اطبا سنتی دلهره را ناشی از آسیب رسیدن به مراکز عصبی داخل جمجمه می دانند که به دنبال آن قلب نیز ضعیف شده و به آن آسیب می رسد . اما بیماری خطرناک و کشنده ای نیست و گاهی هم مشاهده شده که خود به خود و بدون مصرف دارو و درمان بهبود حاصل شده است .با دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای مهار دلهره آشنا شوید.
افسردگی، اضطراب، الکلیسم، خودبیمارانگاری ( hypochondriasis )، بیخوابی و ... همه نامهای مختلفی هستند که به عوارض استرس بیش از حد داده شده است. در گذشته، هر یک از اینها، یک بیماری جداگانه در نظر گرفته میشد ولی اکنون ما میدانیم که همه آنها پیامدهای درست کار نکردن پیامآوران شادی در مغز و تلاش ناکام انسان برای رفع آنها از طریق استفاده از نیروبخشها و آرامبخشها هستند. یکی از دستاوردهای مهم دهه 1990، درک ما از چگونگی کارکرد همه اینهاست. ما اکنون ابزارهایی در اختیار داریم که میتواند به فرد کمک کند تا از دست استرس بیش از حد رهایی یابد و سلامتی خود را بازیابد.
بزرگترین اشتباهی که برای مقابله با استرس خود میتوانید مرتکب شوید، استفاده از نیروبخشها برای تقویت پیامآوران شادی مغزتان است. با این کار، خود را سوار الاّکلنگی میکنید که دائم بالا و پائین میرود و هیچگاه به تعادل نمیرسد. گاهی احساس راحتی و خوبی و بیشتر وقتها احساس مریضی و ناراحتی.کاری که باید انجام دهید، متوقف ساختن استفاده از نیروبخشها، پائین آوردن سطح استرس خود و فرصت دادن به بدنتان برای متعادل ساختن دوباره خود است.
گاهی در اثر فکر وخیال زیاد و گرفتاری های فکر و فشارهای روانی و غم و غصه و اندوه و اضطراب زیادتر از حد توان فرد در او یک بیماری روان تنی مخصوص به نام دلهره یا دلهوله به وجود می اید . فرم ناصحیح غذا خوردن و پری دستگاه گوارش از مواد و بخارات نیز سبب تشدید دلهره می گردد و کلیه کارهایی که انجام آنها با مشقت همراه باشد این مرض را افزایش می دهند و هر قدر که بدن ضعیف تر شود و روحیه فرد تضعیف گردد بیماری بیشتر به فرد غالب می شود .تنهایی هم برای بیماران دچار دلهره مضر است چون فرد را درفکر و خیالات بیهوده می کشاند . گاهی نیز در اثر کثرت مطالعه و بی خوابی در دانشجویان بخصوص ایام امتحانات این ناراحتی پدید می اید .
1- متناسب با شان و مقام خود به عنوان زن و نیز موقعیتی که در آن قرار دارد ، رفتارهای مناسب را بر می گزیند.
2- بطور همسان در رشد عاطفی ، اجتماعی و اقتصادی تلاش و نقش خود را در استقلال و امنیت خانواده ایفا می کند.
3- به منظور ایجاد روابط عمیق و دوستانه با دیگران در فعالیت های شخصی و اجتماعی شرکت می کند.
4- در موفقیت و شکست میزان هیجان خود را کنترل کرده و از تعادل خارج نمی شود.
مشاهده شده است در افرادی که بدهی داشته و قادر به پرداخت آن نیستند گاهی دلهره عارض می شود ، گاهی نیز جنبه ی روانی و مغزی نداشته و تنها در اثر ازدیاد انگل در داخل دستگاه گوارش به وجود می اید که در این حالت با دفع انگل از بدن بهبود حاصل می گردد و نیاز به داروی دیگر نیست .از نظر دارو ابتدا به بیمار منضجی می داده اند که مقوی قلب و دستگاه عصبی باشد مانند سنبل الطیب ، اصل سوس ، رازیانه و صندل سفید یا صندل سرخ از هرکدام دو مثقال را جوشانده و پس از صاف کردن آب صاف شده دارو را همراه با پنج مثقال ترنجبین در دو نوبت و هر نوبت نصف دارو را به طور ناشتا تجویز می کرده اند .
