب شیعه است که در تقابل با زیارت‌های خاصه قرار می‌گیرد. در این گونه از ادعیه، زیارت می‌تواند برای هرکدام از امامان مذهب شیعه به تنهایی یا همگی آن‌ها خوانده شود. محمد باقرمجلسی شمار14 زیارت نامه را با عنوان جامعه گردآوری کرده است.
دلایل بسیاری برای وصف این گونه زیارت‌ها به عنوان «جامعه» ذکر شده است. این معیارها عبارتند از جامعیت کاربردی، جامعیت زمانی و مکانی و جامعیت مضمونی. بر اتساس جامعیت کاربردی، این زیارت به عنوان جامعه توصیف شده چرا که در مقام زیارت مقام هر امامی قابل استفاده است. بر اساس جامعیت زمانی مکانی، این زیارت بعنوان جامعه توصیف شده است چرا که به زمان و مکان یا امام خاصی اختصاص ندارد. بر اساس جامعیت مضمونی، این دعا شامل تمامی صفات ائمه و توصیف مفصل فضائل ایشان است. سید بن طاووس معیار وصف این نوع زیارت به واژه «جامعه» را، نام بردن نام یکایک اهل بیت می‌داند. اصطلاح «زیارت اصطلاح زیارت جامعه را برای اولین بار شیخ صدوق معروف به ابن بابویه برای اشاره به زیارت جامعه کبیره بکاربرده است.

پیوند قرآن و عترت در زیارت جامعه کبیره

این زیارت که انشاء علی النقی نسبت به سایر امامان شیعه است از زیبایی‌های خاص ادبی برخوردار می‌باشد. در این زیارت، علی النقی به بیش از دویست فضیلت و منقبت از اهل بیت اشاره می‌کند، از دیگر ویژگی‌های این زیارت آن است که امام هادی، به رابطه امامان با خداوند و به جایگاه خدا در نظر امامان شیعه پرداخته شده است. و به عملکرد امامان در اجرای دین اسلام اشاره نموده است. بیان دیگر امام علی النقی این است که قرآن، همراه امامان است و هرگز از آنان جداشدنی نیست و هرکه از آنان دور شود گمراه خواهد شد. امام علی النقی با اشاره به جایگاه امامان در اسلام و بین مسلمانان، تصریح می‌کند که آنان شاهراه و راه راست و گواهان در دین و آن امانتی هستند که حفظش بر مردم واجب است. بر اساس مضمون این زیارت، شیعیان جهت دفاع از امامان ترغیب شده‌اند. امام علی النقی در این زیارت اشاره می‌کند به این که تمام اعمال به پیروی از امامان مقبول می‌افتد.

