از هیولای ابولا تا بیماری ای‌ال‌اس

روزهای پایانی سال بهانه‌ای شد برای مرور یافته‌ها و حوادث تلخ و شیرین دنیای سلامت در سالی که گذشت.

هیولای ابولا در غرب آفریقا

در سالی که گذشت، اپیدمی ابولا که مانند هیولایی از کشورهای غرب آفریقا بخصوص سیرالئون، گینه و لیبریا سر برآورد، تیتر یک بخش سلامت و پزشکی تمامی رسانه‌ها را به خود اختصاص داد. ویروس ابولا به بیماری و مرگ هزاران آفریقایی منجر شد و وحشت جمعی از گسترش و انتشار این بیماری در نقاط دیگر جهان باعث شد ‌مردم از کشورهای دور و نزدیک با ولع هر چه بیشتر اخبار این هیولای ترسناک را خط‌ به ‌خط دنبال کنند. هر چند متخصصان ‌بارها اعلام کردند و اطمینان خاطر دادند که این ویروس صرفا از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن شخص آلوده انتقال می‌یابد، ولی خشم عمومی علیه کارمندان حوزه سلامت و درخواست‌های پیاپی برای ممنوعیت ورود مسافران خارجی بخصوص در کشورهای آمریکای شمالی نشان می‌داد ‌وحشت از ابولا فراتر از ترسی ساده از تهدید یک ویروس واقعی است. هر چه بود، در سالی که گذشت ابولا هزاران نفر را به کام مرگ کشاند و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را وحشت‌زده و نگران کرد.

شیوع آنتروویروس در بین کودکان آمریکایی

پاییز امسال، 48 ایالت آمریکا شاهد شیوع ویروس نادری به نام آنتروویروس 68 در بین حدود 149/1 کودک بودند. این بیماری تنفسی سخت و مرموز با علائمی مانند سرفه، تب، آبریزش بینی و ضعف عضلانی همراه است و در موارد شدید باعث بروز خس‌خس سینه، نفس‌نفس‌زدن و تشنج بین بیماران مبتلا به آسم یا بیماران ریوی می‌شود. شیوع این بیماری نیز در صدر اخبار سلامت و پزشکی رسانه‌های جهان جای گرفت و نگرانی زیادی بین والدین آمریکایی ایجاد کرد.

بهت و غم جهانی در مرگ یک هنرمند معروف

در سالی که گذشت رابین ویلیامز، بازیگر معروف آمریکایی، به زندگی خود پایان داد و آمریکا و جامعه جهانی سینما و هنر را در غم و اندوه فرو برد. بعد از مرگ این هنرمند، همسر وی اعلام کرد که ویلیامز در این چند سال به افسردگی مبتلا بود و در سال‌های آخر نیز به بیماری پارکینسون مبتلا شده بود. مرگ ویلیامز در صدر اخبار جای گرفت و جامعه جهانی را بیش از پیش متوجه بیماری‌های روحی و اختلالات افسردگی کرد.

بازگشت سرخک به ایالات متحده آمریکا

در ماه می سال 2014، سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا از بازگشت سرخک به این کشور خبر داد. این ویروس تنفسی 24 ایالت آمریکا را آلوده کرد که در 20سال گذشته بی‌سابقه اعلام شده است. محققان آمریکایی احتمال می‌دهند شیوع این بیماری به‌دلیل ورود مسافر خارجی آلوده به این ویروس به خاک آمریکا بوده است و سپس بیماری بین افراد غیرواکسینه پخش شده است.

ژنتیک و خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان

در ماه‌های آخر سال 2013، وقتی یکی از هنرپیشه‌های زن هالیوود (آنجلینا جولی) در یک اقدام پیشگیرانه اقدام به برداشتن سینه کرد، غربالگری ژنتیکی سرطان سینه نیز به یکی از اخبار سلامت آمریکا تبدیل شد. هر چند این اقدام او برای سال قبل بود، مساله ژنتیکی بودن سرطان سینه در سال 2014 در صدر اخبار سلامت دنیا قرار گرفت. در مرداد امسال، محققان انجمن سرطان کانادا مشاهده کردند احتمال پیشرفت سرطان سینه یا تخمدان بین خانم‌هایی که سابقه ژنتیکی این بیماری را بین والدین درجه ‌یک خود دارند یا دارای جهش در ژن BRCA1 هستند، بیشتر است.

