جای خالی دروس همسرداری در مدارس

جام جم سرا: دکتر مهدی بیاتی با اشاره به مراجعه برخی جوانان به سایت‌های همسریابی اظهار کرد: متاسفانه چون جوانان در زمینه ازدواج و همسرداری اطلاعات لازم را ندارند، به اینگونه سایت‌ها مراجعه می‌کنند، این در حالی است که سایت‌های همسریابی به منظور کسب درآمد فعالیت می‌کنند و بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند.

این روان‌شناس افزود: آمار طلاق همچنان بالاست و برخی افراد با وجود چند سال دوستی و عشق‌ورزی به یکدیگر یک یا دو ماه پس از ازدواج برای طلاق به دادگاه‌های خانواده مراجعه می‌کنند؛ البته تمایل به جدایی بین دختران و پسرانی که نسبت نزدیک خانوادگی دارند را هم مشاهده می‌کنیم و مشکل اصلی آن است که این زوجین آگاهی کافی در زمینه ازدواج و زندگی مشترک را ندارند. (ایسنا)

اصول همسرداری از نگاه اسلام‌ [+آیات و روایات]

رسول گرامی اسلام و ائمه اطهار، قرآن مجسم هستند. شخصی به نام «سعد بن هشام» روایت کرده است: به دیدار همسر پیامبر رفتم و از اخلاق رسول خدا (ص) پرسیدم او گفت: آیا تو قرآن نمی‌خوانی؟ گفتم چرا. گفت: اخلاق رسول خدا (ص)، قرآنی است.
نخستین سنگ بنای نهاد مقدس خانواده، با پیوند زن و مرد آغاز می‌شود و در نتیجه، اولین مسئولیت نیز از همین پیوند و رابطه شکل می‌گیرد. زن و شوهر به محض پیوند مشترک، مسوولیت‌هایی برایشان به وجود می‌آید که اگر به درستی عمل کنند، محیط خانواده و در نتیجه اجتماع، یکپارچه لبریز صفا و صمیمیت می‌شود و رنگ معنویت می‌گیرد.

تعریف همسرداری

مفهوم عام همسرداری یعنی زن‌داری و شوهرداری است، بنابراین محتوای این نوشتار، منشوری برای همه زن و شوهر‌ها به ویژه برای زوجین جوانی است که تازه تشکیل خانواده داده و در این وادی، فاقد تجربه هستند.
قرآن کریم اصولی را بیان می‌کند که رعایت آن موجب تقویت و تحکیم پیوندهای خانوادگی و در ‌‌نهایت کسب سعادت اخروی می‌شود.

همسرداری در قرآن کریم

قرآن کریم اصولی را بیان می‌کند که رعایت آن موجب تقویت و تحکیم پیوندهای خانوادگی و در ‌‌نهایت کسب سعادت اخروی می‌شود. درست است که روان‌شناسان و مشاوران خانواده بر اساس مطالعات و تجربیات خود اصولی را به زوجین می‌آموزند که در جای خود باید مورد توجه قرار گیرد، بنابراین قصد داریم به طور اختصار اصول قرآنی را مورد توجه قرار دهیم:

اصل آرامش بخشی همسران

یکی از اصول مهم همسرداری در قرآن کریم، اصل آرامش بخشی همسران است. اصلی که اساساً علت آفرینش همسر بوده و فلسفه ازدواج نیز دست‌یابی به آن است. قرآن کریم رابطه و نقش تکمیلی زن و مرد در چارچوب نهاد خانواده را مایه سکون و آرامش طرفین در فضایی آکنده از مودت و مهربانی برمی‌شمارد:
و از نشانه‌های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در می‌انتان مودت و رحمت قرار داد. در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکر می‌کنند. (روم/۲۱)
بعضی از اشخاص می‌پندارند که آرامش، تنها با آسایش به دست می‌آید، به همین دلیل از آرامش خود هزینه می‌کنند تا به آسایش برسند. غافل از اینکه گم شدهٔ بشر، آرامش است. هیچ کسی منکر نیاز انسان به آسایش نیست، اما:آسایش مقدمه‌ای برای رسیدن به آرامش است.
قرآن کریم راه‌های رسیدن به آرامش را نشان داده که از جمله این راه‌ها، یاد خداوند است. آن‌ها کسانی هستند که ایمان آورده‌اند و دل‌هایشان به یاد خدا مطمئن و آرام است. آگاه باشید، با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد. (الرعد/۲۸)

