تفسیر حکیم؛ تطبیق آیات با مباحث مبتلا به جامعه

[ad_1]

گروه ادب: مدیر موسسه دارالعرفان الشیعی با اشاره به تفسیر لغوی و ادبی حکیم، اثر استاد حسین انصاریان، تاکید کرد: این اثر به دلیل تطبیق آیات با مسائل علمی و فضای جامعه و مسائل مبتلا به آن،  با دیگر تفاسیر نوشته شده از قرآن کریم متفاوت است.

بخش قرآن تبیان

به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، سال هاست که شاهد فعالیت استاد حاج حسین انصاریان،  خطیب و مفسر قرآن کریم در عرصه های مختلف هستیم. آنچه که از سخنان عموم مردم بر می آید نشان می دهد که اکثریت آرای ایشان را به عنوان خطیب و سخنران می شناسند و با آثاری که از استاد منتشر شده است چندان آشنایی ندارند.

این در حالی است که از استاد حسین انصاریان آثار بسیاری به چاپ رسیده که ترجمه و تفسیر قرآن کریم،  صحیفه سجادیه،  اصول کافی،  مفاتیح الجنان و کتبی که در حوزه های علوم دینی و قرآنی نوشته شده از آن جمله است. بر این اساس باید تلاش کرد تا افکار عموم را با این بُعد از فعالیت استاد و آثاری که به چاپ رسیده است بیش از پیش آشنا کرد.

تفسیر حکیم از جمله آثار استاد است که به شرح و تفسیر آیات کلام الله مجید می پردازد. نخستین جلد این اثر ارزنده در سال 93 و در آستانه ماه محرم منتشر شد. این جلد شامل تفسیر سوره حمد و آیات اول تا 39 سوره بقره بود که به کوشش موسسه دارالعرفان الشیعی به چاپ رسید.

تفسیر حکیم اثر جدیدی از استاد حسین انصاریان است. قرار بر این بود که این تفسیر ارزشمند در قالب 30 جلد تالیف و منتشر شود. چند جلد دیگر از این دوره به کوشش استاد انصاریان تالیف شده است که مسئولان نشر موسسه دارالعرفان به ویرایش آن مشغول هستند و البتطه تاکنون جلدهای دیگری از این دوره منتشر شده است.

شرح و تفسیر قرآن با جنبه های علمی

سبک و سیاقی که مولف در نگارش این تفاسیر به کار گرفته است با دیگر تفاسیر موجود تفاوت دارد. استاد انصاریان در این دوره تلاش کرده است تا جنبه های مختلف علمی قرآن را شرح و تفسیر کند تا برای مسائل روز جامعه قابل استفاده باشد که این موضوع را می توان جزء دقایق و جامعیت این اثر برشمرد.

همچنین از دیگر ویژگی های این دوره می توان این مورد را بیان کرد که برخلاف روشی که در دیگر تفاسیر به کار گرفته می شود،  در این اثر به مباحث لغوی و ادبی تاکید شده و این موضوعات مورد توجه مولف قرار گرفته است. همچنین با توجه به مفاهیم آیات،  بحث های کلیدی از آیات قرآن که در حقیقت هدف نزول این کتاب آسمانی است مورد توجه واقع شده است.

در ادامه چاپ مجلدات این دوره،  موسسه دارالعرفان الشیعی از آماده سازی  جلد چهارم تفسیر حکیم به قلم استاد حسین انصاریان برای چاپ خبر داد و اعلام کرد که این موسسه در نظر دارد جلد پنجم این تفسیر را نیز تا پایان سال 95 منتشر کند. تفسیر حکیم حدود 20 جلد است که تاکنون با قلم استاد انصاریان 20 جزء از تفسیر قرآن کریم در قالب 40 جلد نگاشته شده است.بر همین اساس خبرگزاری ایکنا گفت وگویی با حجت الاسلام والمسلمین صابریان،  مدیر موسسه دارالعرفان داشته است که متن آن از نظرتان می گذرد؛

به تازگی خبری از آماده سازی جلد چهارم تفسیر حکیم استاد حاج حسین انصاریان منتشر شد. لطفا درباره این اثر که هم اکنون از این مفسر در دست انتشار است توضیح دهید.

تفسیر حکیم در حدود 20 جلد است. استاد انصاریان تاکنون حدود 20 جزء از قرآن کریم را تفسیر کرده اند که با دست نوشته ایشان،  این میزان به حدود 40 جلد می رسد. این میزان تا پایان آیات قرآن مشتمل بر 60 جلد خواهد شد. البته با توجه به نوع نگارش استاد که درشت نویسی می کنند و ملاحظاتی درباره آیات دارند،  هر سه جلد به یک کتاب 750 صفحه ای تبدیل می شود.

این اثر هم اکنون در مرکز موسسه در حال ویرایش، تنظیم و تحقیق است و کارهای فنی آن انجام می شود و پس از انجام بررسی های لازم،  نسبت به چاپ جلدهای چهارم و پنجم اقدام خواهد شد.

علت اینکه چاپ مجلدات با دست نوشته استاد انصاریان فاصله زمانی دارد،  این است که 20 جلد دست نوشته استاد تمام شده بود که چاپ آثار شروع شد. بر همین اساس بحث تحقیقات روی این آثار باید انجام می شد و به دست آوردن فهرست و بررسی موارد فنی به زمان نیاز داشت که همین موضوع سبب طولانی شدن فاصله زمانی میان چاپ اثر و نگارش مطالب توسط ایشان شد.

اکنون سه جلد چاپ شده است جلد چهارم را در دست چاپ داریم و در صدد هستیم که جلد پنجم را نیز تا پایان سال منتشر کنیم.

تفاسیر متعددی از مفسران مختلف به چاپ رسیده است. آیا این تفسیر با دیگر تفاسیر موجود تفاوتی دارد و ویژگی های خاصی را داراست؟

جای تفسیر حکیم در میان دیگر تفاسیر خالی بود که علت طرح این مطلب نیز نوع دیدگاه استاد به تفاسیر است. تفسیر حکیم از قلم استادی نگاشته می شود که نزدیک به نیم قرن در فضای جامعه حضور فیزیکی و فکری داشته است و قرآن را در طول نیم قرن به زبان مردم و با دقایق علمی و دقت هایی که باید در تفسیر کلام الله مجید وجود داشته باشد بیان کرده است. استاد سخت ترین مباحث را با بهره گیری از ساده ترین الفاظ و رساترین بیان مطرح کرده است،  به طوری که برخی از بزرگانی که این تفسیر را دیده اند، بر این موضوع اذعان دارند که اگر این تفسیر نوشته نمی شد، قطعاً جامعه دچار خسران می شد و خسارت می دید و این موضوع به دلیل نوع نگاهی است که استاد انصاریان در این تفسیر داشته  است.

لطفا درباره نوع نگاهی که استاد حاج حسین انصاریان در این اثر داشته اند توضیحات بیشتری را بیان کنید که مخاطب بتواند بیشتر نسبت به موضوع اطلاع پیدا کند.

در این تفسیر می بینید که ابتدا آیه شریفه قرآن کریم آورده شده است و پس از آن، ترجمه آیات آورده می شود. در ادامه این مطالب، نکاتی که مفسر می تواند مطرح کند را درباره این آیات بیان و درباره آن بحث کرده است. مثلاً ممکن است آیه ای را ببینید که سه تا چهار نکته داشته باشد. گاهی مواقع ممکن است از یک آیه، حتی تا 10 نکته یا بیشتر هم استفاده شود. نکته ها در ابتدا به صورت فهرست وار می آید و با آن بخش از آیه ای که این نکته از آن استفاده شده است ارائه می شود. استاد انصاریان به ویژه در مباحثی که کمتر در تفاسیر دیگر استفاده شده یا مورد توجه قرار گرفته، قوی وارد شده  است. ایشان همچنین در مباحث روز خیلی توانمند ورود کرده است؛ یعنی مطالب را با مسائل مبتلا به روز و علمی جامعه و فضای روز تطبیق داده.

برای مثال بحث یهود را در قرآن کریم می بینید که 100 صفحه درباره یهود با توجه به آیات قرآن در این تفاسیر مطرح شده است. در این راستا اولین آیه ای که به یهود پرداخته شده در مطلب آمده و هر جای دیگر که بحث یهود باشد، به این آیه ارجاع داده می شود. همچنین در بحث انفال و یا مبانی که در تفاسیر دیگر کمتر به صورت تفصیلی به آنها پرداخته شده است.

ممکن است در تفاسیر دیگر درباره برخی از آیات، فقط درباره کلمه مورد نظر توضیح اجمالی داده شده باشد، ولی به واسطه دردآشنا بودن مفسر تفسیر حکیم با درد جامعه، این آیات به صورت تحلیلی بحث شده است و در مباحث اعتقادی و فقهی و اخلاقی نیز موضوعات بیان شده است.

در صحبت ها اشاره کردید که این مطالب به سمع و نظر استادان و بزرگان نیز رسیده است. نظر متخصصان اهل فن درباره این تفسیر چیست؟

یکی از بزرگان که خود در بحث آیات الاحکام ورود پیدا کرده و متخصص در بحث فقه است،  گفته که وقتی استاد انصاریان به آیات الاحکام می رسد، گویی یک سیر جالبی را در این زمینه برای این آیه چیده است و نکات خوبی را مورد استفاده قرار داده و این حکم فقهی را به صورت ملموس با فضای ذهنی مخاطب خود قرار داده است.

آیا این تفسیر با توجه به خصوصیاتی که از آن مطرح شد،  برای عموم مردم نیز قابل استفاده است؟

این تفسیر همان طور که گفته شد خصوصیات خاصی دارد. هر دو گروه افرادی که از دسته خواص یا عامه مردم به این تفسیر مراجعه می کنند، می توانند بهره خود را از آن بگیرند. چون گاهی مواقع تفاسیر به صورت تخصصی نوشته شده که از این نمونه ها می توان به مجمع البیان اشاره کرد و گاهی مواقع تفسیر عمومی است.

تفسیر حکیم هم جامع مباحث تخصصی و هم مباحث عمومی است. البته استاد انصاریان بنای این را نداشت که در فضای دقت های ریز تفسیری وارد شود و به طور مثال به بررسی واژگان بپردازد و نظرات مفسران را درباره آن بررسی کند و نتیجه را بگوید، ولی ماحصل نتیجه ای که از این لغت و آیه و عبارت می شد استفاده کرد را مثل غذای آماده در اختیار مخاطب قرار می دهد و متخصص می فهمد که رسیدن به این غذای آماده یک پشتوانه دقیق می خواهد تا به این مرحله برسد؛ برای مثال یک غذای ساده ممکن است برای شما آورده شود،  ولی وقتی آن را می چشید،  می فهمید که پشتوانه آن یک مهارت بسیار قوی در آشپزی بوده که توانسته است آن غذا را این طور لذیذ در اختیار شما قرار دهد، ولی مخاطب فقط یک غذا را می خورد.

در بحث تفسیر حکیم نیز نکته هایی که اشاره شده، بسیار دقیق است و کسانی که دوست دارند می توانند به سایت موسسه دارالعرفان مراجعه کنند و از نمایندگی این موسسه که این اثر را دارند استفاده کنند. این اثر بسیار ماندگار و ارزشمند است که برای آیندگان نیز قابل استفاده خواهد بود.