نیاز بشر به سم‌زدایی دیجیتالی

اگر تصور می‌کنید جزو خیل عظیم معتادان به شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند نیستید، همین فردا تلفن همراه خود را در منزل بگذارید و یک روز را بدون آن سپری کنید. اگر می‌گویید این کار ناممکن است، باید بدانید ‌ تنها نیستید و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان حتی قادر نیستند یک ساعت را بدون تلفن همراه و اینترنت سپری کنند. نتایج بررسی‌های انجام‌ شده از سوی روان‌شناسان دپارتمان خدمات کودکان و خانواده لس‌آنجلس نشان می‌دهد فناوری‌های فردی و رسانه‌های جمعی تهدیدی جدی برای سلامت انسان مدرن هستند. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهند شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر، اینستاگرام، فیسبوک و... بستری برای انتشار عکس‌های گوناگون، تبادل عقاید، روابط اجتماعی و شخصی ناسالم، کاذب و غیرواقعی محسوب شده‌اند و باعث افزایش رفتارهای خودشیفته در افراد می‌شود. در نتیجه محققان بر این عقیده هستند که برای افزایش میزان سلامت و همچنین پیشگیری از خطر ابتلا به اعتیاد اینترنتی لازم است هرازگاهی سم‌زدایی دیجیتالی انجام شود؛ به این معنی که به خودتان استراحتی بدهید و برای مدتی کاملا ارتباط‌ خود را با دنیای مجازی قطع کنید.

چالش سطل آب یخ

حتما شما نیز تصاویر افراد مشهوری را که به چالش سطل آب یخ پیوستند، دیده‌اید؛ چالشی که نه برای تفریح بلکه برای جلب‌توجه جامعه جهانی به بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ای‌ال‌اس) و کمک مالی به موسسه خیریه کمک به مبتلایان به این بیماری بوده است. در واقع قبل از همه‌گیری این چالش بیشتر مردم هیچ‌گونه شناختی از این بیماری نداشتند، اما با پخش ویدئوهایی از افراد مشهور با سطل آب یخ، نام این بیماری بر سر زبان‌ها افتاد و باعث جمع‌آوری بیش از صد میلیون دلار برای موسسه خیریه مذکور شد. ای‌ال‌اس یک بیماری نرودژنراتیو، یعنی تخریب‌کننده سلسله اعصاب رابط مغز و ماهیچه‌هاست که باعث از بین رفتن قدرت ماهیچه‌ها می‌شود و بتدریج آنها را کاملا از کار می‌اندازد.

زیاده‌روی در مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و مقاومت باکتری‌ها

نتایج بررسی‌های سازمان کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) نشان می‌دهد تمام افرادی که با مشاهده اولین علائم سرماخوردگی نزد پزشک می‌روند دو برابر بیشتر آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند و در معرض عوارض جدی آن قرار می‌گیرند. محققان اعلام کردند ‌آنتی‌بیوتیک‌ها حتی در مواقعی که ضرورتی برای مصرف‌ آنها نیست نیز تجویز می‌شوند و عوارض زیاده‌روی در مصرف آنها کاملا جدی است؛ زیرا باعث مقاومت باکتری‌ها در برابر دارو می‌شود.