مفسران نوشته‌اند، مقصود از اطمینان در آیهٔ فوق،‌‌ همان سکون و آرامش است.
عجیب است که قرآن کریم افزون بر یاد خدا، همسر را نیز آرامش‌بخش نامیده است.
همچنین در سوره مبارکه اعراف، تعبیر دیگری از آرامش‌بخشی همسر ذکر شده و در آن آمده است:
او خدایی است که همهٔ شما را از یک فرد آفرید و همسرش را نیز از جنس او قرار داد، تا در کنار او بیاساید. (اعراف/۱۸۹)

انسان نیازهای متنوعی دارد که برخی از آن‌ها جسمی و بعضی دیگر روحی است. نیاز انسان به امنیت، امید، احترام، محبت و امور جنسی از این جمله‌اند. آرامش نیز یکی از مهم‌ترین این نیاز‌ها به شمار می‌آید که نقش همسر در تأمین آن‌ها چشم‌گیر و بی‌نظیر است. بی‌پاسخ ماندن این نیاز‌ها اضطراب، ناامیدی و افسردگی را به دنبال دارد که در این خصوص به روایتی اشاره می‌شود. امام علی (ع) درباره حضرت زهرا (س) فرموده‌اند: من هرگاه به فاطمه (س) نگاه می‌کردم، غم و غصه‌هایم زائل می‌گردید.
امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) نقل کرده‌اند که فرمود:مرد مسلمان بعد از اسلام، از هیچ چیز بیش از همسر مسلمانی که وقتی به او نگاه می‌کند شاد شود، بهره نمی‌برد.
انسان همواره بی‌قرار و ناآرام است و جز همسو شدن با قطب‌نمای الهی خداوند متعال، امکان درک آرامش را نخواهد داشت و خداوند زوجین را آفرید تا مایه آرامش یکدیگر باشند.
اگر زن و شوهر به یکدیگر مهر ورزند، خانه به محیطی امن، آرام و مناسب برای رشد و کمال خود و فرزندان تبدیل خواهد شد.

اصل مهرورزی همسران

مهرورزی در روابط میان همسران، یک اصل مهم و یک نیاز ضروری است. مقصود از مهرورزی، دوست داشتن و به طور خاص، آشکار سازی دوستی‌ها است. خدای متعال میان زوجین محبت ایجاد کرده است. این مطلب در بخش پایانی سوره مبارکه روم ذکر شده است: و خداوند میان شما همسران، مودت و رحمت قرار داد. در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکر می‌کنند.
مفسران درباره تفاوت مفهومی دو واژه «مودت» و «رحمت» نوشته‌اند، مودت به معنای محبتی است که اثرش در مقام عمل ظاهر باشد و رحمت به معنای نوعی تأثر نفسانی است که از مشاهده محرومیتِ محرومی که کمالی را ندارد و محتاج به رفع نقص است، در دل پدید می‌آید و صاحب دل را وادار می‌کند تا در مقام عمل برآید و او را از محرومیت نجات داده و نقصش را رفع کند.
بدین ترتیب می‌توان گفت:
رحمت، مهر، محبت و علاقه قلبی است و مودت، اثری است که در نتیجه آن بر زبان یا رفتار ظاهر می‌شود.
با توجه به مفهوم دو واژه یاد شده، مودت و رحمت، مجعول خداوند در روابط همسران است. نکته قابل توجه آن است که مطابق آنچه پیش از این ذکر شد:فلسفه آفرینش همسر برای انسان، نیل به آرامش است.
روشن است که آرامش در روابط همسران، بدون مودت و رحمت به دست نخواهد آمد. به همین دلیل خدای متعال نعمتش را کامل کرده و مودت و رحمت را نیز ایجاد کرده است. بنابراین، نیازی نیست همسران در ایجاد محبت بکوشند، بلکه آنان باید بیاموزند و بکوشند که این نعمت خدایی را حفظ نمایند و از هر چیزی که آن را کم‌رنگ و یا به نفرت تبدیل می‌کند، اجتناب نمایند.
اگر زن و شوهر به یکدیگر مهر ورزند، خانه به محیطی امن، آرام و مناسب برای رشد و کمال خود و فرزندان تبدیل خواهد شد.
همهٔ دستورهایی که اسلام درباره چگونگی صدا کردن یکدیگر، سلام کردن، پیشواز و بدرقه رفتن، خداحافظی کردن، غذای خوب پختن، ایراد نگرفتن از کارهای یکدیگر، تمیزی و نظافت، زینت و خودآرایی، سپاس و قدردانی از یکدیگر، عیب پوشی، تبسم و خوش‌رویی، خوش‌زبانی و مسائل دیگری از این قبیل به ما آموخته است، به منظور ایجاد محبت و تحکیم روابط خانوادگی است.
امام صادق (ع) در سخنی زیبا فرموده‌اند:
کوشش در زیاد کردن محبت به همسر، در حقیقت، کوشش برای افزودن مراتب ایمانی است.
حتی تأکید شده است که این محبت را اظهار کنید و بر زبان آورید، در این صورت است که هرگز از یادشان نمی‌رود.(نیکو)