---

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آیا قرآن تحریف شده است؟ تحریف از ریشه حرف به معنای کناره می باشد، و تحریف کلام، کناره زدن از مسیر طبیعی آن توصیه قرآنی شیخ نخودکی به خدمت حاج شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی عرض کردم دستوری مرحمت فرما که توفیق تهجد یابم و بررسی تطبیقی حقوق کودک در قرآن و کنوانسیون …کنوانسیون حقوق کودک در دو امر نسبت به قرآن نقص و کاستی دارد اول در کمیت حقوقی از این ‌طب اسلامی وسنتی حکیم عقیلی خراسانیدکتر احمد صادقیان مدرس حوزه و دانشگاه چکیده یکی از مباحث مطرح در بحث علم و دین مدیریت حوزه علمیه استان قم اخبار موضوعاتی را که …با توجه به اینکه تاکنون بیش از موضوع اخذ شده در اداره مدارک علمی حوزه علمیه استان خصوصیات افرادی که اسم اعظم دارند چیست؟ شهر سوالبنابر آنچه از روایات به دست می آید، اگر کسی از اسم اعظم خداوند باخبر باشد، ویژگی‌های قرائت فراموش شده بازخوانی نظریۀ علمای ابرار، …قرائت فراموش شده بازخوانی نظریۀ علمای ابرار، تلقی اولیۀ اسلام شیعی از اصل امامتدیدن خواب در چه ساعاتی صحت دارد ؟ منتظران و یاوران …دیدن خواب در چه ساعاتی صحت دارد و اگر فردی آینده زندگی خود را در خواب ببیند آیا تعبیر کدام آیه قرآن درباره حجاب است؟ شهر سوالدو آیه قرآن به صورت صریح بحث حجاب را مطرح کرده اند آیه ۳۱ سوره نور و آیه ۵۹ سوره احزاب اخبار،اخبار روز،اخبار خبرگزاری ها اخبار،آخرین …در این بخش شما با انواع اخبار غزهاخبار ایراناخبار سوریهاخبار اخبار روز غزه آیا قرآن تحریف شده است؟ تحریف از ریشه «حرف» به معنای کناره می باشد، و تحریف کلام، کناره زدن از مسیر طبیعی آن است و توصیه قرآنی شیخ نخودکی به خدمت حاج شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی عرض کردم دستوری مرحمت فرما که توفیق تهجد یابم و ‌طب اسلامی وسنتی حکیم عقیلی خراسانی دکتر احمد صادقیان مدرس حوزه و دانشگاه چکیده یکی از مباحث مطرح در بحث علم و دین، استخدام بررسی تطبیقی حقوق کودک در قرآن و کنوانسیون حقوق کودک کنوانسیون حقوق کودک در دو امر نسبت به قرآن نقص و کاستی دارد اول در کمیت حقوقی از این حیث که مدیریت حوزه علمیه استان قم اخبار موضوعاتی را که شما نمی با توجه به اینکه تاکنون بیش از موضوع اخذ شده در اداره مدارک علمی حوزه علمیه استان قم به قرائت فراموش شده بازخوانی نظریۀ علمای ابرار، تلقی اولیۀ قرائت فراموش شده بازخوانی نظریۀ علمای ابرار، تلقی اولیۀ اسلام شیعی از اصل امامت خصوصیات افرادی که اسم اعظم دارند چیست؟ شهر سوال بنابر آنچه از روایات به دست می آید، اگر کسی از اسم اعظم خداوند باخبر باشد، ویژگی‌های منحصری کدام آیه قرآن درباره حجاب است؟ شهر سوال دو آیه قرآن به صورت صریح بحث حجاب را مطرح کرده اند آیه ۳۱ سوره نور و آیه ۵۹ سوره احزاب به طور دیدن خواب در چه ساعاتی صحت دارد ؟ منتظران و یاوران حضرت دیدن خواب در چه ساعاتی صحت دارد و اگر فردی آینده زندگی خود را در خواب ببیند آیا تعبیر دارد یا پورتال طب سنتی ، اسلامی و ایرانی طب سنتی ایرانی و اسلامی طبسنتیایرانیو مهاجرت امام‌رضا‌ ع از مدینه به طوس، با وجود همه مظلومیت، اما برکات فراوانی داشت

دانشگاه باید در خدمت جامعه باشد

[ad_1]

رییس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان:

رییس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان گفت: دانشگاه باید در خدمت جامعه و همه فعالیتهای آن نیز باید در راستای نیاز جامعه باشد.

دکتر علی نجفی نژاد با بیان این مطلب اظهار کرد: رویکرد آموزش عالی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت تدبیر و امید ایجاد دانشگاه‌های کارآفرین و دانشگاه‌های نسل سوم است که خوشبختانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان جزء اولین دانشگاه‌های کشور است که در آن، برنامه رسیدن به هدفی به نام دانشگاه کارآفرین تحت عنوان سند کارآفرین تدوین شده که این سند در بالاترین مرجع تصمیم‌گیری در دانشگاه‌ها که هیأت امناء است، تصویب و برنامه اقدام و عمل این سند تدوین شده است.

وی به کارآفرینی دانش‌بنیان اشاره و تصریح کرد: در این راستا مرکز رشد دانشگاه راه‌اندازی شده است و سومین سال خود را به سر می‌برد و طی این سال‌ها شرکت‌های نوپای زیادی را به خود جذب کرده که تعدادی از این شرکت‌ها تبدیل به دانش‌بنیان شده‌اند و از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مورد حمایت‌های خوبی قرار گرفتند.

رییس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با بیان اینکه دانشگاه باید در خدمت جامعه باشد، افزود: از جمله اقداماتی که در جهت این نیاز در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شده است، می‌توان از طرح کاربردی کردن پایان‌نامه‌ها در تمام مقاطع تحصیلی، تلاش در جهت حمایت از طرح‌های پژوهشی و فناوری و اعطای تشویق‌ها و دادن امتیاز بیشتر به محققان نام برد.

نجفی‌نژاد تاکید کرد: این دانشگاه جزء معدود دانشگاه‌هایی است در جهت ارتباط بهتر با جامعه هدف از ابتدای سال 95، کلینیک مادر تخصصی را تاسیس کرد تا بعنوان درگاه ارتباطی بین دانشگاه و جامعه هدف که می‌تواند دامداران، کشاورزان و غیره باشد، قرار گیرد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
بیانات در دیدار دانشجویان هدف دشمن در جنگ نرم این است که محاسبات طرف مقابل را عوض کند برای دشمن تنها راه این است ثبت نام فراگیر پیام نور بر اساس آخرین اطلاعیه دانشگاه پیام نور ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد فراگیر پیام نور از میگنا تعداد ضربان طبیعی قلب در دقیقه چندضربه باید باشد…تعداد ضربان طبیعی قلب در هر دقیقه برای آقایان حدود ۷۰ و برای خانم ها ۷۵ ضربه استسرپرست اسبق دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با …سرپرست اسبق دانشگاه فرهنگیان گفت وضعیت دانشجویان دانشگاه فرهنگیان در دفترچه کنکور بیانات در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی دانشگاه‌ها۱۰ رجب ۱۴۳۱ بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم‌ خیلی متشکرم و خیلی خوشوقتم از اینکه دوستان اخذ پذیرش تحصیلی و تحصیل در دانشگاه پونا …دانشگاهپوناکلیه اطلاعات مورد نیاز و رشته های تحصیلی ارایه شده در دانشگاه پونا هندوستانآنچه باید در مورد بیماری تالاسمی بدانید؟آنچه باید در مورد بیماری تالاسمی بدانید؟ بیماری تالاسمی تالاسمی نوعی کم خونی ارثی آفتاب آفتاب،آفتاب مرجع اخبار ایران و جهان، بانک جامع نیازمندیهامرکز سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامیمقام اول دانشگاه آزاد اسلامی در مشارکت در تولید علم در بین سایر دانشگاه ‌های کشور بر پارسی نیوزمشرق نیوز ارتش سوریه از ساعات اولیه جمعه شب در چندین منطقه در حومه دمشق و استان بیانات در دیدار دانشجویان هدف دشمن در جنگ نرم این است که محاسبات طرف مقابل را عوض کند برای دشمن تنها راه این است که ملت اخذ پذیرش تحصیلی و تحصیل در دانشگاه پونا دانشگاهپونا کلیه اطلاعات مورد نیاز و رشته های تحصیلی ارایه شده در دانشگاه پونا هندوستان ثبت نام فراگیر پیام نور بر اساس آخرین اطلاعیه دانشگاه پیام نور ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد فراگیر پیام نور از سوم میگنا تعداد ضربان طبیعی قلب در دقیقه چندضربه باید باشد؟ تعداد ضربان طبیعی قلب در هر دقیقه برای آقایان حدود ۷۰ و برای خانم ها ۷۵ ضربه است سرپرست اسبق دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با فارس مطرح کرد سرپرست اسبق دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با فارس مطرح کرد وضعیت دانشجویان دانشگاه فرهنگیان بیانات در دیدار اعضای بسیجی هیأت علمی دانشگاه‌ها ۱۰ رجب ۱۴۳۱ بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم‌ خیلی متشکرم و خیلی خوشوقتم از اینکه دوستان این آنچه باید در مورد بیماری تالاسمی بدانید؟ آنچه باید در مورد بیماری تالاسمی بدانید؟ بیماری تالاسمی تالاسمی نوعی کم خونی ارثی است که پارسی نیوز «مشرق نیوز» ارتش سوریه از ساعات اولیه جمعه شب در چندین منطقه در حومه «دمشق» و استان «ادلب معرفی دانشگاه ها دانشگاه صنعتی شریف دانشگاه صنعتی شریف در تاریخ با هدف تأمین و تربیت بخشی از نیروی معرفی رشته های دانشگاهی آمار باید برای کمتر دانش آموز دبیرستان سوال باشد که موضوع رشته آمار چیست؟ نام گذاری بعضی از دانلود رمان در خدمت عشق در خدمت تخت طاووس میگ در خدمت سپاه رمان در خدمت عشق در خدمت و خیانت روشنفکران در خدمت و خیانت زنان علم در خدمت صلح وتوسعه علم در خدمت صلح

جامعه مسخ شده را می شناسید؟!

[ad_1]

«اصلاح اجتماعی» ضرورتی است که قابل انکار نیست، و باید همه‌ی افراد، و رهبران دلسوز جامعه با تمام امکانات به اصلاح و بازسازی آن همت گمارند. حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در سخنرانیهای گوناگون به ضرورت اصلاح اجتماعی اشاره می‌کند.

فرآوری: حامد رفیعی - بخش نهج البلاغه تبیان

در تمام هشدارهای امام علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه، مسخ شدن جان و روح آدمی مورد توجه است که در جامعه فاسد، انسان دگرگون شده «معروف» را «منکر» و «منکر» را «معروف» می‌پندارد. پس از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و انزوای عترت، هر روز آفت‌های فراوانی به پیکره‌ی جامعه اسلامی یورش می‌آورد، و سلامتی آن را تهدید می‌کرد، و مصلحان و طبیبان واقعی جامعه اسلامی نیز نمی‌توانستند به درمان آن روی بیاورند یا سر بر دار می‌شدند و یا همواره در هجرت و فراق به سر می‌بردند و یا در زندانها محصور بوده و اجازه تماس با مردم را نداشتند که سرانجام پیکره بی‌دفاع جامعه اسلامی در برابر آفات‌های گوناگون بیمار گشته، دچار مسخ و دگرگونی ارزشها شد، که حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام به آنها اشاره فرمود:

نه هر کس قلب دارد اندیشمند است، و نه هر صاحب گوشی شنواست، و نه هر چشم داری بینا! شگفتا! چرا تعجب نکنم؟ از خطا و اشتباه این گروههای پراکنده با این دلائل مختلفی که بر مذهب خود دارند، نه گام به جای گام پیغمبری می‌نهند، و نه از عمل وصی پیغمبری پیروی می‌کند. نه به غیب ایمان می‌آورند، و نه خود را از عیب برکنار می‌دارند.به شبهات عمل می‌کنند، و در گرداب شهوات غوطه‌ورند، نیکی در نظرشان همان است که خود نیک می‌شمارند، و منکر و زشتی آن است که خود منکر بشمارند.در حل مشکلات به خود پناه می‌برند و در مبهمات تنها به رأی خویش تکیه می‌نمایند. گویا هر کدام امام خویشتن می‌باشند که به دستگیره‌های مطمئن و اسباب محکمی که خود می‌اندیشند و خود ساخته‌اند چنگ زده‌اند...