سازمان غذا و داروی آمریکا و محدودیت برای استعمال سیگارهای الکترونیکی

بر طبق طرح محدودیت مصرف سیگارهای الکترونیکی، سازمان غذا و داروی آمریکا از سپتامبر 2014 فروش سیگارهای الکترونیکی را به افراد زیر 18 سال ممنوع اعلام کرد. از دیگر بندهای این طرح می‌توان به ضرورت درج ترکیبات شیمیایی محصول روی بسته‌بندی‌ها و هشدار نسبت به خطرات ناشی از مصرف این نوع سیگارها اشاره کرد. (جام جم سرا/منبع: active beat+Lanutrition/ ترجمه: فاطمه مهدی‌پور/ سیب، ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)

استیون هاوکینگ با وجود بیماری ای‌ال‌اس چطور به 70 سالگی رسید؟

به گزارش جام جم آنلاین، بیماری مهلک ای‌ال‌اس در بیشتر مبتلایان در سنین بعد از 50 سالگی تشخیص داده می‌شود و فرد بیمار به طور میانگین دو تا سه سال پس از تشخیص به کام مرگ کشیده می‌شود. وضعیت هاوکینگ در 21 سالگی تشخیص داده شد و انتظار نمی‌رفت حتی تا 25 سالگی زنده بماند. این در حالی است که وی نه‌تنها 25 سالگی را پشت سر گذاشت، بلکه سال‌ها بعد توانست به کرسی استادی ریاضیات در دانشگاه کمبریج نیز دست پیدا کند، اما پرسش این است که چرا بسیاری از مبتلایان به ای‌ال‌اس فقط مدت کوتاهی بعد از تشخیص زنده می‌مانند، اما هاوکینگ توانسته به‌رغم ابتلا به این بیماری مرگبار تا 75 سالگی دوام بیاورد؟

به گفته لِئو مَک‌کلاسکی، استادیار عصب‌شناسی و مدیر مرکز تحقیقات ای‌ال‌اس در دانشگاه پنسیلوانیا، معمولا مبتلایان به این بیماری بر اثر نارسایی تنفسی ناشی از آسیب اعصاب حرکتی ماهیچه‌های تنفسی فوت می‌کنند. زوال ماهیچه‌های بلع از دیگر علل شایع مرگ در این بیماران است که به سوءتغذیه و کم‌آب شدن بدن می‌انجامد. البته در این مورد می‌توان امید به زندگی بیمار را از طریق کارگذاری لوله تغذیه افزایش داد.

چنانچه ای‌ال‌اس به این دو ناحیه حیاتی حمله نبرد، فرد مبتلا می‌تواند امیدوار باشد با وجود وخامت تدریجی بیماری، سالیان دراز زنده خواهد ماند و هاوکینگ نیز یکی از همین خوش‌اقبال‌هاست که البته گروه نادری از مبتلایان به این بیماری را تشکیل می‌دهند. مَک‌کلاسکی معتقد است اگر هاوکینگ تاکنون به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز پیدا نکرده، علتش احتمالا به نوع خاص بیماری وی مربوط است که از لحاظ زیستی به سایر انواع شایع‌تر این بیماری شبیه نیست.

بیماری ای‌ال‌اس مانند بسیاری دیگر از بیماری‌های تحلیل‌برنده سیستم عصبی بر اثر تجمع غیرطبیعی پروتئین‌ها در مغز ایجاد می‌شود. 10 درصد این بیماری ریشه ژنتیک دارد و از جهش‌های ژنتیک ناشی می‌شود. پژوهشگران توانسته‌اند تعدادی از ژن‌هایی را که احتمال می‌رود در بروز این بیماری نقش داشته باشند، شناسایی کنند. مطالعات نشان داده است هر یک از این ژن‌های مشکوک موجب تجمع پروتئین‌های متفاوتی در مغز می‌شوند.

با این حال هنوز پژوهشگران نتوانسته‌اند ژن‌های دخیل در این بیماری را به طور دقیق ردیابی کنند و به یک راهکار درمانی مؤثر برسند، اما هاوکینگ مثال بارزی است که نشان می‌دهد این بیماری انواع متغیری دارد و تمامی مبتلایان محکوم به مرگ زودرس نیستند. اگرچه این گروه از بیماران خوش‌شانس جمعیت اندکی را تشکیل می‌دهند، باز هم نقطه امیدی است که یادآوری می‌کند حتی با وجود ای‌ال‌اس نیز عمر طولانی غیرممکن نیست.