رئیس سازمان غذا و دارو:
ورزشکاران مراقب مکمل های قاچاق باشند/سهم ایران از بازار مکمل
تاریخ انتشار : یکشنبه ۲۱ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۲۳:۱۸
مکمل های قاچاق
معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو، حجم بازار رسمی مکمل ها در کشورمان را ۱۷۵۰ میلیارد تومان اعلام کرد.
وی افزود: بازار رسمی مکملها در کشورمان ۱۷۵۰ میلیارد تومان است که یک چهارم آن سهم تولید داخل و ۷۵ درصد سهم واردات است.
دیناروند با عنوان این مطلب که سهم تولید مکملها در داخل رو به افزایش است، ادامه داد: ۱۵ درصد سهم بازار مکملها برای ورزشکاران است.
رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به بازار قاچاق مکمل ها به خصوص مکملهای ورزشی، گفت: دو نگرانی در ارتباط با قاچاق مکملها وجود دارد. اول سوءاستفاده است. یعنی ادعایی درباره یک مکمل مطرح میشود که درست نیست. دومین نگرانی، تقلب در مکملها است که فرآوردههای غیر مجاز در آنها استفاده می شود.
دیناروند با اشاره به مصرف مکمل در بین ورزشکاران، تاکید کرد: خطر مصرف مکمل های قاچاق و تقلبی برای ورزشکاران دوچندان می شود، چون ممکن است فرآوردههای غیر مجاز را به آنها اضافه کنند که خطر این تهدید برای ورزشکاران حرفهای بسیار زیاد است و ممکن است زندگی حرفهای آنها دچار مشکل شده و باعث شود تا آخر عمرش از انجام ورزش حرفهای محروم شود.
وی با اشاره به امضای تفاهمنامه میان سازمان غذا و دارو و وزارت ورزش و جوانان، افزود: امضای این تفاهم نامه کمک میکند تا امکانات ما و وزارت ورزش بسیج شود و از سلامت ورزشکاران مراقبت کند.
دیناروند گفت: در زمینه بحث کنترل دوپینگ و تجهیز آزمایشگاه دوپینگ نیز ما آمادگی لازم را داریم تا با استفاده از ظرفیت آزمایشگاهها ی سازمان غذا و دارو بتوانیم به کنترل دوپینگ در کشور کمک کنیم.
جام جم سرا به نقل از ایسنا:امیرحسین جمشیدی افزود: اگرچه مکمل و دارو از نظر مواد موثره شبیه هم هستند که به عنوان نمونه در مورد ویتامینها اگر دوز آن از یک حد بالاتر رود دارو تلقی میشود اما هیچ گاه نباید بر روی بسته بندیهای مکملها ازعنوان داروی پیشگیری از فلان بیماری استفاده شود.
جمشیدی در تعریف مکمل گفت: به فرآوردهای که هیچ ادعایی در خصوص تشخیص، پیشگیری، درمان و نوتوانی بیمار ندارد مکمل گفته میشود، لذا طبق قانون هرمحصولی ادعای درمان کند باید در گروه دارو در مورد آن بررسی و مطالعه بالینی صورت گیرد.
وی راهکار سازمان غذا و دارو برای کاهش مصرف مکملها را راهکارهای پیشگیرانه درباره صحت، سقم و اثربخشی مکملها عنوان و تصریح کرد: سازمان غذا و دارو در این بخش برنامهریزیهای زیادی دارد که به عنوان نمونه میتوان به ملزم کردن صاحبان پروانه به رعایت ضوابط مربوط به شرایط بهینه تولید و کنترلهای قبل، حین و پس از تولید و مطالعات کنترل کیفی در سطح بازار اشاره کرد.
مدیر کل نظارت و ارزیابی فراوردههای طبیعی و مکمل سازمان غذا و دارو خاطر نشان کرد: تصویب دستورالعملهای مرتبط با تولید قراردادی مکملها توسط صاحبان پروانه با رعایت ضوابط اعلام شده و لغو مجوز فراوردههای مکمل غیرلازم یا مضر سلامت جامعه از دیگر برنامههای سازمان غذا و دارو در این بخش است.
جمشیدی اظهار داشت: راهکار های دیگری که نیاز به برنامهریزیهای اساسی و درازمدت دارند شامل مبارزه سیستماتیک و هدفمند با تبلیغات فریبنده در سطح داخل و خارج از کشور مانند مجلات و شبکههای ماهوارهای، مبارزه با واردات بیضابطه و غیرقانونی یا همان قاچاق این محصولات با کمک نیروی انتظامی و مهمتر از همه بالا بردن فرهنگ مصرف خصوصا مصرف منطقی مکملها از طریق اطلاع رسانیهای موثر است.
بنابر اعلام پایگاه اطلاع رسانی سازمان غذا و دارو، وی گفت: در آیندهای نزدیک فهرست مکملهای مورد تایید و دارای پروانه را به تفکیک ساخت یا واردات اطلاع رسانی خواهیم کرد.
جمشیدی با بیان اینکه یک اصل کلی درباره تهیه دارو وجود دارد وآن اینکه حتما باید با نسخه و فقط از داروخانهها تهیه شوند، افزود: اما در مورد مکمل اگرچه ارائه نسخه ضرورت ندارد اما باید از داروخانه تهیه شود که رعایت این مسئله بسیاری از مشکلات را برطرف خواهد کرد.