746

آیین همسرداری از منظر دین اسلام

در ذیل به مهم‌ترین وظایف متقابل زن و شوهر نسبت به هم اشاره می‌شود:
- حفظ حریم و احترام و خوش رفتاری با هم.
- تأمین نیاز جنسی و روحی و روانی یکدیگر.
- اجتناب از سوء ظن‌های بی‌مورد.
- پرهیز از تندخوی، بدزبانی، درشت گفتاری، ترشروی و سرسنگین نبودن در برابر یکدیگر.
- اجتناب از تمجید دیگران در مقابل یکدیگر؛ یعنی هیچگاه زن نباید از مرد دیگر در مقابل شوهر تعریف کند و متقابلاً مرد نیز نباید از زن دیگری در مقابل همسرش تعریف و تمجید کند.
- تحقیر نکردن یکدیگر و همین طور خویشان و بستگان همدیگر.
- تندخویی و گاهی بداخلاقی همدیگر را تحمل نمودن.
- هرگز به هم دروغ نگفتن و رعایت صداقت، امانت، فداکاری و گذشت.
- با تمام توان از میهمانان یکدیگر پذیرایی کردن و ابراز ناراحتی نکردن از اینکه میهمانان متعلق به همسر هستند.
- به خویشاوندان هم خصوصاً خویشاوند نزدیک او احترام فوق العاده بگذارید.
- عیوب یکدیگر را پیش هیچ کس بازگو نکنید و به رخ هم نکشید.
- در حق همدیگر دعا کنید و از خداوند بخواهید که در کار‌ها موفقتان بدارد.
- با مشکلات زندگی به طور منطقی برخورد کردن و کمتر دچار احساسات شدن.
- در تمام مدت زندگی به هم ابراز علاقه و عشق کردن و در مناسبت‌ها برای هم هدیه (هر چند ارزان قیمت) تهیه کردن.
با توجه به این نکات و وظائف مذکور، بعضی از خصوصیات بارز یک مرد هم بدست می‌آید از جمله غیرت و مردانگی، صداقت، راستگوئی و امانت‌داری، داشتن روحیهٔ فداکاری، گذشت و ایثار، داشتن روحیه محبّت، همکاری و همیاری و...

اما وظایف اختصاصی زن در برابر شوهر عبارت‌اند از:
- بدون اجازه شوهر در مال او تصرف نکردن.
- بدون اجازه و توافق شوهر از خانه بیرون نرود.
- توجه داشتن به مسائل محرم و نامحرم هم در نزد شوهر و هم در غیاب او؛ سعی کند در سه مورد فوق اعتماد شوهرتان را جلب کند.
- خود را برای شوهر آرایش کردن.
- هنگامی که همسر می‌خواهد از خانه خارج شود او را تا دم در همراهی کند.
- هنگام ورود او به خانه سعی کند خود را از قبل آماده و مهیا نموده به استقبال او برود.
- هیچ‌گاه از مردان دیگر نزد او تعریف نکند.
- اگر مشکلی در خانه بوجود آمده در بدو ورود او مطرح نکند.
- سطح توقعات و انتظارات خود را با میزان درآمد شوهر تنظیم کند و از او چیزی که توان تهیه آن را ندارد نخواهد و دائماً مردان دیگر را در این زمینه به رخ او نکشد.
برخی از وظایف اختصاصی مرد در قبال همسرش عبارت‌اند از:
در رابطه با رفتار مرد با خانم خود قرآن در (سوره نساء آیه ۱۹) می‌فرماید: «و عاشروهن بالمعروف ; به نیکی با آنان معاشرت و زندگی کنید».

