تهران – ایرنا – وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت:اولویت نخست دولت یازدهم پس از آوار برداری تحریم ها ایجاد رونق کسب و کار در کشور و توجه به معیشت طبقه متوسط و محروم جامعه است.
رییس دانشگاه کاشان در مراسم بزرگداشت هفته پژوهش و تقدیر از اساتید و دانشجویان گفت: پژوهش، خلاقیت و نوآوری، اساسیترین نیاز یک جامعه برای رسیدن به پیشرفت، توسعه و رفاه اجتماعی است.
عباس زراعت معضل اصلی جامعه امروزی را بیسوادی سفید دانست و اظهار کرد: در جامعهای که محقق و استاد و معلم توان استفاده بهتر و ارتباط اجتماعی و دانشجو پروری را نداشته باشد بیسوادی سفید رخ میدهد.
وی با اشاره به اینکه در کشورهای توسعه یافته بیشترین بودجه را برای کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در نظر میگیرند، گفت: در کشور آمریکا حدود 300 میلیارد دلار در یکسال به امر پژوهش اختصاص میدهند که این امر رشد اقتصادی و توسعه یافتگی را به همراه دارد.
وی ادامه داد: به ازای هر یک میلیون نفر در کشور آمریکا پنج هزار محقق وجود دارد در حالی که در کشور ایران 100 محقق به ازای هر یک میلیون نفر وجود دارد.
زراعت با بیان اینکه در برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه، برنامه دانشگاه این بوده که سه درصد از تولید ناخالص ملی، به امر پژوهش اختصاص دهند، افزود: این در حالی است که در حال حاضر زیر نیم درصد از درآمد تولید ناخالص ملی به امر پژوهش اختصاص مییابد که این میزان بودجه جوابگوی نیاز تحقیقاتی پژوهشگران نیست.
وی به قرار گرفتن دانشگاه کاشان جزو یک درصد برتر دانشگاههای جهان و سطح دو در بین مؤسسات آموزش عالی کشور اشاره کرد و گفت: معرفی دکتر مسعود صلواتی و دکترمحسن نیازی به عنوان پژوهشگران برتر و کسب عنوان برتر طرح دکتر فاطمه مشکانی در جشنواره خوارزمی از افتخارات و نشان مجاهدت علمی و تلاش پژوهشگران این دانشگاه است.
رییس دانشگاه کاشان گفت: دانشگاه کاشان بر اساس سند چشم انداز، باید دانشگاه اسلامی مبتنی بر بینش توحیدی، برخوردار از هوشمندی رقابتی و نظام مدیریت راهبردی، پاسخگو به نیازهای جامعه، فعال در سطح بین المللی، نهادی منطقهای، کیفیت محور، یادگیرنده و نوآور باشد.
زراعت افزود: از مهمترین راهبردهای دانشگاه نیز ارتقاء کیفیت، تولید و نشر علم، حفظ پژوهشگران برجسته علمی و بین المللی و همکاریهای علمی و ایجاد زیر ساختها است.
وی ایجاد 12 شرکت دانش بنیان را از مهمترین سیاستهای این دانشگاه کاشان عنوان کرد و گفت: با مشارکت وتوان علمی استادان و مجموعه کارکنان دانشگاه میتوان اهداف و سیاستهای دانشگاه را محقق ساخت.
معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه نیز در این مراسم به قرار گرفتن این دانشگاه در سطح دو دانشگاههای کشور اشاره کرد و گفت: این دانشگاه تنها دانشگاه غیر مرکز استان بود که به این موفقیت نائل شد.
مجید منعم زاده کسب عناوین برتر در جشنوارههای نانو، جشنواره خوارزمی، کسب عنوان پرکارترین دانشمند جهان اسلام از بین استادان را از افتخارت پژوهشی این دانشگاه بیان کرد و افزود: باید پژوهشهای کاربردی، تولید صنعت و اشتغال زایی و کارآفرینی مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه در وضعیت کنونی تحقیقات جوابگوی نیاز بازار و اشتغال جوانان نیست، گفت: تنها موردی که میتواند رشد صنعتی و توسعه علمی و اقتصادی را تأمین کند، ایجاد شرکتهای دانش بنیان و اقتصاد مبتنی بر دانش است.
معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه کاشان افزود: اگر بخواهیم دانشگاه پویا و فعالی داشته باشیم باید ارتباطات خود را با ایران و خارج از منطقه توسعه دهیم و زمینه فرصتهای مطالعاتی را با دیگر کشورها ارتقاء بخشیم.
خبرگزاری آریا-رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: بیش از 80 درصد افراد جامعه از کمبود ویتامین D رنج می برند.
به گزارش خبرگزاری آریا،محمد اسماعیل اکبری افزود: تحقیقات ما در زمینه سرطان بوده است، زیرا سرطان پیچیدگی های فراوان دارد و با توجه به افزایش بروز آن باید مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: از جمله فعالیت هایی که مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به آن پرداخته، ثبت سرطان در کشور است که سایر مراکز نیز به آن توجه کرده اند.
وی با بیان اینکه تفکیک ژن های مؤثر در سرطان از دیگر فعالیت مرکز است افزود: بررسی مصونیت درمانی، تغییرات ژنوم در سرطان و مجله مرتبط با سرطان مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که یک مجله بین المللی شناخته شده است به عنوان طرح و ایده برتر شناخته شده است.
اکبری با اشاره به اینکه نقش ریز مغذی ها در بروز سرطان حائز اهمیت است گفت: بیش از 80 درصد انسان ها کمبود ویتامین D دارند که نقش بسزایی در بروز سرطان و سایر بیماری ها دارد.
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: بسیاری از تغییرات ژنتیکی در بدن با التهاب های باکتریایی همراه است و ممکن است مانع از جذب این ویتامین شود و زمینه بروز سرطانها را تشدید کند بنابراین ما در این تحقیقات به رفع کمبود ریز مغذی ها و اصلاح الگوی زندگی پرداخته ایم.
اکبری گفت: وجود مشکلات در مسیر تحقیقات علمی چندان اهمیتی ندارد زیرا با وجود همین مشکلات ما توانسته ایم پارسال رشد 250 درصدی داشته باشیم.
بامداد – در هفته وحدت به سر می بریم؛ هفته ای که اگر اختلاف مسلمانان در مورد روز ولادت پیامبر اعظم صلّی الله علیه و آله نبود، شاید هفته ای هم به نام وحدت وجود نداشت.
پیامبری که به تعبیر قرآن کریم رحمت است برای جامع بشری۱؛ شما خوانند گرامی آیا این رحمت را در زندگی امروز بشر یا نه بهتر است بگوییم در زندگی امروز مسلمانان مشاهده کرده اید؟ مسلمانان از صدر اسلام تا کنون با هم در حال جنگ و نزاع هستند. اطلاع اندکی از آنچه امروز در کشورهای مسلمان نشین خاور میانه روی می دهد، گواه این مطلب است.
