کسی که وحی الهی را به پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) میرساند و واسطهی وحی خدائی بود، فرشتهای ادامه ...
چهل سالگی سنّی اســت که کمال انسانی و عقلانی شمرده شده و در آن سن عقل به نهایت صفا و اوج کمال خود میرسد. ادامه ...
در زندگانی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) گفتهاند: چند سالی پیش از بعثت، هر چند گاه یکبار چند ادامه ...
این کلمه در عربی همچون کلمهای اصیل از ریشهی فَرَقَ (باب ضرب) به کار رفته، مثل خَسَرَ و خسران. در این ادامه ...
دربارهی این که در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از مجموعهی وحی الهی به چه نام مشخصی یاد ادامه ...
این قرآن اســت و بیگفتگو کلام خداست. معجزهای اســت که تمامش از آغاز تا انجام، از باء «بسم الله» تا سینِ ادامه ...
فعالیت بهائیان در این عرصه را باید از زمان روی کار آمدن حکومت پهلوی و آزادی عملی که بهائیان در این دوران ادامه ...
بهائیان تشکیلات منجسم و قدرتمندی را در رادیو و تلویزیون داشتند. حبیب ثابت پاسال تلویزیون ایران را در ادامه ...
یکی از بهائیها که در عرصه فرهنگ به فعالیت میپرداخت، دکتر علیمراد داوودی بود. وی استاد دانشگاه، نویسنده، ادامه ...
پینوشتها
1- روانکاوی و دین، ص 46.
2- همان، ص 49 و 47.
3- برای مطالعه بیشتر در این زمینه نگاه کنید به نوشته استاد بزرگوار دکتر مهدی حائری یزدی تحت عنوان هرم هستنی، صص 249-262.
علی بیرانوند- کارشناس حوزه/ بخش قرآن تبیان
خدمات و فعالیت های قرآنی آیت الله هاشمی رفسنجانی را می توان در دو حوزه: الف): آثار شفاهی و ب): آثار مکتوب، مورد مطالعه و دقت قرار داد. سخنرانی ها و خطبه های نماز جمعه ایشان از جمله آثار شفاهی ارزشمند ایشان به حساب می آیند که نوعاً از مباحث و معارف دقیق قرآنی تشکیل یافته است و مؤمنین بسیاری را با معارف دقیق قرآنی آشنا ساخته است. در خصوص آثار مکتوب قرآنی ایشان می توان به دو اثر فاخر و ارزشمند، تفسیر راهنما و همچنین مجموعه ارزشمند فرهنگ قرآن اشاره کرد که بدین وسیله زمینه بهرهمندی از معارف قرآنی را برای قرآن پژوهان فراهم نمودند.
1) تفسیر راهنما: تفسیر راهنما، یکی از آثار فاخر و قرآنی است که براساس یاداشت ها و پژوهش های قرآنی آیت الله هاشمی رفسنجانی، توسط تعدادی از محققان تهیه و تدوین شده است. در معرفی این تفسیر می توان این چنین بیان داشت، تفسیر راهنما در 20 جلد سعی دارد که در ذیل هر آیه معنای مفید و مختصری از آیات را در اختیار مخاطب قرار دهد. علاوه بر این به تناسب هر آیه، چندین برداشت در ذیل آن قرار گرفته و در مواردى نیز توضیحاتى در تبیین نحوه استفاده و برداشت از آیه آورده شده است.
در پایان هر آیه، فهرستى از عنوان های موجود در آیه و برداشت ها به صورت عنوان هاى اصلی و فرعی طبقه بندی شده. این تفسیر، که با روشی کاملاً جدید و بدیع نوشته شده، ضمن آشنا ساختن قرآن پژوهان، به روش برداشت از آیات، مىتواند کلید راهنمایى براى آنان باشد تا بتوانند هر چه دقیقتر و کاملتر به موضوع مورد پژوهش خود در آیات قرآنى دست یابند.(پژوهشکده فرهنگ و معارف اسلامی)
آیت الله هاشمی رفسنجانی را هرچند بیشتر به عنوان شخصیتی سیاستمدار می شناسند، ولی اگر به درستی در خدمات و آثار شفاهی و مکتوب ایشان دقت شود، می توان گفت هاشمی متفکری قرآن پژوه بودند که آموزه های قرآنی از ایشان سیاستمداری قوی تربیت کرده بود.