سپس روز سوم دستور خوردن مسهلی متناسب با مزاج بیمار داده می شده به طوری که اگر زبان بیمار بار داشته باشد و بار زبان زرد رنگ باشد مسهل صفرا و اگر سفید رنگ باشد مطهل بلغم و رطوبات بلغمی و اگر جرم یا بار زبان سیاه رنگ باشد از مسهل های سوداوی یا سایر مسهل ها منجمله از سلوفات دوسود نیز می تواند استفاده نماید .اضطراب و استرس را چگونه درمان کنیم؟
البته سیاهی جرم زبان منظور افرادی است که سیگاری یا مغتاد نیستند چون افراد معتاد یا سیگاری بالطبع دارای زبانی سیاه رنگ می باشند . ضمنا جهت تقویت قلب و اعصاب اینگونه افراد اضافه بر دستورات فوق می توان از معجون شیخ برای افراد سرد مزاج و از معجون مفرح برای افراد گرم مزاج استفاده نمود . گاهی اطباء سنتی به این بیماران قرص ارسنیک تجویز می نمودند که روزی یک یا دو قرص میل کنند . این دارو نیز سبب تقویت قلب و تقویتا عمومی بدن می شده است .
علل روانی اضطراب چیست ؟
از جمله نیازهای اساسی و بنیادی انسان ، رشد ادامه دار زمینه های عقلی ، روانی و جسمانی است. وقتی به هر دلیل این رشد متوقف و یا با اخلال روبرو شود ، ناراحتی جسمانی یا عاطفی ایجاد می گردد که به ناخشنودی و عدم رضایت فرد تبدیل می گردد.داشتن رابطه با دیگران و تایید شدن از طرف آنها ، یکی از نیازهای اساسی و اولیه انسانهاست.برای پیشگیری از اختلالات روانی به پیدا کردن واتصال به یک شبکه اجتماعی که شامل افرادی باشد که بتوانید با آنها رابطه برقرار کنید ، احتیاج دارید.
از آنجا که احساس صمیمیت و خوشبختی انسان بیشتر به تایید اشخاص بستگی دارد ، خانواده می تواند نقش برجسته ای در تامین این نیاز ایفا کند. در صورت نداشتن یک خانواده سالم ، امکان بروز مشکلات روحی و روانی واحساس عدم امنیت بیشتر می گردد.داشتن محلی از آن خود فرد ، در نظم بخشیدن به زندگی از اهمیت ویژه برخوردار است.این مکان حتما نباید آپارتمان یا خانه ای شخصی و در ملکیت فرد باشد. منظور جایی است که فرد دمی در آن بیاساید ودر آنجا احساس راحتی کند و مدتی خود را از فشارها و استرس ها دور سازد.
به عنوان یک نیاز اساسی و بنیادی ، هر فعالیتی که فرد را به خود جذب کند، در ایجاد آرامش او موثر خواهد بود. آدمی در هنگام انجام هر کار و فعالیتی که دوست دارد ، سطحی از آرامش و لذت را تجربه می کند.این میتواند حتی شامل هر فعالیت غیر مخرب ، مانند تفریح ، سرگرمی و بویژه ورزش باشد.یک کار لذت بخش و مورد علاقه ، می تواند یک کار داوطلبانه ، یک بازی و یا هر شکلی از آموزش و یادگیری یک مهارت و یا هنر ، باشد. این فعالیت ها به شما کمک می کند ، اعتماد به نفس و رضایت بیشتری بدست آورید.