مدیرکل نظارت و ارزیابی فراوردههای طبیعی و مکمل سازمان غذا و دارو با تاکید براینکه برای مصرف مکمل نیز باید همانند دارو به پزشک مراجعه کرد، اظهار داشت: در باشگاههای بدنسازی و آرایشگاههای زنانه بسیار دیده شده که افراد عامی اقدام به تجویز و پیشنهاد مکمل میکنند که آسیبهای ناگواری متوجه مصرف کننده میشود.
جمشیدی با توصیه به مردم در خصوص استفاده از مکملها گفت: طبق آئین نامهها و قوانین موجود تبلیغ دارو، مکمل دارویی گیاهی در معابر عمومی و در رسانههای غیرتخصصی ممنوع است.
وی در خصوص اینکه مصرف کدام مکملها بیشتر است، تصریح کرد: مکملهای مربوط به قد و وزن همچون چاقی و لاغری و مکملهای جنسی مصرف بیشتری در بین هموطنان دارند.
وی ادامه داد: تهیه انواع مکملها در موارد خاص به شرطی است که آحاد جامعه را گمراه نسازد. به عنوان مثال اکنون برخی از بیلبوردهای معابر عمومی و حتی مراکز تفریحی ورزشی این محصولات را تبلیغ میکنند که در آنها ادعاهای درمانی دیده میشود اما بهتر و شایسته است هموطنان فریب تبلیغات ماهوارهای را نخورند و آگاه باشند که نظام درمانی کشور دارای مجوز قانونی است و بهترین راهنما برای تامین و پایداری سلامت آنها محسوب میشود.
جم جم سرا: عنصر آهن از جمله عناصری به شمار میرود که در تمام سلولهای بدن وجود دارد و بیشترین میزان آن در گلبولهای قرمز خون دیده میشود. گلبولهای قرمز خون اکسیژن را از ریهها به دیگر اعضا و بافتهای بدن منتقل میکنند. آهن هم از مواد مغذی دریافتی انرژی تولید کرده و در انتقال پیامهای عصبی که فعالیت بخشهای مختلف بدن را با یکدیگر هماهنگ میکنند مشارکت دارد.
به گزارش هلثلاین، در صورتی که میزان اضافهای از آهن جذب بدن شود، بدن آن را برای استفادههای بعدی ذخیره میکند. با این حال، در شرایط خاصی، لازم است مکمل آهن به رژیم غذایی افزوده شود که مهمترین آنها به شرح زیر است:
1. ابتلا به آنمی (کمخونی) نارسایی آهن:
در صورتی که به آنمی نارسایی آهن مبتلا باشید میزان کافی آهن در گلبولهای قرمز وجود ندارد تا اکسیژن مورد نیاز سلولها و بافتها تامین شود. از جمله علائم کم خونی شامل خستگی، ضعف، احساس گیجی و سختی در تمرکز هستند. همچنین از جمله عوامل شایع در بروز آنمی میتوان به قاعدگی، زخم دستگاه گوارش، سرطان دستگاه گوارش، از دست رفتن خون ناشی از جراحت یا اهدای خون و نیز خونریزی دستگاه گوارش ناشی از مصرف طولانی مدت داروهایی همچون آسپرین و ایبوپروفن اشاره کرد.
2. بارداری:
زنانی که باردار نیستند روزانه به مصرف 15 تا 18 میلی گرم آهن نیاز دارند در حالی که این مقدار در زنان باردار بیشتر است. طبق اعلام موسسه ملی سلامت، میزان مجاز آهن برای زنان باردار روزانه 27 میلی گرم است.
3. بچهدار شدن:
زمانی که جنین داخل رحم مادر در حال رشد است آهن مورد نیاز خود را از بدن مادر جذب و آن را ذخیره میکند. این ذخایر در مدت شش ماه نخست تولد مورد استفاده قرار میگیرد زیرا شیر مادر حاوی میزان کافی آهن نیست و به همین دلیل به زنانی که تازه صاحب فرزند شدهاند مصرف مکمل آهن توصیه میشود.
4. قاعدگی:
فرآیند قاعدگی ذخایر انرژی بدن را از بین میبرد. طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری امراض آمریکا 9 درصد از زنان و دختران 12 تا 49 سال از فقر آهن رنج میبرند.
5. ورزش:
افرادی که به طور مرتب ورزشهای فشرده و سنگین انجام میدهند نسبت به افرادی با میزان فعالیت بدنی کمتر 30 درصد، آهن بیشتری لازم دارند.
6. کمبود دائمی آهن در بدن:
افرادی که به طور مرتب خون از دست میدهند نیاز دارند از مکملهای آهن مصرف کنند. اهدا کنندگان خون یا افراد مبتلا به خونریزی گوارشی بیشتر در معرض خطر هستند.
7. دیالیز:
در افرادی که کلیههایشان دیالیز میشود نیاز به آهن اضافی وجود دارد زیرا بدن، هنگام دیالیز مقداری خون از دست میدهد. همچنین در رژیم غذایی این بیماران میزان آهن دریافتی محدود است. علاوه بر این برخی داروهای تجویزی برای این بیماران با فرآیند جذب آهن تداخل پیدا میکند.
8. مصرف داروهای کاهنده جذب آهن:
برخی داروهای خاص در توانایی بدن برای جذب آهن خلل ایجاد میکنند. این داروها شامل برخی آنتی بیوتیکها و آنتیاسیدها هستند. از جمله دیگر داروها میتوان به رانیتیدین و امپرازول، بازدارندههای آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسینوژن برای فشارخون بالا، داروی کلستیپول و کلستیرامین اشاره کرد.
9. ابتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی:
بررسیها نشان میدهد کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی میتوانند از مصرف مکملهای آهن بهره ببرند. در یک مطالعه نشان داده شد 89 درصد این کودکان دچار کمبود آهن هستند.
10. سرفههای مرتبط با مصرف بازدارندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین:
پزشکان برای درمان بیماریهای مختلف مثل بیماری قلبی، فشارخون بالا، دیابت نوع دو و بیماری خفیف کلیوی، بازدارنده ACE تجویز میکنند که سرفههای خشک یکی از عوارض مصرف این داروست. بررسیها حاکی از آن است که مصرف مکملهای آهن میتواند به طور چشمگیر میزان سرفه را در افراد مصرف کننده بازدارندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین کاهش دهد. (ایسنا)
در حالی که در بیشتر مواقع تنها عوارض مصرف بیرویه و غیرضروری ویتامینها هدر دادن پول است و ویتامین مازاد بدن به راحتی از راه ادرار دفع میشود اما مصرف میزان افراطی ویتامینهای غیرضروری با پیامدهای جدی برای سلامتی همراه است. گاهی افراد با این سوال روبرو میشوند که آیا مصرف زیاد مکملهای ویتامینی میتواند کشنده هم باشد؟
مدیکال دیلی طی مقالهای که دراینباره منتشر کرده، آورده است: ویتامینها ترکیبهای ارگانیکی به حساب میآیند که میزان محدودی از آنها برای سلامت بدن ضرورت دارد. بدن به طور معمول میزان ضروری آنها را از طریق رژیم غذایی دریافت میکند اما در برخی مواقع فرد با کمبود ویتامینها مواجه میشود که البته تشخیص آن به عهده متخصص و پس از انجام آزمایشات لازم است.
«ماریسا پولئو»، متخصص تغذیه از پنسیلوانیا گفت: مصرف میزان زیادی از ویتامینها و مکملها پیامدهای منفی به دنبال دارد. اگرچه بسیاری از ویتامینهای قابل حل در آب زمانی که به میزان زیادی مصرف شوند دفع میشوند اما انواع دیگر آنها در بدن باقی میمانند. این ویتامینها میتوانند سمی شوند و عوارض جانبی جدی برای بدن داشته باشند. عوارض مصرف بیرویه برخی از پرمصرفترین ویتامینها به شرح زیر است:
- آهن:
کمخونی بیماری است که به دلیل نبود میزان کافی گلبول قرمز در خون بوجود میآید. گلبولهای قرمز مسئول رساندن اکسیژن کافی به بافتهای بدن هستند. این کمبود در میان زنان شایع تر است و میتواند موجب بروز علائمی همچون خستگی و احساس کسالت شود. پزشکان به افراد توصیه میکنند خود اقدام به تشخیص این بیماری نکرده و به خصوص از خوددرمانی پرهیز کنند. مازاد آهن غیرضروری در بدن انباشته میشود و میتواند به سطح سمی افزایش پیدا کند. همچنین زیاده روی در مصرف آهن با گذشت زمان موجب تغییر رنگ پوست، بزرگ شدن کبد، درد شکمی، ریتم نامرتب قلب و عوارض دیگر می شود.
در زنان باردار مصرف میزان فزایندهای از آهن شایع است. یک تحقیق در هند نشان میدهد مصرف بالای آهن در زنان سالم میتواند به مشکلاتی همچون تولد نوزاد با وزن پایین، تولد نوزاد نارس، رشد ناقص جنین منجر شود.
پزشکان به افراد توصیه میکنند به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن 20 میلی گرم آهن مصرف کنند و مصرف میزان بیشتری از آن میتواند منجر به درد شکم، استفراغ، تند شدن نفس و حتی کما شود.
- ویتامین C:
این ویتامین بدون شک یکی از شناختهشدهترین و پرمصرفترین انواع ویتامینها به حساب میآید. کمبود ویتامین C موجب از دست رفتن دندان، آکنه، خستگی و حتی مرگ میشود. همچنین مصرف ویتامین C میتواند با سرماخوردگی مقابله کند. توصیه میشود تامین ویتامین C مورد نیاز بدن از طریق مصرف مواد خوراکی حاوی آن تامین شود. به گفته پزشکان مصرف پیش از حد ویتامین C خطری را متوجه فرد نمیکند. به طور معمول محدوده مصرف ویتامین C حدود 2000 میلیگرم در نظر گرفته میشود. اگرچه مصرف زیاد این ویتامین کشنده نیست اما افرادی که در طول یک روز این میزان ویتامین را مصرف میکنند ممکن است دچار علائمی چون استفراغ، سردرد، بیخوابی و ترش کردن شوند. هرچند مصرف بیش از 1000 میلی گرم از این ویتامین نیز میتواند منجر به اسهال شود.
- ویتامین A:
این ویتامین به دلیل تاثیرگذاری بر قدرت بینایی شناخته شده است. همچنین به شکل گیری و حفظ سلامت پوست، دندان، بافت اسکلتی و نرم بدن کمک میکند. بررسیها حاکی از آن است افرادی که میزان کافی ویتامین A دریافت نمیکنند بیشتر مستعد بیماریهای عفونی و اختلالات بینایی هستند. با این حال مصرف بیش از حد ویتامین A با عوارض جانبی همچون حالت تهوع، اسهال، استفراغ، از دست رفتن اشتها، خستگی، سردرد، تاری دید، درد استخوان، از دست رفتن مو و آسیب دیدن کبد همراه است. حتی مقدار زیاد آن در افراد سیگاری خطر بروز سرطان ریه را تشدید میکند. یکی از مشکلات مصرف بیش از حد ویتامین A این است که میزان مازاد آن از بدن دفع نمیشود بلکه در کبد انباشت میشود.