هر سال به مناسبت هفت وحدت به آیاتی از قرآن کریم در بیان اهمیت اتحاد مسلمانان و پرهیز از اختلاف و تفرقه در جامعه اشاره می شود؛ آیاتی چون:
وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرین۲
وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا۳
مخاطب این دو آیه چه کسانی هستند؟ شیعیان یا اهل سنت یا مسلمانان؟ چرا این آیات بر امت اسلامی تأثیر نمی گذارد؟ مشکل اصلی کجاست؟ قبل از اینکه به بیان مشکل اصلی بپردازم به جریانی اشاره می کنم که مدتی است ذهنم را به خود مشغول کرده است:
حضرت موسی از خدا درخواست وزیر کرد؛ خدا درخواست حضرت موسی را اجابت نموده، هارون را که پیشنهاد خود حضرت موسی بود، به عنوان وزیر معرفی کرد؛ آن گاه هر دو پیامبر بنی اسرائیل را از دست فرعون نجات دادند. حضرت موسی برای دریافت تورات به کوه طور رفت و هارون میان بنی اسرائیل ماند. هنگامی که حضرت موسی بازگشت با واقع عجیبی مواجه شد: سامری و گوساله آن. ۴
حضرت موسی خطاب به هارون چنین گفت:
تو که دیدی مردم گمراه شدند(گرفتار سامری و گوسال او شدند) چرا اقدامی انجام ندادی؟ چرا از من تبعیت نکردی؟ آیا با فرمان من مخالفت کردی؟
پاسخ هارون(ع) بسیار قابل تأمل است:
قالَ یَا بْنَ أُمَّ لا تَأْخُذْ بِلِحْیَتی وَ لا بِرَأْسی إِنِّی خَشیتُ أَنْ تَقُولَ فَرَّقْتَ بَیْنَ بَنی إِسْرائیلَ وَ لَمْ تَرْقُبْ قَوْلی
حضرت هارون عدم اقدام در برابر سامری را فرقه فرقه شدن بنی اسرائیل می داند: ترسیدم که بگویی با این کارت میان بنی اسرائیل تفرقه افکندی و سخن من را حفظ نکردی. سخن حضرت موسی چه بود؟ هنگامی که خواست به میقات برود هارون را خلیفه خود قرار داد و دستور به اصلاح قوم و عدم تبعیت از طریقه مفسدان صادر کرد:
وَ قالَ مُوسى لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدین ۵
ملاحظه می فرمایید حضرت هارون برای حفظ اتحاد جامعه و جلوگیری از تفرقه در جامعه در برابر مشرک شدن بخشی از مردم سکوت می کند. آیا سزاوار نیست که مسلمانان با تأکید بر اشتراکات اعتقادی خود از جمله اعتقاد به خدا، اعتقاد به نبوت خاتم الانبیاء صلّی الله علیه و آله، اعتقاد به قرآن کریم، اعتقاد به معاد و در بخش عملی نیز اشتراک در اموری چون اقامه نماز به سوی بیت الله الحرام، روز ماه مبارک رمضان، شرکت در مراسم حجّ و مانند آن، موضوعات اختلافی را مدیریت کرده و اجازه ندهند تا با طرح آن موضوعات در فضاهای غیر علمی مانند شبکه های ماهواره ای و سوء استفاده از احساسات و عواطف مسلمانان، شاهد اقدامات عملی از سوی ایشان باشیم؟
در هفته وحدت به سر می بریم؛ هفته ای که اگر اختلاف مسلمانان در مورد روز ولادت پیامبر اعظم صلّی الله علیه و آله نبود، شاید هفته ای هم به نام وحدت وجود نداشت
مشکل اصلی مسئله تکفیر است؛ اینکه هر گروهی، گروه های دیگر را کافر می داند و مستحق مرگ؛ اگر هم برخی اقدام نمی کنند چون امکانش را ندارند و یا زمانش را زمان دیگری می دانند. به محض فراهم شدن امکانات یا فرا رسیدن زمان مناسب، بی تردید به حذف دیگران اقدام خواهند کرد.
مهمترین موضوعی که سبب فرقه فرقه شدن مسلمانان و تفرقه در جامعه شده است مسئل امامت است.
گاهی گفته می شود پدیده تکفیر در میان اهل سنت وجود دارد و شیعیان از این مسئله بری هستند در حالی که چنین نیست؛ پدیده تکفیر در میان شیعیان هم به چشم می خورد. هم اهل سنت خلافت جناب ابی بکر را ضرورت دین می دانند و هم بر اساس قرائت رسمی در مکتب اهل بیت، اعتقاد به خلافت بلا فصل امیرالمؤمنین علیه السلام ضرورت دین است. وقتی این دو ضرورت دین شدند منکران آن کافر خواهند بود. پس هم آنها ما را کافر می دانند و هم ما آنها را کافر می دانیم.
به نظر شما مادامی که مبنای اعتقادی چنین باشد گفتمان وحدت و تقریب به سرانجام می رسد؟ اساسا دلیل بر ضروری بودن این مسئله کدام است؟ ملاک ضروری بودن یک مسئله چیست؟ این سؤال ها سبب شده تا این مسئله مورد توجّه دین پژوهان قرار بگیرد.۶ برای همین بعضی قائل شدند که امامت بلافصل امیرالمؤمنین علیه السلام ضرورت مذهب است نه ضرورت دین. چرا؟ چون به لازمه ضرورتِ دین بودن مسئله التفات دارند؛ لازمه این اعتقاد، کفر اکثر مسلمانان است. آیا می توان ملتزم به این امر شد؟ توجه دارید که خود این تبیین یعنی ضرورت مذهب بودن مواجه با اشکال مهمی است و آن اینکه ما خودمان را یک تافت جدا بافت از دین می دانیم.
به نظر می رسد گرچه اصل مسئله امامت مورد پذیرش تمام مذاهب اسلامی است ولی در تعیین مصداق امام اختلاف نظر وجود دارد و این اختلاف نظر خود حاکی از نظری بودن مسئله است. اینکه هر مکتب برای اثبات اعتقاد خود اقامه دلیل می کند یعنی مسئله ضروری نیست. تا زمانی که این مسئله به طور ریشه ای و فنی حلّ نشود ما شاهد درگیری های مسلمانان خواهیم بود. محققان از شیعه و سنی هم می دانند که برگزاری همایش های وحدت و تقریب همه مصلحتی هستند یعنی چون امروز امت اسلامی دشمن واحد دارد مصلحت حکم می کند اختلافات را کنار گذاشته در برابر دشمن که بر نابودی اسلام کمر همت بسته است، متحد باشیم. ای کاش مسلمانان همین مسئله را درک کنند.
پی نوشت ها
۱٫وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمین انبیاء/۱۰۷٫
۲٫انفال/۴۶٫
۳٫آل عمران/۱۰۳٫
۴٫فراز هایی از سور مبارک طه.