ضرورت اصلاح جامعه

«اصلاح اجتماعی» ضرورتی است که قابل انکار نیست، و باید همه‌ی افراد، و رهبران دلسوز جامعه با تمام امکانات به اصلاح و بازسازی آن همت گمارند. حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در سخنرانیهای گوناگون به ضرورت اصلاح اجتماعی اشاره می‌کند که: بر همه‌ی مسلمین واجب است.

فسادزدگی جامعه اسلامی آنچنان خطرناک شده است که چاره‌ای جز قیام و پیکار و ریختن خون برترین انسان ها، باقی نمانده است. پس از قیام عاشورا، مردم بیدار شدند.همان مردم ساکت و عهدشکن کوفه، اولین انقلاب خونین را به نام «انقلاب توابین» سامان دادند و تداوم بخشیدند تا جاییکه بنی‌امیه را ریشه‌کن نمودند.

همه باید مراقب سلامت و اصلاح جامعه باشند. همه باید در برابر انحرافات و مفاسد اجتماعی واکنش نشان دهند. در نامه 47 سفارش می‌کند : «شما را به پرهیزکاری و نظم در زندگی، و اصلاح میان مسلمانان سفارش می‌کنم، همانا من از جد شما پیامبر اسلام شنیدم که اصلاح کردن میان دو مسلمان پاداش آن از یکسال نماز و روزه بیشتر است.» وقتی اصلاح میان دو نفر آنقدر والا باشد، اصلاح امور مسلمین چقدر ارزشمند و گران سنگ خواهد بود؟

روش های اصلاح

 اصلاح اجتماعی روش‌ها و شیوه‌های گوناگون دارد، شاید کسی بپرسد؛ چرا حضرت اباعبدالله علیه‌السلام روش خون و قیام را برگزید؟ و دست به شمشیر برد؟ پاسخ اینگونه پرسش‌ها را امیرالمؤمنین علیه‌السلام در خطبه 88 و 17 نهج البلاغه داده است.

گاهی فساد زدگی جامعه بگونه‌ای است که با تبلیغات حساب شده و تذکر گفتاری عوض می‌شود، راه سلامت را باز می‌یابد. اما برخی از جوامع انسانی که زمانی طولانی در خواب غفلت مانده‌اند و جان و روانشان دگرگون شده و باورهای آنان تغییر کرده، هاضمه و ذائقه جامعه تا حدی مسموم است که خوبیها را زشت، و زشتی‌ها را خوب می‌پندارد. وقتی زخم‌ها چرکین شد راهی جز یک جراحی حساب شده باقی نمی‌ماند، باید با خون و قیام مردم را بیدار کرد.

در این مقطع زمانی «شهادت طلبی» و «ایثار» کارساز است زیرا خون شهید در عروق جامعه‌ی خفتگان، در پیکره بی‌رمق انسانهای بی‌تفاوت تزریق می‌شود. آنان را دگرگون می‌کند، تکان می‌دهد، تا بیدار شوند، قیام کنند، و راه فساد و صلاح خویش را بشناسند. برای این هدف عالی است که حضرت اباعبدالله علیه‌السلام خود را آماده شهادت می‌کند و در جواب ام‌سلمة که او را از خطرات سفر به کوفه هشدار می‌داد فرمود:«یا اماه و انا اعلم مقتول مذبوح ظلما و عدوانا؛ ای مادر من از دیگران بهتر می‌دانم که با ظلم و ستم کشته خواهم شد، و سرم را از بدنم جدا می‌کنند».

«نه هر کس قلب دارد اندیشمند است، و نه هر صاحب گوشی شنواست، و نه هر چشم داری بینا! شگفتا! چرا تعجب نکنم؟ از خطا و اشتباه این گروههای پراکنده با این دلائل مختلفی که بر مذهب خود دارند، نه گام به جای گام پیغمبری می‌نهند، و نه از عمل وصی پیغمبری پیروی می‌کند.نه به غیب ایمان می‌آورند، و نه خود را از عیب برکنار می‌دارند.»

یعنی فسادزدگی جامعه اسلامی آنچنان خطرناک شده است که چاره‌ای جز قیام و پیکار و ریختن خون برترین انسان ها، باقی نمانده است. پس از قیام عاشورا، مردم بیدار شدند. همان مردم ساکت و عهدشکن کوفه، اولین انقلاب خونین را به نام «انقلاب توابین» سامان دادند و تداوم بخشیدند تا جاییکه بنی‌امیه را ریشه‌کن نمودند.

 سخن پایانی

پیروزی نظامی معمولا با غلبه نظامی دیگری از بین می‏رود، ولی پیروزی ‏آرمانی، بخصوص وقتی همراه با فداکاریهای عظیم باشد، در وجدان بشری‏ اثر ماندگارتری باقی می‏گذارد.و بشریت را در طول تاریخ بیدار می کند. امام خمینی‏ «قدس سره‏» فرمود: «ملتی که شهادت برای او سعادت است‏ پیروز است. ما، در کشته شدن و کشتن پیروزیم». مهاتما گاندی برای آزاد سازی هند می‌گوید: از روش‌های مبارزاتی امام حسین علیه‌السلام استفاده کردم که با خود در زندان گفتم: اگر کشته شوم فدای مردم هند شده و اگر پیروز گردم استعمار انگلیس را بیرون می‌کنم.

---

منابع:

- نهج‌البلاغه، خطبه 88 و 17، نامه 47

- خرائج راوندی، ص 26

- مدینة المعاجز، ص 244

- صحیفه نور، ج 13، ص 65

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
جامعه مسخ شده را می شناسید؟همه باید مراقب سلامت و اصلاح جامعه باشند همه باید در برابر انحرافات و مفاسد اجتماعی روایت شهید مطهری درباره مسخ شدن و تبدیل شدن …روایتشهیدمطهریجامعه ورزش سلامت انسان مسخ شده می‏‌رسد ما اینها را کمتر می که انسان را مسخ می رابطه دولت و مردم در نهج البلاغه دانسته شده آرامش عمومی جامعه را به هم می زند جامعه مسخ شده را می انسان مسخ شده نوشته های نانوشته منهرچه هست بهترین را می خواهیم و مسخ شده استالبته از جامعه طرد و مسخ می شوندگرچه صفات و ویژگی های اخلاقی رهبرجامعه مسخ شده را می شناسید؟ جامعه مسخ شده را می شناسید؟ سفره دل خود را باز مکنمفهوم آزادی مسخ شده استعلل انحطاط جوامع و تمدن ها از …فرهنگ و هنرمفهوم آزادی مسخ شده استعلل انحطاط فساد همه وجود انسان و جامعه انسانی را در بر می شفاخانه سیّار کجاست؟ شفاخانهسیارکجاستجامعه مسخ شده را می شناسید؟ جامعه مسخ شده را می شناسید؟ حاضران غایب چه کسانی تالار گفتگوی بیداری اندیشهمرلین منسون را چقدر می شناسید…مرلین منسون را چقدر می شناسید این هست که اونها شکل های مسخ شده اشان را در کتابها حیواناتی که انسان بودند بلکه افراد مسخ شده با حفظ روح مسخ شده می‏رسد ما اینها را کمتر می جامعه اخبار دانلود کتاب مسخ مسخ اگر کسی مسخ کافکا را نسخه تایپ شده و مصور مسخ را از جامعه پرآشوب نشان می دانلود کتابهای فرانتس کافکا فرانتسکافکا آیا کتابی را می‌شناسید که در کتابناک موجود است اما در اینجا فهرست نشده؟ دانلود کتابهای هاروکی موراکامی هاروکیموراکامی آیا کتابی را می‌شناسید که در کتابناک موجود است اما در اینجا فهرست نشده؟ وبلاگ روانشناسی شفای درون اختلالات روانپزشکی و توصیه های درمانی علت دقیق افسردگى کاملاً شناخته شده نیست اما براساس شواهد به دست آمده مى توان چندین عامل را بافران بافران از بافران می نویسیم و نوشتن از دیارمان تنها دلخوشیمان است برای فرار از روزمرگی های زندگی معرفی یاران شهید امام حسین علیه السلام عمربن سعد نزدیک به یاران امام شد و ذوید را صدا کرد و گفت پرچم را نزدیک آر، او پرچم را نزدیک چهار ستاره مانده به صبح هزار کتاب؛ قبل‌تر شنیده بودم این ماجرای کافکا را کدام ماجرا؟ همین که می‌گویند اواخر عمرش رابطه ی تمام شده را

فرهنگ اسلامی در لایه های مختلف جامعه تبیین و نهادینه شود

[ad_1]

تبیان به نقل از گزارش خبرنگار مهر، قربانعلی دری نجف آبادی صبح پنجشنبه در کلاس تفسیر قرآن کریم در اراک اظهار داشت: هم اکنون بیش از هر زمان نیاز به این داریم که معارف اسلامی را در جامعه نشر و ترویج کنیم تا از بروز آسیب های اجتماعی کاسته شود.

وی افزود: در این راستا ترویج و تبیین آموزه های قرآنی باید مدنظر قرار گیرد که این مهم نیازمند برنامه ریزی اصولی از سوی متولیان فرهنگ و مسئولان فرهنگی است.

نماینده ولی فقیه در استان مرکزی بیان کرد: مفاهیم بلند قرآنی باید در جامعه برای مردم تفسیر و تشریح شود تا زمینه آگاه سازی اجتماع در مورد این معارف و مفاهیم مهیا شده و عمل به آن گسترش یابد.

دری نجف آبادی تصریح کرد: برای آن که بتوانیم در جامعه یک تحول فرهنگ مثبت ایجاد کنیم باید بستر برای نشر مفاهیم قرآنی و سیره اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) آماده شود و در این میان متولیان حوزه فرهنگ وظیفه خطیری بر عهده دارند.

دری نجف آبادی با بیان اینکه سعادت دنیوی و اخروی ما با حاکم شدن قرآن در همه عرصه  های جامعه حاصل می شود، افزود: باید شرایطی در جامعه ایجاد شود که عموم مردم و لایه های مختلف اجتماع، نیاز خود به قرآن را درک کنند.

وی خاطرنشان ساخت: در راستای ترویج مفاهیم قرآنی و فرهنگ دینی، باید سبک زندگی اسلامی مورد توجه قرار گیرد و فرهنگ قناعت و پرهیز از تجمل گرایی از مهمترین مسائلی است که باید در جامعه نهادینه شود.

نماینده ولی فقیه در استان مرکزی ادامه داد: امروز دشمن به دنبال آن است که با هجمه های فرهنگی، جامعه اسلامی را از مسیر صحیح دور کند، بنابراین نشر مبانی قرآنی و دینی در جامعه وظیفه همه ما است.

دری نجف آبادی با بیان اینکه سعادت دنیوی و اخروی ما با حاکم شدن قرآن در همه عرصه های جامعه حاصل می شود، افزود: باید شرایطی در جامعه ایجاد شود که عموم مردم و لایه های مختلف اجتماع، نیاز خود به قرآن را درک کنند.

وی خاطرنشان ساخت: انقلاب اسلامی با فرهنگ قرآنی پیاده سازی شده و امروز باید از این تفکر قرآنی در ایران اسلامی که الگوی کشورهای منطقه شده، به خوبی صیانت شود.

