بررسی ریشههای مکیدن انگشت در کودکان نشان میدهد این عادت در نوزادان تازه متولد شده، فقط برای رهایی از احساس گرسنگی است و در 90 درصد نوزادان دیده میشود، اما به طور معمول بعد از شش ماهگی، کم و سپس ناپدید میشود. البته مشخص شده مکیدن انگشت در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند، کمتر است. گاهی نوزاد برای کسب آرامش و احساس ایمنی و گاهی نیز برای درک بهتر و تکرار لذت شیرخوردن، به گونهای غریزی انگشت خود را میمکد. در بعضی کودکان که بیش از دو تا سه سال دارند، مکیدن انگشت برای ایجاد احساس امنیت و آرامش است. این کودکان، اغلب هنگام نگرانی، ناراحتی یا خستگی انگشت خود را میمکند، اما عدهای دیگر فقط به صورت یک عادت این کار را انجام میدهند. به بیان دیگر مکیدن انگشت در برخی کودکان، امری غریزی و در برخی دیگر، اکتسابی است.
دکتر حنانه قدیریان، متخصص ارتودنسی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفتوگو با جامجم درباره اختلالات دندانی و فکی ناشی از تداوم عادت مکیدن انگشت در برخی کودکان میگوید: بیشتر کودکان حداکثر در چهار تا پنج سالگی عادت خود را ترک میکنند و زمانی که دندانهای دائمیشان بیرون آید ناخودآگاه به مکیدن انگشت پایان میدهند، اما اصرار به پیگیری عادت پس از آغاز رویش و رشد دندانهای دائمی، به بروز اختلال در رشد، شکلگیری، نظم و هماهنگی دندانها و فک میانجامد و ممکن است اعمالی چون ارتودنسی را برای اصلاح ساختار فک یا دندانها ضروری کند. بنابراین اگر بعد از شش سالگی، عادت مکیدن انگشت ادامه یابد باید مورد توجه قرار بگیرد و برای درمان آن اقدام شود.
ناهنجاریهای دندانی ناشی از مکیدن انگشت
به گفته دکتر قدیریان، مکیدن انگشت میتواند به ایجاد برخی تغییرات دندانی و فکی منجر شود. میزان تغییرات ایجاد شده میتواند بسته به طول مدت، شدت، میزان تکررعادت در شبانه روز و نیز حالتی که انگشت در دهان قرار میگیرد، متفاوت باشد.
وی میافزاید: یکی از ناهنجاریهای دندانی که با مکیدن انگشت ایجاد میشود باز ماندن دهان و فاصله افتادن میان فک بالا و پایین، بیرون زدن دندانها و استخوان فک بالا و گودی بیش از حد سقف دهان، عقب رفتن دندانهای فک پایین و باقی ماندن بلع نوزادی در افراد است. از دیگر عوارض این عادت بد دهانی، اختلالات گفتاری است به طوری که گاهی فرد در بزرگسالی نمیتواند بعضی حروف را به درستی تلفظ کند. پینه بستن انگشتان و ایجاد عفونت در اطراف ناخنها نیز از دیگر عوارض مکیدن انگشت است.
صحبت دندانپزشک با کودک
به اعتقاد بسیاری از دست اندرکاران تربیت کودک، تا خود کودک به اشتباه بودن کار خود در مکیدن انگشتان پی نبرد، اجبار یا روشهای دیگر برای ترک این عادت او کارآمدی لازم را ندارد.
دکتر قدیریان در این باره توضیح میدهد: بتدریج که زمان رویش دندانهای دائمی نزدیک میشود، سادهترین روش برای درمان عادت مکیدن انگشت، مذاکره مستقیم بین دندانپزشک و کودک است. بهتر است دندانپزشک به طور مستقیم با کودک رابطه برقرار کند و والدین سکوت کنند. حتی میتوان یک آینه به کودک داده و مشکلات دندانی را به او نشان دهیم. مهم است کودک درک کند قصدی برای سرزنش یا تنبیه وی وجود ندارد، بلکه دندانپزشک صرفا میخواهد در معالجه یک عادت زیانآور به او کمک کند. در بسیاری از موارد این برخورد بالغانه، بدون دخالت والدین برای خاتمه دادن به عادت کافی است.
