جام جم سرا: وجود حساسیت‌های پیشگیرانه والدین درباره فرزندان یکی از مشکلات دیرینه رابطه والدین و فرزندان است و چنین دیالوگ‌هایی بین فرزندان و والدینشان بار‌ها و بار‌ها شنیده میشود. پدر و مادر‌ها از سویی معتقدند که به عنوان والدین موظف به کنترل فرزندشان هستند و از سوی دیگر نوجوانان و جوانان هم معتقدند که این کار با کسب استقلال و شکل گیری هویت مردانه و زنانه آنها منافات دارد. حال سوال اینجاست که کدام درست می‌گویند؟
ارتباط موثر والدین با جوان
نکات بسیاری در نحوه برخورد با فرزندان در سن جوانی مطرح شده است که در تمامی آنها می‌توان به چند نکته مشترک رسید: احترام متقابل و دادن مسئولیت به جوان، اجازه تصمیم گیری و پذیرش تبعات آن. با این حال در ادامه چند توصیه کاربردی دیگر برای رفتار با جوان که کمتر شنیده شده است، ارائه خواهد شد.
به شخصیت جوان احترام بگذارید
والدین گرامی باید بدانند که هر قدر به فرزندانشان سخت بگیرند و به عبارتی بخواهند، راه را از چاه به آنها نشان دهند بدون احترام گذاشتن به شخصیت آنها نه تنها هیچ نتیجه‌ای نخواهند گرفت بلکه باعث پیامدهای ناگوار دیگری نیز خواهند شد. بعضی از والدین از این شکایت می‌کنند که فرزندانشان با آنها غیر محترمانه برخورد می‌کنند که اگر دقت کنند، فرزندان آنها سال‌ها در حال تماشا و ضبط چنین رفتارهایی در منزل بوده‌اند، رفتار والدین با یکدیگر یا با دیگر اعضای خانواده یا فامیل یکی از دلایل رفتارهای اشتباه جوانان با خانواده‌شان است.
البته ناگفته نماند ریشه تمام بد اخلاقی فرزندان، تنها و به طور کامل در رفتار عینی و آشفته والدین نیست؛ برای مثال وجود تبعیض سهوی و ناآگاهانه بین فرزندان به دلایل مختلف موجب خشم فرزند میشود و حتی رابطه بین فرزندان را نیز به هم می‌زند در صورتی که از نظر والدین هیچ خطایی در نحوه برخورد با فرزندشان مرتکب نشده‌اند ولی در واقع این گونه نیست.
به جوانتان مسئولیت بسپارید
هر قدر هم به جوانان احترام بگذارید و محبت بی‌دریغ ارزانیشان کنید ولی به آنها مسئولیت‌هایی در حد توانشان نسپارید، نه تنها موفقیت آنها را در آینده تضمین نمی‌کنید بلکه موجب پر توقع شدن و به زبان ساده، لوس شدن آنها می‌شوید. متاسفانه بعضی والدین به دلایل مختلف از جمله تعجیل در انجام امور، احساس تجربه داشتن و بی‌تجربه بودن جوانان، ترس از خطای جوان و هدر رفتن وقت و سرمایه در حوزه‌های تحصیل، شغل و ازدواج بار‌ها به جای فرزندانشان تصمیم می‌گیرند. والدین باید توجه داشته باشند، بیشتر جوانان به طور غریزی از این چالش‌ها استقبال می‌کنند و به شدت دوست دارند، توان و هوش حل مسئله خود را بیازمایند.
ارتباط دستوری به شکست می‌انجامد
یکی از تدابیری که در راستای بهبود ارتباط با جوانان به خانواده‌ها توصیه میشود، تغییر چارچوب روابط در دوره جوانی در قیاس با دوره قبل از جوانی (نوجوانی و کودکی) است. در دوره کودکی، خانواده‌ها با کودکان رابطه‌ای برقرار می‌کنند که مشتمل بر امر و نهی هاست و در برگیرنده دستورات مشخصی از انضباط و رعایت موازین اخلاقی است.
لازمه برقراری این نوع رابطه، آن است که خانواده‌ها در موضع بالا و حاکمیت و کودک در موقعیت فردی که دستورات مشخصی را دریافت می‌کند، قرار بگیرد و به عبارت دیگر رابطه والدین و کودک رابطه‌ای است عمودی یعنی مشتمل بر ارتباطات دستوری و تحکمی که از بالا به پایین اعمال میشود. چنین چارچوبی از دوران بلوغ به هم می‌ریزد و رابطه موجود باید به رابطه مطلوب که رابطه‌ای افقی است، تغییر کند.
در چنین وضعیتی، والدین به جای اینکه از موضع بالا به پایین برخورد کنند، خود را در سطحی مساوی با نوجوان خویش قرار می‌دهند و رابطه به جای آنکه دستوری و تحمیلی باشد، رابطه‌ای است بر اساس همدلی، تفاهم و درک وضعیت نوجوان که مطلوب‌ترین نوع چارچوب ارتباطی محسوب میشود.
ارتباط موثر جوان با والدین
گاهی والدین پر از مهر و محبت که عمری برای رشد و پیشرفت فرزندانشان عاشقانه تلاش داشته و دارند، نمی‌دانند به چه زبانی به شما بفهمانند که بعضی کار‌هایتان اشتباه است. والدین که قصدی جز ایفای نقش والد بودن ندارند، در نهایت در برابر اشتباهات شما به این جمله بسنده می‌کنند: «ان شاء ا... خودت یک روزی پدر (یا مادر) می‌شوی و می‌فهمی که قصد ما چیست»
هدف خیر پدر و مادرتان را بپذیرید
مطمئن باشید هیچ فردی در این دنیا به اندازه والدینتان نگران شما نیست ولی گاهی این نگرانی سهواً و از روی بی‌اطلاعی، افراطی و کنترل گرانه میشود و ظاهر خوبی ندارد. پس هرگز به والدین خود حرف‌هایی نزنید مبنی بر اینکه شما مرا دوست ندارید و برای شما اهمیتی ندارم و یا اینکه شما قصد آزار و شکنجه مرا دارید زیرا باعث دل شکستگی آنها می‌شوید.
در کنار والدینتان باشید نه مقابلشان
بنابراین تلاش کنید به جای اینکه در مقابلشان قرار بگیرید در کنارشان باشید و در برابر رفتارهای کنترل گرانه‌شان به قصد و انگیزه‌شان اشاره کنید که جز خیر نیست ولی به نحوه ابراز آن ناخرسندید و اگر می‌خواهید تاثیر گذار باشید، نحوه گفتار زبانی شما بهتر است نشانه‌های احترام و تمایل به انجام کارهای درست را با خود داشته باشد تا مقاومت. این نکته را فراموش نکنید.
بازهم انتخاب با شماست...
جوان باهوش و زیرک با قدری خویشتن داری در مقابل والدین، محیط خانوادگی پر از مهر، احترام، پیشرفت و گاهی بحث و نقد را به جای محیطی پر از قهر، خشم و جر و بحث‌های بی‌حاصل یا احترام از روی ترس و نیاز فراهم می‌کند. با این حال، بازهم انتخاب با شماست که چگونه رفتار کنید...! (خراسان)