نتیجه

امام علی النقی (علیه السلام) در این زیارتنامه، با نگرش قرآنی به طرح شناخت نامه اعتقادی نسبت به امامان شیعه پرداخته و آنها را امامان هدایت، چراغ‌های تاریکی‌ها، نشانه‌های پرهیزکاری، صاحبان خرد، پناهگاه مردمان، نمونه‌های اعلای الهی و حجت‌های خدا بر اهل دنیا و آخرت، معرفی کرده است، همچنین آنها را جایگاه‌های شناسائی خدا و مسکن‌های برکت خدا و معدن‌های حکمت خدا و نگهبانان سرپروردگار و حاملان کتاب خدا و اوصیای پیامبر خدا دانسته است. آنان دعوت کنندگان به سوی خدا و راهنمایان به راه‌های خشنودی خدا و استقرار یافتگان در فرمان پروردگار و کاملان در محبت خدا و مخلصان در توحید و آشکارکنندگان امر و نهی خدا و بندگان گرامی او هستند که هرگز بر خداوند در گفتار پیشی نگیرند. در این زیارت آمده است که خداوند امامان را به صورت نورهایی آفرید و گرداگرد عرش قرارداد و با آوردنشان در این جهان بر ما منت نهاد، و در خانه‌هایی قرارشان داد که نام و یاد او در آنها برده شود. امامان وجودهای گران بهایی هستند که فرمانبرداری از آنان فرمانبرداری از پروردگار می‌باشد. آنچه را که خداوند به امامان داده به هیچ یک از جهانیان نداده است، هر شخص شریفی در برابر مقام رفیعشان سر به زیرآورده، و هر متکبری به فرمانبرداری آنان گردن نهاده و هرگردنکشی فروتن گشته است و زمین به نور وجودشان روشن شده است. در زیارت جامعه از امامان به عنوان کسانی یاد شده که خداوند عالم وجود را به برکتشان آغاز کرد و به آنان نیز به پایان خواهد رساند. به خاطر وجود امامان است که باران می‌بارد و به یمن وجود و برکتشان، خداوند آسمان را نگه می‌دارد و به وسیله آنان غم و اندوه زدوده شده و هر سختی و ناگواری برطرف می‌شود. این امام است که خداوند به وسیله او ما را از ذلت و بدبختی بیرون آورده و از سختی‌ها و گرفتاری‌ها نجات داده و گشایشی حاصل می‌کند. خداوند، به وسیله امام، مردم را از پرتگاه هلاکت و نابودی و از آتش جهنم نجات می‌دهد و به وسیله دوستی و پیروی از آنان، دستورات دین‌مان را تعلیم می‌دهد. آنچه را امام هادی ذکر نموده طرح شناخت نامه امام زمان (علیه السلام) برای همه اعصار است.
امام علی النقی (علیه السّلام) چنین بیان می‌کند: خدا را و همچنین شما را گواه می‌گیرم که من به شما ایمان دارم و به آنچه شما به آن ایمان دارید. و کافرم نسبت به دشمن شما، بینایم به مقام شما، دوستدار شما و دوستدار دوستان شما هستم. بغض دشمنان‌تان را در دل دارم و دشمن آنهایم. در صلح هستم با هر که در صلح با شما است و در حال جنگ هستم با هرکس که با شما در جنگ است». علامه مجلسی این زیارت را از جهت سند، بهترین و بلیغ‌ترین زیارت‌ها دانسته است. (سند، شیخ محمد، بررسی سندی زیارت جامعه کبیره، ترجمه‌ی مهناز فرهمند. دارالعرفان، 1386، 103) آیت الله جوادی آملی بر این زیارت شرح مفصلی با عنوان «ادب فنای مقربان» نگاشته است. علامه مجلسی کتاب زیارت جامعه کبیره را به شکل منظوم درآورده است این زیارت را ابن بابویه قمی در کتاب «من لایحضره الفقیه» و شیخ طوسی در کتاب «تهذیب الاخبار» آورده‌اند. ملا محسن فیض کاشانی در کتاب تفسیر«وافی»، علامه محمد باقر مجلسی در کتاب «بحارالانوار» و آیت الله بروجردی در کتاب «جامع الاحادیث» به اعتبار این زیارت اذعان کرده‌اند. جوادی آملی سند این زیارت را معتبر می‌داند چون معتقد است که صدور چنین زیارت نامه‌ای از غیر معصوم محال است.

پی‌نوشت‌ها

1- دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان kosar1380 @ chmail.ir.
2- کارشناسی ارشد مدرسی الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی استان گلستان
fateme.hosani. 1391 @ gmail.com.

منابع تحقیق :
1) ترابی، جواد، خورشید هدایت سیری در زندگی امام هادی (علیه‌سلام)، بیت الاحزان قم، چاپ اول، 1386.
2) پناهیان گفتمان امام هادی، مجموعه سخنرانی‌ها 1394.
2) حسن ابراهیم؛ حسن، تاریخ اسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
4) جوادی آملی؛ عبدالله، ادب فنای مقربان، موسسه اسراء، تابستان 1389ش
5) جاسم، حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه آیه الهی، تهران، مؤسسه امیرکبیر
6) خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، تهران، کتابفروشی اسلامیّه، 1356.
7) خلخال، علی چهره‌های درخشان سامرا حضرت امام هادی و امام عسکری (علیه السلام)، انتشارات مکتب الحسین، اردیبهشت 1386
8) دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج17، ذیل واژه جامعه زیارت، ص357، 1367ش
9) دریائی، محمد رسول، امام هادی و نهضت علویان، رسالت قلم، 15خرداد 1361
10) سند؛ محمد. بررسی سندی زیارت جامعه کبیره. ترجمه‌ی مهناز فرهمند. دارالعرفان، 1386
11) شریفی، محمود، فرهنگ جامع سخنان امام هادی، ترجمه: علی مؤیدی، نشر معروف قم، چاپ اول، دی 1384
12) شریف قرشی، باقر، تحلیلی از زندگانی امام هادی (علیه السلام)، ترجمه محمدرضا عطایی، انتشارات آستان قدس رضوی، 1371
13) عاملی، محمد بن حسن (ق). وسایل الشیعه.، قم، آل البیت، 1409
14) قزوینی، سید محمد کاظم، امام الهادی الی المهدو الی الحد، قم، آثار شیعه.1372
15) قمی، شیخ عباس، سفینه البحار، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
16) قیومی اصفهانی ، جواد ، صحیفه امام هادی (علیه السلام)، دفتر تبلیغات اسلامی، 1381
17) مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفاء. 1404ق
18) مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، حدیقه الشیعه، تصحیح، صادق حسن‌زاده، قم، 1383.
19) نجفی، نفیسه. نگرشی موضوعی بر زیارت جامعه کبیره، مجله سفینه، شماره بیست و شش سال هفتم، 150.
20) هادی منش، ابوالفض، مشکات هدایت، پژوهش در زندگانی امام هادی، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1383.
منبع مقاله :
مؤسسه فصلنامه قرآنی کوثر، (1394) ، فصلنامه قرآنی کوثر، اصفهان، فرزانه، شماره 53