2) فرهنگ قرآن: فرهنگ قرآن یکی دیگر از آثار فاخر قرآنی است که طرح اولیه آن توسط آیت الله هاشمی رفسنجانی ارائه شده و جمعی از محققان در تهیه و تدوین آن همت گماشته اند. این کتاب که در نوع خود یکی از بهترین و بزرگترین انواع معجم معنایی معارف و مفاهیم قرآن کریم به حساب می آید، سعی دارد حجم زیادی از معارف و مفاهیم قرآنی را به صورت ترتیب الفبایی و موضوعی در اختیار مخاطب قرار دهد، در واقع این کتاب مشتمل بر هزاران موضوع قرآنی است که در بیش از 25 جلد تدوین شده است. (پژوهشکده فرهنگ و معارف اسلامی)
اگر به دید انصاف و دقت در سیره و زندگی آیت الله هاشمی رفسنجانی نظر شود، به خوبی می توان شاخص ها و مؤلفه های زیبا و قرآنی را مشاهده کرد که می توانند الگوهای مناسبی برای هر انسان مجاهد و انقلابی به حساب آیند، در ادامه به بعضی از این شاخص ها اشاره می کنیم:
1-ظلم ستیزی و مبارزه با طاغوت و استکبار: یکی از بارزترین ویژگی ها و شاخص زندگی آیت الله هاشمی، روحیه ی ظلم ستیزی و مبازه علیه طاغوت و استکبار بود. تاریخ زندگی ایشان به خوبی گواه بر مبارزات خالصانه ایشان علیه طاغوت است. در واقع شش دهه مبارزه خستگی ناپذیر ایشان چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب علیه استکبار جهانی به خوبی گویای این شاخص قرآنی ایشان است، به خوبی می توان این چنین بیان داشت که این روحیه قرآنی وام گرفته از فرهنگ قرآن است که همگان را به مبارزه علیه طاغوت تشویق می نماید: « وَ لَقَدْ بَعَثْنا فی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوت[نحل، آیه 36] ما در هر امتى رسولى برانگیختیم که: «خداى یکتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب کنید!»
2-صبر و استقامت: کسانی که با این عالم فرهیخته آشنایی دارند، به خوبی با رنج و اسارت های پیش از انقلاب ایشان و شکنجههایی که در زندان رژیم ستم شاهی توسط مأموران ساواک بر ایشان وارد شد، آگاهی دارند. نکته مهم و قابل توجهی که می توان در این خصوص بدان اشاره نمود این است که، در طول این مدت با وجود این همه سختی، هیچ گونه خلل و سستی در آرمان های قرآنی ایشان روی نداد، گویا ایشان در مسیر جهاد انقلابی خود به این آیه شریف اقتدا کرده بودند: « فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ وَ لا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ[هود، آیه 112]پس همان گونه که فرمان یافته اى، استقامت کن و همچنین کسانى که با تو به سوى خدا آمده اند (باید استقامت کنند)! و طغیان نکنید، که خداوند آنچه را انجام مى دهید مى بیند!».
3-خدمتگزاری و تلاش در جهت محرومیت زدایی: از جمله ویژگی قرآنی ایشان را می توان خدمتگزاری به مردم و تلاش در محرومیت زدایی دانست. این شاخص به خصوص در دوران تصدی ریاست جمهوری ایشان بیشتر به چشم می خورد؛ کما اینکه در آن دوران، ایشان به سردار سازندگی شهرت یافتند، با توجه به اینکه در هشت سال دفاع مقدس، بسیاری از زیرساخت های حیاتی کشور نابود شده بود، این مرد خستگی ناپذیر در جهت اصلاح آنها و خدمت به امت هیچ گونه سستی و تعللی به خود راه نداد. اهمیت و ارزش این شاخص را به خوبی می توان در روایات اسلامی این چنین مشاهده کرد: در بیان موسی بن جعفر (علیه السلام) آمده است: «إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً فِی الْأَرْضِ یَسْعَوْنَ فِی حَوَائِجِ النَّاسِ- هُمُ الآْمِنُونَ یَوْمَ الْقِیَامَة؛(الکافی، ج2، ص197،ح2) برای خداوند در روی زمین، بندگانی هستند که در راه رفع حوایج مردم تلاش می کنند. آنان در روز قیامت، ایمن اند.»
