جام جم سرا: در حقیقت اصلاح و تربیت واقعی مجرمان، در نظر افراد درستکار، آرزویی محال به نظر میآید. بسیاری از افراد معتقدند بازپروری و اصلاح مجرمان در تئوری و ایده است و در عمل هرگز بهوقوع نخواهد پیوست.
خلافکاران همیشه از خود رفتارهای ضداجتماع بروز میدهند و این سوال را موجب میشوند که آیا براستی میتوان مجرمی را بهگونهای که زندگی درستی در پیش گیرد تربیت و اصلاح کرد؟
افزایش روبه رشد جمعیت زندانیان و اینکه بیشتر این افراد پای ثابت زندانها هستند و نحوه زندگی بدشان را تغییر نمیدهند و مدام با قانون درگیر میشوند و هزینههای اضافی و جبرانناپذیری بر دولت تحمیل میکنند، کارشناسان و مددکاران اجتماعی را واداشته است که برنامههای اصلاحی مناسبی برای این افراد ترتیب دهند. آنها دنبال راهحلهایی هستند که بتوانند زندانیان را بهگونهای تربیت و اصلاح کنند که از رفتارهای نامناسب خود پشیمان شده و همچون شهروندی خوب به جامعه بازگردند و زندگی پاکی در پیش بگیرند. چند مورد زیر برنامههایی است که برای این منظور به کار گرفته شده است.
برنامه «بدون جرم» در نیوزیلند
برنامه «بدون جرم» نوعی برنامه است که در نیوزیلند ایجاد شده و در زندان بزرگسالان و همچنین نوجوانان اجرا میشود. این برنامه چنان موفق عمل کرده است که ایالات متحده در کنار برنامههای دیگر خود از این برنامه نیز استفاده میکند. از دیگر کشورهایی که از برنامه بدون جرم استفاده میکنند میتوان به ایتالیا، بریتانیا، آفریقای جنوبی، فرانسه، آلمان، اندونزی، مجارستان، کانادا، کلمبیا، ونزوئلا، اسپانیا و روسیه اشاره کرد.
در این برنامه برای زندانیان برنامههای آموزشی رفتاری ـ شناختی ترتیب داده میشود تا به آنها کمک کنند که بهگونهای تازه بیندیشند و نگرششان را نسبت به اهداف و روش رسیدن به آنها تغییر داده و به سمت متعالی شدن پیش بروند. همچنین مهارتهای تصمیمگیری صحیحشان را افزایش دهند.
این برنامه زندانیان را تشویق میکند تا در مورد خود و زندگیشان، روابطشان با دیگران و اینکه چگونه در زندگی از خودشان مراقبت کنند، فکر کرده و به راهحلهای مناسبی برسند. برنامه بدون جرم حتی به آن دسته از مجرمانی که به رفتار نامناسب خود عادت کردهاند، کمک میکند دست از عادات غلط خود بردارند.
در این برنامه سعی شده است تا رفتار زندانی از جامعهستیزی به جامعه دوستی پیش رود و مهارتهایی بیاموزد که بتواند عضو مفید و موثری برای جامعهاش باشد. به او میآموزد که چگونه با انجام دادن کارهای مثبت به موفقیت و اهدافی که در سر دارد، برسد. این برنامه با تکتک زندانیان کار میکند. در واقع زندانیان یاد میگیرند به خودشان احترام بگذارند و خود را فردی باارزش ببینند. البته احترام به خود با غرور کاذب کاملا فرق دارد.
وقتی فردی بیدلیل احساس مهم بودن کند، ممکن است دست به رفتارهای مجرمانه بزند. در واقع زندانی باید بیاموزد که یک انسان با نیات پاک و عالی، میتواند ارزشمند باشد. برنامه بدون جرم برای اصلاح زندانیان مراحل زیر را به کار میبندد:
1 ـ ابزارهای ارتباطی
با ارائه برنامههای آموزشی و تمرینهای مداوم، توانایی و مهارت زندانیان را در برقراری ارتباط مناسب با دیگران بالا میبرند. مشخص شده وقتی فردی از مهارتهای ارتباطی مطلوبی برخوردار است، اعتماد به نفس او نیز بالا میرود و وقتی به تواناییاش در روبهرو شدن با ارتباطهای کلامی آزاردهنده مطمئن شود، میتواند از پس مشکلات دیگر زندگیاش نیز برآید.
