“روشن‌دل” واژه‌ای است که امروز برای بسیاری تنها در یک معلولیت خلاصه میشود. معلویتی که گاه با ترحم همراه است در این بین اما بودند آنهایی که این نقص عضو سدی برای پیشرفت و ترقی‌شان نشد و نبوغ آنها را حتی گاهی نمی‌توان جای دیگر پیدا کرد.
به مناسبت ۲۳ مهرماه، روز جهانی نابینایان سراغی گرفتیم از افراد مشهوری که در بسیاری از زمینه‌ها جهان را دگرگون کردند. کسانی که نور درونی آنها هرگز خاموش نشد و توانستند جهان را روشن کنند.
محمد غفاری معروف به کمال‌الملک نقاش ایرانی در یکی از خانواده‌های هنرمند و سرشناس در کاشان چشم به جهان گشود. در آنجا بر اثر حادثه‌ای از یک چشم نابینا شد؛ اما تا سالهای آخر زندگانی به نقاشی ادامه داد.
محمد خزائلی در کرهرود اراک چشم به جهان گشود. در هجده ماهگی بر اثر ابتلا به بیماری آبله٬ بینایی خود را از دست داد. دکتر خزائلی بنیانگذار جمعیت حمایت از روشندلان ایران و آموزشگاه مخصوص نابینایان او را با “هلن کلر” و “طه حسین” نویسنده معروف مصری مقایسه می‌کردند. علاوه بر فارسی به سه زبان عربی و فرانسه و انگلیسی تسلط کامل داشت. می گویند اصول اولیه یادگیری زبان انگلیسی را فقط در عرض دو هفته فرا گرفت.
علی جعفریان، آهنگساز معاصر موسیقی ملی ایران در تهران دیده به جهان گشود و در سن ۱۲ سالگی در کلاس پنجم ابتدایی در اثر تصادفی بینایی کامل خود را از دست داد. با همه مشکلات موجود در امر تحصیل نابینایان، مجددا تحصیل خود را در مدرسه نابینایان با خط بریل و از کلاس اول ابتدائی شروع کرد. دوره متوسطه را هم در آموزشگاه دکتر محمد خزائلی به پایان رساند و دیپلم ادبی دریافت کرد. وی همزمان با تحصیلات مدرسه به تحصیل در هنرستان موسیقی پرداخت.
مهیار فاضلی، خواننده و نوازنده نابینای ایرانی که از کارهای به‌یاد ماندنی او می‌توان به ترانه فیلم «میم مثل مادر» اشاره کرد.
حاج محمدتقی فصیح‌الملک، متخلص به شوریده، شاعر نابینا، که در هفت‌سالگی به بیماری آبله مبتلا شد و در پی این بیماری هم آبله‌رو و هم از هر دو چشم نابینا شد. او از نابینا بودن و آبله‌رویی خود در شعرهایش با حسرت یاد کرده است. این شاعر به‌سرعت در کسب دانش پیشرفت کرد و به سبب مکاتبه و مشاعره با شاعرانی چون صبوری خراسانی، ملک‌الشعرای بهار، ایرج میرزا و وحید دستگردی مشهور شد.
طه حسین، ادیب، نویسنده، سخنور بزرگ مصری و ناقد معاصر عرب. از پیشگامان جنبش نوگرایی در مصر بود. در کودکی بر اثر عفونت چشم و درمان غلط بیماری، نابینا شد و با اینکه این واقعه قبل از سن شش سالگی‌اش بود، ولی نبوغ و استعدادش از همان زمان مشاهده شد و در هفت سالگی قرآن را حفظ کرد.
استیو وندر، خواننده، ترانه‌سرا، تهیه‌کننده آمریکایی است. فهرست نابینایان مشهور جهان بدون نام وی کامل نخواهد شد. وندر ترانه‌های بسیاری در حمایت از گروه‌های حقوق بشری و مبارزه بدون خشونت سروده است.
کلود مونته، بنیانگذار نقاشی امپرسیونیست فرانسوی بود. تا سال ۱۹۰۷ همچنان مشهور بود اما کم‌کم مشکلات جدی‌اش آغاز شد و بینایی‌اش را از دست داد. حتی در شرایطی که وضعیت بینایی کلود روز به روز بد‌تر میشد، او هیچ‌گاه از نقاشی کردن دست نکشید. کلود مونته در پایان زندگی‌اش و در حالی که کاملا نابینا شده بود، یکی از مشهور‌ترین آثار خود با عنوان «نیلوفرهای آبی» را نقاشی کرد.
آندری بوچلی، در ۱۲ سالگی در یک تصادف در جریان بازی فوتبال نابینا شد. وی با وجود تسلط به پیانو، فلوت و ساکسیفون در مدرسه نابینایان ادامه تحصیل داد و دکترای حقوق دریافت کرد.