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
نگرش قرآنی امام هادی ع در زیارت جامعه تکبیره به امام مهدی ع نگرش قرآنی امام هادی ع در زیارت جامعه تکبیره به امام مهدی ع

فعالیت 5هزار موسسه قرآنی در کشور

[ad_1]

کرج-ایرنا-معاون رسیدگی به امورمؤسسات معاونت قرآن و عترت وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر ترویج هرچه بیشتر فرهنگ قرآنی گفت: اکنون 5هزار موسسه قرآنی در کشور فعالیت دارند.

حمید رضا شیخ ویسی روز دوشنبه در حاشیه همایش برآستان جانان درگفت و گو با ایرنا افزود: براساس مصوبه شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور مجوز برای فعالیت موسسات قرآنی از طریق هیات رسیدگی به امور قرآن و عترت کشور با ادغام فعالیت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان دارالقرآن کریم تبلیغات اسلامی صورت می گیرد.
وی ادامه داد: حدود یک سال است که هیات رسیدگی به امورقرآن و عترت کشور تشکیل شده و تمام هماهنگی های لازم برای توسعه فعالیت موسسات قرآنی صورت گرفته است.
شیخ ویسی گفت: تمام موارد صدور مجوز الکترونیکی است و پس از استعلام
و انجام مراحل قانونی ظرف سه یا چهارماه موسسات می توانند فعالیت خود را آغاز کنند.
این مسئول در خصوص وضعیت استان البرز اضافه کرد: براساس گزارش ها اکنون 70 موسسه درالبرز فعال است که در پانزدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت نیز حضور پرشوری از این استان شاهد بودیم .
وی ادامه داد: بسیاری از رتبه های اول برتر این آزمون از البرز بود.

---

منبع: www.irna.ir

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
ایرنا فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشورفیسبوک تویتر فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشور کرجایرنامعاون رسیدگی به فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشور آفتابسفر برای سرمایه‌گذاری ایرانیان در دبی اتفاق ویژه در خرید بلیط هواپیما خرید بلیط های فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشور خبر فارسیفعالیت هزار موسسه قرآنی در کشور کرجایرنامعاون رسیدگی به امورمؤسسات معاونت قرآن و فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشور معاون رسیدگی …فعالیتموسسهقرآنیکشورفعالیت هزار موسسه قرآنی در فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشورفعالیت هزار موسسه قرآنی در کشورهشدار این سایت صرفا یک خبرخوان خودکار است و در انتخاب عناوین اخبار آن نیروی انسانی فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشورفعالیت هزار موسسه قرآنی در فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشور کد خبر فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشورفعالیت هزار موسسه قرآنی در کشور حمید رضا شیخ ویسی روز دوشنبه در حاشیه همایش برآستان فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشور مرکز اطلاع … اکنون هزار موسسه قرآنی در کشور فعالیت اکنون هزار موسسه قرآنی در کشور فعالیت فعالیت هزار موسسه قرآنی در کشورفعالیتهزارموسسهدرکشورتمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به ایکنا است و استفاده از مطالب با ذکر منبع فعالیت ۵هزار موسسه قرآنی در کشورفعالیت۵هزارموسسه۳۰۰برنامه فرهنگی هنری در دهه فجر در چهارمحال و بختیاری برگزار می وبلاگ شخصی فرهاد داودوندی لطفا در خرید و استفاده از تبلیغات فوق دقت نمایید تارنمای فرهاد بر طبق قانون متعارف پایگاه اطلاع رسانی دانشجویان ترکمن پایگاه اطلاع رسانی دانشجویان ترکمن، اولین سایت خبری ترکمن صحرا، با بیش از پانزده سال سابقه راهنما و اخبار دانشگاههای ایران برای دانشجویان و متقاضیان دبیر شورای عالی عتف از تصویب طرح کلان و ملی تحقیقاتی در این شورا خبر داد نویسنده ارکان موسسه قرآنی احسن الحدیث موسسه قرانی کوثر جالوس موسسه قرانی بیت الاحزان تاسیس موسسه قرآنی موسسه قرانی جامعه القران موسسه قرانی هدی موسسه قرانی امام رضا موسسه قرانی