آیت الله هاشمی رفسنجانی را هرچند بیشتر به عنوان شخصیتی سیاستمدار می شناسند، ولی اگر به درستی در خدمات و آثار شفاهی و مکتوب ایشان دقت شود، میتوان گفت هاشمی متفکری قرآن پژوه بودند که آموزه های قرآنی از ایشان سیاستمداری قوی تربیت کرده بود.
نگاهی به آیه ی تطهیر، تطهیر ملاکِ رهبری
دیداری به یاد ماندنی برای مسجد
مساجد و جنگ نرم
ضیافت افطار رهبری با جامعه دانشگاهی
نویسنده: فیضان جعفرعلی
مترجم: محمدرضی معروفی
پینوشتها
1. هند و عرب کی تعلقات، ص241.
2. هند و علما و مفکرین کی قرآنی خدمات، ص21.
3. پیشین، ص16.
4. T. I. Chinnaiah, page. 1-5
5. هند و علما و مفکرین کی قرآنی خدمات، ص13-14.
6. همان، ص13-14.
7. همان، ص13-14.
8. T. I. Chinnaiah, page. 15
9. هند و علما و مفکرین کی قرآنی خدمات، ص13-14.
10. SanskritanKuranam
11. هند و علما و مفکرین کی قرآنی خدمات، ص21.
12. همان، ص20.
13. همان، ص22.
حمید رضا شیخ ویسی روز دوشنبه در حاشیه همایش برآستان جانان درگفت و گو با ایرنا افزود: براساس مصوبه شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور مجوز برای فعالیت موسسات قرآنی از طریق هیات رسیدگی به امور قرآن و عترت کشور با ادغام فعالیت های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان دارالقرآن کریم تبلیغات اسلامی صورت می گیرد.
وی ادامه داد: حدود یک سال است که هیات رسیدگی به امورقرآن و عترت کشور تشکیل شده و تمام هماهنگی های لازم برای توسعه فعالیت موسسات قرآنی صورت گرفته است.
شیخ ویسی گفت: تمام موارد صدور مجوز الکترونیکی است و پس از استعلام
و انجام مراحل قانونی ظرف سه یا چهارماه موسسات می توانند فعالیت خود را آغاز کنند.
این مسئول در خصوص وضعیت استان البرز اضافه کرد: براساس گزارش ها اکنون 70 موسسه درالبرز فعال است که در پانزدهمین آزمون سراسری قرآن و عترت نیز حضور پرشوری از این استان شاهد بودیم .
وی ادامه داد: بسیاری از رتبه های اول برتر این آزمون از البرز بود.
منبع: www.irna.ir
یکی از نسخه شناسان اثری را با افزودن توضیحات و مقدمه ای بر نسخه ای که به دست خط ملاصدرا و درباره یادداشت ها و نکات قرآنی وی بوده است، منتشر می کند.
بخش قرآن تبیان
تبیان به نقل از حجت الاسلام والمسملین محمد برکت، کارشناس نسخ خطی در گفت وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، از نگارش مقدمه و توضیحاتی درباره نسخه ای از ملاصدرا خبر داد و گفت: این نسخه به دست خط ملاصدرا درباره یادداشت ها و نکات قرآنی است.
وی با اشاره به اینکه ملاصدرا در سال 1050 هجری قمری دار فانی را وداع گفته است، افزود: این نسخه تاکنون شناخته نشده بود و در کتابخانه ای در شیراز قرار دارد که در جریان فهرست نویسی نسخ خطی به آن برخورد کرده و مدت ها درصدد چاپ آن بودم که سازمان میراث مکتوب آن را به چاپ می رساند.