لوئیس بریل، در سن سه سالگی چشم چپش به‌طور تصادفی با یکی از ابزار کارگاه آهنگری پدرش آسیب دید که باعث نابینایی این چشم شد و به علت نفوذ عفونت به چشم راستش در سن ۴ سالگی بینایی خود را کاملا از دست داد. او خالق خط بریل است، روشی که افراد نابینا می‌توانند از طریق آن بنویسند و بخوانند.
خوزه آندره یک کودک نابینای اهل بولیوی است که به دلیل تسلط بر پیانو و سبک جاز در امریکای لاتین شهرت فراوانی دارد.
نقاشی نیاز به استعداد و البته چشمان بینا دارد تا تمامی جزئیات را مشاهده و سپس بر روی بوم پیاده‌سازی کند. جان برامبلیت از این دو اصل تنها استعداد نقاشی کردن را دارد و از بینایی محروم شده است. او در سال ۲۰۰۱ و زمانی که تنها سی سال داشت چشمانش را از دست داد ولی اراده‌اش را از دست نداد و حالا به نقاشی معروف تبدیل شده است. او نقاشی‌های خود را با احساس و لمس کردن می‌کشد. او می‌گوید: «هر رنگی دارای حس متفاوتی است و من با دستانم این حس را می‌گیرم. او این روزها نقاشی‌های زیبایی می‌کشد و با قیمت‌های خوبی نیز به فروش می‌رساند.»
پت اکرت، نابینای شگفت‌انگیزی است که عکاسی را به عنوان شغل محبوب خود انتخاب کرده است. او در جوانی و قبل از نابینا شدن درس‌های صنعتی را به اتمام رساند ولی پس از یک بیماری سرطانی بینایی‌اش را از دست داد. پس از نابینایی او به سمت عکاسی رفت و حتی توانست عکس‌های بسیار جالبی را نیز در این مدت بگیرد. او می‌گوید با استفاده از صداها و درکی که از محیط اطرافش بدست می‌آورد عکاسی می‌کند.
سرآشپزها همیشه از حس چشایی و بویایی خود استفاده می‌کنند و این حس‌ها برای یک سرآشپز نابینا چندین برابر قدرت دارد. کریستین‌ها یک سرآشپز تایلندی است که در سال ۲۰۰۴ قدرت بینایی خود را به طور کامل از دست داده است ولی توانست در سال ۲۰۱۲ برنده یکی از مسابقات بزرگ آشپزی در دنیا شود. این سرآشپز تا به حال جوایز زیادی دریافت کرده است و به عنوان یکی از سرآشپزان برتر دنیا شناخته میشود. این در حالی است که او اصلا نمی‌تواند ببیند چه غذایی درست کرده و تنها با حس‌های خود کار می‌کند.
تامی ادیسون، منتقد فیلم نابینای نابغه است که از زمان تولد نابینا بود، وی اجازه نداد ناتوانی جسمی‌اش فعالیت‌های روزانه را مختل کند، تامی یک منتقد حرفه‌ای سینما و تهیه کننده برنامه‌های رادیویی است و نشان داده که با همه معلولیت‌هایش میتواند زندگی عادی و معمولی مثل همه آدم‌ها داشته باشد.
وی ویدئویی منتشر کرده که در آن از تجربه‌هایش در مورد استفاده از اپلیکیشن معروف عکاسی «اینستاگرام» صحبت می‌کند و توضیح می‌دهد. تامی ثابت کرده که از دنیای تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی عقب نمانده و به خوبی میتواند از آنها لذت ببرد.
هومر شاعر و داستان‌سرای نابینا (قرن هفتم ق.م) کهن ترین و نامدارترین حماسه‌سرای یونانی است. وی را از افتخارات سرزمین یونان قدیم می‌دانند. در قرن نوزدهم در وجود چنین شاعری شک کردند، ولی اکنون اکثر محققان معتقدند که وی در قرن هفتم قمری می‌زیسته است. بنابر روایات، نابینا بوده است و شاید نخستین شاعر نابینا در تاریخ باشد. متأسفانه درباره زندگی هومر سخنور نابینای یونان باستان،آگاهی درست و بسیاری در دست نیست، اما هردوت معتبرترین مورخ عهد باستان با قاطعیت نوشته است: داستان‌سرایی به نام هومر وجود داشته است که در قرن هفتم قبل از میلاد مسیح می‌زیست. آنچه به عنوان زندگی هومر در دست است مجموعه افسانه‌ها و برخی داستان‌های ساختگی است که به دست اشخاص مختلف گرد آمده است.
ری چارلز، نوازنده پیانو و موسیقدان امریکایی از خوانندگان سبک‌های جاز و ریتم و بلوز بود. او از پیشگامان موسیقی سول و پیانو بود که به شکل‌دهی صدای ریتم و بلوز پرداخت. چارلز را «تنها نابغه واقعی در این حرفه» می‌نامیدند.