- مولتی ویتامینهای پاستیلی میوهای:
بررسیها نشان میدهد مصرف میزان بالایی از این نوع ویتامینها برای سلامت خوب نیست. به طور کلی مصرف بیش از حد مولتیویتامینها به خودی خود خطرناک است حتی اگر به شکل مولتیویتامینهای پاستیلی میوهای باشد که اغلب نیز برای اطفال تجویز میشوند.
بنابراین گاهی مصرف بدون کنترل و نظارت یک ویتامین ساده میتواند فرد را تا مرز کُما ببرد و جان او را به خطر بیاندازد. پس نوبت بعد اگر تصمیم گرفتید مکمل ویتامینی بخرید توصیه میکنیم برای این که سلامت خود را به خطر نیاندازید حتما به یک متخصص مراجعه کرده و طبق تجویز او، ویتامین مصرف کنید. (ایسنا)
ماده متیل فنیلتیلامین (BMPEA) که به عنوان محرک در بعضی مکملهای غذایی ورزشکاران برای افزایش کارایی و کاهش وزن وجود دارد. در بعضی از افرادی که این مکمل را قبل از انجام ورزش شدید مصرف میکنند باعث سکته میشود.
گزارش در این زمینه در مجله سالانه «پزشکی داخلی» منتشر شد.
در این گزارش آمده است: یکی از ورزشکاران زنی که کاملا در سلامت به سر می برد، 45 دقیقه بعد از شروع ورزش عادی خود که شدت زیادی داشت احساس بیحسی در دست چپ میکند. او اعلام میکند که قبل از ورزش از مکمل استفاده کرده است. آنالیزهای آزمایشگاهی نشان میدهد که این مکمل حاوی BMPEA بوده اما در لیستی که روی برچسب مکمل آمده وجود این ماده اعلام نشده است.
انجمن غذا و داروی آمریکا به ورزشکاران هشدار داده است که مصرف BMPEA خطرناک است. این ماده مصنوعی است، اما در بسیاری از مواقع به عنوان مادهای طبیعی به فروش میرسد.
ماده BMPEA در بوته «واچلیاریگیدولا» وجود دارد. این بوته نوعی اقاقیا است که خوردن آن نیز به همین دلیل توصیه نمیشود.
یکی از پزشکان دانشگاه هاروارد میگوید: مکملهای غذایی به صورت قانونی حق فروش دارند. حتی اگر هیچ دلیل علمی برای موثر بودن آنها وجود نداشته باشد. این مساله باعث میشود که تولید کنندگان مکملها بدون تست داروها آنها را وارد بازار کنند. محرکهایی که تست نشوند ممکن است خطرات زیادی برای سلامت مصرف کنندگان داشته باشند.(ایسنا)
وجود اکسیدانها تاحدی برای کارکرد سیستم دفاعی بدن لازم است. مصرف آنتیاکسیدانها گرچه با خنثیسازی اثر رادیکالهای آزاد جلوی بسیاری بیماریها و صدمهها را میگیرد اما مصرف بیش از اندازه آن، روی عملکرد سیستم ایمنی اثر منفی میگذارد و میتواند احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
بهتر است به جای مصرف مکملها اولا با اصلاح تغذیه و سبک زندگی جلوی ایجاد رادیکالهای آزاد را در بدن بگیریم و دوما از آنتیاکسیدانهای طبیعی که در میوه و سبزیجات تازه وجود دارد بهره ببریم.
صرف خودسرانه و بالای مکملها بدون تجویز پزشک و بدون در نظر گرفتن سن و جنس توصیه نمیشود. در رابطه با مصرف مکمل کلاژن اطلاعات دقیقی در دسترس نیست اما بهتر است در این مورد نیز حد مجاز مصرف را رعایت کنید. (دکتر سعید حسینی - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران/سلامت)
محققان دانشگاه ویسکانسین در ایالات متحده بیش از ۲۰۰ زن یائسه را در یک مطالعه جدید در مورد مزایای مصرف دوز بالای مکمل ویتامین D مورد بررسی قرار دادند.
در ابتدای مطالعه، هیچ کدام از شرکت کننده ها پوکی استخوان نداشتند، اما سطح ویتامین D در سرم خون در آن ها به گفته برخی کارشناسان کافی نبود.
به گزارش مهر، محققان شرکت کنندگان را به سه گروه تقسیم کردند. یک گروه دارونما مصرف کردند، گروه دیگر از مکمل ویتامین D با دوز پایین استفاده کردند و گروه سوم مکمل با دوز بالا دریافت کردند.
جذب کلسیم در زنانی که دارونما و مکمل با دوز پایین دریافت کرده بودند کاهش یافت. با این که در گروه سوم، جذب کلسیم یک درصد افزایش یافت ولی این تغییر بسیار کم بود و اثرات مفیدی نداشت.
دانشمندان اعلام کردند که بین سه گروه فوق در خصوص تراکم معدنی استخوان، عملکرد عضله و تجمع یا افت عضلانی، هیچ تفاوتی حاصل نشد.