نیکی به همسر دارای شاخص‌های ثابت و متغیر است شاخص‌های ثابت عبارت است از:
- تأمین مسکن و تهیه پوشاک و خوراک در حد شأن شخصی و خانوادگی همسر.
اما شاخص‌های متغیر به تناسب شرایط زندگی طرفین متفاوت است و هر فردی در طول زندگی با همسر خود و با توجه به شرایط زندگی و روحیات طرف مقابل بهتر می‌تواند موارد تعادل را شناسایی و اعمال کند، مثلاً پیامبر بزرگوار اسلام می‌فرمایند: خدمت و کمک مرد به زن در امور خانه، نشانه صداقت و علاقه اوست.
علاوه بر آنچه در مورد وظایف زوجین بیان شد، ۴۰ نکته زیر را به عنوان راهکارهای اولیه برای زوج‌های جوان برایتان ارسال می‌کنیم و امیدواریم با عمل کردن به آن دستورالعمل‌ها محبت و عشق و علاقه متقابل بین شما ایجاد و گسترش پیدا کند و تنش‌های موجود یا احتمالی به حداقل کاهش پیدا کند.
۱. با مطالعه کتب مربوط به انتخاب همسر، آیین همسرداری، چگونگی ایجاد ارتباط با دیگران و نیز شرکت در جلسه‌های آموزش خانواده دانش و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید.
۲. با همدلی، همفکری، همکاری و مشورت با یکدیگر درباره مسائل مختلف میان اعضای خانواده روابط سالم پدید آورید.
۳. هر یک از زوجین دیگری را نزدیک‌ترین و محرم‌ترین فرد بداند و او را نیمه تن، حامی و پشتیبان خود تلقی کند.
۴. با یادگیری مهارت‌های ارتباطی نظیر فعالانه به حرف‌های یکدیگر گوش کردن، احترام به نظر‌ها و عقاید یکدیگر و تشریک مساعی و مشورت کردن روابط خود را بهبود بخشید.
۵. بکوشید، باایجاد کانونی گرم و صمیمی، تمام اعضای خانواده به ویژه زن و شوهر مسؤولیت رسیدن به تفاهم را پذیرا شوند.
تا که از جانب معشوق نباشد کششی کوشش عاشق بیچاره به جایی نرسد
۶. هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم، به جای سرزنش کردن یکدیگر یا تفسیر نادرست، به شناسایی مساله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص را جلب کنید.
۷. برای رسیدن به آ منیت روانی وعاطفی در روابط زناشویی داشتن صداقت، پذیرش، سعه صدر، انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید.
۸. در صورت به وجود آمدن هر گونه سوء تفاهم و سوء برداشت، در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل آن بپردازید تا به فرآیندی مخرب و پیشرونده تبدیل نشود.
۹. به هر طریق ممکن رفتارهای مطلوب همسرتان را مورد توجه و تأیید قرار دهید; به گونه‌ای که همسرتان بفهمد برایش ارزش قائل هستید.
۱۰. تشویق و تأیید و بیان نکات مثبت‌به طور آشکار یا در جمع باشد و تذکر نکات منفی و انتقاد به طور محرمانه و در تنهایی صورت گیرد.
۱۱. برای خصوصیات و نیازمندی‌های یکدیگر ارزش قائل شوید و در روابط کلامی، عاطفی، اقدام‌ها و تصمیم‌گیری‌ها به افکار و خواسته‌های همسرتان توجه کنید.
۱۲. اگر رفتار خاصی برای شما مبهم است، ساده‌ترین راه این است که از همسرتان هدف و علت آن رفتار را بپرسید و با روش مسالمت‌آمیز، صمیمانه و خوش بینانه موضوع را روشن کنید.
۱۳. خشونت همسرتان را با خشونت پاسخ ندهید. خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتی مناسب درباره مساله مورد نظر به بحث و گفت‌و‌گو بپردازید.
۱۴. بکوشید در سراسر زندگی، به خصوص در روابط بین خود و همسرتان، به جای هر گونه پیش‌داوری یا مشاهده اشکالات و ضعف‌ها نقاط مثبت و قوت را ببینید; به عبارت دیگر، به جای توجه به نیمه خالی لیوان به نیمه پر آن توجه کنید.
۱۵. سعی کنید در برنامه ریزی برای فعالیت‌های اجتماعی، اوقات فراغت، دید و بازدیدهای خانوادگی و نظایر آن به مشورت کردن با یکدیگر بپردازید و از یک جانبه نگری بپرهیزید.
۱۶. در هر فرصتی که پیش می‌آید، با همسر و اعضای خانواده‌تان ارتباط کلامی و عاطفی برقرار کنید. شایان ذکر است زن‌ها از صحبت کردن با همسرشان بیشتر لذت می‌برند. بنابراین، مردان باید فعالانه به سخنان همسرانشان گوش کنند و واکنش مناسب نشان دهند.