۵٫اعراف/۱۴۲٫
۶٫به عنوان نمونه به مقال «امامت از اصول مذهب(پلورالیسم مذهبی)» چاپ شده در مجموع کلام فلسفی اثر حجة الاسلام و المسلمین محمد حسن قدردان قراملکی مراجعه کنید.
بامداد – با آمدن پیامبر به مدینه و تشکیل جامعه اسلامی به مسئله همبستگی و وحدت در میان امت، توجه خاص داشتند که مهم ترین ویژگی بارز و پر اهمیتی بود که پیامبر بدان اهتمام داشت.
در یک تقسیم بندی کلی نقش پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در پایه گذاری وحدت امت اسلامی شامل سه مطلب بنیادین می شود: نخست تلاش در وضعیت جامعه عربی آن زمان و به کارگیری عوامل «سیاسی جهت زمینه سازی های لازم; سپس برنامه ریزی های «فرهنگی در مسیر ترسیم دورنمای امت واحده برای مسلمانان و ایجاد فضای رشد فکری و ارتقای فهم مردم نسبت به مسؤولیت های خود; و در نهایت، به کار بستن راه حل هایی که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله از آنها به عنوان ابزار تحقق وحدت بهره می گرفت.این چنین راهبردهایی رامی توان تحت عنوان «دعوت ارزشی پیامبرصلی الله علیه وآله برشمرد که پاره ای از آنها شامل «راهبردهای ارزشی ملی و مذهبی ، «راهبردهای ارزشی قومی و میهنی و نیز «راهبردهای ارزشی اجتماعی و فردی خواهند بود.
یکی از مهمترین راهکارهای قرآن برای تقویت و حفظ همبستگی ملی در جامعه اهمیت دادن به عدالت در همه ابعاد آن میان آحاد جامعه است. قرآن در آیات متعددی بر اجرای عدالت تاکید می کند و حتی مهمترین فلسفه بعثت انبیا را برپایی قسط و عدل می داند و می فرماید: «مارسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم و آنها بر کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم به عدالت قیام کنند.»اگر عدالت در میان مردم برقرار شود و آنان از نگرانی های تبعیض و ناعدالتی و از رحمت و رنج فقر و محرومیت رها شده و به امنیت و آسایش برسند، اتحاد و همبستگی در میان آنان تقویت خواهد شد. همچنان که امام هفتم فرمود: «اگر عدالت اجتماعی در میان مردم عملی شود آنان بی نیاز می شوند.»
با اجرای عدالت، برکات الهی نازل شده و رفاه و امنیت مردم افزایش می یابد و چون مردم احساس می کنند تبعیض و ناعدالتی از جامعه رخت بربسته، همه یکدل و یک جهت با زمامداران جامعه متحد شده و برای پیشرفت و ترقی همه جانبه تلاش می کنند.قرآن برای عملی شدن عدالت اجتماعی که ضامن همبستگی و اتحاد مردم نیز هست، راهکارهای مختلفی ارائه می دهد. تشویق به احسان، انفاق، پرداخت زکات، رسیدگی به محرومان و مستضعفان و اطعام، برخی از طرحهای قرآنی برای رفع فقر و ناعدالتی در جامعه می باشد.طبق این شیوه اگر کارگزاران جامعه همبستگی و اتحاد مردم را طالب باشند، باید برای رفع فقر و تبعیض به پا خاسته و با تمام وجود در برپایی عدل بکوشند.
ورود پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به مدینه همراه با عقد قراردادهایی بین گروههای گوناگون بود. این پیمان ها را می توان یکی از بارزترین شواهد به کارگیری رهیافت وحدت اسلامی در جامعه آن زمان شمرد.پیمان نامه عمومی مدینه: یکی از مهمترین این پیمانها، اولین قراردادی بود که بین پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و طوایف و قبایل موجود یثرب بسته شد و بعضی آن را «نخستین قانون اساسی مکتوب جهان دانسته اند. این تدبیر بهترین مقوله برای به وجود آوردن وحدت ملی و همبستگی دینی بود چرا که وحدت میان قبایل درگیر، حقوق اجتماعی یهودیان و نیز مهاجران مسلمانان را تضمین می کرد و از سوی دیگر، این پیمانها مقدمات تشکیل یک وحدت سیاسی و حکومتی را فراهم می آورد.
در نتیجه همبستگی اجتماعی از میان می رود و اعتماد عمومی به بدبینی و سوء تفاهم بدل خواهد شد.قرآن در سوره انفال ارتباط عدالت عملی و همبستگی مسلمانان را مورد توجه قرار داده و می فرماید: «بگو پروردگارم مرا به عدالت امر کرده و این که در مساجد حضور یابم و با دین خالص عبادت نمایم و رو به سوی او کنم.»در این آیه اول امر به عدالت عملی شده است و آن گاه حضور در مساجد و شرکت در عبادت عمومی در یک صف واحد و با اخلاص نیت مورد تاکید قرار گرفته است و این تقارن، بیانگرارتباط عمیق عدالت اجتماعی و همبستگی معنوی مسلمانان است.
منابع:
شیوه های حفظ همبستگی در کلام وحی
نگاهی به راهبردهای ارزشی پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) در مسیر وحدت اسلامی
نوشته جایگاه وحدت در جامعه مدینه اولین بار در بامداد پدیدار شد.
گروه ادب: مدیر موسسه دارالعرفان الشیعی با اشاره به تفسیر لغوی و ادبی حکیم، اثر استاد حسین انصاریان، تاکید کرد: این اثر به دلیل تطبیق آیات با مسائل علمی و فضای جامعه و مسائل مبتلا به آن، با دیگر تفاسیر نوشته شده از قرآن کریم متفاوت است.
بخش قرآن تبیان
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، سال هاست که شاهد فعالیت استاد حاج حسین انصاریان، خطیب و مفسر قرآن کریم در عرصه های مختلف هستیم. آنچه که از سخنان عموم مردم بر می آید نشان می دهد که اکثریت آرای ایشان را به عنوان خطیب و سخنران می شناسند و با آثاری که از استاد منتشر شده است چندان آشنایی ندارند.
این در حالی است که از استاد حسین انصاریان آثار بسیاری به چاپ رسیده که ترجمه و تفسیر قرآن کریم، صحیفه سجادیه، اصول کافی، مفاتیح الجنان و کتبی که در حوزه های علوم دینی و قرآنی نوشته شده از آن جمله است. بر این اساس باید تلاش کرد تا افکار عموم را با این بُعد از فعالیت استاد و آثاری که به چاپ رسیده است بیش از پیش آشنا کرد.
تفسیر حکیم از جمله آثار استاد است که به شرح و تفسیر آیات کلام الله مجید می پردازد. نخستین جلد این اثر ارزنده در سال 93 و در آستانه ماه محرم منتشر شد. این جلد شامل تفسیر سوره حمد و آیات اول تا 39 سوره بقره بود که به کوشش موسسه دارالعرفان الشیعی به چاپ رسید.
تفسیر حکیم اثر جدیدی از استاد حسین انصاریان است. قرار بر این بود که این تفسیر ارزشمند در قالب 30 جلد تالیف و منتشر شود. چند جلد دیگر از این دوره به کوشش استاد انصاریان تالیف شده است که مسئولان نشر موسسه دارالعرفان به ویرایش آن مشغول هستند و البتطه تاکنون جلدهای دیگری از این دوره منتشر شده است.
سبک و سیاقی که مولف در نگارش این تفاسیر به کار گرفته است با دیگر تفاسیر موجود تفاوت دارد. استاد انصاریان در این دوره تلاش کرده است تا جنبه های مختلف علمی قرآن را شرح و تفسیر کند تا برای مسائل روز جامعه قابل استفاده باشد که این موضوع را می توان جزء دقایق و جامعیت این اثر برشمرد.
همچنین از دیگر ویژگی های این دوره می توان این مورد را بیان کرد که برخلاف روشی که در دیگر تفاسیر به کار گرفته می شود، در این اثر به مباحث لغوی و ادبی تاکید شده و این موضوعات مورد توجه مولف قرار گرفته است. همچنین با توجه به مفاهیم آیات، بحث های کلیدی از آیات قرآن که در حقیقت هدف نزول این کتاب آسمانی است مورد توجه واقع شده است.
در ادامه چاپ مجلدات این دوره، موسسه دارالعرفان الشیعی از آماده سازی جلد چهارم تفسیر حکیم به قلم استاد حسین انصاریان برای چاپ خبر داد و اعلام کرد که این موسسه در نظر دارد جلد پنجم این تفسیر را نیز تا پایان سال 95 منتشر کند. تفسیر حکیم حدود 20 جلد است که تاکنون با قلم استاد انصاریان 20 جزء از تفسیر قرآن کریم در قالب 40 جلد نگاشته شده است.بر همین اساس خبرگزاری ایکنا گفت وگویی با حجت الاسلام والمسلمین صابریان، مدیر موسسه دارالعرفان داشته است که متن آن از نظرتان می گذرد؛
تفسیر حکیم در حدود 20 جلد است. استاد انصاریان تاکنون حدود 20 جزء از قرآن کریم را تفسیر کرده اند که با دست نوشته ایشان، این میزان به حدود 40 جلد می رسد. این میزان تا پایان آیات قرآن مشتمل بر 60 جلد خواهد شد. البته با توجه به نوع نگارش استاد که درشت نویسی می کنند و ملاحظاتی درباره آیات دارند، هر سه جلد به یک کتاب 750 صفحه ای تبدیل می شود.
این اثر هم اکنون در مرکز موسسه در حال ویرایش، تنظیم و تحقیق است و کارهای فنی آن انجام می شود و پس از انجام بررسی های لازم، نسبت به چاپ جلدهای چهارم و پنجم اقدام خواهد شد.
علت اینکه چاپ مجلدات با دست نوشته استاد انصاریان فاصله زمانی دارد، این است که 20 جلد دست نوشته استاد تمام شده بود که چاپ آثار شروع شد. بر همین اساس بحث تحقیقات روی این آثار باید انجام می شد و به دست آوردن فهرست و بررسی موارد فنی به زمان نیاز داشت که همین موضوع سبب طولانی شدن فاصله زمانی میان چاپ اثر و نگارش مطالب توسط ایشان شد.
اکنون سه جلد چاپ شده است جلد چهارم را در دست چاپ داریم و در صدد هستیم که جلد پنجم را نیز تا پایان سال منتشر کنیم.
جای تفسیر حکیم در میان دیگر تفاسیر خالی بود که علت طرح این مطلب نیز نوع دیدگاه استاد به تفاسیر است. تفسیر حکیم از قلم استادی نگاشته می شود که نزدیک به نیم قرن در فضای جامعه حضور فیزیکی و فکری داشته است و قرآن را در طول نیم قرن به زبان مردم و با دقایق علمی و دقت هایی که باید در تفسیر کلام الله مجید وجود داشته باشد بیان کرده است. استاد سخت ترین مباحث را با بهره گیری از ساده ترین الفاظ و رساترین بیان مطرح کرده است، به طوری که برخی از بزرگانی که این تفسیر را دیده اند، بر این موضوع اذعان دارند که اگر این تفسیر نوشته نمی شد، قطعاً جامعه دچار خسران می شد و خسارت می دید و این موضوع به دلیل نوع نگاهی است که استاد انصاریان در این تفسیر داشته است.
در این تفسیر می بینید که ابتدا آیه شریفه قرآن کریم آورده شده است و پس از آن، ترجمه آیات آورده می شود. در ادامه این مطالب، نکاتی که مفسر می تواند مطرح کند را درباره این آیات بیان و درباره آن بحث کرده است. مثلاً ممکن است آیه ای را ببینید که سه تا چهار نکته داشته باشد. گاهی مواقع ممکن است از یک آیه، حتی تا 10 نکته یا بیشتر هم استفاده شود. نکته ها در ابتدا به صورت فهرست وار می آید و با آن بخش از آیه ای که این نکته از آن استفاده شده است ارائه می شود. استاد انصاریان به ویژه در مباحثی که کمتر در تفاسیر دیگر استفاده شده یا مورد توجه قرار گرفته، قوی وارد شده است. ایشان همچنین در مباحث روز خیلی توانمند ورود کرده است؛ یعنی مطالب را با مسائل مبتلا به روز و علمی جامعه و فضای روز تطبیق داده.
برای مثال بحث یهود را در قرآن کریم می بینید که 100 صفحه درباره یهود با توجه به آیات قرآن در این تفاسیر مطرح شده است. در این راستا اولین آیه ای که به یهود پرداخته شده در مطلب آمده و هر جای دیگر که بحث یهود باشد، به این آیه ارجاع داده می شود. همچنین در بحث انفال و یا مبانی که در تفاسیر دیگر کمتر به صورت تفصیلی به آنها پرداخته شده است.
ممکن است در تفاسیر دیگر درباره برخی از آیات، فقط درباره کلمه مورد نظر توضیح اجمالی داده شده باشد، ولی به واسطه دردآشنا بودن مفسر تفسیر حکیم با درد جامعه، این آیات به صورت تحلیلی بحث شده است و در مباحث اعتقادی و فقهی و اخلاقی نیز موضوعات بیان شده است.
یکی از بزرگان که خود در بحث آیات الاحکام ورود پیدا کرده و متخصص در بحث فقه است، گفته که وقتی استاد انصاریان به آیات الاحکام می رسد، گویی یک سیر جالبی را در این زمینه برای این آیه چیده است و نکات خوبی را مورد استفاده قرار داده و این حکم فقهی را به صورت ملموس با فضای ذهنی مخاطب خود قرار داده است.
این تفسیر همان طور که گفته شد خصوصیات خاصی دارد. هر دو گروه افرادی که از دسته خواص یا عامه مردم به این تفسیر مراجعه می کنند، می توانند بهره خود را از آن بگیرند. چون گاهی مواقع تفاسیر به صورت تخصصی نوشته شده که از این نمونه ها می توان به مجمع البیان اشاره کرد و گاهی مواقع تفسیر عمومی است.
تفسیر حکیم هم جامع مباحث تخصصی و هم مباحث عمومی است. البته استاد انصاریان بنای این را نداشت که در فضای دقت های ریز تفسیری وارد شود و به طور مثال به بررسی واژگان بپردازد و نظرات مفسران را درباره آن بررسی کند و نتیجه را بگوید، ولی ماحصل نتیجه ای که از این لغت و آیه و عبارت می شد استفاده کرد را مثل غذای آماده در اختیار مخاطب قرار می دهد و متخصص می فهمد که رسیدن به این غذای آماده یک پشتوانه دقیق می خواهد تا به این مرحله برسد؛ برای مثال یک غذای ساده ممکن است برای شما آورده شود، ولی وقتی آن را می چشید، می فهمید که پشتوانه آن یک مهارت بسیار قوی در آشپزی بوده که توانسته است آن غذا را این طور لذیذ در اختیار شما قرار دهد، ولی مخاطب فقط یک غذا را می خورد.
در بحث تفسیر حکیم نیز نکته هایی که اشاره شده، بسیار دقیق است و کسانی که دوست دارند می توانند به سایت موسسه دارالعرفان مراجعه کنند و از نمایندگی این موسسه که این اثر را دارند استفاده کنند. این اثر بسیار ماندگار و ارزشمند است که برای آیندگان نیز قابل استفاده خواهد بود.
رییس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان:
رییس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان گفت: دانشگاه باید در خدمت جامعه و همه فعالیتهای آن نیز باید در راستای نیاز جامعه باشد.
دکتر علی نجفی نژاد با بیان این مطلب اظهار کرد: رویکرد آموزش عالی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت تدبیر و امید ایجاد دانشگاههای کارآفرین و دانشگاههای نسل سوم است که خوشبختانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان جزء اولین دانشگاههای کشور است که در آن، برنامه رسیدن به هدفی به نام دانشگاه کارآفرین تحت عنوان سند کارآفرین تدوین شده که این سند در بالاترین مرجع تصمیمگیری در دانشگاهها که هیأت امناء است، تصویب و برنامه اقدام و عمل این سند تدوین شده است.
وی به کارآفرینی دانشبنیان اشاره و تصریح کرد: در این راستا مرکز رشد دانشگاه راهاندازی شده است و سومین سال خود را به سر میبرد و طی این سالها شرکتهای نوپای زیادی را به خود جذب کرده که تعدادی از این شرکتها تبدیل به دانشبنیان شدهاند و از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مورد حمایتهای خوبی قرار گرفتند.
رییس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با بیان اینکه دانشگاه باید در خدمت جامعه باشد، افزود: از جمله اقداماتی که در جهت این نیاز در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شده است، میتوان از طرح کاربردی کردن پایاننامهها در تمام مقاطع تحصیلی، تلاش در جهت حمایت از طرحهای پژوهشی و فناوری و اعطای تشویقها و دادن امتیاز بیشتر به محققان نام برد.
نجفینژاد تاکید کرد: این دانشگاه جزء معدود دانشگاههایی است در جهت ارتباط بهتر با جامعه هدف از ابتدای سال 95، کلینیک مادر تخصصی را تاسیس کرد تا بعنوان درگاه ارتباطی بین دانشگاه و جامعه هدف که میتواند دامداران، کشاورزان و غیره باشد، قرار گیرد.
فرآوری: حامد رفیعی - بخش نهج البلاغه تبیان
در تمام هشدارهای امام علی علیهالسلام در نهجالبلاغه، مسخ شدن جان و روح آدمی مورد توجه است که در جامعه فاسد، انسان دگرگون شده «معروف» را «منکر» و «منکر» را «معروف» میپندارد. پس از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و انزوای عترت، هر روز آفتهای فراوانی به پیکرهی جامعه اسلامی یورش میآورد، و سلامتی آن را تهدید میکرد، و مصلحان و طبیبان واقعی جامعه اسلامی نیز نمیتوانستند به درمان آن روی بیاورند یا سر بر دار میشدند و یا همواره در هجرت و فراق به سر میبردند و یا در زندانها محصور بوده و اجازه تماس با مردم را نداشتند که سرانجام پیکره بیدفاع جامعه اسلامی در برابر آفاتهای گوناگون بیمار گشته، دچار مسخ و دگرگونی ارزشها شد، که حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام به آنها اشاره فرمود:
نه هر کس قلب دارد اندیشمند است، و نه هر صاحب گوشی شنواست، و نه هر چشم داری بینا! شگفتا! چرا تعجب نکنم؟ از خطا و اشتباه این گروههای پراکنده با این دلائل مختلفی که بر مذهب خود دارند، نه گام به جای گام پیغمبری مینهند، و نه از عمل وصی پیغمبری پیروی میکند. نه به غیب ایمان میآورند، و نه خود را از عیب برکنار میدارند.به شبهات عمل میکنند، و در گرداب شهوات غوطهورند، نیکی در نظرشان همان است که خود نیک میشمارند، و منکر و زشتی آن است که خود منکر بشمارند.در حل مشکلات به خود پناه میبرند و در مبهمات تنها به رأی خویش تکیه مینمایند. گویا هر کدام امام خویشتن میباشند که به دستگیرههای مطمئن و اسباب محکمی که خود میاندیشند و خود ساختهاند چنگ زدهاند...
«اصلاح اجتماعی» ضرورتی است که قابل انکار نیست، و باید همهی افراد، و رهبران دلسوز جامعه با تمام امکانات به اصلاح و بازسازی آن همت گمارند. حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام در سخنرانیهای گوناگون به ضرورت اصلاح اجتماعی اشاره میکند که: بر همهی مسلمین واجب است.
فسادزدگی جامعه اسلامی آنچنان خطرناک شده است که چارهای جز قیام و پیکار و ریختن خون برترین انسان ها، باقی نمانده است. پس از قیام عاشورا، مردم بیدار شدند.همان مردم ساکت و عهدشکن کوفه، اولین انقلاب خونین را به نام «انقلاب توابین» سامان دادند و تداوم بخشیدند تا جاییکه بنیامیه را ریشهکن نمودند.
همه باید مراقب سلامت و اصلاح جامعه باشند. همه باید در برابر انحرافات و مفاسد اجتماعی واکنش نشان دهند. در نامه 47 سفارش میکند : «شما را به پرهیزکاری و نظم در زندگی، و اصلاح میان مسلمانان سفارش میکنم، همانا من از جد شما پیامبر اسلام شنیدم که اصلاح کردن میان دو مسلمان پاداش آن از یکسال نماز و روزه بیشتر است.» وقتی اصلاح میان دو نفر آنقدر والا باشد، اصلاح امور مسلمین چقدر ارزشمند و گران سنگ خواهد بود؟
اصلاح اجتماعی روشها و شیوههای گوناگون دارد، شاید کسی بپرسد؛ چرا حضرت اباعبدالله علیهالسلام روش خون و قیام را برگزید؟ و دست به شمشیر برد؟ پاسخ اینگونه پرسشها را امیرالمؤمنین علیهالسلام در خطبه 88 و 17 نهج البلاغه داده است.
گاهی فساد زدگی جامعه بگونهای است که با تبلیغات حساب شده و تذکر گفتاری عوض میشود، راه سلامت را باز مییابد. اما برخی از جوامع انسانی که زمانی طولانی در خواب غفلت ماندهاند و جان و روانشان دگرگون شده و باورهای آنان تغییر کرده، هاضمه و ذائقه جامعه تا حدی مسموم است که خوبیها را زشت، و زشتیها را خوب میپندارد. وقتی زخمها چرکین شد راهی جز یک جراحی حساب شده باقی نمیماند، باید با خون و قیام مردم را بیدار کرد.
در این مقطع زمانی «شهادت طلبی» و «ایثار» کارساز است زیرا خون شهید در عروق جامعهی خفتگان، در پیکره بیرمق انسانهای بیتفاوت تزریق میشود. آنان را دگرگون میکند، تکان میدهد، تا بیدار شوند، قیام کنند، و راه فساد و صلاح خویش را بشناسند. برای این هدف عالی است که حضرت اباعبدالله علیهالسلام خود را آماده شهادت میکند و در جواب امسلمة که او را از خطرات سفر به کوفه هشدار میداد فرمود:«یا اماه و انا اعلم مقتول مذبوح ظلما و عدوانا؛ ای مادر من از دیگران بهتر میدانم که با ظلم و ستم کشته خواهم شد، و سرم را از بدنم جدا میکنند».
«نه هر کس قلب دارد اندیشمند است، و نه هر صاحب گوشی شنواست، و نه هر چشم داری بینا! شگفتا! چرا تعجب نکنم؟ از خطا و اشتباه این گروههای پراکنده با این دلائل مختلفی که بر مذهب خود دارند، نه گام به جای گام پیغمبری مینهند، و نه از عمل وصی پیغمبری پیروی میکند.نه به غیب ایمان میآورند، و نه خود را از عیب برکنار میدارند.»
یعنی فسادزدگی جامعه اسلامی آنچنان خطرناک شده است که چارهای جز قیام و پیکار و ریختن خون برترین انسان ها، باقی نمانده است. پس از قیام عاشورا، مردم بیدار شدند. همان مردم ساکت و عهدشکن کوفه، اولین انقلاب خونین را به نام «انقلاب توابین» سامان دادند و تداوم بخشیدند تا جاییکه بنیامیه را ریشهکن نمودند.
پیروزی نظامی معمولا با غلبه نظامی دیگری از بین میرود، ولی پیروزی آرمانی، بخصوص وقتی همراه با فداکاریهای عظیم باشد، در وجدان بشری اثر ماندگارتری باقی میگذارد.و بشریت را در طول تاریخ بیدار می کند. امام خمینی «قدس سره» فرمود: «ملتی که شهادت برای او سعادت است پیروز است. ما، در کشته شدن و کشتن پیروزیم». مهاتما گاندی برای آزاد سازی هند میگوید: از روشهای مبارزاتی امام حسین علیهالسلام استفاده کردم که با خود در زندان گفتم: اگر کشته شوم فدای مردم هند شده و اگر پیروز گردم استعمار انگلیس را بیرون میکنم.
منابع:
- نهجالبلاغه، خطبه 88 و 17، نامه 47
- خرائج راوندی، ص 26
- مدینة المعاجز، ص 244
- صحیفه نور، ج 13، ص 65
تبیان به نقل از گزارش خبرنگار مهر، قربانعلی دری نجف آبادی صبح پنجشنبه در کلاس تفسیر قرآن کریم در اراک اظهار داشت: هم اکنون بیش از هر زمان نیاز به این داریم که معارف اسلامی را در جامعه نشر و ترویج کنیم تا از بروز آسیب های اجتماعی کاسته شود.
وی افزود: در این راستا ترویج و تبیین آموزه های قرآنی باید مدنظر قرار گیرد که این مهم نیازمند برنامه ریزی اصولی از سوی متولیان فرهنگ و مسئولان فرهنگی است.
نماینده ولی فقیه در استان مرکزی بیان کرد: مفاهیم بلند قرآنی باید در جامعه برای مردم تفسیر و تشریح شود تا زمینه آگاه سازی اجتماع در مورد این معارف و مفاهیم مهیا شده و عمل به آن گسترش یابد.
دری نجف آبادی تصریح کرد: برای آن که بتوانیم در جامعه یک تحول فرهنگ مثبت ایجاد کنیم باید بستر برای نشر مفاهیم قرآنی و سیره اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) آماده شود و در این میان متولیان حوزه فرهنگ وظیفه خطیری بر عهده دارند.
دری نجف آبادی با بیان اینکه سعادت دنیوی و اخروی ما با حاکم شدن قرآن در همه عرصه های جامعه حاصل می شود، افزود: باید شرایطی در جامعه ایجاد شود که عموم مردم و لایه های مختلف اجتماع، نیاز خود به قرآن را درک کنند.
وی خاطرنشان ساخت: در راستای ترویج مفاهیم قرآنی و فرهنگ دینی، باید سبک زندگی اسلامی مورد توجه قرار گیرد و فرهنگ قناعت و پرهیز از تجمل گرایی از مهمترین مسائلی است که باید در جامعه نهادینه شود.
نماینده ولی فقیه در استان مرکزی ادامه داد: امروز دشمن به دنبال آن است که با هجمه های فرهنگی، جامعه اسلامی را از مسیر صحیح دور کند، بنابراین نشر مبانی قرآنی و دینی در جامعه وظیفه همه ما است.
دری نجف آبادی با بیان اینکه سعادت دنیوی و اخروی ما با حاکم شدن قرآن در همه عرصه های جامعه حاصل می شود، افزود: باید شرایطی در جامعه ایجاد شود که عموم مردم و لایه های مختلف اجتماع، نیاز خود به قرآن را درک کنند.
وی خاطرنشان ساخت: انقلاب اسلامی با فرهنگ قرآنی پیاده سازی شده و امروز باید از این تفکر قرآنی در ایران اسلامی که الگوی کشورهای منطقه شده، به خوبی صیانت شود.
واردکنندگان اسرائیلیات در فرهنگ اسلامی
تولید 15اذان جدید در صدا و سیما
چه امتیازی به دشمن بدهیم تا دست از دشمنی بردارد؟
وقتی فرهنگ ایثار و شهادت حاکم باشد دشمن جرات تعرض به نظام را نخواهد داشت
جام جم سرا:معمولاً آنچه در شناسایی ماهیت یک آسیب اجتماعی مورد غفلت واقع میشود، واکاوی تاریخی آن آسیب است. بسیاری از اندیشمندان جهان خودآگاهی تاریخی را نخستین قدم در شناسایی آسیبها و ظرفیتهای یک ملت میدانند. اعتراف و پذیرش آن آسیب یا ظرفیت نیز دومین قدم است. همچون بیماری که بیماری خود را میپذیرد و نخستین گام را برای درمان برمیدارد.