یکی از محققان تحقیق فوق می گوید: «امروزه زنان زیادی از مکمل های ویتامین D در دوزهای مختلف استفاده می کنند و ما به آن ها توصیه می کنیم مصرف این مکمل ها را متوقف کنند. این مکمل ها هیچ فایده ای برای استخوان ندارند.»
به گزارش جام جم آنلاین به نقل از بیتوته، مکملهای مشخصی میتواند سلامتتان را بهبود ببخشند اما سایر مکملها و ویتامین ها میتواند بیاثر و حتی مضر باشند.
دکتر جان مانسون، رییس بخش پزشکی پیشگیری در بریگهام و بیمارستان زنان در بوستون، هشدار میدهد که «خریدار آگاهی» باشید.
دکتر مانسون میگوید: بسیاری از ویتامین و مکملهای موجود در بازار به دقت مورد آزمایش قرار نگرفتهاند بنابراین اندکی از مکمل ها مفید هستند. او اضافه میکند که بسیاری از ادعاها مبنی بر سالم بودن آنها بیاساس است.
7 مکملی که باید با احتیاط مصرف شوند عبارتند از:
مصرف بیش از حد کلسیم می تواند سبب بروز مشکلاتی شود
کلسیم:
* مقادیر اضافی کلسیم در رگ ها ته نشین میشود.
کلسیم برای تقویت استخوانها و سلامت قلب از اهمیت ویژهای برخوردار است، اما مصرف زیاد آن مضر است.
دکتر دنیس میلستین، مدیر پزشکی در کلینیک مایو در اسکاتلند، آریزونا میگوید، حتیالامکان کلسیم را از رژیم غذاییتان دریافت کنید.
تحقیقات نشان میدهد که بهتر است کلسیم همراه غذا جذب شود. انستیتوی ملی سلامت، روزانه ۱۰۰۰میلیگرم کلسیم برای زنان ۱۹ تا ۵۰سال و ۱۲۰۰میلیگرم کلسیم برای زنان ۵۱ ساله و مسنتر پیشنهاد میکند.
هر ۱۲۰ گرم ماست شامل ۲۰۷ میلی گرم کلسیم یعنی یک پنجم از مقدار پیشنهادی در روز میباشد. دیگر منابع سرشار از کلسیم عبارتند از شیر، پنیر، غلات غنی شده و آبمیوه.
کمبود کلسیم یا نقص کلسیم در خون بهوسیله آزمایش معمولی خون ممکن است قابل تشخیص باشد. اگر مقدار کلسیم خونتان کم است، ممکن است پزشکتان مکمل کلسیم تجویز کند.
با این حال، مصرف بیش از حد کلسیم یعنی بیش از ۲۵۰۰ میلی گرم در روز برای بزرگسالان بین۱۹ تا ۵۰ سال و بیش از ۲۰۰۰میلی گرم در روز برای افراد بالای ۵۱ سال، میتواند منجر به مشکلاتی شود.
براساس اعلان کلینیک کلولند، محققان بر این باورند که بدون مصرف ویتامین D کافی که به جذب کلسیم کمک میکند، مقادیر اضافی کلسیم به جای استخوانها در شریانها باقی میماند.
مولتیویتامینها:
* هیچ جایگزینی برای یک رژیم غذایی سالم وجود ندارد.
بسیاری از مردم بر این باورند که به مقدار کافی ویتامین و مواد معدنی را از رژیم غذایشان دریافت نمیکنند. با این حال، هنوز سودمندی کامل مکملها در هالهای از ابهام است.
مطالعات منتشر شده در اکتبر ۲۰۱۱ در مجله پزشکی داخلی بر اساس بررسی اطلاعات به دست آمده از ۴۰۰۰۰ زن بالای ۱۹ سال بود.
با کمال تعجب محققان دریافتند که به طور متوسط خطر مرگ زنانی که مکمل دریافت کردند در مقایسه با زنانی که مکمل مصرف نکردند، افزایش یافت. مولتیویتامینها در برابر سرطانهای رایج، بیماریهای قلبی و عروقی و مرگ کم تاثیر یا بیتاثیر بودند.
با اینحال، بیشتر مطالعات اخیر حاکی از فواید مصرف مولتیویتامینهاست. نتایج مطالعهای که در ژانویهی ۲۰۱۵ در مجلهی تغذیه به چاپ رسید بیش از ۸۰۰۰ مرد و زن بالای ۴۰ سال را بررسی نمود و دریافت زنانی که به مدت ۳ سال یا بیشتر مولتیویتامین مصرف کردهاند، کمتر در خطر ابتلا به بیماریهای قلبی بودند.
مصرف ویتامینهای دوران بارداری به همراه اسید فولیک، که به جلوگیری از نقائص در هنگام تولد کمک میکند، به زنان باردار اکیدا توصیه شده است.
اگر به سندرم سوء جذب مبتلا باشید، شرایطی که بدن نمیتواند ویتامینها و مواد معدنی را به طور کامل جذب کند، ممکن است پزشکتان مولتیویتامین تجویز کند. اما مانسون معتقد است برای افراد سالم، یک مکمل هرگز نمیتواند جایگزین رژیم غذایی سالم باشد.
مکمل روغن ماهی:
* ماهی یا بذر کتان را جایگزین کنید.
روغن ماهی غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ است که به عنوان غذایی برای کاهش بیماریهای قلبی معرفی شده است.
هر چند که، بیشتر شواهد دال بر آن است که مکملهای روغن ماهی فواید شبهبرانگیزی برای قلب دارند.