عامل دیگری که به حفظ تعادل میان احساس راحتی یا ناراحتی شما کمک می کند ، قرار گرفتن در موقعیت ها و شرایط آشنا و فابل پیش بینی بودن است. هر نوع وضعیت نامعلوم و ناشناس و غیر قابل پیش بینی ، معمولا ایجاد دلهره و اضطراب می کند.گرچه بخشی از این امر خارج از توانایی فرد و اجتناب ناپذیر است. طبیعی است که هیچکس نمی تواند همه برنامه ها و شرایط زندگی خود را کاملا کنترل شده و با پیش بینی جلو ببرد. بنابراین همه یک مقداری از دلهره و اضطراب را در موقعیت های گوناگون ، تجربه می کنند.
در میان عناصری که به شما کمک می کند تا در موقعیت آرامی قرار بگیرید ، می توان به عوامل تداوم ، تکرار ، نظم و آشنایی اشاره کرد.تداوم و استمرار یک رابطه و یا شرایط ، یک نیاز اساسی و پایه ای است . تکرار هم می تواند شما را در محدوده امن و راحت قرار دهد و احساس آشنایی با موقعیت ها و یا افراد پیش رو ، آرامش و آسودگی خاطر به همراه دارد.
علائم جسمانی اضطراب
1- افزایش ضربان قلب
2- بی قراری
3- تحریک پذیری و انفعال
4- تهوع ، اسهال
5- ضعف حافظه و فراموشی
6- بد خوابی
7- کاهش قدرت تمرکز فکر
8- تکرر ادرار و احساس دفع
9- تنفس نامنظم و سریع
10- ترس و نگرانی
11- تعریق
1- مشکلات و مسائل خود را تک تک و جداگانه مورد بررسی قرار دهید.
2- موضوع و مسئله ای را که به شما احساس ترس و اضطراب یا گناه می دهد ، در لحظاتی که آرام و به خود مسلط هستید ، انتخاب کنید .
3- برای خود مشخص کنید که این موضوع چگونه شما و یا دیگران را ناراحت و مضطرب می سازد.
4- فکر کنید که آیا سعی کرده اید که این مسئله را نادیده و کم اهمیت بگیرید.
5- مشخص کنید که آیا سعی کرده اید با این موضوع رودر رو بشوید ، یا همیشه از آن فرار کرده اید.
6- مشخص کنید که آیا واقعا می خواهید از ناراحتی شما در ارتباط با این موضوع کاسته شود.
7- به خودتان توضیح دهید که برای روبرو شدن با این موضوع چه کرده اید.
8- توضیح دهید چرا کارو تلاش شما برای رفع این مشکل بی نتیجه بوده است.
9- ببینید در ارتباط با این موضوع حاضر هستید چه تغییراتی بکنید.و برای حل آن چه خطر هایی را بپذیرید.
10- فهرستی از نتایج مثبت و منفی اقدامات احتمالی خود را تهیه کنید.
11- برای حل مشکل ، یک برنامه ریزی کنید.
12- راه حل خود را عملی کنید.
13- از دیگران در باره کارهایی که کرده اید ، راهنمایی و نظرخواهی بکنید.
14- برنامه و اقدامات خود را با توجه به نتایج حاصله ، ارزیابی کنید.
15- اگر درصد موفقیت پایین بود ، راه های دیگری را امتحان کنید.
16- ببینید که برای حل این مشکل خود ، نهایت سعی و تلاش را بکار برده اید.
17- برای حل تک تک مسائل و مشکلات دلهره آور خود این روش را بکار ببرید.
توجه داشته باشید که گاهی به دلیل تنوع و پیچیدگی مشکلات ، رابطه منطقی آنها با احساس اضطراب و نگرانی در هنگام بروز ، قطع می شود ، و همین امر باعث ناشناخته ماندن علت نگرانی فرد و اضطراب مضاعف وی می گردد.