این دندانپزشک میافزاید: روش دیگر درمان، شیوه یادآوری است. این روش برای کودکانی خوب است که مایلند عادت را ترک کنند، ولی به کمک نیاز دارند. یک روش موثر در این راستا بانداژ کردن انگشتی است که مکیده میشود. بیشک، ریختن فلفل و انجام کارهای تنبیهی در این روش از درمان، نتیجه بخش نیست. پس بهتر است از روش جایزه دادن استفاده کنید، در این روش هر روز در قبال تکرار نکردن عادت یک جایزه کوچک که مورد علاقه کودک باشد، به او داده میشود. حتی در بعضی موارد برای ترک کامل عادت باید با کودک مذاکره و به او قول یک جایزه بزرگ داده شود.
بهرهگیری از دستگاههای ارتودنسی
اگر هیچیک از روشهای فوق برای ترک عادت مکیدن انگشت در کودک، موثر واقع نشود و وی واقعا مایل باشد عادت را ترک کند، میتوان یک بانداژ الاستیکی را به صورت شل دور آرنج او پیچید تا مانع خم شدن بازو و مکیدن انگشت شود. این کار معمولا فقط شبها انجام میشود. البته حتما باید به کودک فهماند که این کار تنبیه نیست.
دکتر قدیریان با بیان این مطلب میگوید: اگر روشهای قبلی موثر نیفتاد میتوان به کودک انواع دستگاههای ارتودنسی را توصیه کرد. در این روش وسیلهای در دهان کودک قرار میگیرد که هم بهطور فیزیکی مانع انجام عادت شده و لذت مکیدن را از بین میبرد و هم به عنوان یک یادآور عمل میکند. در مواردی که اضطراب و نگرانی، علت اصلی مکیدن انگشت است نیز باید مشکل اصلی یعنی علت اضطراب را رفع کرد. به خاطر داشته باشید هرگز بر سر کودک داد نزنید. این کار فقط او را بیشتر عصبی و نگران خواهد کرد و مکیدن انگشت شدیدتر خواهد شد.
این ارتودنتیست تاکید میکند: به کار بردن کلمات و رفتارهای تند ممکن است باعث لجبازی کودک شود. برخی والدین حتی پس از آن که متوجه میشوند نهیبها و کلمات تندشان اثری بر رفتار فرزند نداشته، به جای تغییر روش، به تشدید روش روی میآورند و گاهی مجازات و تنبیه را نیز به اشتباه پیشین میافزایند. در چنین شرایطی حتی اگر والدین در ترک عادت مکیدن انگشت فرزندشان به نتیجه مطلوب برسند، اضطراب، ناراحتی و لطمات روحی و روانی به جا مانده در وی را نادیده گرفتهاند.
پریسا اصولی / جامجم
دکتر علی مرسلی در گفتوگویی در این باره گفت: «مواد غذایی اسیدی مانند ترشیها، لیمو و... میتواند یک لایه از مینای دندان را در خود حل کند و از بین ببرد و به این ترتیب دندانهای فرد را حساس کند. به همین دلیل است که توصیه میشود از مک زدن میوههای اسیدی مانند لیمو خودداری شود و بعد از مصرف آنها بلافاصله با آب دهان خود را بشویید.»
وی به دیگر عامل موثر در بروز حساسیت دندانی اشاره کرد و گفت: «وجود ترکهایی روی دندان که با چشم دیده نمیشوند هم میتواند دندانها را حساس کند. ترکها خودبهخود، در اثر ضربه یا شکستن چیزهای سفت یا عادات غلط مانند جویدن یخ، شکستن و خرد کردن غذاها و اشیای سفت با دندان ایجاد میشوند که برخی از ترکها نیاز به درمان دارند.»
مرسلی همچنین گفت: «مسواک زدن با روش غلط یا استفاده از مسواک نامناسب هم حساسیت دندان را به دنبال دارد. مسواک زدن با فشار زیاد و با ضربات افقی به همراه استفاده از مسواکهای سفت، مینای دندان را نازک و دندانهای فرد را حساس میکند. مسواک زدن با روش غلط نیز همچنین باعث افت لثه میشود و ریشه دندانها را در معرض موادغذایی با دماهای مختلف قرار میدهد. بنابراین برای پیشگیری از این مساله باید به درستی و با حوصله مسواک زده شود.»