۱۷. اگر هر یک از زوجین در شرایط خاصی نمی‌تواند به سخنان همسرش گوش کند، باید صادقانه و صمیمانه این موضوع را به وی انتقال دهد، و تقاضا کند صحبت کردن درباره آن موضوع را به فرصتی دیگر واگذارد.
۱۸. هر از چند گاهی زوجین در فضایی محرمانه، محبت‌آمیز و صمیمانه به ارزیابی رفتار و روابط یکدیگر بپردازند و از یکدیگر بپرسند، چه باید کرد تا روابطمان بهتر و بانشاط‌تر شود؟
۱۹. همیشه، در رویارویی با مسائل و مشکلات خانوادگی، خود را در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسؤولیت‌خود و شناخت انتظارات متقابل به حل و فصل اختلافات روی آورید.
۲۰. در روز یا در هفته زمان مشخصی را برای گفت‌و‌گو درباره مسائل و مشکلات و به اصطلاح درد دل کردن با همسرتان اختصاص دهید.
۲۱. از داشتن نگرش‌های آرمان گرایانه و شاعرانه در مساله ازدواج و روابط زناشویی و نیز انتظارات غیر واقع بینانه اجتناب کنید.
۲۲. ارتباط زوجین باید از هر گونه سوء ظن و حدس نادرست وغیر واقع بینانه دور باشد. اگر موضوع و مساله‌ای ذهن یکی از زوجین را به خود مشغول کرده است، باید آن را به صراحت و صادقانه مطرح کند و درستی و نادرستی‌اش را با همسرش مورد بررسی قرار دهد.
۲۳. هر یک از زوجین باید زمینه‌های بروز سوء تفاهم‌ها و سوء ظن‌ها را از بین ببرد و از رفتارهایی که موجب بروز سوء تفاهم و سوء ظن می‌شود، خودداری کند.
۲۴. هر یک از زوجین باید بکوشد با روان‌شناسی همسرش آشنا شود تا بداند زن یا مرد به چه اموری بها می‌دهد و نظام ارزشی‌اش چگونه است; برای مثال معمولاً زن به وابسته بودن، کسب امنیت عاطفی و مورد حمایت واقع شدن اهمیت می‌دهد و مردان می‌خواهند مستقل و خود مختار باشند و آزادی عمل را دارای ارزش می‌دانند.
۲۵. زن و شوهر از مسخره کردن یکدیگر و گفتن سخنان طعنه‌آمیز و دو پهلو جدا پرهیز کنند.
۲۶. از رفتارهایی نظیر متلک، تحقیر، سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر که موجب افزایش مقاومت‌های روانی در طرف مقابل است، جدا باید پرهیز شود.
۲۷. در سراسر زندگی، از جمله در زندگی خانوادگی، بکوشید به نقاط مثبت، موهبت و نعمت‌هایی که در اختیار دارید بیندیشید نه به اموری که در اختیار ندارید.
۲۸. از خطاهای یکدیگر سریعاً بگذرید و خطاهای همدیگر را تحمل کنید.
۲۹. بایادآوری برخی ایام مانند روز تولد، سالگرد ازدواج و نظایر آن و دادن هدیه‌هایی هر چند کوچک (مثل یک شاخه گل) به طور نمادین یا سمبلیک عشق و علاقه خود را به همسرتان اعلام کنید.
۳۰. خود را در برابر همسرتان آراسته و پاکیزه و جالب توجه نگه دارید از پریشانی و وضع نامرتب بپرهیزید.
۳۱. در انتخاب دوست و برقراری روابط دوستانه و معاشرت‌های خانوادگی با زوج‌های دیگر دقت کنید و این امور را با توافق یکدیگر انجام دهید.
۳۲. از هر گونه رفتاری که به مرد سالاری یا زن سالاری می‌انجامد، پرهیز کنید.
۳۳. خطای یکدیگر را در حضور دیگران، فرزندان، آشنایان، والدین یکدیگر و... بازگو نکنید.
۳۴. هرگز همسرتان را با زن یا مرد دیگر مقایسه نکنید.
۳۵. از رفتارهای مطلوب همسرتان تشکر کرده، او را تشویق کنید و انگیزه تکرار آن رفتار را بیشتر سازید.
۳۶. از تصمیم‌های نادرست و غیر منطقی و کلی‌گویی‌های منفی و شکل‌گیری افکار منفی درباره همسرتان شدیداً پرهیز کنید.
۳۷. حتی‌المقدور به قول‌هایی که به همسرتان داده‌اید عمل کنید تا به سلب اعتماد و احساس فریب خوردگی نینجامد.
۳۸. از نسبت دادن القاب و زدن برچسب‌های ناگوار و نامطلوب مانند بدقول، زرنگ، شلخته، کله‌شق، یک دنده، لجباز و خودخواه به یکدیگر پرهیز کنید.
۳۹. در مواردی که غمگینی و افسردگی و یا عصبانیت زن یا شوهر شدت می‌یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبی یا غدد درون‌ریز به ویژه غده تیروئید وجود دارد، در نخستین فرصت‌به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از عادی بودن ترشح غدد از جمله غده تیروئید مطمئن شوید.
۴۰. برای داشتن یک زندگی با نشاط و موفق خوب بیندیشید، وقت‌بگذارید، احساس مسؤولیت کنید، موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه کنید.