راه های پیشگیری از اضطراب
1- رژیم غذایی: استفاده از غذاهای متنوع و حاوی انواع مواد لازم به میزان متعادل در حفظ سلامت بدن نقش اساسی دارند، کاهش و حذف مواد محرک مثل کافئین و ... ازغذای روزانه (قهوه و چای و ...)
2- فعالیت بدنی بطور منظم: ورزش منظم ، یکی از مفیدترین و موثرترین راه برای پیشگیری و درمان اضطراب است. پیاده روی تند و سریع به مدت 40 دقیقه در روز ، میزان اضطراب را به میزان زیادی کاهش می دهد. انجام یوگا و تمرکز فکر نیز از بروز اضطراب ، جلوگیری می کند.
3- افزایش اعتماد به نفس
4- اجتماعی بودن و عدم انزوا و گوشه گیری
5- داشتن حمایت اجتماعی و خانوادگی
6- اندیشیدن به زمان حال و زیاد در قید بند گذشته و آینده نبودن.
7- افزایش آگاهی و کسب اطلاعات در مورد شرایط بروز تنش و استرس
8- خندیدن و شاد زیستن
9- در صورت لزوم ، هیجانات و نگرانی های خود را حتما بنویسید و اظهار کنید.
درمان دلهره
1- به زندگی خود نظم و ترتیب بدهید
کسانی که از استرس بیش از حد رنج میبرند، «ساعت بدنشان» دچار اختلال شده است. تنظیم مجدد ساعت بدن برای خواب آرام، سرحال بیدار شدن و احساس راحتی و خوبی داشتن ضرورت دارد. زمان مشخصی برای خوابیدن و بیدار شدن خود تعیین کنید. 2 تا 3 هفته طول میکشد تا ساعت بدن شما خود را با آن تنظیم کند. برنامه زمانبندی خود را دقیقاً رعایت کنید. تا وقتی ساعت بدن شما دوباره به کار نیافتد، مشکل خواب شما حل نخواهد شد. اگر 45 دقیقه پس از آن که به بستر رفتید هنوز خوابتان نبرده بود، بلند شوید و کتاب بخوانید یا کارهای خانه را انجام دهید. دیر یا زود خوابتان خواهد گرفت. هر شب در ساعت مقرّر به رختخواب بروید. با کاهش سطح استرس، ساعت بدن شما کارش را آغاز خواهد کرد و به تدریج خود را با زمانبندی خواب شما تطبیق خواهد داد. صبور باشید و فراموش نکنید که این فرایند چند هفتهای طول خواهد کشید.
2- به خودتان فرصت استراحت بدهید
شما باید زمان کافی در اختیار بدنتان برای بازسازی خود و تولید مجدّد پیامآوران شادی قرار دهید. اگر از عوارض استرس بیش از حد مانند خستگی، درد، اضطراب، مشکل خواب، افسردگی و ... رنج میبرید به بدنتان فرصت التیام و بهبودی بدهید.هر روز صبح لیست کارهایی که میخواهید در آن روز انجام دهید را تهیه کنید....
سپس نصفه پائین آن لیست را پاره کنید و دور بریزید!
3- از فشار فعالیتها و درگیریهای اجتماعی خود بکاهید
بگذارید کس دیگری ناهار خانواده در تعطیلات آخر هفته را درست کند. این هفته فقط یکروز از خانه بیرون بروید. به میهمانان شهرستانی خود که همیشه انتظار دارند در منزل شما اقامت کنند بگوئید که «بعد از این که در هتل اتاق گرفتند به شما تلفن کنند.»
بیشتر از گذشته به درخواستهایی که از سوی دیگران برای گرفتن وقت شما به عمل میآید «نه» بگوئید.
