خانه شیخ بهایی یک اثر تاریخی در یک محور تاریخی با معماری باشکوه ایرانی است
در بافت تاریخی استان اصفهان، محله ی شهشهان و پشت مسجد عتیق، کنار بنا ها و خانه های تاریخی که گذشت زمان قدم به قدم آن ها را فرسوده تر کرده، بناهایی وجود دارد که دنیایی از علم ، تبحر و دانش در آن نهفته است.
در این میان خانه شیخ بهایی اصفهان که به نام شیخ بهایی معروف شده است از اهمیت فراوانی نیز برخوردار است.
شیخ بهایی کیست؟
بهاءالدین
محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی، مرجع تقلید و دانشمند نامدار عصر
صفوی است که در دانش های فلسفه، منطق، هیئت و نجوم ، ریاضیات و معماری تبحر
داشت. وی در عصر طلایی هنر اسلامی یعنی دوران صفویه، تعداد زیادی از بناها
را با تکنولوژی فراتر از عصر صفوی طراحی و به اجرا درآورده است.
خانه شیخ بهایی بنایی متعلق به دوران صفویه در محله نو یکی از محلات تاریخی شهر اصفهان است
آثاری همچون مسجد امام اصفهان،
منارجنبان اصفهان، نقشه شهر نجف آباد، مهندسی تقسیم آب زاینده رود، طرح
ریزی کاریز نجف آباد، حمام شیخ بهایی، معماری حرم امام رضا (ع)، مجموعه کاخ
های دولتی اصفهان(دولت خانه)، چینی خانه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی و ...
که امروزه از او به یادگار مانده است.
خانه شیخ بهایی
خانه
شیخ بهایی یک اثر تاریخی در یک محور تاریخی با معماری باشکوه ایرانی،
بنایی متعلق به دوران صفویه در محله نو یکی از محلات تاریخی شهر اصفهان در
محدوده خیابان طالقانی است که به دلیل تاریخی بودن و قرار گرفتن در یک محور
تاریخی به عنوان یک اثر فرهنگی تاریخی در شهر اصفهان در فهرست آثار ملی
ثبت گردیده است.
خانه شیخ بهایی در سال 1357 ش در فهرست آثار ملی به ثبت رسید
مالک کنونی اثر آقای حاج شیخ عبدالحمید شیخ بهایی می باشد.
خانه در سال 1357 ش در فهرست آثار ملی
به ثبت رسید و در سال 1378 از سوی سازمان میراث فرهنگی به عنوان زیباترین
خانه تاریخی آسیا و اقیانوسیه معرفی شد.
در کتاب زندگی شاه عباس تالیف نصرالله
فلسفی بیان می شود که این خانه متعلق به عمه شاه عباس(مریم سلطان بیگم)
بوده که پس از مرگ وی، شاه عباس این بنا را به شیخ بهایی واگذار می کند.
بنای خانه شیخ بهایی شامل اندرونی و بیرونی، یک حیاط مستطیل شکل است
بنای خانه شیخ بهایی شامل اندرونی و
بیرونی، یک حیاط مستطیل شکل و فضاهایی همچون آیینه خانه، اتاق پنج دری،
مطبخ و...که دارای تزیینات نفیس در زمینه مقرنس کاری، گچ بری و آیینه کاری
می باشد.
در طی سالهای اخیر این خانه تاریخی مورد مرمت و بازسازی از سوی میراث فرهنگی قرار گرفته است.