واکاوی تاریخی یک آسیب و یا ناهنجاری فرهنگی همچون پدیده دروغگویی، همان کاری است که یک روانپزشک با بیمارش میکند، رفتن به گذشتهها و یافتن علتهای اصلی. ریشههای تاریخی پدیده دروغگویی که نسبتهای محکمی با پنهان کاری و ریا دارد، چیست؟
دکتر علی انتظاری مدیر گروه جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در پاسخ به این پرسش، ما را به حافظه تاریخیمان سوق میدهد و با تأکید بر اینکه ما شواهدی نداریم ثابت کنیم که هم اکنون به سمت دروغگویی گرایش پیدا کرده ایم، می گوید: «دروغگویی در جامعه ایران متعلق به امروز نیست و از گذشته رواج داشته، در حقیقت دروغگویی بیشتر محصول نظامهای حکومتی تمامیت خواه و شبه استبدادی گذشته بوده، چون شرایط سیاسی حاکم بر جامعه به شکلی بوده که اقتضای دروغگویی می کرده است.
اگر به ظاهر خانههای قدیمی دقت کنید، می بینید که بیرون این خانهها بسیار محقر و فقیرانه طراحی شده، اما فضای داخل خانه از فقر صاحب ملک خبر نمی دهد |
یعنی مردم در آن دوران بیشترسعی بر پنهان کاری داشتند و به اجبار بسیاری از داشتهها و امکاناتشان را از دید حاکم دور نگه می داشتند، چرا که ممکن بود مخل امنیت آنها باشد.»
او با بیان این که مردم در این دوران نسبت به داشتههای خود تظاهر میکردند، میافزاید: «این ظاهر سازی البته در دورههای مختلف رواج داشته، اما از زمانی که تعصب اندیشهها در جامعه رایج شد یعنی از زمان سلطان محمود غزنوی این رفتار نیز بیشتر نمود پیدا کرد.»
دکتر انتظاری معتقد است پایه تعصب فکری از همین دوران گذاشته شده است. از طرفی این تعصب فکری در دوره خواجه نظام الملک وزیر دربار سلجوقیان و نویسنده «سیاستنامه» با تأسیس نظامیهها نهادینه و مبنایی شد و افراد با افکار و اندیشههای دیگر مجبور به تظاهر شدند.
این تظاهر البته بیشتر به این خاطر بود که برخی افراد به مناصبی که می خواهند، دست پیدا کنند. خب این مسأله از نظر فکری قابل توجیه بود. از نظر اقتصادی هم تعرض حاکمان، والیان و افراد ذی نفوذ به اموال رعایا باعث شد مردم به داشتن اموال کمتر، تظاهر کنند.
شما اگر به ظاهر خانههای قدیمی دقت کنید، می بینید که بیرون این خانهها بسیار محقر و فقیرانه طراحی شده، اما فضای داخل خانه از فقر صاحب ملک خبر نمی دهد. خب این دوگانگی ناشی ازفضای حاکم بر جامعه و ناامنیهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بوده است.
به گفته این استاد جامعهشناس، ما از نظر تاریخی دچار این ظاهرسازی شدهایم و به همین علت بی آن که متوجه باشیم به شکلی ناخودآگاه در عمل و فکر گاه دچار دوگانگی میشویم و در تاریخ هم جلوههای مختلف آن را دیدهایم. بنابراین این یک امر تاریخی تثبیت شده است و ما هم وارث گذشتگانمان هستیم.
گرایش به بدلگرایی یکی از منابع مهم گرایش به دروغ محسوب می شود، یعنی ما بدل را به اصل ترجیح می دهیم و البته وقتی بدل در جامعه رواج یافت در همه عرصهها رسوخ پیدا می کند |
وی البته بر این باور است که ورود ما به جهان شبه مدرن هم مزید بر علت شده و مشکلات جدیدی را به وجود آورده است که تقویت بدلگرایی در جامعه یکی از پیامدهای آن است.
وی می گوید: «ما از نظر تاریخی هر شرایطی را که پشت سر گذاشته ایم به جای خود، منابع و بهانههای مهمی هم برای دروغگویی در جامعه داشته ایم، اما در دوره مدرن، نوسازی برونگرایانه هم رواج یافته است؛ این دوره اواخر دوره قاجاریه، زمان امیرکبیر، دوره مشروطه و پهلوی را شامل می شود. در این دوران گرایش به شبه مدرن موجب شد تا بدلگرایی ایجاد شود و ما به بیماریای به نام بدلگرایی دچار شویم.»
او درباره گرایش به بدلگرایی اینطور توضیح می دهد: «این بیماری یکی از منابع مهم گرایش به دروغ محسوب می شود، یعنی ما بدل را به اصل ترجیح می دهیم و البته وقتی بدل در جامعه رواج یافت در همه عرصهها رسوخ پیدا می کند. برای مثال در بحث آکادمیک همین که فردی مدرک بگیرد کافی است و کسی به عمق توجه نمی کند. مدرک به منبع منزلت اجتماعی تبدیل میشود و جامعه نیز به همین ظاهر اکتفا می کند. یعنی اگر کسی تظاهرکند، برای مردم کافی است. این عبارتی که می گویند عقل مردم به چشمشان است در همین موضوع صدق پیدا می کند. البته این مسأله در دوران مدرن رواج زیادی یافته است.»
حال سؤال اینجاست که چگونه می توان این بیماری را از پا در آورد و یا در برابر اثرات منفی آن مقاومت کرد؟
دکتر انتظاری پاسخ می دهد: «ما باید ابتدا از نظر تاریخی منابع ناامنی اجتماعی را بر طرف کنیم. بر این اساس باید احساس امنیت در کنار امنیت در جامعه توسعه یابد. شما باید بدانید که مهمتر از امنیت، بحث احساس امنیت است و ما باید در هردو زمینه به خوبی عمل کنیم. البته نقش رسانهها دراین زمینه بسیار مهم است، اما باید توجه داشت که امور تاریخی دیر به نتیجه میرسد و صبر و حوصله زیادی نیاز دارد. از طرفی یک سوی این ماجرا به بیماری بدلگرایی بر می گردد، ما باید این بیماری را درمان کنیم و برای رسیدن به این منظور هم پیش از هر چیز باید عزت نفس، خودباوری، اعتماد به نفس ملی و بومی گرایی را در برابر برون مداری تقویت کنیم.»
مردم باید هر حرفی را به سرعت نپذیرند و درباره آن واکاوی و تحقیق کنند |
وی با اشاره به برنامههای توسعه ای و اقداماتی که باید دراین حوزه انجام شود، میگوید: «ما باید در نظام قوانین و مقررات اصل را بر بدل ترجیح دهیم. این کار نیاز به نظریه پردازی نظری و اقدامات اجرایی دارد، اما باید این بیماری بدرستی تشخیص داده شود. چراکه این فرهنگ غلط یعنی رواج دروغ لطمات زیادی به جامعه وارد می کند.»
