جام جم سرا: خرید نوشت‌افزار مدرسه، یک حس نوستالژیک برای همه آنانی است که آغاز فصل مدرسه را با بوکردن دفترهای کاهی آغاز می‌‌کردند. یادآوری خاطرات جلد کردن دفاتر و نوشتن نام و نام‌خانوادگی توسط خوش‌خط ترین فرد خانواده روی برچسب‌ها و چسباندن روی دفتر و کتاب هنوز هم حس خوب کودکی را به یاد می‌‌آورد. بوی تراش‌کردن مداد یا خرده‌ریزهای پاک‌کن، همه و همه یادآور روزهای خوش مدرسه است.
تنوع در بازار نوشت‌افزار
البته شاید دانش‌آموزان دهه‌های گذشته تا این حد با تنوع نوشت‌افزار مواجه نبوده و با همان دفاتر کاهی معروفی که روی جلدش جمله «تعلیم و تعلم عبادت است» نقش بسته بود دلشان خوش میشد. مدادهای سوسمارنشان و خودکارهای بیک هم کار را راه می‌‌انداخت. حتی اگر چیزی به نام جامدادی داشتیم و خیلی هم فانتزی بود، به شکل یک مداد بود و از جنس پلاستیک.
بسیاری از کودکان دهه شصت و قبل از آن با همین نوشت‌افزار به مدرسه رفته و درس خوانده‌اند. اما کودکان آی‌پد به دست امروزی به داشتن مدادی با یک پاک‌کن قرمز در انتهایش قانع نیستند و از خودکار بیک دوران ما هم دیگر خبری نیست.
امروز حتی کودکان دبستانی نیز از مارک‌دار بودن لوازم‌شان حرف میزنند. سلیقه‌ها عوض شده و تنوع در بازار نوشت‌افزار حرف اول را می‌زند و دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان، به دنبال برندها و مارک‌های خارجی هستند. علاوه بر تمام این‌ها، بازار کیف و نوشت‌افزار مدرسه را تصاویر باربی، بتمن، مرد عنکبوتی، سوپرمن، بن تن(ben10)، روبات‌ها و ده‌ها تصویر کارتونی دیگر پر کرده است. این‌ها اسامی شخصیت‌ها و قهرمان‌های داستان‌های کارتونی و سینمایی دنیای امروز هستند که با رنگ و لعاب زیبا و دلفریب، خود را به پشت ویترین مغازه‌های شهرها رسانده‌اند.
نقش تبلیغات و جذابیت‌های بصری کارتون‌ها و بازی‌های کامپوتری را نمی‌توان نادیده گرفت و کودکان و نوجوانان ایرانی را به خاطر انتخاب و گرایش به محصولات منقش به این شخصیت‌ها سرزنش کرد چراکه دنیای کودکی به دنبال این جذابیت‌ها و رنگ‌هاست و به همین دلیل است که کلاه قرمزی و پسرخاله و دارا و سارا و حتی عروسک‌های مجموعه انیمیشن شکرستان نتوانستند پاسخگوی سلیقه کودکان ایرانی باشند و جای شخصیت‌های کارتونی غربی را بگیرند.
هزینه بالای درس‌خواندن
کافی‌است گشتی در بازار نوشت‌افزار بزنیم تا با قیمت‌های نجومی روبه‌رو شویم. قیمت دفترها از دوهزار تومان شروع میشود تا 30 هزار تومان؛ اگر هم مارک پاپکو باشد، قطع‌های کوچک از پنج هزار تومان شروع میشود تا 20 هزار تومان. به دفترهایی که برای مشق نوشتن استفاده می‌شوند باید دفترهای طراحی و نقاشی را نیز اضافه کرد. با توجه به کلاس‌های فوق‌برنامه‌ای که در مدارس برگزار میشود، داشتن این وسایل برای هر دانش‌آموزی ضروری است.
دنیای رنگی دانش‌آموزان امروزی با مدادهای رنگی و جعبه‌های آبرنگ و ماژیک‌ها کامل میشود. رنگ‌هایی که قیمت بالایی هم دارند. برندهایی مانند لیرا و جیوتو در این زمینه سرآمد محسوب می‌شوند.