4- هر تغییری در محیط زندگی خود را به تعویق بیاندازید
یادتان نرود که تغییر، استرس است. بنابراین آرام بگیرید و هر نوع تغییر بزرگی را به تعویق بیاندازید. مثلاً تغییر دکوراسیون خانه یا اسبابکشی به یک خانه جدید. تغییر در محیط زندگی، حتی اگر آن تغییر برایتان خوشایند باشد، یک استرس عمده است و حداقل 25 نمره به مقدار استرس شما میافزاید و چنانچه دشواریهای مالی هم به همراه داشته باشد میتواند تا 65 نمره افزایش یابد.
وقتی در نظر بگیرید که میخواهید سطح استرس خود را به 150 یا پائینتر از آن برسانید، آنگاه خواهید دید که چقدر به تعویق انداختن یک تغییر در محیط زندگی برای دستیابی به این هدف مفید است.
5- ساعت حضور خود در محیط کار یا تحصیل را کاهش دهید
کار یا تحصیل بیش از 40 ساعت در هفته، 40 نمره به مقداراسترس شما میافزاید، به خودتان مرخصی بدهید.
6- رژیم استرس بیش از حد
• مقدار قند خون خود را ثابت نگه دارید.
کسانی که دچار استرس بیش از حد هستند تقریباً همیشه به استفاده از قند به عنوان یک نیروبخش روی میآورند. در نتیجه، قند خون آنها بالا و پائین میشود. بنابراین، مهمترین نکته رژیمی، ثابت نگهداشتن مقدار قند خون و جلوگیری از نوسان آن است. قند مورد نیاز بدن خود را از ترکیبات کربوهیدرات مثل برنج، پاستا، نان، سیبزمینی و غلات تامین کنید. اینگونه مواد غذایی به کندی توسط بدن شکسته میشوند و قند موجود در آنها در مدّت زمانی طولانی آزاد میشود. خوردن وعدههای بیشتر غذای کم به جای یکی دو وعده غذای زیاد نیز به ثابت نگهداشتن میزان قند خون کمک میکند.• سبزیجات بیشتری بخورید.
تولید سروتونین (یکی از پیامآوران شادی) توسط مغز شما، به رژیم غذاییتان وابسته است. خوردن سبزیجات بیشتر، تولید سروتونین توسط مغز شما را میتواند افزایش دهد. این افزایش به دلیل جذب بهتر آمینواسید «اِل تریپتوفان» است. سبزیجات دارای این مادّه به صورت طبیعی هستند. گوشت هم شامل «ال تریپتوفان» هست ولی هنگامی که شما گوشت میخورید، این آمینواسید باید با بسیاری آمینواسیدهای دیگر برای جذب شدن به رقابت بپردازد که غالباً در این رقابت بازنده میشود. در نتیجه، با خوردن سبزیجات، جذب بهتر و مطمئنتری از «ال تریپتوفان» خواهید داشت. به عبارت سادهتر، ناهار سالاد بخورید!• ویتامین و مواد معدنی به قدر کافی به بدنتان برسانید.
میتوانید از جدول زیر استفاده کنید. قرصهایی با این ترکیبات در همه داروخانهها در دسترس است. بهتر است روزی یک قرص مصرف کنید.
ویتامین A |
5000 واحد |
ویتامین B12 |
9 میکروگرم |
منگنز |
5 میلیگرم |
ویتامین E |
30 واحد |
ویتامین D |
400 واحد |
پتاسیم |
30 میلیگرم |
ویتامین C |
تا 250 میلیگرم |
بیوتین |
45 میکروگرم |
کلرید |
2/27 میلیگرم |
اسیدفولیک |
400 میکروگرم |
کلسیم |
162 میلیگرم |
کرومیم |
25 میکروگرم |
ویتامین B1 |
25/2 میلیگرم |
فسفر |
125 میلیگرم |
سِلنیم |
25 میکروگرم |
ویتامین B2 |
6/2 میلیگرم |
آهن |
27 میلیگرم |
مولیبدن |
25 میکروگرم |
نیاسینامید |
20 میلیگرم |
ید |
150 میکروگرم |
روی |
15 میلیگرم |
ویتامین B6 |
3 میلیگرم |
منیزیم |
100 میلیگرم |
||
ویتامین K |
125 میکروگرم |
مس |
2 میلیگرم |
7- استفاده از نیروبخشها را کاهش دهید
نگران واکنشهای نشانهای باشید. توصیه میکنیم نیروبخشها را از خانهتان و هر محل دیگری که به سادگی در دسترس باشند خارج سازید. توجه داشته باشید که حتی موقعی که واقعاً تصمیم گرفتهاید مصرف نیروبخشها را کاهش دهید، دیدن یک شیرینی میتواند به خوردن آن منجر شود، پیش از آن که بتوانید جلوی خود را بگیرید!
