با ماشینی شدن زندگی ها و ایجاد خرج های جدید در بین اعضای خانواده کمتر فردی است که در اداره زندگی مشکلی نداشته باشد و به قول معروف دخل و خرجش با هم جور باشد! این مساله باعث شده تا بسیاری از مردم به شغل دوم روی بیاورند. حال این سوال مطرح می شود که:
اولا آیا فتوایی در مورد شغل دوم داریم؟
ثانیا آیا می توانیم بگوییم شغل دوم داشتن دنیاگرایی است؟
ثالثا اگر حکم شرعی در این رابطه نداریم حکم اخلاق درباره شغل دوم چیست؟
پاسخ:
اولا:
هیچ فتوای مشخصی در خصوص منع از داشتن شغل دوم نداریم.
ثانیا:
داشتن شغل دوم دنیاگرایی نیست. بله ممکن است در برخی موارد و شرایط خاص دنیاگرایی محسوب شود ولی در اغلب موارد اینگونه نیست. حتی ممکن است کسی با داشتن یک شغل هم دچار دنیاگرایی شود. پس نمی شود به صورت کلی بگوییم شغل دوم مساوی دنیاگرایی است.
ثالثا:
آن چیزی که به حکم عقل و شرع و اخلاق مذموم است دلبستگی به دنیاست. چه بسا فردی اصلا نیاز مبرم به شغل دوم داشته باشد و اداره امور عادی زندگی اش هم مبتنی بر شغل دوم باشد. قطعا چنین فردی نه تنها دلبسته به دنیا محسوب نمی شود بلکه چه بسا داشتن شغل دوم برایش لازم و حتی واجب باشد.
بله اگر کسی می تواند با یک شغل اموراتش را بگذراند و فقط از روی دلبستگی و حرص به دنیا به مشاغل دیگر روی بیاورد چنین کاری مذموم است.
مساله دیگری که نباید از آن غفلت شود این است که داشتن دو یا چند شغل نباید به سایر بخش های زندگی انسان آسیب جدی وارد آورد. مثلا نتواند به عبادت بپردازد، یا به خانواده و تربیت فرزندان رسیدگی مناسب داشته باشد.
در اینجا ذکر یک روایت بی ارتباط با موضوع بحث نیست.
“قال الحسین علیه السّلام: سألت أبی عن مدخل رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله، فقال: کان دخوله فی نفسه مأذونا فی ذلک، فاذا آوى إلى منزله جزّى دخوله ثلاثه أجزاء: جزءا للّه و جزءا لأهله و جزءا لنفسه …”
امام حسین (ع) می فرمایند: “از پدرم از وضع داخلی رسول خدا (ص) پرسیدم، فرمود: به منزل رفتنش به اختیار خود بود و چون به منزل مى رفت اوقات خویش را سه قسمت می کرد:
– قسمتى براى عبادت خداوند
– قسمتى براى خانواده
– و قسمتى براى خود …”. (سنن النبى (ص)، ج۱، ص: ۱۵)
***
سه نکته:
* افرادی که داشتن شغل دوم برایشان جایز نیست؟
گاهی اوقات شغل دوم موجب می شود که انسان نسبت به وظایف محوله در شغل اول کوتاهی کند که این کار قطعا جایز نخواهد بود. لذا اگر کسی دید نمی تواند وظایف شغل اولش را به درستی انجام بدهد برای او شغل دوم داشتن جایز نیست اما این مساله را فقط خود شخص می تواند تشخیص بدهد.
** رعایت امانتداری نسبت به ساعات کاری
یک مساله مهمی هم که نباید از نظر دور داشت این است که برخی افراد از ساعات کاری یک شغل برای انجام کارهای شغل دیگرشان بهره می برند که این کار نیز جایز نخواهد بود. ساعات اداری نزد ما امانت محسوب می شوند و نباید در این امانت خیانت کرد.
*** دو شغل رسمی خلاف شرع است!
همه این موارد که گفتیم برای مواردی است که خلاف قانون نباشد. چون اگر کسی دو شغل رسمی داشته باشد از لحاظ قانون کشور خلاف است و خلاف قانون جایز نیست.
حجت الاسلام جعفر شجونی فومنی، متولد ۱۳۱۱ فومن، سیاستمدار باسابقه گیلانی ،عضو جامعه روحانیت مبارز، عضو ادامه ...
محدوده‌ی عملکرد: عمدتاً بر غدد، به ویژه بر حلق و پستانها مؤثر است. بر پرده‌های سروزی، لیفی، و بافتهای ادامه ...
امروزه اغلب کشورها، اقتصاد و توسعه مبتنی بر دانش را به عنوان مهمترین راه برون رفت از معضل توسعه نیافتگی ادامه ...
امروزه دانش، فناوری و نوآوری از مفاهیم اساسی و زیربنایی زندگی بشر و از جمله مؤلفه‌های کلیدی اقتصاد و ادامه ...
در آغاز این بحث، باید به یک نکته اشاره شود و آن اینکه اگر نگارنده صحبت از دمکراسی می‌کند، این بدین معنی ادامه ...
آمریکا همانند یک مرکب بی‌صاحبی بوده است که یهودیان صهیونیست - با استفاده از حیله‌ها، مکرها و ترفندهای ادامه ...
بازگشت ژنرال دوگل به قدرت، به معنای جمهوری چهارم و آغاز نظام جدیدی بود. دوگل خود را ملی و بالاتر از همه ادامه ...
آدولف تی‌یر از کارپردازان اصلی گذار از نظام مونارشی به جمهوری است. در شرایطی که مونارشیست‌ها اکثریت را ادامه ...
با پیروزی انقلاب فرانسه، نبرد بین جمهوری‌خواهان و سلطنت‌طلبان آغاز شد. جنگ و گریز بین دموکرات‌‌ها و اقتدارگرایان ادامه ...