در مطالعهای که در می ۲۰۱۳ در نشریه پزشکی به چاپ رسید، به طور روزانه و به مدت ۵ سال به ۶۰۰۰ نفر با خطر بالای بیماریهای قلبی و عروقی، ۱۰۰۰ میلیگرم مکمل امگا ۳ دادند.
با این وجود، در پایان تحقیق شرایط گروهی که در خطر ابتلا به مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی بودند، در مقایسه با شرکتکنندگانی که دارونما مصرف کردند، چندان بهتر نبود.
پزشکان معتقدند که بهترین راه دریافت امگا ۳ از طریق غذا میباشد. بر طبق نظرات کلینیک مایو، به نظر میرسد مصرف ماهیها، که غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، نسبت به خوردن مکملها، برای سلامت قلب مفیدتر است. راهنمای رژیم غذایی انجمن قلب آمریکا خوردن دو وعده ماهی در هفته را توصیه میکند.
این انجمن خوردن یک گرم امگا ۳ در روز را برای بیماران قلبی توصیه میکند. چنانچه تریگلیسیرید بالایی دارید، ۲ تا ۴ گرم در قالب مکملهای تجویز شده توسط پزشک توصیه میشود. منابع دیگر امگا ۳ در کنار روغن ماهی عبارتند از بذر کتان، گردو و آواکادو.
خطر ابتلا به سنگ کلیه در زنان یائسه که روزانه مکمل ویتامین D و کلسیم مصرف میکنند زیاد است
ویتامین D:
* مقدار زیاد ویتامین D میتواند به کلیهها آسیب برساند.
ویتامین D جذب کلسیم در بدن را افزایش میدهد و مصرف آن به اندارهی کافی موجب سلامتی و تندرستی میشود.
مکملهای ویتامینD بسیار محبوبند، موجب تقویت استخوانها و جلوگیری از بیماریهای استخوان مانند پوکی استخوان میشود. اما در بسیاری از موارد، زنان سالمی که پس از یائسگی نیز مقدار کمی مکمل ویتامین D (حدود ۴۰۰ واحد بینالمللی، IU) مصرف میکنند در حقیقت ابدا به آنها نیازی ندارند.
مانسون اذعان میدارد که شواهد دال بر آن است که اشتیاق برای مصرف مکملهای ویتامین D در حجم بالا بسیار دیده میشود. به گفتهی مانسون، مصرف زیاد این ویتامین به شکل مکملهای مغذی ضرورتی ندارد. پس از بررسی شواهد، مشخص شد که چنانچه زنان سالم مقادیر کمی ویتامین D مصرف کنند، لزوما مانع از شکستگی استخوان آنها نمیشود.
دیدگاهها متفاوتی در ارتباط با میزان مصرف این ویتامین برای زنانی بالای ۶۵ سال، زنانی که از کمبود ویتامین D رنج میبرند یا سابقه افتادن یا پوکی استخوان دارند، وجود دارد.برای آنها تجویز مکملهای ویتامین D توسط پزشک مفید است.
کلینیک کلیولند اشاره میکند، یکی از خطرات مصرف زیاد ویتامین D در افراد سالم این است که چنانچه سطح ویتامین D خون از ۱۰۰ نانوگرم در هر میلیلیتر (نانو گرم به میلیلیتر) بیشتر شود، موجب جذب کلسیم اضافی از سوی بدن و در نتیجه سنگ کلیه شود.
نتایج منتشر شده در سال ۲۰۱۳ در ایالت متحده نشان میدهد که خطر ابتلا به سنگ کلیه در زنان یائسه که روزانه مکملهای ویتامین D و کلسیم مصرف میکنند در مقایسه با زنانی که دارونما میخورند، ۱۷٪ بیشتر است.
ویتامین D توصیه شده در روز برای افراد ۱ تا ۷۰ ساله ۶۰۰ واحد و برای افراد ۷۱ ساله و مسنتر ۸۰۰ واحد میباشد که از غذاهایی مانند سالمون، ماهی تن، شیر، قارچ و غلات غنی شده در رژیم غذایی روزانه تامین میشود.
داروی گیاهی St. john`s wort :
* از تداخلات دارویی اجتناب کنید.
این داروی گیاهی اغلب به شکل چای و یا در کپسول برای درمان افسردگیهای خفیف، اضطراب و اختلالات خواب استفاده میشود.
اگرچه برخی از مطالعات حاکی از آن است که این دارو در درمان افسردگی خفیف موثر بوده، اما مطالعهای گسترده در سال ۲۰۱۱ که از سوی انستیتوی ملی بهداشت روان صورت پذیرفت، به این نتیجه رسید که درمان گیاهی نسبت به دارونماها در کاهش نشانههای افسردگی خفیف بهتر عمل نمیکنند.
محققان اذعان دارند که بهبود نشانههای افسردگی در نتیجهی مصرف St. john wort ممکن است تاثیرات مشابهی با دارونماها داشته باشد.
انجمن سلامت امریکا گزارش میدهد که باورهای بیماران، بیش از اینکه در حقیقت چه چیزی مصرف میکنند، درمورد اینکه آنها دارونما میخورند یا داروی گیاهی بر افسردگی آنها تاثیر میگذارد. اما، دکتر میلستین میگوید: بزرگترین مشکل در مورد St. john wort تداخل دارویی آن با داروهای دیگر است.
طبق مطالعهای در که جولای ۲۰۱۴ در مجلهی پزشکی مکملها و جایگزینها آورده شد، در ۲۸٪ از مواردی که St. john wort تجویز شده بود بین سالهای ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۰ بوده، که به طرز خطرناکی با داروی ضد افسردگی و یا ضد اضطراب، داروهای استاتین و یا قرص های ضد بارداری همراه شده بود.