تقویت روحیه پژوهشی در سطوح مختلف جامعه از دیگر راهکارهایی است که دکتر انتظاری به آن اشاره کرده و درباره آن میگوید: «مردم باید هر حرفی را به سرعت نپذیرند و درباره آن واکاوی و تحقیق کنند و این امر روحیه انتقادی طلب می کند. یعنی باید تشخیص سره از ناسره وجود داشته باشد و هر داده ای به عنوان داده درست تلقی نشود.»
این جامعه شناس با تأکید بر این که تقویت روحیه اصیل دینی موجب کاهش دروغ در جامعه می شود، می گوید: یکی از مصادیق شخص کذاب این است که خبری را بدون وارسی نقل می کند، ما آیه قرآن نیز در این زمینه داریم که باید صحت اخبار تأیید شود اما متأسفانه این فرهنگ غلط در جامعه ما رواج زیادی دارد که به ضعف دینداری اصیل و توجیهات بیهوده بر می گردد.
دروغگویی، ترس و اضطراب به همراه دارد
دروغگویی شاید بیشتر از نظر روانشناسی و روان شناختی توجیه شود، اما از نظر جامعهشناختی نیز مکانیزمهای اجتماعی و شرایط و عواملی وجود دارند که موجب تبدیل شدن دروغ به یک هنجار اجتماعی میشوند. البته دروغگویی مختص جامعه ایران نیست و همه جوامع به نوعی کم یا زیاد با این معضل دست و پنجه نرم می کنند.
کودکان آموزش نحوه تعامل با جامعه را در خانواده آموزش می بینند، بنابراین اگر در فرایند اجتماعی شدن، دروغگویی را ببینند، به طور حتم به این فرهنگ خو می کنند |
دکتر طهمورث شیری، جامعه شناس درباره عوامل و شرایط بروز دروغگویی در جامعه میگوید: «عوامل زیادی در فراوانی دروغ در جامعه نقش دارد که از منظرهای مختلف قابل بررسی است، اما در جامعه ایران این عوامل به ساختار سیاسی نزدیکتر است. شما اگر کتابهایی درباره فرهنگ سیاسی، اخلاقی و ویژگیهای ایرانیان مطالعه کنید، می بینید که بیشتر اندیشمندان علوم اجتماعی هم بحث دروغگویی را به ساختار قدرت مربوط می کنند.»
وی با بیان این که جامعه ایران از نظر تاریخی استبداد زده است،می افزاید: «کودکان آموزش نحوه تعامل با جامعه را در خانواده آموزش می بینند، بنابراین اگر در فرایند اجتماعی شدن، دروغگویی را ببینند، به طور حتم به این فرهنگ خو می کنند.»
در این تحلیل خانواده به عنوان وارث فرهنگی استبدادزده و آلوده به دروغ دست به بازتولید آن میزند، دکتر شیری در این زمینه توضیح میدهد: «زمانی که بین فرهنگ رسمی و غیر رسمی یعنی آن دسته از باورها و عاداتی که به دور از چشم حکومت انجام می شود، مثل استفاده از فیلتر شکن فاصله زیادی ایجاد شود و افراد دست به کارهایی بزنند که از دید حکومت جایز نیست، وقتی با یک مقام رسمی مواجه می شوند، دروغ می گویند.»
دروغگویی به شیوههای مختلف در خانواده هم باز تولید می شود و ما مدام با افرادی روبرو میشویم که مجبور به دروغگویی هستند. این افراد حتی به فرزندان خود هم می آموزند که باید دروغ بگویند. کودکان هم یاد می گیرند که نباید همه چیز را در بین همگان بیان کنند و به همین ترتیب پنهان کاری را رواج می دهیم.
این فرهنگ خود به خود، شخصیتهای دوگانهای را به وجود میآورد که در ارتباط با جامعه، دروغگویی را به شیوههای مختلف باز تولید می کنند. در حالی که در یک جامعه سالم اگر افراد اجازه داشته باشند؛ عقاید و نظریات خود را مطرح کنند و به شیوههای مطلوب نیز به آنها پاسخ داده شود، آمار دروغگویی کاهش پیدا میکند.
دروغگویی به شیوههای مختلف در خانوادهها باز تولید می شود. افراد حتی به فرزندان خود هم می آموزند که باید دروغ بگویند. کودکان هم یاد می گیرند و به همین ترتیب پنهان کاری را رواج می دهیم |
وی ادامه می دهد: «رفتارهایی مثل تقدیرگرایی یعنی اعتقاد داشتن به شانس و اقبال هم مؤثر است. چرا که این افراد، پاسخ وقایعی که در دور و اطرافشان می گذرد را به عوامل خارج از دسترس بشر نسبت می دهند. یعنی در قضاوتهای خود بخت، شانس، اقبال و بدشانسی را وارد می کنند.»
این جامعه شناس با بیان اینکه ایرانیان به شدت تقدیرگرا هستند، می گوید: «تقدیرگرایی یکی از فاکتورهایی است که در جامعه مدرن و در عصر ارتباطات چندان پذیرفته شده نیست، بنابراین این افراد زمانی که در محافلی قرار میگیرند که در آنها طرح تقدیرگرایی جالب نیست، رفتار خود را تغییر می دهند و ترجیح می دهند امروزی تر رفتار کنند. یعنی برای خوشایند جامعه دست به رفتارهایی می زنند که خودشان به آنها اعتقادی ندارند.»
وی با اشاره به این که آموزشهای خانوادگی در این زمینه نقش بسزایی دارند، تأکید میکند: «خانوادهها گاهی بدون اینکه خود بخواهند به فرزندانشان دروغگویی را آموزش می دهند و موجب می شوند تا شخصیتهای غیرخلاق و دوگانه شکل بگیرد.»
شیری با تأکید بر این که ترس و دروغگویی دو روی یک سکه هستند، می گوید: «وقتی دروغگویی در جامعه ای رواج یافت، نوآوری، شکوفایی خلاقیت، بروز استعدادها و تعامل صحیح با دیگران و اعضای خانواده به مخاطره میافتد و شخصیتهایی در جامعه شکل می گیرد که بشدت مضطرب و نگرانند. چون دروغگویی تحت هر شرایطی (ارادی یا غیر ارادی) ترس و اضطراب به همراه دارد و مانع روبرو شدن با شخصیتهای سالم در جامعه می شود.»
اگر در فضای جامعه بی اعتمادی شکل بگیرد و مسئولی براحتی دروغ بگوید، فضا را برای دیگران هم آماده می کند تا این رفتار در بین آحاد مردم نهادینه شود. بنابراین به عنوان حرکت نخست باید مسئولان در رفتار خود صداقت داشته باشند و واقعیتها را به مردم بگویند. البته ما در این زمینه به یکسری ریز فاکتورها مثل شایسته سالاری هم نیازمندیم تا اعتماد از دست رفته بازگردد.(تابناک)