سلامانه نوشت: این دندانپزشک با اشاره به اینکه وجود پرکردگی روی دندان هم میتواند درجاتی از حساسیت را برای آن دندان ایجاد کند، توضیح داد: «در حضور پوسیدگیها و پرکردگیهای نزدیک عصب، چون لایههای حفاظتکننده پالپ (عصب) دندان در برابر تغییرات حرارتی وجود ندارد، دندانها بیشتر حساس میشوند. بنابراین باید از خوردن موادغذایی بسیار سرد یا داغ پرهیز کرد. علاوه بر این سایش دندانها روی هم که علل مختلفی در بروز آن نقش دارد؛ اعم از مشکلات عصبی، کشیده شدن دندانها و به هم خوردن نابه جای دندانها به روی هم و حتی حضور انگلها در بدن هم به دلیل از بین رفتن مینا و عاج در اثر سایش، دندانها را در معرض حساسیت قرار میدهد.»
علی مرسلی در نهایت به نقش درمانهای دندانپزشکی در حساس شدن دندانها اشاره کرد و گفت: «درمانهای دندانپزشکی مثل پرکردگی و سفیدکردن دندانها میتواند آنها را حساس کند. سفیدکردن دندانها ممکن است تا درجاتی حساسیت ایجاد کند. شیوع آن بالا بوده و بین ۵۵ تا ۷۵ درصد است ولی این حساسیت به طور معمول موقتی است و برطرف میشود. درمانهای پریودنتال (لثه) مانند جراحی لثه هم اثر جانبی حساسیت دندانی را به دنبال دارند. حساسیت بعد از پرکردن دندان هم معمولا بعد از مدتی برطرف میشود اما گاهی ادامه این حساسیت، نیاز به درمان ریشه (عصبکشی) را موجب میشود که در این مورد دندانپزشک تصمیم نهایی را میگیرد.»
عوارض مکیدن انگشت در کودکان
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۸:۴۰
مکیدن انگشت عادتی است که در بسیاری از کودکان دیده میشود. این کار در چندماهگی کودک کاری بامزه بهنظر میرسد، اما با گذشت زمان و بزرگترشدن کودک، این مسئله یک عادت بد بهشمار میآید و اگر بعد از ششسالگى باز هم کودک مبادرت به مکیدن شست کند، نیاز به درمان و رسیدگى دارد؛ زیرا موجب بههمریختگى ردیف دندانها، فک و آرواره مىشود.
تاثیر مکیدن انگشت بر سلامت دهان و دندان کودک
مکیدن انگشت میتواند منجر به ایجاد برخی تغییرات دندانی و فکی شود. میزان تغییرات ایجادشده میتواند بسته به طول مدت، شدت، میزان تکرار عادت در شبانهروز و نیز حالتی که انگشت در دهان قرار میگیرد، متفاوت باشد. مهمترین تغییراتی که در اثر مکیدن انگشت ایجاد میشود عبارتند از:
اپن بایت قدامی (فقدان همپوشانی عمودی دندانهای جلو): به این معناست که وقتی کودک دندانهایش را روی هم جفت میکند، دندانهای جلو به هم نمیرسند؛ درنتیجه کودک مثلا در گاززدن سیب یا ساندویچ مشکل خواهدداشت.
افزایش اورجت دندانی و پروتروژن دندانهای قدامی بالا: افزایش فاصله افقی دندانهای جلوی فک بالا نسبت به دندانهای جلوی فک پایین و ایجاد شیب بیشازحد دندانهای جلوی فک بالا به بیرون.
کراس بایت خلفی: تنگشدن قوس دندانی فک بالا و جفتشدن نادرست دندانهای آسیای بالا و پایین.
این تغییرات در مجموع منجربه کاهش کارایی دندانها در جویدن غذا، نازیباشدن دندانها و چهره کودک و نیز برخی بیماریها و مشکلات مفصل فکی در بلندمدت میشود.
چگونه عادت مکیدن انگشت را در کودکان درمان کنیم؟
قبل از هر اقدامی، کودک و والدینش باید بخواهند که درمان صورت گیرد؛ وگرنه هرگونه تلاشی بیفایده است. برخی کودکان با ورود به مهدکودک یا پیشدبستانی بهدلیل فشار دوستان، عادت را کنار میگذارند. قبل از تلاش برای ترک عادت، تنشهای روحی کودک باید توسط دندانپزشک معالج ارزیابی شود. بهتر است درمان بچههایی که اخیرا تغییرات مهمی در زندگیشان داشتهاند، مثلا به شهر یا کشور جدیدی مهاجرت کردهاند، مدرسهشان را تغییر دادهاند یا والدینشان از هم جدا شدهاند، به تعویق بیفتد.
بهطور کلی چهارروش برای توقف عادت داریم:
1. مشاوره با بیمار
شامل صحبتکردن با کودک درباره عواقب ادامهدادن عادت مکیدن و بهویژه تاثیر آن برای نازیباشدن دندانها و چهره اوست. برای درک بهتر کودک، میتوان عکسی از اثر نامطلوب عادت مکیدن انگشت بر دندانها و فک را تهیه کرد و به کودک نشان داد. دیده شده که تاثیر روش مشاوره، بر کودکان بزرگتر و آنهایی که فشار جامعه را برای ترک عادت احساس میکنند، بیشتر است.
2. یادآوری کردن
برای کودکانی مناسب است که خودشان مایل به توقف عادت هستند؛ ولی به مقداری کمک نیاز دارند. در این روش باید ابتدا هدف درمان را خوب برای کودک توضیح داد؛ سپس از برخی بانداژهای چسبنده ضدآب، دستکشهای یک انگشتی یا جوراب، بهویژه در طول ساعات خواب روی انگشت یا دست کودک استفاده کرد؛ همچنین برخی محلولهای تلخ (شبیه لاک ناخن) برای این منظور در داروخانهها وجود دارند که میتوان براساس نیاز در طول روز یا قبل خواب روی ناخن انگشت کودک بهکار برد. نکته مهم این است که کودک باید درک کند هدف همه این روشها، یادآوری این موضوع به کودک است که انگشتش را در دهانش قرار ندهد. درصورتی که کودک احساس کند این روشها جنبه تنبیهی دارند، کارایی لازم را نخواهد داشت.
3. سیستم پاداش
در این روش قراردادی بین کودک یا والدین یا کودک و دندانپزشک بسته میشود. در این قرارداد بهسادگی بیان میشود کودک برای مدت خاصی، عادت را ترک میکند و در مقابل جایزهای دریافت خواهدکرد؛ بهعنوان مثال، میتوان جدولی ماهانه تنظیم و روی کمد اتاق خواب کودک نصب کرد و به ازای هر روز که کودک عادت را ترک کرد، یک ستاره در محل مربوط روی جدول چسبانید و بهازای هر پنج ستاره، یک جایزه ویژه برای وی درنظر گرفت و همزمان با این کار، کودک را بهصورت کلامی هم تشویق کرد. روش پاداش درصورتی که با درمان یادآوری تلفیق شود، تاثیر مفید بیشتری دارد.
4. پلاکهای عادتشکن
درصورتی که عادت، پس از کاربرد درمانهای یادآوری و پاداش، همچنان ترک نشود، ولی کودک واقعا مایل به ترک آن است، میتوان از این درمان استفاده کرد. در این روش وسیلهای ثابت در دهان کودک قرار میگیرد که هم بهطور فیزیکی مانع انجام عادت میشود و لذت مکیدن را از بین میبرد و هم بهعنوان یک یادآور عمل میکند. جهت ترک کامل عادت، بهطورمعمول این وسایل باید حداقل بهمدت ششماه استفاده شوند.
توصیه شده برای پیشگیری از عوارض ناشی از مکیدن، بعد از سن دوسالگی، از انجام عادت توسط کودک ممانعت بهعمل آید. از آنجا که روشهای درمانی ذکرشده برای کودکان بالای چهارسال مناسبتر است، پیشنهادشده برای کودکان سه تا چهارسالهای که عادت مکیدن انگشت دارند، پستانک جایگزین شود؛ چراکه مکیدن پستانک در مقایسه با انگشت، هم عوارض کمتری دارد و هم ترک آن راحتتر است.
مرجع : روزنامه نسل فردا
مکیدن انگشت بعد از 6 سالگى مى تواند مشکلات جدى در زمینه دندان ها، لثه و آرواره به وجود آورد.
مک زدن هاى با فشار کودک به شست یا انگشتش در طول روز و شب، موجب جلو آمدگى دندان ها و ناهنجارى هاى استخوان فک او مى شود.
دندان هاى ردیف بالا به سمت بیرون کشیده مى شوند و دندان هاى ردیف پائین نیز به سمت داخل دهان کج مى شوند.
اما سؤال بسیارى از والدین این است که چگونه مکیدن یک انگشت کوچک مى تواند موجب ناهنجارى شدید آرواره شود؟
علت آن است که استخوان بندى کودک تا قبل از 8 سالگى بسیار نرم و شکل پذیر است. متأسفانه زمانى که کودک به مدت طولانى انگشتش را مى مکد، در شکل ظاهرى آرواره خود تغییر به وجود مى آورد.