خوردن این داروی گیاهی میتواند تاثیر داروهای دیگر را کاهش دهد، از آن جمله قرصهای کنترل بارداری. آنچه در ارتباط با این دارو از اهمیت ویژهای برخوردار است توجه به این نکته است که پیش از مصرف St. john wort درمورد اثرات این دارو مطالعه نمائید و با پزشک خود مشورت کنید.
Kava-Kava :
* عوارض جانبی آن میتواند به کبد آسیب برساند
این گیاه از ریشهی گیاه Piper methysticum گرفته شده است و به صورت قرص برای درمان اضطراب و بیخوابی با نتایج مختلف عرضه میشود.
طبق بررسیهای انجام شده از سوی متخصصان در سال ۲۰۱۰ مشخص شد آن دسته از داروهای گیاهی که حاوی kava-kava هستند، نقش مهمی در درمان بیخوابی ایفا میکنند.
نتایجی به دست آمده از دهههای ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ نشان داد، این گیاه میتواند اضطراب را کاهش دهد و کیفیت خواب را در بیمارانی که از بیخوابی و بیقراری رنج میبرند، بهبود میبخشد.
با این حال، kava-kava میتواند عوارض جانبی بسیار جدی داشته باشد. براساس یافتهها از کتابخانه ملی پزشکی ایالت متحده، محصولاتی که عنوان kava دارند به شکل بالینی با آسیب کبدی حاد که حتی میتواند بسیار سخت و کشنده باشد، مرتبط است.
در ماه مارس سال ۲۰۰۲، سازمان غذا و داروی ایالات متحدهی دربارهی خطرات عوارض جانبی kava-kava بر کبد هشدار داد، که موجب شد مرکز ملی سلامت، تمام مطالعات روی مکملها را به حالت تعلیق درآورد.
Kava-kava با اسپاسمهای غیر طبیعی ماهیچهای همراه است و با تعداد زیادی از داروها، از جمله داروهای ضد تشنج، داروهای ضد روانپریشی و داروهای مبتلایان به بیماری پارکینسون واکنش منفی از خود نشان میدهد.
مکمل سویا:
* مراقب استروژن باشید.
توفو، tempeh و شیر سویا همگی منابع سرشاری از پروتئین، فیبر و برخی مواد معدنی هستند. همچنین برخی از زنان سویا را به شکل مکمل برای تسکین نشانههای یائسگی مصرف میکنند.
با این حال، نگرانیها درمورد مکملهای سویا افزایش یافته است، زیرا مطالعات نشان داده از آنجایی که حاوی استروژن هستند، خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش میدهند.
انجمن سرطان آمریکا اشاره میکند که تحقیق روی سویا و سرطان بسیار پیچیده، بحث بر انگیز و در حال پیشرفت است.
میلستین میگوید: چنانچه درمورد سرطان سینه نگران هستید، از مکملهای سویا و پروتئینهای حاوی سویا پرهیز نمائید. اما جذب سویا از غذاها نگران کننده به نظر نمیرسد.
به عنوان مثال، برخی افراد برای جلوگیری از ابتلا به سرماخوردگی روزانه اقدام به مصرف قرص ویتامینC میکنند.
اگرچه مصرف بیش از حد این ویتامین خطری را متوجه فرد نمیکند، اما ممکن است باعث اسهال، استفراغ، سردرد، بیخوابی و ترش کردن و مشکلات گوارشی شود.
یکی از مهمترین مکملهایی که در داروخانهها فروش بالایی دارد، مکمل کلسیم است. چون خیلیها تصور میکنند اگر هر روز قرص کلسیم بخورند، هیچ وقت دچار پوکی استخوان نخواهند شد.
دکتر علی اکبر رمضانی، متخصص تغذیه و رژیمدرمانی در گفتوگو با جامجم میگوید: درست است شیر منبع خوبی برای تامین کلسیم به حساب میآید، اما نباید این نکته را نادیده گرفت که همراه مصرف یک لیوان شیر، علاوه بر دریافت کلسیم مواد مغذی دیگری مثل فسفر، ویتامین B2 و پروتئین هم به بدن میرسد. به عبارتی هرگز با مصرف یک قرص کلسیم نمیتوانیم تمام خواص موجود در شیر را دریافت کنیم و برعکس مصرف خودسرانه آن میتواند سلامت افراد را تهدید کند.
شما نباید سراغ مکمل کلسیم بروید
به گفته دکتر رمضانی، کمبود کلسیم یا نقص کلسیم در بدن به کمک یک آزمایش معمولی خون قابل تشخیص است و اگر در چکاپهای دورهای مقدار کلسیم خونتان کم باشد، پزشکتان مکمل کلسیم تجویز خواهد کرد.
فراموش نکنید مصرف این مکملها برای افرادی که کلسیم مورد نیاز روزانه خود را با توجه به سن بالا و تغذیه نامناسب تامین نمیکنند، توصیه میشود. همچنین خانمهای باردار، بیمارانی که داروهای کورتونی با دوزهای بالا استفاده میکنند یا افراد مبتلا به پوکی استخوان به دلیل کمبود ویتامین D حتما باید بنا به تشخیص پزشک معالج مکمل کلسیم مصرف کنند.