این نسخه شناس در ادامه افزود: این نسخه 300 صفحه است که سه بخش را شامل می شود. یادداشت های اولیه یا پیش نویس قرآنی بخشی از آن است. بخشی دیگر از آن به تفسیر آیه نور برمی گردد و بخش دیگر نیز به انتخاب ملاصدرا از دو تفسیر نجم الدین و تأویلات قرآنی عبدالرزاق کاشانی بر می گردد.
وی با بیان اینکه ملاصدرا بخش های مهم این تفاسیر را انتخاب کرده است، تاکید کرد: تلاش من برای شناسایی این نسخه و شناساندن آن به علاقه مندان بوده است که به صورت ژسی از دو تصویر به چاپ می رسد.
تبیان به نقل از نمایشگاه «نو نگار» عنوان رویدادی در حوزه نقاشی خط است که پنجشنبه، 25 آذر در کاخ گلستان افتتاح می شود.
بخش قرآن تبیان
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) نمایشگاه گروهی نقاشی خط «نو نگار» 25 آذر ماه در کاخ گلستان افتتاح می شود. در این نمایشگاه بسیاری از آثار موضوعات قرآنی دارند و افتتاحیه آن نیز ساعت 14 فردا بیست و پنجم آذر در کاخ گلستان برگزار خواهد شد.
در این گزارش آمده؛ حسین احصایی، مهسا ایرانی، محمد بخشی زاده، مولود پیله ور، فرزانه تاجیک، محمدرضا جوادی نسب، محمد رضا دهشیری، حامد زحمتکش، علی زند شفق، هانی شراز، رضا عمادی، امیر حسین فراهانی، اردشیر قیاسی، احمد کوچکیان، سحر کرمی، کیوان مکری، سجاد همتی، باربد یزدانی و ترمه یعقوبی هنرمندانی هستند که کارهایشان در نمایشگاه به نمایش در آمده است.
در این نمایشگاهی که جدا از ارائه آثار قرآنی سعی شده به موضوعات عرفانی و دینی نیز توجه شودف همچنین استفاده از کلام شعرای بزرگی چون حافظ نیز زیبنده این رویداد هنری است.
گروه بین الملل: «سالم بن خلفان البلوشی»، خطاط مصحف ملی عمان که 12 سال از عمر خود را برای نگارش این کتاب الهی صرف کرد؛ نسخه ای دست نویس از قرآن کریم از خود به یادگار گذاشت که علاوه بر اهمیت و جایگاه و قداست دینی آن، دارای ارزش هنری بسیار بالایی است.
بخش قرآن تبیان
تبیان به نقل از گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، «سالم بن خلفان البلوشی»، خوشنویس مصحف ملی عمان، روز دوشنبه، 29 آذرماه، در 56 ساگی دعوت حق را لبیک گفت و اثری ماندگار با نام «مصحف ملی عمان» از خود به یادگار گذاشت که برای وی باقیات صالحات خواهد بود.
«سالم بن خلفان البلوشی»، یکی از معروفترین اساتید خوشنویسی عربی در عمان بود که در سال 1960 میلادی در منطقه «الجنین» شهر «قریات» عمان به دنیا آمد.
وی خطاط مصحف ملی عمان بود که 12 سال از عمر خود را برای کتابت این کتاب الهی صرف کرد و نسخه ای دست نویس از قرآن کریم به یادگار گذاشت که علاوه بر اهمیت و جایگاه و قداست دینی آن، دارای ارزش هنری بسیار بالایی است، به طوری که این نسخه با پوست طبیعی آهو مجلّد و با تزئینات اسلامی از مس، آب نقره و طلا زینت داده شده و دارای 604 صفحه است.
پایگاه اطلاع رسانی «أثیر» عمان، به مناسبت درگذشت این خوشنویس برجسته قرآنی، مصاحبه ای که در ماه مبارک رمضان سال جاری و به مناسبت رونمایی از مصحف ملی عمان با وی انجام داده است را بازنشر کرد.
البلوشی در این گفت وگو تربیت 5 فرزند خطاط را مهم ترین ثمره و گنجینه زندگی خود دانسته و می گوید: «یکی از پسرانم با نام «فیصل» به خطاطی کاملا مسلط است و سمینارهایی در مدارس با موضوع آموزش هنر خوشنویسی برگزار می کند. پسر دیگرم «خلفان» بر خط نسخ تسلط دارد و پسر دیگرم «عزان» بر خط دیوانی مسلط است. از میان دخترانم نیز، «رمله» تقریبا با تمامی خطوط آشنایی دارد، اما با این وجود بیشتر به سمت خط دیوانی تمایل دارد و دخترم «عزه» نیز در حال حاضر مشغول به تحصیل در مقطع دبیرستان است و سمینارهایی با موضوع خطاطی ارائه می دهد و به نقاشی نیز می پردازد، در واقع تمامی این ها گنجینه هایی زنده و پایدار هستند که من آن ها را مهم ترین دستاورد و ثمره زندگی خود می دانم».
مرحوم البلوشی درباره چگونگی علاقه مندی به هنر خوشنویسی می گوید: «از کودکی و به طور خاص در دهه شصت قرن گذشته میلادی با خوشنویسی عربی آشنا شدم که این مسئله پس از مکاتبه با برادرم عبدالله در کویت که مشغول به تحصیل بود، حاصل شد، در یکی از این مکاتبات برادرم برایم صندوقی فرستاد که بر روی آن عباراتی به زبان عربی خطاطی شده بود که این خطوط زیبا من را به سوی هنر خوشنویسی سوق داد».
وی بیان داشت: «در آن زمان مدارس معمولی و یا موسساتی وجود نداشت تا بدان ملحق شوم، بلکه دانش آموزان در چادرهایی در منطقه «الساحل» واقع در شهر «قریات» به درس و تحصیل می پرداختند و من نیز با شرکت در کلاس های درس در این چادرها در کنار درس و تحصیل، به خطاطی و کتابت مبادرت ورزیدم. سپس به مدرسه نیروهای مسلح در منطقه «غلا» واقع در شهر مسقط پایتخت عمان پیوستم و از آنجا وارد گارد سلطنتی عمان شدم».
این خوشنویس قرآنی عمان در ادامه می افزاید: «من در دهه 80 قرن 20 میلادی به مصر اعزام شدم و در آنجا به مطالعه و بررسی سبک های جدید خط عربی روی آوردم و بعد از بازگشت به عمان، موسسه آموزش خط عربی را در مسقط تأسیس کردم، اما به خاطر بیماری این موسسه پس از مدتی بسته شد».
مرحوم البلوشی درباره ایده کتابت مصحف ملی عمان اظهار کرد: «ایده کتابت این مصحف در سال 1993 میلادی توسط یک معلم سودانی که با من در موسسه مشغول به کار بود، به من پیشنهاد شد و بعد از استقبال مفتی اعظم عمان از این طرح، همراه «عمر کمال قدوسی» و «محمد قاسمی» و به مدت 12 سال این قرآن را کتابت کردیم، بدین ترتیب که من کار اعراب گذاری، علامت گذاری، تصحیح و بازنگری و مدیریت پروژه را من برعهده داشتم و «عمر کمال»، کار کتابت متن قرآن و «محمد قاسمی» نیز تزیین و صفحه آرایی این مصحف را برعهده داشتند».
این خوشنویس قرآنی عمان درباره ویژگی های این مصحف گفت: این نسخه دست نویس از قرآن کریم در 604 صفحه کتابت شده که حدود 25 کیلوگرم وزن دارد و در ابعاد 75 در 55 سانتیمتر نگارش شده است که به دلیل حجم زیاد و هزینه بالای آن، تنها سه نسخه از آن کپی شده و نسخه اصلی آن در وزارت میراث فرهنگی عمان نگهداری می شود و سه نسخه کپی شده آن نیز یکی در نزد «سلطان قابوس»، پادشاه عمان و دومی در نزد «فهد بن محمود آل سعید» و سومی نیز در خانه خودم نگهداری می شود».
وی در این گفت وگو کتابت مصحف شریف را بسیار سخت و دلهره آور خواند و گفت: «این نبردی بود که من چندین سال با آن درگیر بودم و در این راه با چالش ها و مواضع زیادی مواجه شدم».
سالم بن خلفان البلوشی در حالی دعوت حق را لبیک گفت که هنر و اثر ماندگار وی برای همیشه جاوادنه خواهد بود و فرزندان خطاط وی گنجینه ای هستند که راه وی را ادامه می دهند و این استعدادهای ارزشمند باید مورد حمایت قرار گیرند.
تبیان به نقل از یکی از مراجع تقلید گفت: آموزه های قرآنی می تواند جامعه را به سمت سعادت هدایت کند چراکه این آموزه ها سرچشمه ای الهی دارد به همین علت بخش های مختلف جامعه باید نسبت به ترویج آموزه های قرآنی اهتمام جدی داشته باشند.
بخش قرآن تبیان
به گزارش قدس آنلاین به نقل از فارس، آیت الله جعفر سبحانی امشب در مراسم افتتاحیه یازدهمین جشنواره قرآنی «مدهامتان» که به همت دبیرخانه کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور در دفتر این مرجع تقلید برگزار شد، با بیان اینکه پیامبر اسلام به عنوان هدایت گر جاودان جامعه بشری باید معجزه ای جاودان داشته باشد، اظهار کرد: اسلام به عنوان یک دین مبین تا روز قیامت برنامه مشخصی برای هدایت جامعه بشری ارائه داده است.
قاریان قرآن باید در ترتیل خوانی خود به شیوه با دقت بسیار به آیات قرآن کریم توجه داشته باشند چراکه این آیات سخن مستقیم خداوند متعال با بندگان خود است.
وی با تاکید بر اینکه قرآن کریم معجزه جاودان و بی نظیر حضرت محمد(صلی الله و علیه وآله) است، اضافه کرد: هر فردی با نزدیکی به قرآن کریم از گناهان و آلودگی ها دور می شود به همین علت بر اساس فرمایشات رهبر انقلاب اسلامی باید نهضت قرآنی بزرگی را در کشور آغاز کنیم تا جوانان را از گناهان در امان نگه داریم.
این مرجع تقلید خاطرنشان کرد: قاریان قرآن باید در ترتیل خوانی خود به شیوه با دقت بسیار به آیات قرآن کریم توجه داشته باشند چراکه این آیات سخن مستقیم خداوند متعال با بندگان خود است.
وی به برخی از آیات قرآن کریم اشاره کرد و ادامه داد: آموزه های قرآنی می تواند جامعه را به سمت سعادت هدایت کند چراکه این آموزه ها سرچشمه ای الهی دارد به همین علت بخش های مختلف جامعه باید نسبت به ترویج آموزه های قرآنی اهتمام جدی داشته باشند.
هنگام شب یلدا، جوانان پای صحبت ها و قصه های بزرگسالان می نشینند و از لابه لای داستان ها و قصه هایی که از زبان این گنج های زندگی می شنوند، عبرت ها و درس های بی شماری برای خود می اندوزند.
فرآوری: زهرا اجلال- بخش قرآن تبیان
از جمله رسوم بسیار زیبا و پسندیده ایرانی در شب یلدا ملاقات با خویشاوندان و دوستان و رسیدگی به احوال نیازمندان، به ویژه نیازمندان خویشاوند، از جمله آداب پسندیده و نیکویی است که در پرتو دستورات جامع و کامل اسلام، مردمان شریف ایرانی در شب یلدا و دیگر شب های طولانی و بلند زمستان به آن اهتمام می ورزند.
در ادامه به مصداق یابی و تطبیق برخی از آداب و رسوم این شب با آیات و روایات و نیز توصیه هایی برای این ایام می پردازیم:
خداوند در سوره اعراف می فرماید: «کلوا واشربوا ولاتسرفوا انه لایحب المسرفین» (اعراف /29) بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست ندارد.
خداوند برای رفاه و آسایش بندگان خود، نعمت های بسیاری آفریده و به آنها امر فرموده از این نعمت ها استفاده کنند، ولی همواره بکوشند از اسراف کردن بپرهیزند؛ زیرا خداوند اسراف را دوست ندارد.
امام علی (علیه السلام) اسراف کردن را موجب هلاکت دانسته و امام سجاد (علیه السلام) در دعا و مناجات های خود با خدا می فرماید: «و مرا از زیاده روی باز دار و روزی ام را از تلف شدن نگاهدار و دارایی ام را با برکت دادن به آن افزون کن و راه مصرف آن را در کارهای خیر به من بنمایان.»
رسم زیبای دیدار یکدیگر در شب یلدا وقتی زیباتر می شود که با زیاده روی نکردن در مصرف خوراکی ها و تنقلات، بخشی از آنها را به مصرف یتیمان و افراد بی بضاعتی برسانیم که توانایی تهیه چنین اقلامی را در این شب ندارند.
اهمیت صله رحم تا آنجا است که پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله وسلّم مى فرماید: «صلة الرحم تعمر الدیار و تزید فى الاعمار و ان کان اهلها غیر اخیار؛ پیوند با خویشاوندان شهرها را آباد مى سازد و بر عمرها مى افزاید هر چند انجام دهندگان آن از نیکان هم نباشند.»
انسان هایی که عاشق عبادت هستند و از صمیم دل آن را دوست می دارند، تمام وجود خود را وقف عبادت می کنند و هر یک از اعمال و گفتار خود را با نیت تقرب به خداوند انجام می دهند.
روزها و شب های زمستان، بهترین فرصت برای راز و نیاز و مناجات با خداوند است.
امام صادق (علیه السلام) این فرصت نیکو را این گونه معرفی می کند: «زمستان، بهار مومن است. شب هایش طولانی است که برای عبادت نیمه شب از آن کمک می گیرد و روزهایش کوتاه است که برای روزه گرفتن از آن مدد می جوید.»
خداوند در آیات بی شماری به بندگان خود دستور می دهد خویشاوندان و نزدیکان خود را فراموش نکرده و همواره جویای احوال آنها باشند و آنها را از قطع رحم و رسیدگی نکردن به خویشان برحذر می دارد: وَالَّذِینَ یَصِلُونَ مَآ أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَن یُوصَلَ وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ (رعد، 21)
و (خردمندان) کسانى هستند که آنچه را خداوند به پیوند با آن فرمان داده پیوند مى دهند و در برابر پروردگارشان (بخاطر شناختى که دارند خشوع و) خشیت دارند و از سختى حساب مى ترسند.
در اهمیّت صله رحم همین بس که خداوند آن را در کنار ذکر خود قرار داده است. «واتقوا اللَّه الّذى تساءلون به و الارحام»( نساء، 1)
اهمیت صله رحم تا آنجا است که پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله وسلّم مى فرماید: «صلة الرحم تعمر الدیار و تزید فى الاعمار و ان کان اهلها غیر اخیار؛ پیوند با خویشاوندان شهرها را آباد مى سازد و بر عمرها مى افزاید هر چند انجام دهندگان آن از نیکان هم نباشند.»
در سوره محمد صلى الله علیه وآله وسلّم آیه 22 و 23 مى فرماید: «فهل عسیتم ان تولیتم ان تفسدوا فى الارض و تقطعوا ارحامکم * اولئک الذین لعنهم الله؛ پس (ای منافقان!) اگر روی گرداندید، آیا جز این انتظار می رود که در زمین تباهی کنید و قطع رحم نمایید؟* اینان کسانی هستند که خدا لعنتشان کرده.»
خداوند در قرآن کریم بندگان خود را به قصه های قرآن توجه داده و هر یک از این سرگذشت ها را دارای حکمتی می داند که برای انسان ها هزاران پند و اندرز در خود نهفته دارد. امام (علیه السلام) نیز می فرماید: «بهترین داستان، رساترین اندرز و سودمندترین پند، کتاب خدای عزوجل است.»