افراد مشهور نابینا در بسیاری از حوزه‌ها جهان را تغییر داده و حتی شکل داده‌اند، در بخش‌هایی چون موسیقی، سیاست، علم، هنر و ورزش. آنها موفق شدند چرا که اجازه ندادند تا عدم درک خارجی نور، نور درونی آنها را خاموش کند. این‌ها افرادی هستند که جهان با استعداد و شجاعت آنها، روشن شده است:
هلن کلر (۲۷ ژوئن ۱۸۸۰- یکم ژوئن ۱۹۶۸) نویسنده، فعال اجتماعی و مدرس امریکایی نخستین فرد کر ولالی بود که در دانشگاه تحصیل کرد. او یک مدافع خستگی‌ناپذیر حقوق افراد معلول بود.
استیو وندر (تولد: ۱۳ می۱۹۵۰ میلادی) خواننده، ترانه‌سرا، تهیه‌کننده آمریکایی است. فهرستی نابینایان مشهور جهان بدون نام وی کامل نخواهد شد. وندر ترانه‌های بسیاری در حمایت از گروه‌های حقوق بشری و مبارزه بدون خشونت سروده است.
ری چارلز (۲۳ سپتامبر ۱۹۳۰- دهم ژوئن ۲۰۰۴) نوازنده پیانو و موسیقدان امریکایی از خوانندگان سبک‌های جاز و ریتم و بلوز بود. او از پیشگامان موسیقی سول و پیانو بود که به شکل‌دهی صدای ریتم و بلوز پرداخت. چارلز را «تنها نابغه واقعی در این حرفه» می‌نامیدند.
کلود مونته (۱۴ نوامبر ۱۸۴۰- پنجم دسامبر ۱۹۲۶) بنیانگذار نقاشی امپرسیونیست فرانسوی بود. تا سال ۱۹۰۷ همچنان مشهور بود اما کم‌کم مشکلات جدی‌اش آغاز شد و بینایی‌اش را از دست داد. حتی در شرایطی که وضعیت بینایی کلود روز به روز بد‌تر میشد، او هیچ‌گاه از نقاشی کردن دست نکشید. کلود مونت در پایان زندگی‌اش و در حالی که کاملا نابینا شده بود، یکی از مشهور‌ترین آثار خود با عنوان «نیلوفرهای آبی» را نقاشی کرد.
آندری بوچلی (تولد: ۲۲ سپتامبر ۱۹۵۸) در ۱۲ سالگی در یک تصادف در جریان بازی فوتبال نابینا شد. وی با وجود تسلط به پیانو، فلوت و ساکسیفون در مدرسه نابینایان ادامه تحصیل داد و دکترای حقوق دریافت کرد. بوچلی با ایتالیایی خواننده‌های مشهور اپرا چون پاواروتی نیز همکاری داشته است.
فرانکلین دلانو روزولت (سی‌ام ژانویه ۱۸۸۲- دوازدهم آوریل ۱۹۴۵) سی‌ودومین رئیس‌جمهوری ایالات متحده امریکا بود. روزولت معلولیت‌های متعددی از جمله اختلال در بینایی داشت. وی یکی از محبوب‌ترین روسای‌جمهوری تاریخ امریکا بود.
توماس گور (دهم دسمابر ۱۸۷۰- شانزدهم مارس ۱۹۴۹) توماس گور سیاستمدار دموکرات امریکایی بود. وی در کودکی نابینا شد ولی هرگز از رویای خود برای سناتور شدن دست نکشید. در سال ۱۹۰۷ میلادی، او یکی از دو سناتور ایالت اوکلوهاما بود و دو بار دیگر نیز به این سمت انتخاب شد.
هریت توبمن (۱۸۲۰- ۲۱ مارس ۱۹۱۳) در جوانی یک برده بود که به کانادا گریخته بود ولی به امریکاا بازگشت، جایی که به کمک صد‌ها برده سیاه‌پوست شتافت. او در جریان مبارزات برابری حقوق سیاهان به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفت و از ناحیه سر مجروح شد، جراحتی که منجر به اختلال شدید بینایی وی شد. گفته شده که این مسئله نیز نتوانست توبمن را از مبارزه برای آزادی همنوعانش بازدارد.
لوئیس بریل (چهارم ژانویه ۱۸۰۹- ششم ژانویه ۱۸۵۲) در سن سه سالگی چشم چپش به‌طور تصادفی با یکی از ابزار کارگاه آهنگری پدرش آسیب دید که باعث نابینایی این چشم شد و به علت نفوذ عفونت به چشم راستش در سن ۴ سالگی بینایی خود را کاملا از دست داد. او خالف خط بریل است، روشی که افراد نابینا می‌توانند از طریق آن بنویسند و بخوانند.
مارلا رانیان (تولد: چهارم ژانویه ۱۹۶۹) دونده امریکایی دو ماراتن است که نابینا است. او تاکنون سه بار قهرمان ملی دو پنج هزار متر زنان شده است. او نخستین ورزشکار نابینایی است که به‌طور رسمی در مسابقات المپیک شرکت کرده است.