2ـ مهارتهای خواندن و یادگیری
در این بخش از برنامه «بدون جرم» به زندانیان مهارتهای خواندن و شیوههای یادگیری صحیح، آموزش داده میشود. در واقع زندانیان با روشهای مناسب اطلاعات مناسبی کسب میکنند که میتوانند در زندگی به کار بندند. مهارتهای خواندن به آنها کمک میکند از اطلاعات بسیاری بهرهمند شوند و به مرور میآموزند که چگونه مهارتهای جدید دیگری را که مناسب زندگیشان است، کسب کنند. معمولا زندانیانی که این نوع آموزش را دیدهاند به خود اعتماد بیشتری پیدا کرده و توانستهاند کاری جدید و مناسب تواناییهایشان بیاموزند و به کار بندند.
3ـ راهی به سوی شادمانی
عوامل بسیاری وجود دارد که باعث میشود برخی از مردم دست به اعمال خلاف بزنند. عواملی مانند فقر، بیسوادی و ناآگاهی، بیکاری و ندانستن مهارتی مناسب، نبود دسترسی به فرصتهای اقتصادی، خانوادههای از هم پاشیده، وجود باندهای خلافکار و مواد مخدر. این عوامل فقط بخشی از دلایلی است که فردی را به سمت بزهکاری هدایت میکند تا به آن حد که نمیتواند سبک زندگی بدون جرمی را اتخاذ کند و معمولا هم پس از گذراندن دوران محکومیت خود و آزادی، پس از مدتی دوباره به زندان بازمیگردد.
اما در برنامه «بدون جرم» روشهایی اتخاذ شده است تا زندانیان بیاموزند تا زمانی که تحت هر شرایطی خود را محترم و با شخصیت ببینند، هرگز دست به عمل خلاف نمیزنند. با برنامههای متنوع کارشناسان سعی میکنند به زندانیان بیاموزند که میتوان تحت هر شرایط نامطلوبی رفتار محترمانهای داشت و به آنها میآموزند تا به ارزشهای اخلاقی اهمیت بدهند .
4ـ تشخیص و غلبه بر رفتار جامعهستیزی
بزهکاران به بروز رفتارهای ضداجتماع عادت داشته و پس از آزادی هم معمولا با کسانی سر و کار دارند که رفتارشان جامعهستیز است. اینگونه رفتارها اجازه نمیدهد مجرمی پس از گذراندن سالهای محکومیت خود عضوی از جامعه شود و همین مساله موجب میشود که دوباره دست به خلاف زده و به زندان بازگردد. اما اگر بیاموزد چه رفتارهایی از نظر دیگران مذموم است و چه عملی مجرمانه و چه عواقبی دارد، ممکن است سعی کند از این نوع اعمال دوری گزیده و بهطور کلی دست به خلاف نزند، حتی اگر تحتفشار باندهای خلافکار قرار گیرد.
5ـ درک و غلبه بر اعتیاد
موادمخدر و الکل روی ذهن، جسم و زندگی اثری بسیار منفی دارد. در واقع با برنامههای دقیق و مشاورههای تخصصی به زندانیان یاد داده میشود که چگونه خود را از این مواد دور نگه دارند و زندگی بدون اعتیادی را در پیش بگیرند. این برنامه معمولا برای دانشآموزان در مدارس نیز اجرا میشود.
علاوه بر آموزشهای بسیار دقیق «برنامه بدون جرم»، روشهای دیگری نیز برای آموزش مجرمان و آماده کردن آنها برای داشتن زندگی تازه و آبرومند به کار برده میشود که به برخی از آنها در ادامه اشاره شده است:
میانجیگری بین مجرم و قربانی
این بحث در واقع به جلساتی اشاره دارد که قربانی در برابر کسی که او را آزار داده رودررو و در حضور یک میانجی قرار میگیرند. قربانی از احساس خود نسبت به جرمی که علیه او انجام شده است میگوید سپس مجرم شنیدههایش را تکرار میکند.