یک بسته مدادرنگی کاغذی بیست‌وچهار رنگ، 25 هزار تومان است. همین مارک بسته ۲۴تایی فلزی‌اش هم 35 هزار تومان به فروش میرسد. مدادها و خودکارها هم حدودا از هزار و ۲۰۰ تومان تا پنج هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند. البته اگر بخواهید به جای مداد، مداد نوکی بخرید، باید بین پنج تا ۲۰ هزار تومان هزینه کنید. کیف و کوله‌پشتی و کلاسور هم که جای خودش را دارد. قیمت این کالا معمولا از 30 هزار تومان آغاز شده و تا 100 یا 150 هزار تومان در نوسان است.
با یک حساب سرانگشتی می‌توان فهمید که هر دانش‌آموز تنها برای خرید نوشت‌افزار و آغازکردن ماه مهر، باید حدود 200 هزار تومان هزینه کند. با احتساب اینکه، تعداد دانش‌آموزان سال تحصیلی جدید حدودا 11 میلیون نفر اعلام شده است، گردش مالی این کسب و کار تنها در ابتدای بازگشایی مدارس در هر سال، چیزی حدود دو هزار و 200 میلیارد تومان است. از طرفی مشخص است که این لوازم در طول سال چندین و چند بار خریداری می‌شوند که این را هم باید به سود کلان این بازار داغ اضافه کرد.
به حاشیه رانده‌شدن درس خواندن
یک روانشناس کودک در این زمینه میگوید: امروزه، تنوع موجود در بازار، انتخاب این وسایل را از سویی آسان و البته از سویی دیگر دشوار ساخته است. یکی از جنبه‌های گوناگونی که بر انتخاب این وسایل تاثیر می‌‌گذارد زیبایی و موردپسند واقع‌بودن آنها برای کودک است. به ویژه که در سال‌های آغازین تحصیل، استفاده از نوشت‌افزار مورد علاقه کودک میتواند تا حدودی به افزایش انگیزه او نسبت به یادگیری دروس منجر شود.
زهرا حسین‌زاده ملکی می‌‌افزاید: درحال حاضر، یکی از روش‌ها برای جذاب‌بودن نوشت‌افزار، چاپ تصاویر شخصیت‌های کارتونی روی اغلب این وسایل است.
او در رابطه با تاثیراتی که وسایل شخصی کودک بر سلامت روان او می‌‌گذارد، تصریح میکند: نه تنها نوشت‌افزار، بلکه وسایل گوناگون از جمله لباس، اسباب‌بازی و به طور کلی تمامی اشیایی که یک کودک با آنها ارتباط دارد از منظر روان‌شناختی بر سلامت روان فرزندان تاثیر می‌‌گذارد. در سنین پیش‌دبستانی و بالاتر کودکان گرایش دارند که به تقلید از والدین خود بپردازند و آنها را به عنوان الگوی خود برگزینند. به همین دلیل زمانی که والدین وسایلی را با تصاویر خاص تهیه میکنند به کودک می‌‌فهمانند که ویژگی‌های این شخصیت‌ها نیز مورد تایید آنان است و این موضوع باعث میشود کودک به تقلید تمامی خصوصیات شخصیت‌های کارتونی علاقه بیشتری پیدا کند.
حسن‌زاده ملکی در ادامه تاکید میکند: امروزه در بازی‌های کودکان نیز اغلب از این شخصیت‌ها استفاده میشود و آنها در فرصت‌هایی که یکدیگر را ملاقات میکنند درباره این موضوع صحبت میکنند و متاسفانه در خیلی از موارد مانند خرید وسایل مدرسه دست به رفتارهایی میزنند که ریشه در چشم و هم چشمی نیز دارد. بنابراین تهیه این ابزار علاوه بر آنکه تقلید از رفتار این شخصیت‌ها را تشویق میکند باعث میشود کودک وقت زیادی را برای به روز بودن در این زمینه صرف کند.
او میگوید: به همین دلیل در محیط مدرسه نیز ممکن است وقت بیشتری را به صحبت در این باره اختصاص دهد و مقایسه با هم‌کلاسی‌هایی که ابزارهای بیشتری از یک شخصیت کارتونی دارند نیز بیشتر میشود. سرانجام این لوازم که با هدف ایجاد انگیزه درس خواندن در کودک خریداری شده، خود عاملی میشود برای اینکه محیط کلاس به مکانی تبدیل شود که هدف اولیه آن یعنی تحصیل به حاشیه رانده شده و عوامل اینچنینی اهمیت بیشتری پیدا کند. (هانیه حقیقی/آرمان)