---

منبع:
خبرگزاری مهر

واردکنندگان اسرائیلیات در فرهنگ اسلامی

تولید 15اذان جدید در صدا و سیما

چه امتیازی به دشمن بدهیم تا دست از دشمنی بردارد؟

وقتی فرهنگ ایثار و شهادت حاکم باشد دشمن جرات تعرض به نظام را نخواهد داشت

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
مقایسه نسبت آزادی و عدالت در اسلام،لیبرالیسم و …در اندیشه اسلامی، آزادی و مسئولیت پذیری دو روی یک سکه اند؛ هم از این روی نمی شود فردی جامعه شناسی به زبان ساده برای مطالعات شهری فرهنگ …متنی که ملاحظه می کنید بخشی از بحث های من در کلاس جامعه شناسی است که در ترم اول جدیدترین خبرهای شهرستان قلعه گنج خبر فارسیاگر مردم پی به اهمیت بیمه های اجتماعی ببرند با رویکرد خوبی که در شهرستان قلعه گنج متن کامل قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی تازه های قوانین و مقررات و دپارتمان حقوقی در کلیه امور مدنی، جزایی، خانواده،تجاری نقش معلم در تربیت دینی دانش آموزانبُعد جهانی و عقلی استخلاف اسلوب‏ های داستانی قرآن حقایق تنگناهای معیشتی در ایران و برنامه ریزی فرهنگی جامعه شناسی فرهنگیفصل اول کلیات و مبانی جامعه شناسی فرهنگی کتاب محسنی تبریزی پیش زمینه های جامعه نگرش راهبردی به پدیده جهانی شدن فرهنگ و پیامدهای …فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نگرش راهبردی به پدیده جهانی شدن فرهنگ و پیامدهای آن آیا در زمان حکومت اسلامی پیامبرص و حضرت علیع، …آیا در زمان حکومت اسلامی پیامبرص و حضرت علیع، حجاب اجباری بوده و برخوردی می شد؟مسجد و سبک زندگی مسجد و سبک زندگی هم زمانی تأسیس مسجد و تشکیل جامعه اسلامی با هجرت پیامبر در همایش های دینی و مذهبی همایش ها ، کنفرانس ها و …چهارمین همایش گرامیداشت قیام ۲۹ بهمن مردم و مولفه های ماندگاری انقلاب اسلامی مقایسه نسبت آزادی و عدالت در اسلام،لیبرالیسم و مارکسیسم در اندیشه اسلامی، آزادی و مسئولیت پذیری دو روی یک سکه اند؛ هم از این روی نمی شود فردی در عین جامعه شناسی به زبان ساده برای مطالعات شهری فرهنگ شناسی متنی که ملاحظه می کنید بخشی از بحث های من در کلاس جامعه شناسی است که در ترم اول سالتحصیلی برنامه ریزی فرهنگی جامعه شناسی فرهنگی فصل اول کلیات و مبانی جامعه شناسی فرهنگی کتاب محسنی تبریزی پیش زمینه های جامعه شناسی متن کامل قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران تازه های قوانین و مقررات و دپارتمان حقوقی در کلیه امور مدنی، جزایی، خانواده،تجاری، ملکی نقش معلم در تربیت دینی دانش آموزان بُعد جهانی و عقلی استخلاف اسلوب‏ های داستانی قرآن حقایق تنگناهای معیشتی در ایران و غرب نگرش راهبردی به پدیده جهانی شدن فرهنگ و پیامدهای آن مرکز فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نگرش راهبردی به پدیده جهانی شدن فرهنگ و پیامدهای آن نویسنده حسن مسجد و سبک زندگی مسجد و سبک زندگی هم زمانی تأسیس مسجد و تشکیل جامعه اسلامی با هجرت پیامبر در مدینه آیا در زمان حکومت اسلامی پیامبرص و حضرت علیع، حجاب اجباری آیا در زمان حکومت اسلامی پیامبرص و حضرت علیع، حجاب اجباری بوده و برخوردی می شد؟ جدیدترین خبرهای شهرستان قلعه گنج خبر فارسی اگر مردم پی به اهمیت بیمه های اجتماعی ببرند با رویکرد خوبی که در شهرستان قلعه گنج بعنوان همایش های دینی و مذهبی همایش ها ، کنفرانس ها و سمینار ها چهارمین همایش گرامیداشت قیام ۲۹ بهمن مردم و مولفه های ماندگاری انقلاب اسلامی اسفند ماه

ساخت مغز مصنوعی و انتقاد جامعه علمی نسبت به آن

[ad_1]

بامداد – بیگ بنگ: محققان هوش مصنوعی و علم عصب‌شناسی، با تقلید از مغز انسان، در حال نزدیک شدن به ایجاد اولین مغز مصنوعی هستند که مورد انتقاد بخشی از جامعه علمی قرار گرفته‌ است.

در حالی‌ که محققان در هوش مصنوعی، در حال نزدیک شدن به ایجاد اولین مغز مصنوعی هستند، اقلیتی از جامعه علمی در حال ابراز نگرانی از این مسئله هستند که اگر فرض کنیم هوش مصنوعی روزی با هوش انسانی برابری خواهد کرد، به‌تدریج خود را شبیه به ماشین‌آلات تصور می‌کنیم و این ممکن است درنهایت موجب تضعیف هوش زیستی ما شود.

میگل نیکولِلیس دانشمندی است که یک پوشش خارجی متصل به مغز طراحی کرده‌ است. این پوشش به نقل از BBC توانسته‌ است یک مرد فلج را قادر به ارائه ضربه افتتاحیه در جام جهانی کند، او همچنین بافت مغزی کشت کرده‌ است که موش را قادر به مشاهده نور مادون‌ قرمز می‌کند. نیکولِلیس در آخرین کتابش، «مغز چگونه کار می‌کند و چرا نمی‌تواند توسط یک ماشین شبیه‌ سازی شود»، می‌گوید که مغز یک موجود زنده است نه یک ماشین و موجودات زنده با توجه به قوانین تکاملی در طبیعت، به‌ جای ساخته‌ شدن، فرگشت می‌یابند.

نیکوللیس اعلام کرده‌ است که ما با یک خطر بزرگ مواجه هستیم. به گفته وی، اگر ما به تکیه بیشتر و بیشتر به کامپیوترها ادامه دهیم، در نهایت به حد ماشین‌ آلاتمان نزول می‌کنیم. به گفته نیویورک تایمز، این متخصص هوش مصنوعی و عصب‌شناسی برزیلی هشدار داده‌ است که ممکن است در دراز مدت، مغز ما شروع به تقلید از طرز عملکرد کامپیوترها کند. اگر این اتفاق بیفتد، موجب افول قابل‌توجهی در سطح رفتارهای طبیعی و اجتماعی خواهیم بود.

نیکوللیس می‌گوید که فناوری می‌تواند مغز ما را تغییر دهد؛ زیرا محیط‌ زیست و رفتارها، پاسخ‌های عصبی ما را تغییر می‌دهند. دانشمندان به این پدیده، انعطاف‌پذیری عصبی می‌گویند. همچنین وی توضیح داده که اگر ما بخواهیم فرهنگ و شیوه زندگی خود را حفظ کنیم، نیاز داریم که بدانیم فناوری چگونه ممکن است به استعدادهای مغز آسیب برساند.

امروزه زمینه ظهور هوش مصنوعی بسیار مرسوم شده‌ است و تحقیقات بسیاری در این رابطه در جریان هستند. به گفته دیسکاوری، تحقیقات در این زمینه، روی تقلید از مغز با استفاده از مدارهای سیلیکونی، الگوریتم و حتی بافت زنده متمرکز هستند. در حال حاضر، فیسبوک و گوگل در حال تلاش برای ساخت مغز مصنوعی در کامپیوتر، براساس شبکه‌های سلول‌های عصبی مصنوعی هستند. هر دو شرکت از فناوری یادگیری عمیق هوش مصنوعی استفاده می‌کنند که از مغز انسان تقلید می‌کند.

منبع: مجله نظاره

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
وبلاگ علمی آموزشی پرسش نامه و تحقیق میدانی درس کاروفناوری با سلام و عرض ادب لطفا به نظرسنجی زیر با پارسی نیوزخبرگزاری فارس با پیروزی پر گل آرسنال مقابل بازل و تساوی سن ژرمن توپچی‌ها به عنوان سایت فروش عطر و عطر فروشی یار ،مطالب جالب و عکس …عطر فروشی ، پخش و فروش عطر در ایران ، سایت فروش عطر ، آدرس عطر یار ، آدرس نمایندگی عطر فیزیوتراپی به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، دکتر فرشاد اخوتیان دبیر علمی این سمینار روز سه شنبه در دارویــن و دروغ بزرگ کمیته مهندسی رباتیک ، گامی به …دارویــنودروغبزرگپس از پاسخگویی به این ویدیو لینک آن شکسته شد لذا جهت شفافیت موضوع ما فیلم رو از آرشیو عصر ایران در جامعه ای که بی اخلاقی از در و دیوار می ریزد و از بام تا شام حرف از اختلاس و دریافتی واقعیات شگفت‌انگیز در مورد قرآن و معجزات اسلام …… پاسخ به واقعیات شگفت‌انگیز در مورد قرآن و معجزات اسلام معجزات علمی و ریاضی قرآنآشنایی با انواع مواد مخدر و اعتیاد و راه های مبارزه با آن آشنایی با انواع مواد مخدر و اعتیاد و راه های مبارزه با آن مرجع کامل اطلاعات پایگاه خبری شفاآنلاین حوزه سلامت و بهداشتجامع ترین مجله سلامت درمان و آموزش پزشکی و بهداشت جسمی و جنسی و زمینه حوزه سلامتالف تذکر جدی صدا و سیما به مهران مدیریقائم مقام معاون سیما به خبرگزاری صدا و سیما گفت با رفتار تنبیه آمیز مجری شأن میهمانان وبلاگ علمی آموزشی پرسش نامه و تحقیق میدانی درس کاروفناوری با سلام و عرض ادب لطفا به نظرسنجی زیر با حوصله و دقت پارسی نیوز «خبرگزاری فارس» با پیروزی پر گل آرسنال مقابل بازل و تساوی سن ژرمن توپچی‌ها به عنوان تیم اول سایت فروش عطر و عطر فروشی یار ،مطالب جالب و عکس عطر فروشی عطر فروشی ، پخش و فروش عطر در ایران ، سایت فروش عطر ، آدرس عطر یار ، آدرس نمایندگی عطر ایبرشم فیزیوتراپی به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، دکتر فرشاد اخوتیان دبیر علمی این سمینار روز سه شنبه در نشست واقعیات شگفت‌انگیز در مورد قرآن و معجزات اسلام معجزات علمی با عرض سلام و تشکر بابت آگاهیتان لطفا بفرمایید چرا در آیات الهی نسبت به زنها اجحاف شده و دارویــن و دروغ بزرگ کمیته مهندسی رباتیک ، گامی به سوی دارویــنودروغبزرگ پس از پاسخگویی به این ویدیو لینک آن شکسته شد لذا جهت شفافیت موضوع ما فیلم رو از آرشیو خودمون عصر ایران در جامعه ای که بی اخلاقی از در و دیوار می ریزد و از بام تا شام حرف از اختلاس و دریافتی های آشنایی با انواع مواد مخدر و اعتیاد و راه های مبارزه با آن آشنایی با انواع مواد مخدر و اعتیاد و راه های مبارزه با آن مرجع کامل اطلاعات معرفت‌شناسی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد معرفت‌شناسی یا شناخت‌شناسی به انگلیسی شاخه‌ای از فلسفه است که به عنوان نظریهٔ پایگاه خبری شفاآنلاین حوزه سلامت و بهداشت هجمه به جامعه ی پزشکی ناشی از ضعف قوانینجلوی افراد سودجو را بگیریمورود پزشک قانونی به برخی

تبیین جایگاه و تاثیر وقف در جامعه امروز

[ad_1]

چکیده

وقف به عنوان یک سیستم پویا و بازوی نیرومند، کارکردی مؤثر در ساماندهی امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، مذهبی و کالبدی جامعه برعهده گرفته است. بهره گیری بهینه از منابع و توانمندی های این نهاد مردمی، که نشئت گرفته از اعتقادهای دینی انسان است، می تواند منجر به رشد و توسعه ی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه شود که نتیجه ی نهایی آن به یقین دستیابی به عدالت اجتماعی خواهد بود. موقوفات، در هر زمان و مکانی، تقریباً همه ی نیازهای جامعه را پوشش می دهند؛ به صورتی که در هر زمانی، خلأی در بخشی از جامعه به وجود می آید، واقفان خیراندیش و آگاه در صدد پرکردن این خلأ، موقوفات جدید را ساماندهی می کنند. نهاد وقف علاوه بر آثار فرهنگی، مذهبی، آموزشی، اقتصادی و اجتماعی، آثار جغرافیایی مهمی را نیز همراه دارد. در سرتاسر سرزمین های اسلامی بسیاری از عناصر کالبدی و چشم اندازهای جغرافیای، درنتیجه اعتقاد به پدیده ی وقف پدیدار گشته اند.
در این مقاله نگارنده سعی دارد به تبیین آثار و جایگاه وقف در کلیه ی ابعاد جامعه بپردازد.

مقدمه

انسان برای کسب رضای خدا و رسیدن به کمال و جانشینی خداوند در روی زمین باید طبق تعالیم خداوند هرچه بیشتر از جان و مال خویش در راه او بگذرد همین اعتقاد او را به ایثار و از خودگذشتگی و احساس جاوادنگی سوق می دهد(1).
وقف در واقع عملی است که انسان به انتخاب خود و در کمال صحت و سلامت، اموال و دارایی خود را از مالکیت مجازی اش خارج می کند و به مالکیت حقیقی آن، یعنی خداوند بر می گرداند تا در راه رضای خدا، به همنوعان خود ببخشد. انسان به این وسیله اول، به تزکیه ی روح و روان خویش پرداخته و روحیه ی مال اندوزی و دنیاپرستی را از خود دور کرده است؛ دوم، از طریق وقف می تواند به حل بسیاری از معضلات جامعه ی خود کمک کند و همچنین از اختلافات طبقاتی موجود در جامعه جلوگیری کند. بی تردید اگر به مقوله ی وقف به طور همه جانبه نگریسته شود و اهمیت این سنت نبوی آشکار شود، تأثیری عمده در تحول ساختار فرهنگی و توسعه ی کشور خواهد داشت.(2)

وقف

معنای لغوی وقف: وقف در لغت به معنای ایستادن، به حالت ایستاده ماندن و آرام گرفتن است(3). و نیز به معنای نگه داشتن و حبس کردن چیزی است و در اصطلاح به معنای حبس کردن عین مال و ملکی که منافع آن در امور عام المنفعه مصرف شود.
وقف بر وزن حبس و قطع - از باب ضرب - یعنی نگه داشتن و حبس کردن چیزی. وقف به معنای مصدری بر وزن «موقوف» و به معنای مفعولی بر وزن اوقاف، جمع بسته می شود.
در اصطلاح فقهی وقف عبارت است از: نگه داشتن و حبس کردن عین ملکی، بر ملک واقف آن، نه ملک خدا، و مصرف کردن منفعت آن در راه خدا(4).
در کتب فقهی، وقف را با این عبارت تعریف می کنند «الوقف تحبیس المال و تسبیل المنفعه» یعنی وقف آن است که مالی حفظ شود و درآمدهای آن در اهداف معین مصرف شود(5).
حسن بانک یوسف حلی معروف به علامه حلی (648-726ق) در کتاب تبصره المتعلمین می گوید: وقف آن است که اصل مال را نگه دارند و تا هست منافع آن را در راه خیر مصرف کنند.(6)
معنای مدنی وقف: تعریف وقف در قانون مدنی (ماده ی 55) عبارت است از اینکه عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود.
به عبارتی، وقف نگهداری از اصل مال و ملک، و استفاده از بهره و منفعت آن در راه خدا می باشد که گاهی از آن با عنوان صدقه ی جاریه نیز یاد می شود. منظور از آن صدقه ای است که دائماً ادامه دارد، به طوری که اصل آن ثابت و منافعش در تداوم است.

اقسام وقف

وقف را می توان از جهات متعددی تقسیم بندی کرد، از آن جمله می توان بر اساس موقوف علیه، به وقف عام و خاص تقسیم کرد:
وقف عام: وقفی است که در آن مقصود، امور خیریه است و مخصوص گروه یا طبقه ای معین نیست؛ مانند وقف بر فقرا، روضه خوانی، وقف بر طلاب و مدارس و مساجد، کمک به نیازمندان و احداث بیمارستان.
وقف خاص: درحالی که در وقف خاص، مقصود اشخاص و گروه معین می باشد همانند وقف بر اولاد یا افراد یا طبقه ای خاص از مردم.
وقف را از نظر کسب منافع و عواید نیز می توان به دو دسته تقسیم کرد:
الف. وقف انتفاع که در آن مقصود واقف، تحصیل درآمد مادی نیست، در این وقف، واقف اهدافی همانند احداث مسجد، مدرسه یا حسینیه را مد نظر دارد.
ب. وقف منفعت: مقصود واقف، کسب درآمد مادی است برای اینکه در مواقعی مشخص هزینه شود. برای مثال واقف مغازه ای را وقف می کند تا منافع آن صرف نگهداری و تعمیر مسجد شود.
از جمله تقسیم های دیگر وقف، تقسیم آن به سه نوع خیری، دینی و ذری می باشد. در وقف دینی، هدف عبادت خداوند و اعمال دینی است و در وقف ذری، واقف مالی را برای اولاد خود وقف می کند.

ارکان وقف

وقف چهار رکن اساسی دارد که عبارت اند از:
1. صیغه: بنابر قول اکثر فقها بیان لفظ «وقفت» در وقف کافی به نظر می رسد. اعتبار صیغه در وقف از آن جهت است که وقف را نوعی از تملیکات می دانند و هر تملیکی نیاز به صیغه دارد ولی در صیغه ی وقف، لفظ یا الفاظی خاص ضرورت ندارد.(7)
در وقف لازم نیست صیغه به زبان عربی خوانده شود؛ بلکه، مثلاً اگر بگوید: «زمینی را وقف کردم» و موقوف علیه یا وکیل بگوید: «قبول کردم»، وقف صحیح می باشد. حتی اگر جایی به قصد مسجد بودن ساخته شود و در اختیار نمازگزاران گذاشته شود وقفیت محقق می شود. در موقوفات عامه مثل مسجد یا مدرسه یا چیزی که برای عموم وقف می شود، قبول کردن کسی در صحت وقف لزومی ندارد.
2 واقف: واقف کسی است که خود در زمان حیات، مال یا ملکی را وقف کند یا وصیت نماید که بعد از مرگش، دیگری ملکی از وی را وقف کند(8).
واقف باید بالغ، عاقل، مختار و غیرمحجور باشد. پس وقف بچه، گو اینکه به ده سال رسیده باشد، - بنابر اقوا - صحیح نیست. بلی چون وصیت بچه ده سال بنابر اقوا، صحیح است اگر بر وقف وصیت کند، وقف وصی او صحیح است. و نیز امام خمینی شرایط وقف را این گونه بیان می کند: واقف باید بالغ، عاقل، مختار و غیر محجور (به علت افلاس وسفاهت) باشد و ممنوعیتی از تصرف در مالی که وقف می کند نداشته باشد و لازم نیست که واقف مسلمان باشد بلکه وقف کافر هم در چیزی که از مسلمان صحیح است - بنابر اقوا - صحیح می باشد و نیز وقف در چیزی که بنا بر مذهب او صحیح است درست می باشد، چون فقه اسلامی مقررات مذهبی او را اعتراف می کند(9).
3. موقوف: چیزی که وقف می شود باید چهار شرط داشته باشد:
1. عین باشد. (یعنی دین خدا نباشد)
2. مملوک باشد (یعنی قابلیت تملک داشته باشد) و متقوّم باشد.
3. با باقی ماندن عین آن، انتفاغ پذیر باشد.
4. به تصرف دادن آن صحیح باشد.(10)
امام خمینی در تحریرالوسیله می فرماید: «آنچه که وقف می شود باید قابل تملک و دارای منافع حلال باشد به طوری که بشود با بقای اصل ملک به مدت قابل توجهی از آن منفعت برد. ولی لازم نیست که هم اکنون قابل بهره برداری باشد (و بلکه کافی است که بعد از مدتی قابل انتفاع شود پس وقف چهارپای کوچک و نهال های کاشته شده ای که تا چند سال بعد میوه نمی دهند صحیح است) و نیز وقف ملکی که در اجاره باشد صیحح است و اجاره به همان حال باقی می ماند. وقف منافع و دیون و وقف چیزی که انتفاع از آن مستلزم اتلاف آن است مانند غذاها و میوه ها و وقف چیزی که انتفاع مقصود از آن منحصر در حرام است مانند آلات لهو و قمار صحیح نیست و...»(11).
4. موقوف علیه: درآمد هر موقوفه ای موافق نظر واقف باید به مصرف اشخاص از قبیل فقرا و ایتام، اولاد واقف، زوار و طالبان علم یا مؤسسات و اماکن مانند مدارس، مساجد حمام ها، پل ها، آب انبارها، قنوات و نظایر آن ها برسد. هر فرد از موارد مصرف را «موقوف علیه» می گویند(12).
علامه حلی سه شرط را بر موقوف علیهم بیان می دارد:
1. موقوف علیهم باید اهمیت تملک داشته باشند؛ یعنی باید از کسانی باشند که بتوانند مالک شوند.
2. موقوف علیهم باید معلوم باشند.
3. اینک وقف کردن به حرام نباشد. یعنی مسلمان نمی تواند چیزی را بر کافر حربی وقف کند اگر چه رحم او باشد ولی بر کافر (غیر حربی) هرچند کافر بیگانه باشد می تواند وقف کند(13).
بعضی از وقفها پنج شرط را بر موقوف علیهم قائل اند:
1. موقوف علیهم باید در زمان وقف موجود باشند. یعنی وقف بر طفلی که بعداً متولد می شود از نظر فقهای امامیه، شافعیه، و حنبلیه صحیح نیست ولی مالکیه آن را جایز دانسته است.
3 وقف بر معصیت خدا نباشد. مانند وقف بر مجالس قمار و شراب خواری؛ ولی وقف بر کافر ذمی را اتفاق علما جایز دانسته اند.
4. موقوف علیه باید معیّن و غیرمجهول باشد؛ پس وقف بر زن و مرد غیر مشخص باطل است.
5. امامیه و شافعیه و مالکیه معتقدند وقف بر خود یا شریک قرار دادن خود با موقوف علیه صحیح نیست - حنابله و حنفیه آن را صحیح می دانند - ولی اگر بعد از وقف، واقف شرایط موقوف علیهم پیدا کند می تواند از وقف انتفاع ببرد(14).
اگرچه تاریخ پیدایش اوقاف و نذورات و چگونگی آن در میان ملل و اقوام قدیم به خوبی روشن نیست، از قراین و شواهد تاریخی می توان استنباط کرد که از آغاز پیدایش ادیان آسمانی و ظهور کاهنان و بعثت انبیا و ساختمان معبدها و آتشکده ها و قربانگاه ها صدقات جاری و نذورات مستعمره ای مانند اوقاف وجود داشته که به مصارف خیریه و عمران و آبادی آن می رسیده است و کاهنان و موبدان و هیربدان و کشیشان و کاتبان از درآمد آن ها امرار معاش می کرده اند.