در زمینه مسائل زناشویی و آمیزش توجه‌تان را به مطالب زیر جلب می‌کنیم:
از آموزه‌های دینی به دست می‌آید، همبستر شدن زن و شوهر و ارضای غریزه جنسی عبادت محسوب می‌شود و حتی در روایتی آمده است اگر کسی عمل نزدیکی با همسرش را همراه با آداب و رسوم آن زود به زود انجام دهد به یکی از سنت‌های پیامبران (ص) عمل کرده است.
نکته‌ای که در اینجا باید بر آن تأکید کرد این است که در انسان برخلاف سایر جانداران، کیفیت همبستر شدن با همسر و انجام رفتار جنسی غریزی نیست و بلکه آموختنی است و باید روش صحیح آن را یاد گرفت، گرچه اصل وجود غریزه جنسی غریزی و فطری است. به همین دلیل یکی از آموزه‌های ضروری برای هر پسر و دختر جوان که تصمیم دارند ازدواج کنند این است که دانستنی‌های لازم برای این کار را یاد بگیرند. این دانستنی‌ها شامل مقدمات همبستر شدن، شناخت نیازهای عاطفی یکدیگر در هنگام آمیزش و رعایت آن، شناخت راه‌های مختلف همبستر شدن، آگاهی از راه‌های جلوگیری از بارداری، تنظیم خانواده، آگاهی از احکام شرعی آن اعم از زمان و مکان آمیزش و مسائل دیگر آن مثل غسل و امثال آن، رعایت بهداشت ظاهری مثل مسواک زدن، خوشبو بودن و امثال آن، آگاهی از نکات بهداشتی آمیزش و رعایت آن، آگاهی ضمنی از اختلال‌های جنسی که در صورت وقوع، سریعاً برای معالجه اقدام کنند و صد‌ها نکته ریز و درشت که بیان آن‌ها در این نامه مقدرو نیست و برای فراگیری آن لازم است به کتاب‌های مفیدی که در این زمینه تألیف شده مراجعه کنید.
رسیدن زن و شوهر به اوج لذت جنسی (ارگاسم) یکی از علائم انجام شدن موفقیت آمیز آمیزش جنسی است. اما با تأسف باید بگوییم بسیاری از همسران به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن عدم آگاهی و رعایت نکات بالا است، از انجام رضایت بخش این عمل ناتوان‌اند و به همین جهت به مشکلات زیادی اعم از جسمی و روانی مبتلا می‌شوند. حتی طبق آماری که روان‌شناسان و کار‌شناسان امور خانواده ارائه کرده‌اند بیش از ۷۵ درصد از عوامل اختلاف‌های خانوادگی ریشه در این موضوع دارد. (پرسمان دانشجویی/اداره مشاوره و پاسخ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری)