معمولا این روش نیازمند یک میانجی ماهر است که آن احساسات و نیازهای فرد قربانی را به مجرم کاملا تفهیم و روشن کند و از او بخواهد همین جملات را تکرار کند. سپس مجرم از احساس خود نسبت به خلافی که مرتکب شده است، میگوید. در پایان جلسه معمولا هر دو طرف با کمک میانجی به راهحلهای خوبی دست پیدا میکنند.
کمک به زندانیان آزاد شده
متاسفانه نگاه اجتماع به افراد سابقهدار و زندان رفته مطلوب نیست و معمولا به این افراد اعتماد نمیکنند. به همین دلیل این افراد برای بهدست آوردن شغلی مناسب و مکان زندگی آبرومند با مشکل مواجه شده و معمولا به همان محیط زندگی مسموم خود بازمیگردند و دنبال همان عادات غلط و افکار جامعهستیز خود میروند. آنها این بار خشمگین از طرد شدن دست به خلاف میزنند. بنابراین بسیاری از دولتها برنامههای حمایتی از این افراد ترتیب دادهاند. مثلا دولت نروژ به اینگونه افراد حتی قبل از آزادیشان حرفه و مهارتهای لازم مربوط به آن را آموزش میدهد و فرد پس از آزادی میتواند از آن برای امرار معاش استفاده کند و کمتر به رویه زندگی پیش از زندانی شدن خود بازگردد.
criminon / مترجم: نادیا زکالوند
به گزارش جام جم آنلاین به نقل از ایسنا، دانشمندان دانشگاه پیتزبورگ موفق به شناسایی ژنهایی شدهاند که تنوعات فوقالعاده در صورت انسان را شکل میدهند.
بسیاری از ویژگیهای چهره انسان مانند اندازه بینی و عرض صورت از جهشهای خاص ژنتیکی ریشه میگیرند.
تحقیقات پیشین نشان داده بودند که این ویژگیها توسط ژنها کنترل میشوند، اما این نخستین باری است که ارتباط این تفاوتها با طیف گسترده صورتهای مختلف بررسی شده است.
این یافتهها که در مجله PLOS Genetics منتشر شده، همچنین ممکن است به محققان در یادگیری چگونگی بروز نقایص صورت در زمان تولد کمک کند.
این تحقیق همچنین میتواند از کاربردهایی در حوزه پزشکی قانونی برخوردار باشد و به نیروی پلیس در طراحی چهره دقیقتر از مجرمان خطرناکی که مرتکب قتل، تجاوز یا سرقت شدهاند، کمک کند.
کشف ژنهایی که شکل صورت انسان را تعیین میکنند، میتوانند اطلاعات ارزشمندی در مورد ظاهر فرد از روی دی.ان.ای باقیمانده در محل ارائه کنند.
اشکال چهره مورد استفاده در این تحقیق بر اساس تحلیل دی.ان.ای 20 ویژگی صورت هستند که از روی تصاویر سهبعدی 3118 داوطلب سالم با اصل و نسب اروپایی و تقریبا یک میلیون جهش سنجیده شدند.
عرض صورت، فاصله بین چشمها، اندازه بینی و فاصله بین لبها و چشم، همگی ارتباط آماری چشمگیری با جهشها دارند.
محققان همچنین نتایج دو پژوهش مشابه را در نظر گرفته و برخی یافتههای قبلی را تائید کردند.
تاکنون عملا هیچ اطلاعاتی در مورد ژنهای مسئول شکل صورت انسان در دست نبود. بسیاری از مناطق ژنتیکی مرتبط با شکل صورت حاوی ژنهایی هستند که در رشد چهره و اختلالات آن نقش دارند.