سیر تحولات وقف در ایران

از میان ملل قدیم اقوام آریایی نژاد، خاصه ایرانیان که از زمان های بسیار قدیم به پیروی از آیین و کیش خود به کارهای نیک و آبادانی و دستگیری از درماندگان و بینوایان توجه بسیار می داشتند، به یقین موقوفات و نذوراتی بسیار برای نگهداری معابد و آتشکده های خود داشته اند که پاره ای از آن ها در بعضی از شهرستان های ایران از قبیل یزد و کرمان هنوز در نزد زرتشیان باقی و دایراست(15).
در دوره ی هخامنشیان، زمین ها از طرف پادشاه یا بزرگان و زمین داران بزرگ به پرستشگاه ها و معابد هدیه می شد. کشاورزانی که در این زمین ها به کشت و زرع مشغول بودند سهم مالکانه را به هیربد یا کاهن بزرگ می دادند.
با ورود مسلمانان به ایران درپی تصرف ایران به دست سپاه اسلام، در سال 31ق/651م زمین های ایران، جزو اراضی موقوفه محسوب شد. زمین های ایران موقع انضمام - مانند هر کشور دیگری - به سه دسته تقسیم می شد:
الف. قسمت هایی که به دست ایرانیان پیش از اسلام، حیازت شده و کشاورزی به عمل آورده و موقع فتح مسلمانان، آباد بوده است. این گونه اراضی دایر «خراجیه» نامیده می شد، زیرا از آنانی که روی زمین آن ها کار می کردند مالیاتی یا مال الاجاره ای یا حق الاراضی تحت عنوان «خراج» گرفته می شد.
ب. زمین هایی که موقع فتح، میته بوده است. (زمین هایی که بالاصل مرده بوده است).
ج. زمین هایی که موقع فتح بالطبع- با فاعلیت احدی - آباد بوده است؛ مانند جنگل ها و مراتع طبیعی(16).
ملکیت اراضی دسته های «ب» و «ج» در اختیار دولت قرار داشته است و برای احیاکننده حقی به وجود می آمد؛ ولی امر می توانست مالیاتی از وی دریافت کند.
در نیمه ی دوم قرن چهارم هجری، دیوان اوقاف در ایران تشکیل شد که به کار مساجد و اراضی موقوفه رسیدگی می کرد.
در عصر سلاجقه (429-711) به ویژه در دوران حکومت ملک شاه و آلب ارسلان، موقوفات بسیاری در زمینه ی احداث مدارس و نظامیه ها صورت گرفت و وزیر دانشمند آن زمان، یعنی خواجه نظام الملک، بناهایی بسیار را احداث کرد و وقف امور خیریه نمود.
در دوره ی حکومت مغولان بر ایران، بسیاری از اراضی موقوفه، به دست ایلخانیان تصرف شد و به صورت املاک خالصه درآمد؛ حاکمان مغولی، بعد از مسلمان شدن، اراضی وقفی را در کشور بسط و گسترش دادند. وزیر دانشمند ایرانی، خواجه رشید الدین، کارهای مثمر ثمری در جهت گسترش امور وقفی انجام داد. تأسیس شهرک ربع رشیدی در نزدیکی تبریز از جمله ی این اقدام ها بود.
در عصر صفویه، علاوه بر موقوفاتی که از سابق باقی مانده بود، وقف، رشدی چشم گیر یافت؛ خصوصاً از سلطنت شاه عباس به بعد جهشی خاص برای توسعه ی موقوفات صورت گرفت. اغلب اعیان و مالکان به وقف اموال خود پرداختند و در رأس همه ی آن ها شاه عباس قرار داشت که سرمشق امرا و بزرگان بود و در سال 1016ق کل املاک خاصه ی خود، از رساتیق و خانات و قیصریه و چهارباغ و حمامات و غیره، را به چهارده قسمت تقسیم کرد و بر چهارده معصوم وقف کرد.
در این دوره، دیوان محاسبات موقوفات که مرجع مهم رسیدگی به کلیه ی اموال بوده است، دفتر موقوفات نام داشته است که کلیه ی مستوفیان، متولیان و مباشران موقوفات جهت حسابرسی و ممیزی به آن دفتر مراجعه می کردند.
مطالعه ی منابع تاریخی برای ما روشن می سازد که مسئوولان اوقاف به چند دسته تقسیم می شدند که عبارت بودند از:
1. صدر خاصه یا مسؤول امور پادشاهان؛
2. صدر عامه یا ناظر کل موقوفات در سراسر کشور؛
3. مستوفی موقوفات یا رئیس دفترخانه ی موقوفات که ضمن ثبت و ضبط جزئیات مساحت زمین ها، طرز کشت و کاشت و داشت و برداشت را اداره می کرده است.
4. متصدی موقوفات؛
5. وزیر موقوفات. (17)
در دوره ی نادرشاه، اوقاف محدود شد؛ به گونه ای که در سال های آخر سلطنت نادرشاه، طی فرمان همه ی اوقاف به صورت املاک خالصه درآمد. بنابراین از زمان نادر شاه حرمت و قداست اوقاف از بین رفت و درواقع از آن تاریخ به بعد اوقاف هیچ گاه، جایگاه قبلی خود را پیدا نکرد.
اما آغاز تشکیلات اوقاف در ایران در دوره ی حکومت های پس از مشروطیت می رسد؛ در این دوره، قانون تشکیلات وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه تصویب شد. این قانون در سال 1289ش تصویب و امور وقف بر عهده ی مسؤولانی در ادارات شهرستان ها گذاشته شد. در سال های بعد قوانینی در مجلس برای رسیدگی بهتر به امور موقوفات تصویب و به مورد اجرا گذارده شد، تا سال 1328ش مسؤولیت رسیدگی به هر اوقاف بر عهده ی اداره ی فرهنگ بود؛ ولی از این سال با تصویب قانونی، اداره ی فرهنگ از اداره ی اوقاف جدا شد(18).
در زمان اصلاحات ارضی، اراضی مزروعی موقوفه نیز مورد نظر واقع شد و اوقاف عامه بعد از اوقاف خاصه مشمول قانون گردید. در لایحه ی اصلاحات اراضی درباره ی اوقاف خاصه این چنین آمده است: «در مورد املاکی که تا تاریخ 1338/9/14 وقف خاص شده است برای هر یک از موقوف علیهم تا میزان مقرر در این ماده، کماکان به صورت وقف باقی بوده و وجوه حاصل از فروش مازاد موقوفات مزبور و با نظارت اداره ی اوقاف، اختصاص به خرید مال دیگری می شود، تا طبق ماده ی 90قانون مدنی مورد عمل قرار گیرد، در مورد موقوفات خاص وظایفی که طبق این قانون بر عهده ی مالک گذارده شده است با متولیان یا قائم مقام آنان می باشد».
در این لایحه چیزی راجع به موقوفات عام به نظر نرسید؛ ولی در ماده 12 مواد الحاقی چنین مقرر شده است: «املاک موقوفه عام با در نظر گرفتن منابع و وقف به اجاره ی طویل المدت 99ساله به زارعین همان موقوفه اجاره ی نقدی داده می شود اجاره بها هر پنج سال یک مرتبه قابل تجدید نظر است. اوقاف خاصه در صورت اقتضا بر طبق قانون مدنی به منظور تبدیل به احسن از طرف دولت خریداری و بین زارعین تقسیم می شود، وجوه حاصل از فروش این گونه املاک به وسیله ی تولیت وقف به خرید مال دیگری اختصاص داده می شود تا طبق ماده ی 90قانون مدنی مورد عمل قرار گیرد».
آیین نامه اصلاحات ارضی در اول مرداد ماه 1343 و مواد الحاقی به آن در اردیبهشت 1346 تصویب شد. در این مرحله بنا بر نوشته ای تعداد 11085 رقبه از رقبات موقوفات عام به مدت 99سال به اجاره ی 124065 زارع واگذار گردید و تعداد 1005 رقبه از موقوفات خاص به مدت 30سال به اجاره داده شد. بالاخره در تاریخ 1350/1/21 قانون اجازه تبدیل به احسن و واگذاری دهات و مزارع موقوفه (عام) تصویب شد.
از سال 1354 که قانون جدید اوقاف به تصویب رسید تا پیروزی انقلاب اسلامی تغییری در قوانین و مقررات مربوط به اوقاف به وجود نیامد.(19)

وضعیت اوقاف پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران

بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، مسؤولان و دست اندرکاران موقوفات درصدد برآمدند تا اقدامی در جهت بازپس گیری اراضی وقفی به فروض، انجام دهند، تا اینکه قانون ابطال اسناد و فروش رقبات، آب و اراضی موقوفه را در تاریخ 1363/1/28 به تصویب مجلس رساندند. در تاریخ 1371/12/25 نیز اصلاحیه ی قانون یاد شده از تصویب مجلس گذشت؛ ماده واحده این قانون مقرر داشت که :
«از تاریخ تصویب این قانون، کلیه موقوفاتی که بدون مجوز شرعی به فروش رسیده و یا به صورتی به ملکیت درآمده باشد، به وقفیت خود برمی گردد و اسناد مالکیت صادره، باطل و از درجه ی اعتبار ساقط است».
همچنین در دی ماه سال 1363 قانون جدید تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. و بر طبق آن قانون، حج و امور خیریه نیز به این سازمان اضافه شد و به «سازمان حج و اوقاف و امور خیریه» تغییر نام یافت.
طبق مصوبه ی شورای عالی اداری، از تاریخ 1370/8/15، عنوان سازمان حج و اوقاف و امور خیریه، به سازمان اوقاف و امور خیریه تغییر یافت.

وقف در قرآن و احادیث

در قرآن مجید آیه ای که در آن عیناً کلمه ی وقف به کار رفته باشد، وجود ندارد؛ ولی در آیاتی متعدد به کلماتی از قبیل انفاق، احسان، تعاون، صدقه و قرض الحسنه اشاره کرده است.
«لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون و ماتنفقوا من شیء فان الله به علیم» (آل عمران: 92) : شما هرگز به مقام نیکوکاران و خاصان خدا نخواهید رسید مگر اینکه از آنچه دوست می دارید در راه خدا انفاق کنید. محققاً خدا بر آن آگاه است.
«لیس البر ان تولوا وجوهکم قبل المشرق و المغرب و لکن البر من آمن بالله و الیوم الاخر و الملائکه و الکتاب و النبیین و آتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل و السائلین و فی الرقاب»(بقره: 177): نیکوکاری به آن نیست که روی به جانب مشرق و مغرب کنید، چه این چیز بی اثری است( این آیه بر یهود و نصاری است) لیکن نیکوکار کسی است که به خدای عالم و روز قیامت و فرشتگان و کتاب آسمانی و پیغمبران ایمان آرد و دارایی خود را در راه دوستی خدا به خویشان و یتیمان و فقیران و رهگذران و گدایان بدهد و هم در آزاد کردن بندگان صرف کند.
«المال و البنون زینه الحیاه و الدنیا و الباقیات الصالحات خیر عند ربک ثوابا و خیر املا» (کهف: 46): مال و فرزند، زیب و زینب حیات دنیاست (ولیکن) اعمال صالح که تا قیامت باقی است (مانند نماز و ذکر خدا و صدقات جاری چون بنای مسجد و مدرسه) نزد پروردگار بهتر و نیکوتر است.
«ویزید الله الذین اهتدوا هدی و الباقیات الصالحات خیر عند ربک ثوابا و خیر مردا» (مریم: 76): و خدا هدایت یافته گان را بر هدایت می افزاید و اعمال صالحی که اجرش نعمت ابدی است نزد پروردگار تو بهتر (از مال و جاه فانی دنیا) است، هم از جهت ثواب و هم از جهت حسن عاقبت.
«فاما من اعطی و اتقی و صدق بالحسنی» (لیل: 5و6): هرکس عطا و احسان کرد و خداترس و پرهیزگار شد. و به نیکویی (که در قرآن بیان شده) تصدیق کرد.
«یسالونک ماذا ینفقون قل ما انفقتم من خیر فللوالدین و الاقربین و الیتامی و المساکین و ابن السبیل و ما تفعلوا من خیر فان الله به علیم» (بقره:215): ای پیغمبر از تو سؤال کنند، در راه خدا چه انفاق کنیم؟ بگو هرچه از مال خود انفاق کنید درباره ی پدر و مادر و خویشاوندان و یتیمان و فقیران و رهگذاران رواست و هر نیکویی کنید خدا بر آن آگاه است.
«مثل الذین ینفقون اموالهم فی سبیل الله کمثل حبه انبتت سبع سنابل فی کل سنبله مئه حبه و الله یضاعف لمن یشاء و الله واسع علیم» (بقره: 261): مثل آنان که مالشان را در راه خدا انفاق کنند به مانند دانه ای است که از یک دانه هفت خوشه بروید و در هر خوشه صد دانه باشد و خدا از این مقدار نیز بر هر که خواهد بیفزاید چه خدا را رحمت بی منتهاست و بر همه چیز احاطه ی کامل دارد.
«وانفقوا من ما رزقناکم من قبل ان یاتی احدکم الموت فیقول رب لولا اخرتنی الی اجل قریب فاصدق واکن من الصالحین» (منافقون: 10): و انفاق کنید در راه خدا از آنچه روزی شما کردیم، پیش از آنکه مرگ بر یکی از شما فرارسد در آن حال( به حسرت) بگوید، پروردگارا اجل مرا اندکی تأخیر انداز تا احسان و صدقه ی بسیار کنم و از نیکوکاران شوم.
«والذین فی اموالهم حق معلوم للسائل والمحروم» (معارج: 24و25): و آنان که در مال و دارای خود حقی معین و معلوم گردانند تا به فقیران سائل و فقیران آبرومند محروم برسانند.
همچنین احادیث و روایاتی متعدد درباره ی توصیه به وقف و انفاق از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)و ائمه اطهار (ع) روایت شده که بهتر است به چند مورد اشاره شود:
- پیامبر اکرم در ترغیب مردم به انفاق می فرماید: خوشا آنکه عیوبش او را از عیوب مردم مشغول دارد و از مالی که بدون معصیت به دست آورده انفاق کند.... .
- هربار که خورشید طلوع می کند، دو فرشته از دو سوی آن گویند خدایا انفاق گر را زودتر عوض ده و بخیل را زودتر آفتی ده.
- از جمله اعمال و نیکی های مومن که بعد از مرگ به او می رسد، دانشی است که منتشر کرده باشد و فرزند پارسایی است که به خدا گذاشته باشد و قرآنی است که به ارث گذاشته باشد یا مسجدی که بنا کرده باشد یا خانه ای که برای کاروانیان به پاکرده باشد یا نهری که به کمک او جریان یافته باشد یا مالی که در دوران صحت و حیات از مال خویش جدا کرده باشد، همه ی اینها پس از مرگ به او می رسند.
- وقتی انسان بمیرد دنباله ی کارهای او بریده شود جز سه چیز، صدقه ی جاری و دانشی که کسان از آن بهره ور شوند و فرزند درستکاری که برای او دعا کند.(20)
حضرت علی(علیه السلام)می فرماید:
- کسی که به دست کوتاه (مال و دارایی خود را هرچند اندک باشد در راه خدا) ببخشد و دست دراز (از جانب خدا) بخشش می یابد.
- ای فرزند آدم تو خود وصی خویش باش، (پیش از مرگ) از مال و دارایی ات بده آنچه را که می خواهی پس از (مردن) تو بدهند.(21)

تأثیر وقف در توسعه ی امور اقتصادی جامعه

وقتی سخن از تأثیر وقف در استقلال اقتصادی و رشد و توسعه مطرح می شود هرگز به این معنا نیست که وقف به تنهایی می تواند همه ی ابعاد و زوایای گوناگون اقتصاد یک ملت را دربر گیرد به طوری که اقتصاد کشور به منابع مالی دیگر نیازی نباشد؛ بلکه منظور این است که وقف به عنوان یک سرمایه ی عظیم مالی می تواند در این سمت و سو تأثیری سازنده و شایان توجه داشته باشد.
حقیقت این است که می توان سرمایه های عظیم وقف را نیز همانند دیگر سرمایه ها با رعایت همه ی جوانب وقف، موازین، شرع، اهداف واقفان را در فعالیت های تولیدی و خدماتی قرار داد و آن ها را از حالت رکود به حالت تحرک و پویایی هدایت کرد تا به این وسیله به رشد و توسعه و استقلال اقتصادی و (سیاسی) کشور کمک شایان توجهی شود. همچنین بر سرمایه های اوقاف افزوده شود که این امر یقیناً در جهت اهداف واقفان می باشد.(22)
وقف به عنوان رکنی اساسی در اقتصاد جامعه می باشد. وقف به عنوان یک سرمایه و منبع بزرگ درآمدی و اقتصادی می تواند بسیاری از مشکلات اقتصادی را حل کند و در تعادل و توازن بخشی به امور اقتصادی و اجتماعی جامعه سهم شایان توجهی را به خود اختصاص دهد؛ این تعادل خود عاملی است در رسیدن به عدالت اجتماعی و رفاه عمومی که هدف غایی اکثر کشورهای در حال توسعه می باشد. از آثار عینی وقف در توسعه ی امور اقتصادی جامعه می توان به این موارد اشاره نمود:
1. توزیع عادلانه ی ثروت در بین همه ی قشرهای جامعه: تراکم امکانات و سرمایه های مالی در دست قشری از جامعه مانع از توزیع عادلانه آن می شود. با غنی شدن قشر اقلیت جامعه (ثروتمندان)، قشر اکثریت جامعه (طبقه ی فقیر) هر روز فقیرتر می شوند و این سیر باعث تشدید شکاف طبقاتی و اجتماعی در جامعه می شود. نهاد وقف با فرامین الهی خود، می تواند از ادامه ی این دور باطل جلوگیری کند و عاملی بسیار مهم در جلوگیری از تجمع و تمرکز ثروت در جامعه شود و سبب توزیع عادلانه ی ثروت در جامعه خواهد شد و نیز باعث بالا آمدن سطح زندگی طبقات پایین جامعه می شود و درنتیجه در سایه ی عامل وقف در جامعه، شاهد تحقق عدالت اجتماعی خواهیم بود.
2. تبدیل مالکیت خصوصی به مالکیت عمومی؛
3. کمک به بخش عمومی در انجام بعضی از وظایف دولت: امروز در دوره ای هستیم که تشکیلات اداری و دیوانی مملکت آن قدر وسعت دارد که هرکار ضروری را یکی از دستگاه های دولتی انجام می دهد؛ ولی در دنیای قدیم احتیاجات سراسر به دست دولت ها انجام نمی شد، بلکه بسیاری از این امور را نهاد وقف انجام می داد(23). نهاد وقف امروز نیز می تواند به عنوان یک ابزار مالی، باری از دوش دولت بردارد و بخشی از وظایف دولت را نیز بر عهده گیرد.
4. کارآفرینی و اشتغال: می توان گفت امروز جمعی کثیر از نیروهای فعال جامعه در املاک، تأسیسات، اماکن متبرکه؛ مستغلات بازرگانی صنعتی و ادارات اوقاف شهرها به کار اشتغال دارند. به عبارتی می توان گفت، از طریق بسط و گسترش این نهاد در جامعه می توان بزرگ ترین معضل جامعه ی امروز، یعنی بیکاری، را ریشه کن کرد.
5. تأمین مساکن ارزان قیمت برای مردم فقیر، و نیز واگذاری زمین های وقفی با اجاره ی طولانی مدت، اجاره دادن مغازه ها و کارگاه های با اجاره بهای ارزان تر؛
6. فقر زدایی.

تأثیر وقف در توسعه ی امور اجتماعی و بهداشتی - درمانی جامعه

نهاد وقف به عنوان یکی از نهادهای نشئت گرفته از تعالیم انبیا، دارای دو بعد اجتماعی است؛ بعد اول آن خوددوستی است تا از این طریق نام انسان و مالکیت اموال و دارایی های او تا ابد تضیمن گردد. انسان از این طریق می تواند به وجودی فناناپذیر تبدیل شود. و دومین بعد اجتماعی وقف، غیرخواهی و هم نوع دوستی است که از مظاهر عینی آن در جامعه می توان به این مورد اشاره کرد:
کمک به مستمندان، کمک به نابینایان، دستگیری از آوارگان و سالخوردگان، کمک به مقروضان، حمایت از دور افتادگان از وطن و مسافران گرفتار، تأمین زندگی کودکان بی سرپرست و خانواده زندانیان، ارائه کمک های نقدی برای آزادسازی زندانیان بی گناه، احداث بیمارستان، احداث مدرسه، تأسیس کتابخانه و دیگر مراکز علمی و پژوهشی، ارائه کمک های مالی برای تهیه ی جهیزیه، تأسیس دارالایتام و... .
تأمین مخارج بهداشت و درمان از جمله مواردی است که واقفان آگاه و خیراندیش به آن توجهی وافر داشته اند؛ احداث بیمارستان و نظارت بر اداره ی آنها، ایجاد درمانگاه ها، احداث دانشکده های پزشکی، تأمین مخارج دانشجویان پزشکی، تأمین مخارج بیمارستان، اختصاص درآمد موقوفات در جهت درمان بیماران نیازمند و... .

تأثیر وقف در توسعه ی امور آموزشی و فرهنگی و مذهبی جامعه

درآمدهای بالقوه و بالفعل موقوفات، منبعی مناسب است برای تأمین هزینه طرح های آموزشی و علمی برای کشف و پرورش استعدادهای شکوفای جوانان. تربیت و تقویت استعدادهای درخشان، خود عاملی در جهت توسعه ی فرهنگی کشور است؛ زیرا از این طریق می توان استعدادهای درخشان را شناسایی کرد و امکانات لازم را در جهت رشد و ارتقای علمی آنها به کار برد تا به این وسیله از پدیده ی فرار مغزها به کشورهای غربی جلوگیری کرد. از طریق شناسایی این استعدادهای هوشمند می توانید شاهد توسعه ی علمی و نهایتاً توسعه ی اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جامعه باشیم.
از جمله خدمات فرهنگی، وقف در جامعه می توان به این موارد اشاره کرد:
تأسیس دانشگاه ها، مدارس، مراکز تحقیقاتی، مراکز پژوهشی، کتابخانه ها، توسعه ی کتاب و کتابخوانی، ایجاد و توسعه نهادهای فرهنگی، برگزاری همایش ها و سمینارها و نمایشگاه ها، فرهنگ سازی از طریق ایجاد و پخش مجموعه های تلویزیون و فیلم های سینمایی و تئاترها، چاپ نشریات و مجلات در جهت آشناسازی مردم با نهاد وقف، حفاظت و حراست و تعمیر و بازسازی اماکن تاریخی و متبرکه، احداث خوابگاه های دانشجویی و خوابگاه های شبانه روزی برای محصلان و طلاب، احداث آزمایشگاه های مجهز علمی، احداث صندوق های قرض الحسنه و ارائه وام به نیازمندان.
وقف را می توان ضامن بقای پایگاه های عبادتی و تعظیم شعائر دینی جامعه دانست، بیشترین درآمد موقوفات ایران طبق نیات واقفان در جهت پاسداشت شعائر دینی و نشر معارف اسلامی صرف می شود. استفاده از عواید موقوفات برای ساخت مساجد و تجهیز آن ها، ساخت تکایا و حسینیه ها ، اداره ی مجالس عزاداری ائمه(علیه السلام)، برگزاری کنگره ی جهانی حج، مسابقات قرآن کریم در سطح داخلی و بین المللی، چاپ و نشر قرآن کریم و کتب دینی از کارکردهای فرهنگی وقف است. بیش از 60هزار مسجد در شهرها و روستاها و بیش از پنج هزار امامزاده و بقعه ی متبرکه در ایران همه از طریق سنت نبوی وقف احداث و احیا شده اند.(24)
تاثیر وقف در توسعه ی فضاهای جغرافیایی
تأثیر جهان بینی منتج از دین یعنی جهان بینی دینی بر خلق چشم اندازهای جغرافیایی به ویژه در شهرهای ایران اسلامی از اهمیتی خاص برخوردار است. شهر بر پایه ی جهانی بینی ساخته می شود و عالی ترین نمود اشغال و تصرف فضا بر مبنای عقیده و ایده می باشد.(25) علت وجودی و تکوینی بسیاری از چشم اندازهای جغرافیایی همچون مساجد، بیمارستان ها، کاروانسراها، رصد خانه ها، آب انبارها، قنات ها، حمام ها، خانقاه ها، و دانشگاه ها در شهرهای ایران اسلامی را می توان در پدیده ی وقف ریشه یابی کرد. در سرتاسر سرزمین های اسلامی بسیاری از عناصر کالبدی و چشم اندازهای جغرافیایی درنتیجه ی اعتقاد به پدیده ی وقف پدیدار گشته اند.
با نگاهی گذرا به سیما و بافت کالبدی شهرهای ایران بسیاری از عناصر و اجزای شهری را که تأثیری عمده در عملکرد و حیات شهری دارند می توان مشاهده کرد که نظام وقف در ایجاد آن تأثیری بسزا داشته است. از نظر کالبدی تأثیر وقف را می توان در ایجاد و احداث خردترین عناصر کالبدی شهر نظیر مساجد، مدارس، حمام ها، آب انبارها، سقاخانه ها، روشنایی معابر و بازارچه ها تا ایجاد و تولید کلان ترین فضاهای شهری نظیر بازارها و مجموعه های وقفی مشاهده و پی گیری کرد.(26)
علاوه بر آثار و تک بناهای شاخص در شهرها، شاهد مجموعه های کالبدی پیوسته ای در مقیاس های بزرگ، از مقیاس یک محله تا یک شهر باشیم. از آن جمله می توان به مجموعه های شنب غازان خان و ربع رشیدی در تبریز، مجموعه میدان نقش جهان در اصفهان و مجموعه ی زندیه ی شیراز اشاره کرد.

نتیجه گیری

وقف که در آن اصل مال و ملک می ماند و از بهره و منفعت آن در راه خدا استفاده می شود به عنوان یک سیستم پویا و متحرک دارای تأثیری سازنده در جامعه می باشد. وقف از دوران باستان در میان ایرانیان جایگاهی ویژه داشته است و بعد از ورود اسلام به ایران، وقف تأثیری پررنگ تر در جامعه به خود گرفته است. وقف از جمله اصول و سنن اسلامی است که به عنوان محور توسعه مد نظر قرار می گیرد. در رویکرد اقتصادی وقف، علاوه بر توزیع عادلانه ی ثروت در بین کلیه ی سطوح جامعه، فقرزدایی و کاهش موثر وقف در حل بزرگ ترین مشکل جامعه یعنی اشتغال، مورد بررسی قرار می گیرد.
در رویکرد اجتماعی وقف علاوه بر جاودانه ساختن اموال و دارایی ها و باقی ماندن نام نیک از شخص، هم نوع دوستی و غیرخواهی نیز مطرح می شود. در این بعد، رویکرد اجتماعی وقف و عملکردهای عینی آن در جامعه عبارت اند از: حمایت از مستمندان؛ تأمین زندگی کودکان بی سرپرست، تأسیس دارالایتام، کمک به مقروضان، تهیه ی جهیزیه برای زوج های جوان نیازمند.... .
در رویکرد فرهنگی وقف، تأسیس مدارس، دانشگاه ها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی، و ارائه خدمات به دانشجویان و دانش آموزان و پروش استعدادهای درخشان و موارد دیگر می تواند آثاری اساسی در توسعه ی علمی جامعه ایجاد کند.
جهان بینی دینی (وقف) در ایجاد و تشکل فضاها و ساختارهای شهری تأثیری بسزا داشته باشد و همه ی این موارد می تواند آثاری شگرف در توسعه و رشد جامعه داشته باشد.

پیشنهادهای راهبردی برای بهینه سازی عملکرد وقفی

1. احیا و شناسایی موقوفات؛
2. تجلیل از نیکوکاران و تشویق متمکنان برای احسان و انفاق،
3. ارائه ی راهکارهای جدید برای رشد و توسعه ی موقوفات؛
4. تبیین برکات و نتایج وقف برای مردم در جامعه؛
5. ارائه ی برنامه ها، طرح ها و سیاست های مناسب برای احیا و بازسازی موقوفات؛
6. تأسیس بانک وقف؛
7. سرمایه گذاری در جهت توسعه و عمران موقوفات؛
8. توانمندسازی مراکز وقفی و اماکن مذهبی و دارای جاذبه برای جذب گردشگران داخلی و خارجی؛
9. تبیین خلاهای موجود در جامعه و هدایت نیات واقفان در جهت پرکردن این خلاها؛
10. برپایی همایش، سخنرانی و سمینار؛
11. ایجاد نظارت و کنترل برساخت و ساز اماکنی که موقوفه هستند و پی گیری مسائل شهرسازی آن ها از لحاظ مکان یابی مناسب، کاربردهای مناسب، و سازگاری با محیط؛
12. ایجاد مراکز مشاوره در جهت راهنمایی کسانی که قصد وقف اموال خود را دارند.

پی نوشت ها :

1. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، فی تفسیر القرآن، ترجمه ی محمد جواد حجتی، ج2، کانون انتشارات محمدی، تهران 1363.
2. خسروی، محمد علی، «سهم موقوفات در ساختار فرهنگی کشور»، فصلنامه ی وقف میراث جاویدان، پاییز 1385، ش55، ص5-10.
3. حسن، عمید، فرهنگ فارسی عمید، ابن سینا، 1361.
4. لغتنامه ی دهخدا.
5. رصافی، محمد، «مروری بر وضعیت وقف در جهان اسلام»، فصلنامه ی میراث جاویدان، بهار 1385، ش 53، ص61-70.
6. امام جمعه زاده، سید جواد، «نقش وقف در بهبود اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی»، فصلنامه ی وقف میراث جاویدان، تابستان 1379، ش 30، ص 70-77.
7. احمد بن سلیمان، ابوسعید، مقدمه ای بر فرهنگ وقف، سازمان اوقاف.
8. علی اکبر، شهابی، تاریخچه ی وقف در اسلام، اداره کل اوقاف، 1343.
9. سلیمی فر، مصطفی، نگاهی به وقف و آثار اجتماعی - اقتصادی آن، آستان قدس رضوی، 1370.
10. عطائی، محمد رضا، «وقف در فقه و حقوق»، فصلنامه ی وقف میراث جاویدان، بهار 1383، ش45، ص 49-65.
11. مقدمه ای بر فرهنگ وقف، ص100.
12. تاریخچه ی وقف در اسلام، ص 3.
13. وقف در فقه و حقوق، ص55.
14. نگاهی به وقف و آثار اجتماعی و اقتصادی آن، ص22.
15. تاریخچه ی وقف در اسلام، ص 2.
16. مقدمه ای بر فرهنگ وقف، ص 54و 55.
17. شفقی، سیروس، «وقف در اصفهان پراکندگی جغرافیایی موقوفات و آثار اجتماعی - اقتصادی، فرهنگی آن»، فصلنامه ی وقف میراث جاویدان، 1376، ش 19و 20، ص 32-47.
18. زینعلی، معصومه، «نظری بر فرهنگ و تاریخچه ی وقف در برخی از مساجد و تکایای زنجان»، فصلنامه ی فرهنگ زنجان، بهار 1380، ش 5، ص 33-52.
19. نگاهی به وقف و آثار اجتماعی و اقتصادی آن، ص91.
20. لسان الملک سپهر، محمد تقی، ناسخ التواریخ، کتابفروشی اسلامیه، تهران 1396هـ.
21. فیض الاسلام، علینقی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، تهران.
22. برگرفته از سایت اینترنتی سازمان اوقاف .www. awqaf.ir
23. «سخنان استاد ایرج افشار در چهارمین نشست علمی، پژوهشی وقف»، فصلنامه ی وقف میراث جاویدان، تابستان 1384، ش50، ص64.
24. «سهم موقوفات در ساختار فرهنگی کشور»، ص9.
25. مؤمنی، مصطفی، مشکینی، ابوالفضل، «بحثی در جغرافیای جهان بینی جایگاه سازمان فضایی موقوفات عبدالله میرزا در زنجان»، فصلنامه ی فرهنگ زنجان، تابستان 1379، ش 2، ص 111-136.
26. محمدی، محمود، «تحلیل نقش متقابل وقف و شهرسازی - برنامه ریزی فضایی کالبدی راهبردی جدید در توسعه و بهره وری موقوفات»، فصلنامه ی وقف میراث جاویدان، تابستان 1379، ش30، ص94-105.

منبع: گروهی از نویسندگان، مجموعه مقالات مسابقات بین المللی قرآن کریم- جلد سوم، انتشارات اسوه، چاپ اول، (1387).

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
جایگاه ممتاز معلم در اندیشه امام خامنه‌ایکودک ما فرابگیرد که فکر کند فکر صحیح، فکر منطقی و برای فکر کردن درست راهنمایی بشود انسان شناسی و فرهنگ انسان‌شناسی، علمی‌ترین …ساسکیا ساسـِـن را در ایران غالبا به واسطه کتاب جامعه شناسی جهانی شدن می شناسند، اگر منشور حقوق و مسئولیت های زنان در نظام جمهوری …فصل چهارم حقوق و مسئولیت های سیاسی زنان الف حقوق و مسئولیت های زنان در سیاست دا خلیاسلام و مسأله تعلیم و تربیتاشاره مطالعات و تحقیقات علمای تعلیم و تربیت نشان از اهمیت و جایگاه فوق‌العاده امر خشونت در نظرگاه انتقادی اسلاوی ژیژک فلسفه نوکیانوش دل زنده مقدمه تغییر و تحول در ساز وکار قدرت خصوصا از نیمه دوم قرن بیست، و تی اس عاشق ترنس سکشوال ها همجنس گرا نیستند …یکی از دوستان خواسته بود که مفصل راجع به تفاوت های همجنس گرا ها با ترنس ها رو براش خبر فارسی جستجوگر هوشمند خبریحضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به بیست و پنجمین اجلاس سراسری بررسی موانع و راهکارهای فراروی مربیان پرورشی مدارسمقدمه تعلیم و تربیت در دنیای کنونی، خواه ناخواه متأثر از دگرگونی های پرشتابی است که ترنمی هامقدمه یکی از اصول مهم اخلاقی و مطرح در جامعه ی بشری که موجب استحکام ،پیشرفت و بقای اخبار امروز باشگاه خبرنگاران اخبار،آخرین خبرها،خبر …اولین ورزشکار ایرانی در راه بارسلونا فعالیت داور بدمینتون ایران در سطح جهان و آسیا جایگاه ممتاز معلم در اندیشه امام خامنه‌ای اولین معلم بشریت، خود خداوند است که از پس خلق انسان، راه نیکو زیستن را به او آموخت؛ زشتی ها و انسان شناسی و فرهنگ ساسکیا ساسـِـن را در ایران غالبا به واسطه کتاب جامعه شناسی جهانی شدن می شناسند، اگر چه منشور حقوق و مسئولیت های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران اصول و مبانی منشور حقوق و مسئولیت های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران با الهام از شریعت اسلام و مسأله تعلیم و تربیت اشاره مطالعات و تحقیقات علمای تعلیم و تربیت نشان از اهمیت و جایگاه فوق‌العاده امر آموزش و تی اس عاشق ترنس سکشوال ها همجنس گرا نیستند ، اشتباه نکنین راستی من یادم رفت بگم سالمه، و اینکه تحت ااین مشکلم دچار افسردگی شدم و قرص ضد افسردگی هم بررسی موانع و راهکارهای فراروی مربیان پرورشی مدارس مقدمه تعلیم و تربیت در دنیای کنونی، خواه ناخواه متأثر از دگرگونی های پرشتابی است که در دانش ترنمی ها مقدمه یکی از اصول مهم اخلاقی و مطرح در جامعه ی بشری که موجب استحکام ،پیشرفت و بقای نظام خشونت در نظرگاه انتقادی اسلاوی ژیژک فلسفه نو کیانوش دل زنده مقدمه تغییر و تحول در ساز وکار قدرت خصوصا از نیمه دوم قرن بیست، و پنهان شدن اخبار امروز باشگاه خبرنگاران اخبار،آخرین خبرها،خبر فوری اولین ورزشکار ایرانی در راه بارسلونا فعالیت داور بدمینتون ایران در سطح جهان و آسیا راهنمایی نمونه امام سجادععنبرآباد عصری که ما در آن زندگی می کنیم به کلی متفاوت از زمان های گذشته است پدیده های جدید متنوع و به