اگر کودکى نتواند عادت شست مکیدن خود را تا قبل از آن که دندان هاى دائمی ردیف جلویى او در نیامده ترک کند، ممکن است در مدت چند ماه فک و آرواره او آسیب جدى ببیند.
علاوه بر آن، مکیدن شست یا انگشت مى تواند موجب نارسایى هاى کلامى (تلفظ اشتباه حرف هاى «ف» و «و»)، اختلال در جویدن، نوک زبانى صحبت کردن، اختلالات گفتارى (مثل لکنت زبان ، مِن مِن کردن و…)، خرخر کردن و باز ماندن دهان کودک شود.
از آن جایى که بعد از چند سال مکیدن انگشت ، حالت آرواره و صورت کودک دچار به هم ریختگى مى شود، بر خودپنداره او نیز تأثیرى منفى خواهد داشت.
مکیدن شست یا جویدن ناخن از عادتهای کودکانهای نیست که مورد علاقه والدین باشد. این عادتها اما به احتمال در تقویت سلامت کودکان مؤثر هستند.
به گزارش دویچه وله، پژوهشی جدید میگوید مکیدن انگشت یا جویدن ناخن در کودکی میتواند دلیل مقاومت بدن در برابر آلرژیها باشد. این تحقیق نظریهای را تقویت میکند که میگوید بدن کودکان رشدیافته در محیط آلوده، نسبت به آلرژیها مقاومتر اسـت.
مکیدن شست یا جویدن ناخن از عادتهای کودکانهای نیست که مورد علاقه والدین باشد. این عادتها اما به احتمال در تقویت سلامت کودکان مؤثر هستند. بر پایه یک پژوهش درازمدت دانشمندان نیوزیلندی، بدن کودکانی که شست خود را میمکند یا ناخن خود را میجوند در مقایسه با کسانی که در کودکی این عادتها را کنار میگذارند، در برابر آلرژیها به مراتب مقاومتر اسـت.
به اعتقاد دستاندرکاران، نتایج این تحقیق احتمال درستی نظریهای را تقویت میکنند که بر اساس آن انسانهای رشدکرده در محیط آلودهتر، در برابر آلرژیها مقاومترند. بر این اساس، آلودگیها ممکن اسـت در پی مکیدن شست یا جویدن ناخن وارد بدن کودک شوند.
بنا بر پژوهش یادشده، در میان بیش از هزار فرد ۱۳ ساله، ۴۹ درصد کسانی که در کودکی نه ناخن جویده و نه شست مکیده بودند، دستکم به یک محرک واکنش آلرژیک نشان دادهاند. در میان آزمایششوندگانی که در کودکی به یکی از این دو عادت داشتهاند، ۳۸ درصد واکنش آلرژیک نشان دادهاند؛ در میان آنهایی که در کودکی هم ناخن میجویدهاند و هم شست میمکیدهاند، تنها ۳۱ درصد به آلرژی مبتلا هستند.
سرپرست تیم پژوهشی از دانشگاه اُتاگو نیوزیلند معتقد اسـت: «نتایج پژوهش این نظریه را تقویت میکند که ارتباط با میکروبها در سنین پایین احتمال ابتلا به آلرژی را تحدید میکند.» باب هنکوکس در عین حال به نکته مهمی اشاره میکند: در بررسیها تنها پوست افرادِ موردِ آزمایش رصد شد؛ در گونهای از آلرژیها – مانند التهاب آلرژیک مخاط بینی – که در آنها نشانههای آلرژی تنها روی پوست پدیدار نمیشوند، در همه افراد مورد آزمایش – چه کسانی که ناخن میجویدند و شست میمکیدند و چه دیگران – درصد ابتلا به آلرژی یکسان بود.
مبتکران این پژوهش یادآوری میکنند: «ما نمیگوییم کودکان را بایست به در پیش گرفتن چنین عادتهایی ترغیب کرد، زیرا میزان واقعی تأثیر مثبت این عادتها بر سلامتی هنوز مشخص نیست».
پژوهشگران در این تحقیق هزار و ۳۷ کودک پنج، هفت، ۹ و یازده ساله را به گروههایی که شست میمکند، ناخن میجوند یا هیچیک از این عادتها را ندارند، تقسیم کرده و آنها را زیر نظر گرفتند. زمانی که کودکان به ۱۳ سالگی رسیدند، از نظر ابتلا به آلرژی آزمایش شدند. آزمایش در سن ۳۲ سالگی تجدید شد.
عصر ایران