403

همسرداری در‌آیین علی(ع)

مریم‌سادات ‌طباطبایی، مدرس حوزه و مشاور دانشگاه کرمان ضمن تاکید بر تقدس ازدواج و توجه به تشکیل خانواده و با اشاره به این‌که رعایت احترام، خوش‌اخلاقی، گذشت، خوش‌زبانی و دلبری و صمیمیت و مسئولیت‌پذیری همسران در قبال یکدیگر از رازهای موفقیت در زندگی است، به موارد دیگری که می‌تواند به بهبود موثرتر روابط میان همسران منجر شود، اشاره می‌کند.

ضرورت اعتدال و میانه‌روی در زندگی

برخی از همسران براین باورند که اگر در زندگی مشترک توقعات‌شان زیاد و به دنبال بهترین‌ها باشند نه تنها در چشم همسر بلکه در برابر اطرافیان قدر و منزلتی پیدا می‌کنند ضمن این‌که از زندگی بهره بیشتری می‌برند و گروه دیگری از همسران بر این عقیده‌اند که نباید زندگی را سخت گرفت، به همین دلیل در انجام برخی مسئولیت‌های زندگی مشترک کم گذاشته و کوتاهی می‌کنند و همین کم‌کاری‌ها را عامل ارتقای قدر و منزلت‌شان می‌دانند.

مریم طباطبایی با اشاره به گفته حضرت علی(ع) که می‌فرماید اعتدال و میانه‌روی یاری‌کننده به سوی زندگی خوب و آرام است، می‌گوید: افراط و تفریط در زندگی هر دو باعث تزلزل می‌شود. توقعات بی‌جا، خرج‌تراشی، تجملگرایی، چشم و همچشمی و از طرف دیگر بی‌توجهی و کوتاهی در انجام وظایف مهم زندگی و شانه خالی کردن از بار مسئولیت، بخل، خساست و همین طور حساسیت‌های بیجا همه نمونه‌هایی از خارج شدن زندگی از اعتدال است که باید از آن پرهیز کرد.

نشاط به جای نزاع

این مدرس حوزه می‌افزاید: بعضی‌ها در زندگی اهل شکایت و ناله‌کردن هستند و همیشه با غرولند و تلخکامی و بحث و جدل می‌خواهند همه چیز را حق‌مسلم خود بدانند و از این ترفند برای رسیدن به خواسته‌های نامعقول‌شان استفاده می‌کنند و فقط کافی است با کوچک‌ترین مشکل، کانون خانواده را به میدان جنگ و نزاع تبدیل کنند. در حالی که می‌توان با کمی اندیشیدن و گذشت، لحظات را با شادی و محبت سپری کرد. در این مواقع یک لحظه بنشینید و با خود خلوت کرده و فکر کنید که اگر سختی و گرفتاری در زندگی وجود دارد باید با فکر و درایت آن را حل کرد نه این که با بداخلاقی مشکلی به مشکلات زندگی افزود.

ضمن این‌که جواب بدی را نباید با بدی داد چون وضع از آنچه که هست بدتر خواهد شد. شما باید طرف مقابل را با احترام واقعی تحت تاثیر قرار دهید، به این طریق او در محکمه وجدانش به عملکرد بد خود پی خواهد برد و راهی برای اصلاح فراهم می‌شود. چقدر زیباست لبخند زن و شوهر به یکدیگر و نگاه‌های پر از مهر و عطوفت که از ملاک‌های اصلی برقراری آرامش زندگی است. علی(ع) می‌فرمایند: هر زمان به فاطمه(س) نگاه می‌کردم تمام غم‌ها و غصه‌های من برطرف می‌شد.

امید در زندگی

امیر مومنان علی(ع) بزرگ‌ترین بلاها را ناامیدی می‌داند و درکلام دیگری می‌فرمایند: بترس از پروردگارت ولی امید به رحمتش داشته باش، تا تو را از آنچه ترس داری ایمن کند و به آنچه امیدداری برساند.

به گفته طباطبایی بعضی‌ها در زندگی، همیشه آیه یاس می‌خوانند و ناامیدند و همواره سختی‌ها و موارد منفی زندگی خود را می‌بینند. در حالی که با مثبت‌نگری و امیدواری چقدر حال و هوای زندگی عوض می‌شود. با امید به خداوند شاخه‌های خشکیده زندگی سبز می‌شود و مرداب زندگی به جویباری روان و زلال تبدیل می‌شود، ضمن این‌که باید به خاطر بسپارید ‌ هیچ‌گاه خداوند، مخلوقش را تنها نمی‌گذارد و همواره او را می‌بیند و از گذشته، حال و آینده او باخبر است و برایش کاری ندارد که در چشم برهم زدنی مخلوقی را از سختی و رنج برهاند. پس به ریسمان محکم الهی چنگ بزنید و منتظر مدد او باشید.