دانشمندان امیدوارند در آینده بتوانند فاکتورهای خطر ژنتیکی را که به ناهنجاریهایی مانند شکاف کام و لب منجر میشوند، شناسایی کنند.
همه تن نمیدهند، همه اعتماد نمیکنند، همه دست بهدست شدن عکسشان با لباس عروس و پوششهای نیمبند را دوست ندارند، ولی عدهای دوست دارند، میپسندند، اعتماد میکنند، اصلا دنبال شهرتاند، دنبال نگاههای تحسینآمیز میگردند، خطر میکنند و جلوی دوربین فیگور میگیرند تا یک قربانی بالقوه بشوند، یکی از همان زنان و دخترانی که تا به حال در برخی آرایشگاهها اغفال شدهاند، آبرو ازکف داده و نردِ عفت باختهاند.
بعضی آرایشگاهها، فقط برخی، برای عدهای، فقط عدهای، تور پهن کرده اند، برای همزادهای همان زنان و دخترانی که هنوز هم در آرایشگاهها معتاد میشوند و هنوز با سادهانگاری به دام میافتند.
باندهای اغفال زنان و دختران پی سوژههای دندانگیر میگردند، پی آدمهای زودباور با آرزوهای دور و دراز، به مقصود هم میرسند تا این زودباوریها و بی احتیاطیها هست.
یادمان نرفته سال 82 را وقتی یک باند مخوف، زنان و دختران را در یکی از آرایشگاههای زنانه تهران با چرب زبانی و وعدههای دروغی جذب کرد و فرستادشان به مجالس اکس پارتی، عدهای را هم فرستاد آن ور آب، به دست مشتریهای خارجی.
امروز شاید دیگر مجلس اکس پارتی از مد افتاده باشد ولی فشنهای زیرزمینی، ژورنالهای مستهجن، قاچاقچیان انسان و آدمهای ناباب هنوز به زنان و دختران زیبا چشم دارند و چه شکارگاهی بهتر از آرایشگاههایی که مشتریان با فراغ بال خود را به دست بزکها و خواستههایشان میسپارند.
یک پیامک مشکوک
یک عصرکسلکننده پاییزی نشسته ام در ایستگاه شلوغ مترو، قطاری میآید، چرخهای آهنیاش روی ریلها شیهه میکشد و میایستد. همزمان صدای دو تقه به درمیآید که صدای مخصوص پیامک تلفن همراهم است. پیام را میخوانم، کوتاه و مختصر است: «میکاپ و عکاسی رایگان»، کنجکاو میشوم، گوشه ذهنم قلقلک میخورد، با شمارهای که زیر این سه کلمه آمده تماس میگیرم، چند بوق و سپس صدای یک خانم.
ماجرا را میپرسم، میشنوم که این خدمات ویژه یک سالن آرایش است، مخصوص این دو ماه عزا که مشتریها ریزش کردهاند. میگوید همه چیز مجانی است و اگر صبح فلان تاریخ در فلان مکان حاضر شوم چند ساعتی میکاپ میشوم و چند فریم عکس ازچهره رتوش شدهام برمیدارند و تمام.
عکسها چه میشود؟ این را من میپرسم، میرود در ژورنال، او میگوید.
در روزگاری که رایگان به کسی یک قرص نان نمیدهند چرا باید به این لطف رایگان اعتماد کرد؛ این جمله از مغزم میگذرد. صاحب این آگهی باید یکی از دغلهای روزگار باشد، یکی که دنبال طعمه میگردد.
داستان بیانتهای تخلفات
رفته بودیم برای پیگیری پرونده شکایت از آرایشگاهها، گرانفروشی، تجارت و فروش شیرمرغ تا جان آدمیزاد، مداخله در امور پزشکی و درمانی، سراغ آن بوتاکسکار که نصف صورت زنی را فلج کرده بود و پلک زنی را آش و لاش.