با این حال، مصرف بیش از حد کلسیم یعنی بیش از 2500 میلی گرم در روز برای بزرگسالان تا 50 سال و بیش از 2000میلی گرم در روز برای افراد بالای 50 سال میتواند به مشکلاتی منجر شود. مثلا در افرادی که سنگ کلیه دارند یا در معرض خطر هستند مصرف بیش از حد کلسیم میتواند به مسمومیت منجر شود و عوارضی مانند رسوب کلسیم در بافتهای نرم بدن مانند کلیهها، ریهها، قلب و گوش را به همراه داشته باشد که در کلیهها موجب بروز سنگ کلیه، در ریهها و قلب موجب عوارض قلبی و ریوی و در گوش موجب اختلالات شنوایی میشود. از طرفی مصرف خودسرانه آن عوارض دیگری مثل سردرد، تهوع، استفراغ، ضعف، تشنگی زیاد، افزایش حجم ادرار، یبوست، تاخیر در رشد شیرخواران و اختلالات گوارشی را میتواند ایجاد کند.
از درمان ریزش مو تا بلند قدی با روی
یکی از مهمترین توصیههای شایع این روزها برای درمان ریزش مو، مصرف مکمل زینک (روی) است. والدینی هم هستند که میخواهند فرزندشان قد بلندی داشته باشد و فکر میکنند دادن مکمل روی به کودک یا نوجوانشان رشد قدی او را افزایش میدهد غافل از این که به گفته دکتر رمضانی، مصرف خودسرانه و بیرویه مکمل روی میتواند با ایجاد اختلال در جذب آهن، باعث بروز کمخونی و فقر آهن شود. بنابراین کودکانی که بدون تجویز پزشک از این مکملها استفاده میکنند بهویژه زمانی که خودشان هم زمینه کمخونی و فقر آهن داشته باشند، مشکلشان تشدید خواهد شد. مصرف مکمل کلسیم نیز در صورتی که فرد دچار کمبود کلسیم نباشد، همین وضع را ایجاد خواهد کرد و میتواند موجب بروز اختلال در جذب آهن و در نتیجه کمخونی و فقر آهن شود.
مصرف خودسرانه مکمل آهن خطرناک است
خیلیها مکملهای حاوی آهن را خطرناک نمیدانند، در حالی که مصرف خودسرانه مکمل آهن نهتنها مفید نیست، بلکه میتواند بسیار خطرناک باشد.
دکتر رمضانی با بیان این که آهن زیادی در بدن باعث ایجاد نقص سیستم ایمنی میشود و احتمال عفونت را افزایش میدهد، میافزاید: در کودکانی که بدون تجویز پزشک قرص و شربت آهن میخورند احتمال سرماخوردگی، عفونتهای دستگاه تنفسی، اسهال و عفونتهای گوارشی بیشتر خواهد شد. همچنین مصرف زیاد آهن میتواند رادیکالهای آزاد را در بدن افزایش دهد و زمینه بروز انواع سرطان را فراهم کند.
اصلاح باورهای نادرست
برخلاف باور عموم، همه افراد به مکملهای مولتی ویتامینی که در بازار وجود دارد، نیازی ندارند. در عین حال، این مکملها برای سنین و شرایط خاصی (مثل بارداری یا شیردهی) تعریف شدهاند و باید براساس توصیه پزشک و با دوز مشخص مصرف شوند. به عنوان مثال بسیاری از مکملهای ویتامینی در جذب و عملکرد داروها اختلال ایجاد میکند و این موضوع بهویژه برای سالمندانی که از داروهای متفاوتی استفاده میکنند، حائزاهمیت است. در عین حال، به گفته دکتر رمضانی برخی افراد لاغر بر این باورند مصرف انواع مکملها باعث افزایش وزنشان میشود و خطرناک هم نیست، در صورتی که هیچ مکمل ویتامین یا املاحی نداریم که حاوی کالری باشد.
بنابراین مکملهای غذایی نمیتوانند موجب افزایش وزن قابل توجهی شوند و برخی از آنها مثل مکمل روی یا مکملهایی که حاوی ویتامینهای گروه B هستند، نقش کمکی دارند و کمی اشتها را بیشتر میکنند.
یک آزمایش ساده
هر چند کمبود هر ویتامین و ریزمغذی با علائم بالینی مختلفی بروز میکند، اما گاهی اوقات هم نشانههای بارزی وجود ندارد. به همین دلیل اگر قصد بارداری دارید یا از آخرین چکاپ پزشکیتان زمان زیادی میگذرد بد نیست به پزشک مراجعه کنید تا برایتان یک چکاپ کامل بنویسد و وضعیت ویتامینها و املاح بدنتان مورد ارزیابی قرار بگیرد.
پریسا اصولی - جامجم
ریزش مو هم که مشکل همیشگیاش است. با تغییر موقعیت موها روی سر و پف دادنش سعی میکند به خودش و دیگر بقبولاند، همان آدم همیشگی است و موهایش نمیریزد. میگوید مکمل زینک (روی) مصرف میکند. دلیل هم میآورد که جایی خوانده است خاک ایران از نظر مقادیر عنصر روی ضعیف است و به همین علت آدمها دچار ریزش مو میشوند. پس باید مکمل روی مصرف کرد؛ البته این نسخهای است که خودش برای خودش پیچیده و به متخصص تغذیه مراجعه نکرده است. میگوید آدم خودش بهترین دکتر برای خودش است! چند نفر از اطرافیانتان این گونه تجویزهای تغذیهای برای خود و دیگران میکنند؟ خود شما چطور؟!