امانتداری در عهد و پیمان

گاهی این سوال پیش می‌آید که امانتداری در زندگی مشترک چه معنایی دارد؟ طباطبایی با اشاره به سخن حضرت علی(ع) که می‌فرمایند «امانتداری، وفاداری به عهد و پیمان است» می‌گوید: زن و شوهر باید به زندگی مشترک خود متعهد بوده و به یکدیگر وفادار بمانند و تعهد به پیمان زناشویی را همچون شیء وزین و گرانبها در گنجینه وجدان خود به امانت نگه دارند و هرگز حاضر نشوند به یکدیگر خیانت کنند.

امیرالمومنین (ع)می‌فرمایند «آفت امانتداری، خیانت است.» متاسفانه این روزها بیشتر تولیدکنندگان برنامه‌های ضداخلاقی ماهواره، تمام همتشان در این است که مساله خیانت زن و شوهر را عادی جلوه دهند که این امر می‌تواند ضربه سهمگینی بر پیکره خانواده و اجتماع وارد کند و باعث متلاشی شدن آن شود. این آفت نه‌تنها باعث جدایی زن و شوهر از یکدیگر می‌شود بلکه عاملی برای اشاعه فساد و همچنین بی‌سرپرستی فرزندان می‌شود.

به گفته این مشاور وقتی فرزندان از نعمت حضور والدین در کنارشان محروم باشند و تحت کنترل مستمر پدر و مادر قرار نگیرند، از این فرصت سوءاستفاده کرده و خود نیز از عوامل اشاعه‌دهنده بی‌بند و باری در محیط جامعه می‌شوند.

انصاف در زندگی

حضرت علی(ع) انصاف را عامل الفت دل‌ها می‌داند و چقدر خوب است که زن و شوهر در زندگی منصف باشند، بخصوص آن‌که بار مشکلات و سختی‌های زندگی بر دوش یک نفر نباشد.

طباطبایی با اشاره به این موضوع می‌گوید: همسران باید همیشه شرایط زندگی را درک کنند و برخوردهای مناسب و صحیح در مواجهه با مشکلات داشته باشند. همسران با گفتن جملات پر از مهر و عطوفت به یکدیگر، خستگی یک روز طولانی و طاقت‌فرسا را برطرف می‌کنند. بنابراین انصاف در زندگی می‌تواند باعث برقراری دلگرمی و آرامش بیشتر همسران شود.

کنترل خشم و غضب

یکی از مهم‌ترین نکته‌های اخلاقی در زندگی، کنترل خشم و غضب است و کسی که خشم خود را فرو می‌برد و از مردم می‌گذرد خداوند او را بسیار دوست دارد و از نیکوکاران است. این مدرس حوزه با تاکید بر این‌که عامل بسیاری از اختلافات در زندگی مشترک، خشم کنترل‌نشده طرفین است با اشاره به گفته حضرت علی(ع) که می‌فرمایند‌‌«به دور باش از خشم که اولش دیوانگی و آخرش پشیمانی است»، می‌گوید: هنر این نیست که زن و شوهر در لحظاتی که آرام هستند و شرایط عادی است نسبت به یکدیگر برخورد شایسته و مناسب داشته باشند، بلکه هنر آن است که در زندگی به هنگام عصبانیت بتوانند خود را کنترل کرده و از برخوردهای غیراخلاقی همچون کتک‌کاری، ناسزاگویی و لجبازی بخصوص در برابر دید فرزندان پرهیز کنند. به توصیه این مشاور، همسران وقتی خطایی از جانب یکدیگر می‌بینند باید با آرامش و با برخورد منطقی و صحیح به برطرف کردن آن بپردازند.

عصبانیت، دعوا و پرخاشگری زن و شوهر در خانه، یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد ترس و اضطراب کودکان و تضعیف اعتماد به نفس آنهاست و با این کار، همسران نه تنها لحظات خود را تلخ می‌کنند، بلکه تربیت فرزندان هم دچار چالش می‌شود. برای کنترل خشم حتما به یک مشاور مجرب مراجعه کنید تا همزمان با رفع مشکل و دستیابی به راهکارهای مقابله با خشم بتوانید از توصیه‌های دینی و آرامش ناشی از آن بهره‌مند شوید.

فاخره بهبهانی / چاردیواری (ضمیمه دوشنبه روزنامه جام جم)