قصدمان ابتدا رسیدگی به تخلفات اقتصادی و صنفی بود که کم کم به تخلفات فرهنگی رسیدیم، به آرایشگر مردی که تاتو میکرد و ماساژور خانمها بود، به سالنهای زیبایی که آتلیه عکاسی داشتند و بیاجازه مشتری، رخ قاب گرفتهشان را در فضای مجازی پخش میکردند و به آرایشگاههای خاص و آنچنانی که دختران جوان و زنان مطلقه و خودسرپرست را به کشورهای حاشیه خلیج فارس میفرستاد.
اینها را ویدا آزاد، مشاور رئیس سازمان تعزیرات حکومتی به جامجم میگوید، که مهر تائیدی است بر تخلفات این صنف به ظاهر شاد و خوش رنگ و لعاب.
شهبانو عابدی، نایب رئیس اتحادیه آرایشگاههای زنانه تهران این جملات را نمیپسندد و به جام جم اطمینان خاطر میدهد که در صنف آرایشگاههای زنانه تا به حال اکثریت چوب اقلیت را خورده اند؛ اقلیت از دید او آرایشگاههای بیمجوزی هستند که رشدی قارچی دارند و اکثریت، مجوزدارهایی که زیر ذره بین ناظران و طبق یک خط و ربط مشخص کار میکنند.
تحلیل او نه بیراه است نه غلط، اما وقتی ویدا آزاد توضیح میدهد که فقط در تهران به ازای 1150 آرایشگاه مجوزدار، 20 هزار آرایشگاه بیمجوز شناسایی شده است، آنوقت زبان کوتاه میشود و چارهای بجز اکثریت دانستن بی مجوزها باقی نمیماند.
آزاد نیز البته قبول دارد که در راه افتادن باندهای اغفال زنان و دختران همین بیمجوزها دست دارند ولی این را نیز رد نمیکند که مجوزدارها نیز تخلفات متعدد مرتکب میشوند.
حالا باید بنشینیم جای مشتری، کسی که میخواهد سر و صورتی صفا دهد و آرایش و پیرایشی کند؛ او واقعا باید به چه کسی اعتماد کند؟ آیا او باید در بدو ورود به آرایشگاه چشمش را روی دیوارها بهدنبال مجوز بچرخاند یا حق دارد در جامعهای زندگی کند که لااقل به آرایشگاهش بشود اطمینان کرد؟
ویدا آزاد معتقد است باید نظارتها تشدید شود و عابدی میگوید اتحادیه به اندازه کافی در طول سال نظارت میکند و پلمبهای سالانه موید اثرگذاری این بازرسیهاست، ولی آزاد اضافه میکند با این که سازمان تعزیرات جلساتی با اتحادیه و اتاق اصناف داشته است، اما تعداد بازرسان اتاق اصناف از هشت نفر پارسال به سه نفر امسال کاهش یافته است و بازرسان اتحادیه نیز به اندازه کافی نیست.
بیشک در چنین محیط امنی است که سالنهای زیبایی کوچک و بزرگ، معمولی و لوکس، از هر نقطهای سر برمیآورد و بازیگر حوادث مختلفی میشود.
مردم آگاه باشند
مردم همیشه از جایی ضربه خوردهاند که سادهانگار بودهاند، زود باورکردهاند و به پایان ماجرا نیندیشیدهاند. آنهایی که از باندهای اغفال زنان و دختران سردرآوردهاند نیز حتما یکی از این چند خصلت را داشتهاند، برای همین است که دکتر محمدعلی نجفیتوانا، جرم شناس معتقد است که در تحلیل چرایی شکلگیری این باندهای فریبکار باید به عوامل اجتماعی و فرهنگی توجه ویژه داشت.
او در گفتوگو با جام جم توضیح میدهد که جامعه ما از یک سو درگیر سنتها و باورهای ارزشگرای بومی و سنتی است و از سوی دیگر گرفتار هجمه فرهنگهای بیگانه که در نتیجه این تضاد و تضارب فرهنگی، آن هم در جامعهای که شادیها حداقلی است و جوانان به اندک تلنگری به سمتی که نباید، چرخش میکنند.
ویدا آزاد اما فارغ از این قبیل تحلیلها فقط تاکید دارد که مردم باید آگاه شوند و هر خدمتی را از آرایشگاهها قبول نکنند. به گفته او برای رساندن مردم به این نقطه، سازمان تعزیرات با سازمانهای آموزشی و فرهنگی وارد مذاکره شده، ولی به نظر میرسد عجالتا تا به نتیجه رسیدن متولیان دولتی بهتر است مردم هوشیار و بیدار باشند.
هشدار رئیس سازمان تعزیرات حکومتی
روز گذشته ، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی کشور نیز از تشکیل باندهایی برای اغفال و فریب دختران در برخی آرایشگاه های زنانه خبرداد و تاکید کرد که با این باندها بشدت برخورد می شود.
علیرضا جمشیدی درباره تخلفات آرایشگاه های زنانه ، افزود: برخورد با آرایشگاه های متخلف همچنان ادامه دارد چون برخی از این آرایشگاه ها حتی با تشکیل باندهایی، دختران را فریب می دهند و ایجاد فساد می کنند. او که با ایرنا سخن می گفت، ادامه داد: برای مقابله با ایجاد باند برای اغفال دختران، بحث پیشگیری گسترده ای داریم و با صنف آرایشگرها جلسات متعددی برگزار کردهایم.
مریم خباز - جامعه
بامداد-در این مقاله بر آن هستیم که به طور اختصاصی به موضوع مجرمان و چگونگی ورود این دسته از مردم در قیامت را با هم مروری داشته باشیم.
مجرمین چه کسانی هستند؟
مجرمین واقعی کسانی هستند که به دلیل دور بودن از ولایت اهل بیت (علیهم السلام)، به ویژه امام امیر المومنین علی(علیه السلام) از نماز و روزه و خیرات مقبول درگاه الهی به دور بودهاند.
چنانچه پیامبر اکرم(صلی الله و علیه و آله) ذیل آیۀ شریفه “فِی جَنّاتٍ یَتَسَاءَلُونَ * عَنِ الْمُجْرِمِینَ * مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ..”، در مورد «مجرمین» به مولا امیر المومنین (علیه السلام) فرمودند: «یا علی! … والمجرمون هم المنکرون لولایتک …» یا علی! مجرمین همان منکرین ولایتت می باشند. (تأویل الآیات:۲/۷۳۸)
مجرمین واقعی کسانی هستند که از نماز و روزه و … به دور بودهاند
و چه جرمی بالاتر از مخالفت و انکار ولایت امیرالمومنین (علیه السلام) و ائمه طاهرین (علیهم السلام) است که باعثخلود همیشگی در آتش خواهد بود؟!
خداوند در چندین آیه از آیات سخن از مجرمین به میان آورده و برای آنها عذابی دردناک مقرر فرموده است:
“وَنَسُوقُ الْمُجْرِمِینَ إِلَى جَهَنَّمَ وِرْدًا ” (مریم/۸۶) و مجرمین را پیاده به سوی آتش دوزخ برانیم. پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) به مولا امیرالمومنین (علیه السلام) در تفسیر این آیۀ شریفه فرمودند: «یا علی! … “وَنَسُوقُ الْمُجْرِمِینَ إِلَى جَهَنَّمَ وِرْدًا ” و هم اعدائک یساقون إلى النار بلا حساب» یا علی! [مراد از آیه که می فرماید:] «مجرمین را پیاده به سوی آتش دوزخ می کشانیم» آنان دشمنان تو می باشند که بدون حساب آنها را به سوی آتش می کشانند. (تأویل الأیات/۱/۳۰۷)
تشریفاتی مختص مجرمین!
“کَذَلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ ” (مرسلات/۱۸) ما با مجرمین این گونه رفتار می کنیم.
در آیات قبل از این آیه، خداوند از عذاب های شدید برزخی نسبت به تکذیب کنندگان پیامبران در مورد اوصیائشان و همچنین هلاکت پیشینیان سخن می گوید، سپس می فرماید: “کَذَلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ ” «ما با مجرمین این گونه رفتار می کنیم» که امام ابا الحسن موسی بن جعفر(علیه السلام) در ذیل این آیه در مورد «مجرمین» فرمودند: «من أجرم إلى آل محمّد(صلی الله علیه و آله) ورکب من وصیه ما رکب» یعنی کسانی که جرم و بدی به آل محمد(صلی الله علیه و آله) نمودند و در حق وصی رسول الله(صلی الله علیه و آله) آن ظلم را انجام دادند و حق او را غصب کردند [آنان مجرمین هستند]. (الکافی/۱/۴۳۵)
در سوره «حاقه» مى خوانیم: «خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ، ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ» (سوره حاقه، آیات ۳۰ و ۳۱) «[گویند] بگیرید او را و در غل کشید، آنگاه میان آتشش اندازید.»
و در سوره «دخان» چنین آمده: «خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَى سَوَاءِ الْجَحِیمِ» (سوره دخان، آیه ۴۷) «او را بگیرید و به میان دوزخش بکشانید»!
در آیات متعددى تعبیر به «سوق» و راندن شده است، مانند: آیه ۸۶ سوره مریم: «وَ نَسُوقُ الْمجْرِمِینَ إِلى جَهَنَّمَ وِرْداً»؛ «مجرمان را (همچون شتران تشنه کامى که به سوى آبگاه مى روند) به سوى جهنم مى رانیم.»
سیمای مجرمین در قیامت
«یُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِیمَاهُمْ فَیُوْخَذُ بِالنَّوَاصِی وَالأقْدَامِ؛ تبهکاران از سیمایشان شناخته مى شوند و از پیشانى و پایشان بگیرند.» (آیه ۴۱ الرحمن)
گروهی را از نواصی می گیرند. ناصیه در زبان عربی موی جلوی سر را می گویند. این که در وضو می گویند مسح سر بر ناصیه باشد یعنی بر قسمت جلوی سر باشد. اینجا که دارد: «فیوخذ بالنواصی و الاقدام» گروهی را از ناصیه شان و گروهی را از پایشان می گیرند، اشاره به این است که افراد که اخذ می شوند یک جور اخذ نمی شوند. چرا یک جور اخذ نمی شوند؟ (چون) هر کدام گناهشان در یک جاست. قلابشان همان مرکز گناهشان است.
کسانی که جرم و بدی به آل محمد(صلی الله علیه و آله) نمودند جزء مجرمین هستند
«هَذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ؛ این است همان جهنمى که تبهکاران آن را دروغ مى خواندند. (الرحمن/ ۴۳)
در سوره روم آیات ۵۵ تا ۵۷ می فرماید: وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَیْرَ سَاعَةٍ کَذَلِکَ کَانُوا یُوْفَکُونَ
وَقَالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَالإیمَانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِی کِتَابِ اللَّهِ إِلَى یَوْمِ الْبَعْثِ فَهَذَا یَوْمُ الْبَعْثِ وَلَکِنَّکُمْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ
فَیَوْمَئِذٍ لا یَنْفَعُ الَّذِینَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَلا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ
و روزى که رستاخیز بر پا شود مجرمان سوگند یاد مى کنند که جز ساعتى [بیش] درنگ نکرده اند [در دنیا هم] این گونه به دروغ کشانیده مى شدند.
و[لى] کسانى که دانش و ایمان یافته اند مى گویند قطعاً شما [به موجب آنچه] در کتاب خدا[ست] تا روز رستاخیز مانده اید و این روز رستاخیز است ولى شما خودتان نمى دانستید.
و در چنین روزى [دیگر] پوزش آنان که ستم کرده اند سود نمى بخشد و بازگشت به سوى حق از آنان خواسته نمى شود.
خود را از مجرم شدن دور ندانیم!
خداوند متعال در آیه ۳۰ سوره فرقان، شکایت آن حضرت را مطرح کرده و می فرماید:
“وَقَالَ الرَّسُولُ یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا؛ و پیامبر [خدا] گفت پروردگارا قوم من این قرآن را رها کردند.”
این شکایت گرچه بر اساس ظاهر آیه شامل حال مسلمانانی که دعوت قرآن و پیامبر اکرم را پاسخ ندادند، می شود؛ ولی کافران و مشرکانی نیز دعوت قرآن را نپذیرفتند، در روز قیامت مورد بازخواست قرار می گیرند.
در آیه ۳۱، سوره فرقان، خداوند متعال برای دلداری و دلجویی پیامبر اکرم صلی الله و علیه وآله می فرماید: “وَکَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا مِنَ الْمُجْرِمِینَ وَکَفَى بِرَبِّکَ هَادِیًا وَنَصِیرًا؛ و این گونه براى هر پیامبرى دشمنى از گناهکاران قرار دادیم و همین بس که پروردگارت راهبر و یاور توست.”
امام ابا الحسن موسی بن جعفر(علیه السلام) در ذیل این آیه در مورد «مجرمین» فرمودند: «من أجرم إلى آل محمّد(صلی الله علیه و آله) ورکب من وصیه ما رکب» یعنی کسانی که جرم و بدی به آل محمد(صلی الله علیه و آله) نمودند و در حق وصی رسول الله(صلی الله علیه وآله) آن ظلم را انجام دادند و حق او را غصب کردند [آنان مجرمین هستند]
یعنی همان طور که مجرمان را دشمن تو کردیم، برای هر پیامبری دشمنی از قومش وجود داشت و معنای قرار دادن دشمن از مجرمان ـ که همان رد کنندگان دعوت قرآن کریم هستند ـ این است که خداوند متعال بر دل های گناهکاران به جرم گناهشان، مُهر می زند، در نتیجه، دشمن حق شده و دعوت کننده به سوی حق را نیز دشمن می دارند و او را رد می کنند.
بنابراین، مجرمان مسلمانان و امت پیامبر اکرم هستند که دعوت قرآن کریم را رد می کنند و پیامبر اکرم صلی الله و علیه وآله نیز از آن ها به پیشگاه خداوند متعال شکایت می برد. (المیزان، علامه طباطبایی؛ ج ۱۵، ص ۲۰۵ و ۲۰۶، تفسیر نمونه، آیت اللّه مکارم شیرازی و دیگران، ج ۱۵، ص ۷۶ـ۷۹)
در سوره حجر آیه ۱۲ می فرماید: «کَذلِکَ نَسْلُکُهُ فی قُلُوبِ الْمُجْرِمینَ»؛ همان گونه که ما پیام هاى خود را براى امّت هاى گذشته فرو فرستادیم و مورد تکذیب قرار گرفت، این قرآن را نیز به گونه اى در دل هاى این مجرمان راه مى دهیم که سرانجام مورد انکار آنان قرار گیرد.
کلمه سلوک به معناى نفوذ کردن، و نفوذ دادن است.
معناى آیه این است که: وضع رسالت تو و دعوتت به ذکرى که بر تو نازل شده شبیه به وضع رسالت هاى قبل از تو است، همانطور که در آن رسالت ها عکس العمل مردم این بود که رسالت ما را رد نموده، استهزاء کنند، و ما این چنین ذکر (قرآن) را در دل هاى این مجرمین نفوذ داده و داخل مى کنیم.
خداى تعالى با این جمله رسول گرامیش را خبر مى دهد که مجرمین به ذکر ایمان نمى آورند، و این روش در امت هاى گذشته نیز سابقه داشته است، چون سنت آنها نیز این بود که حق را استهزاء کنند و پیروى ننمایند.
مراقب باشیم با دور شدن از حق و خدایی ناکرده مسخره کردن مسائل حق و درست در دسته مجرمین قرار نگیریم.
منابع:
کتاب: برزخ «پس از مرگ چه میگذرد؟»؛ نوشته مهدی فربودی
مرتضی مطهری- آشنایی با قرآن ۶
تبیان
نوشته سیمای مجرمان در قیامت اولین بار در بامداد پدیدار شد.