1- فؤاد روحانی
یکی از عناصر برجستهی بهائی که کارمند عالی رتبهی شرکت نفت انگلیس و ایران و محرم راز روسای آن بود فؤاد روحانی، پسر میر علیاکبرخان روحانی میلانی (محب السلطان) میباشد. پدر وی از بهائیان فعال تهران و از تبار عباس میلانی جزء تباهیان نخستین اســت. محب السلطان پای ثابت محفل بهائیان تهران از اوایل دههی 1280ش به بعد بود. (1)2- هوشنگ فرخان
بهائی دیگری که از فعالان نفتی ایران در آن سالها به شمار میرود، هوشنگ فرخان میباشد. هوشنگ خان تحصیلکرده کالج آمریکایی البرز در تهران و فارغ التحصیل دانشگاه کلرادو آمریکا در رشتهی مهندسی نفت اســت که از سال 1318ش، به بعد مستخدم شرکت نفت ایران و انگلیس بود و پس از سرنگونی دولت ملی دکتر مصدق و تجدید سلطهی کمپانیهای غربی بر نفت ایران، به مقامات مهم و متعددی چون عضویت در هیئت مدیرهی شرکت نفت در زمان ریاست عبدالله انتظام و نیز مدیر عاملی شرکت ملی گاز و شرکت سهامی نفت منصوب شد. (40)پینوشتها:
1-فاضل مازندرانی، ظهور الحق، ج8، قسمت اول، ص 284.
2- همان، ص 482.
3- جواد منصوری، تاریخ 15 به روایت اسناد، ج1، سند شماره 2/82.
4- مهندس مهدی بازرگان، شصت سال خدمت و مقاومت، ج1، ص 294.
5- اسماعیل رائین، اسنادخانه سدان، ص 16.
6- حسین مکی، سالهای نهضت ملی، ج2، ص 252.
7- اسماعیل رائین، اسناد خانه سدان، صص 220-219.
8- هاوارد پیچ کنسرسیوم در مذاکرات تهران.
39- خاطرات علی امینی، به کوشش حبیب لاجوردی، صص 118-117.
40-امیرعباس هویدا به روایت اسناد ساواک، ج1، صص 177-176.
41- عبدالله شهبازی، ظهور و سقوط سلطنت فردوست، ج2، ص 376.
42- امیرعباس هویدا به روایت اسناد ساواک، ج1، ص 177.
43- امیرعباس هویدا به روایت اسناد ساواک، ج1، ص 113.
پینوشتها:
1- پورداوود متولد 1264ش، در رشت، زرتشتی مذهب میباشد. بنیانگذار تحصیلات دانشگاهی در زمینه ایران باستان و اولین استاد رشته زبانهای اوستایی بود. او در دانشگاه تهران افزون بر دوره لیسانس، در دورههای فوق لیسانس و دکترا نیز تدریس میکرد. دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، نیمه پنهان، ج12، ص 19.
2- عبدالله شهبازی، نظریه توطئه، ص 153.
3- دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، نیمه پنهان، ج12، صص 37-31.
4- همان، صص 45-44.
5-اسماعیل رائین، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، ج3، ص 543.
6-دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، نیمه پنهان، ج12، ص 46.
7- همان، ص 54.
پینوشتها:
1- دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، معماران تباهی، ج4، ص 76.
2- دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، معماران تباهی، ج4، ص 58.
3- محمد حسن طباطبایی، نفوذ فراماسونری در مدیریت نهادهای فرهنگی ایران، ص 136.
پینوشتها:
1- پورداوود متولد 1264ش، در رشت، زرتشتی مذهب میباشد. بنیانگذار تحصیلات دانشگاهی در زمینه ایران باستان و اولین استاد رشته زبانهای اوستایی بود. او در دانشگاه تهران افزون بر دوره لیسانس، در دورههای فوق لیسانس و دکترا نیز تدریس میکرد. دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، نیمه پنهان، ج12، ص 19.
2- عبدالله شهبازی، نظریه توطئه، ص 153.
3- دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، نیمه پنهان، ج12، صص 37-31.
4- همان، صص 45-44.
5-اسماعیل رائین، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، ج3، ص 543.
6-دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، نیمه پنهان، ج12، ص 46.
7- همان، ص 54.
پینوشتها:
1- وحید رأفتی، دکتر علی مراد داوودی؛ مقالات و رسائل متنوعه، ج3، صص 8-2.
2- علی مراد داوودی، مقدمه در الوهیت و مظهریت، ج1، ص 8.
3- وحید رأفتی، همان، ص 14-10.
4- دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان، نیمه پنهان، ج12، صص 45-44.
5-رحیم نیک بخت، جنبش دانشجویی تبریز به روایت اسناد و خاطرات، ص 493.