در شب یلدا و شب های زمستانی که دور یکدیگر جمع می شویم و پای صحبت بزرگ ترها می نشینیم، شایسته است در این شب طولانی، با تفأل زدن به حافظ و خواندن اشعار عرفانی او، از خرافات و تفأل زدن به شیوه های خرافی دیگر پرهیز کنیم.
در روایتی رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند: خانه اى که در آن قرآن فراوان خوانده شود، خیر آن بسیار گردد و به اهل آن وسعت داده شود و براى آسمانیان بدرخشد چنان که ستارگان آسمان براى زمینیان مى درخشند. (اصول کافى، جلد2، صفحه610)
پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله) می فرماید: «از ما نیست کسی که فال بد زند یا برایش فال بد زده شود.» قرائت اشعار پسندیده و نیکو، به ویژه اشعاری که در مدح اهل بیت (علیهم السلام) سروده شده، از جمله کارهای خوب و نیکویی است که می توان در این شب انجام داد.
نیکو و شایسته است به جای داستان ها و قصه هایی که گاه با خرافات همراه است، در کنار شعر خوانی ها و حافظ خواندن هایمان به خواندن قرآن و قصه های قرآنی توجه کنیم که هیچ گاه کهنه نمی شود و خرافات در آن راه ندارد.
چنانچه در روایتی رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند: خانه اى که در آن قرآن فراوان خوانده شود، خیر آن بسیار گردد و به اهل آن وسعت داده شود و براى آسمانیان بدرخشد چنان که ستارگان آسمان براى زمینیان مى درخشند. (اصول کافى، جلد2، صفحه610)
در قرآن مجید سه جا از رمان و انار نام برده است؛ در سوره انعام/141 و آیه 99 و آیه 68 الرحمن درباره میوه این درختان توصیه مهمی شده است.
گردو نیز از تنقلاتی است که در این شب مصرف می شود و فایده های بسیاری دارد. امام (علیه السلام) فرموده است: «خوردن گردو در زمستان و فصل سرما، کلیه ها را گرم و سردی را از بدن دفع می کند.»
رعایت این آداب و رسوم پسندیده و توجه به حکمت خوراکی هایی که در این شب مصرف می شود، می تواند راهگشای خوبی برای جوانان و نوجوانان باشد.
از جمله رسم های ایرانی که در شب یلدا در میان اقوام مختلف برگزار می شود، رسم پسندیده هدیه دادن و هدیه گرفتن است.
این سنت نیکو در اسلام بسیار مورد سفارش قرار گرفته و پیامبر (صلی الله و علیه وآله) فرموده است: «به یکدیگر هدیه بدهید تا دل هایتان به هم مهربان شود. به یکدیگر هدیه دهید؛ زیرا کینه ها را از بین می برد.»
این شب بلند فرصتی مضاعف چند دقیقه ای است برای نزدیکی به خدا، فرصتی است تا اینکه بتوانیم آرامش واقعی را در مناجات با محبوب دلها بار دیگر تجربه نماییم: « الَّذِینَ آمَنُواْ وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛[سوره رعد، آیه28] آنان که ایمان آورده اند و دلهایشان به یاد خدا آرامش می یابد آگاه باشید که دلها به یاد خدا آرامش می یابد.»
چه خوب است در این شب بلند تنها به فکر هندوانه و سبزی پلو با ماهی سفره ی خانه خودمان نباشیم چه بسیار خانه هایی که از همان پلوی آن محروم هستند. ای کاش به رسم و نام مسلمانی که افتخار داشتن آن را داریم در شب یلدا گوشه چشمی به بینوایان و مستمندانی داشته باشیم که زندگی ایشان به سختی و فقر می گذرد.
شب یلدای پرهیزکاران همراه با یاد و دستگیری از فقیران و مستمندان است؛ چرا که خداوند متعال ایشان را این چنین توصیف نموده است: «وَ فی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُوم؛[سوره ذاریات، 19] و در اموال آنها حقّى براى سائل و محروم بود.»