8- جلوی حساسیتتان را بگیرید
حساسیت (آلرژی) یک منبع عمده استرس برای بسیاری از افراد است. اگر چیزهایی هست که در شما تولید حساسیت میکند از آنها دوری کنید.
9- به یک ورزش مفرّح بپردازید – به مغز خود استراحت بدهید
یک ورزش مفرّح، ترجیحاً ورزشی که شما را در ارتباط با آدمهای دیگر قرار دهد را شروع کنید. ارزش این ورزش، سه بار در هفته از 20 دقیقه تا 2 ساعت، زایدالوصف است. این کار، پیامآوران شادی در مغز شما را به نحو آرام و مداومی تقویت خواهد کرد. و شما به سرعت بهتر شدن حالتان را حس خواهید کرد. ورزش خاصیت دیگری هم دارد. اغلب مردم به هنگام ورزش کردن، عصبانی نمیشوند. بنابراین، سلولهای عصبی مربوطه در مغز استراحت خواهند کرد و زمان لازم برای تجدید ذخیرهسازی پیامآوران شادی را خواهند یافت.
راههای دیگری نیز برای «استراحت دادن به مغز» وجود دارد. گوش کردن به موسیقی، رقصیدن، کتاب خواندن، کار بر روی صنایع دستی، نواختن یک ساز، مدیتیشن و یوگا نیز استرس را تسکین میدهند. به طور کلی، هر فعالیتی که تمرکز حواس شما را به موضوعی بجز مشکلات زندگی معطوف دارد، در این راه مفید است. با این کارها، بخش «حل مسأله» در مغزتان استراحت میکند و فرصت مییابد تا به تولید مجدد پیامآوران شادی و بازسازی خود بپردازد.
10- آرامبخشها را کنار بگذارید
آرامبخشها بدن شما را از بازسازی پیامآوران شادی باز میدارند. برخلاف نیروبخشها که میتوان مقدار کمی از آنها را بدون آن که مشکل خاصی پیش آید مصرف کرد، آرامبخشها را باید کلاً کنار گذاشت. با انجام 9 توصیه قبلی قاعدتاً نباید دیگر به آرامبخش نیاز داشته باشید. البته قبل از آن که مصرف هر داروی تجویز شدهای را قطع کنید، پزشکتان را در جریان بگذارید. مصرف بسیاری از آرامبخشها باید به تدریج قطع شود، نه یکباره. حتماً با پزشکتان مشورت کنید. اگر کسی به شما آرامبخش، خصوصاً از خانواده والیوم، داده است تا به خوابتان کمک شود، با قطع آن ممکن است دچار مشکل جدّی بشوید.
مصرف آنها را باید به تدریج و تحت نظر پزشک قطع کرد. حتی در این حالت هم عوارض کنار گذاشتن آنها بسیار ناخوشایند است. مهمترین عارضه، بیخوابی و خوابهای آشفته و آزاردهنده دیدن است. اگر سرخود مصرف آنها را قطع کنید ممکن است به بیخوابی، بدتر از همیشه، دچار شوید! و به اشتباه نتیجهگیری کنید که به آرامبخش بیشتری نیاز دارید! افتادن به دام آرامبخشها بسیار ساده است.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی