خبرگزاری آریا -
در طی 4 سال اخیر، مرگ ناشی از اور دوز( مصرف بیش از حد دارو) بیش از 23 درصد بوده است. در این مقاله قصد داریم چند مورد از دلایل آن را بیان کنیم. پس همراه ما باشید. از سال 2010 تا 2014، تعداد افرادی که جان خود را به خاطر اوردوز در ایالت متحده آمریکا از دست داده اند تا 23 درصد افزایش یافته است. 10 مورد از داروهایی که مسئول چنین مرگ و میرهایی بوده اند در سه طبقه بندی اصلی جای میگیرند: مواد مخدر یا اپیوئید(که در برگیرنده هروئین،مسکنهایی همچون اکسی کدون، هیدروکدون، مورفین، و فنتانیل و همچنین متادون، که برای درمان اعتیاد به هروئین استفاده میشود)، بنزودیازپین(همچون آلپرازولام که برای درمان اضطراب مورد استفاده قرار میگیرد و نیز سایر داروهایی که برای درمان افسردگی، بی خوابی، حالت تهوع استفاده میشود)، محرکهایی مثل کوکائین و متامفتامین.
به ترتیب، در سال 2014، 10 مورد از مرگبارترین داروهایی که باعث از دست رفتن جان انسان ها شده است به شرح زیر میباشد:
هروئینکوکائیناکسی کدونآلپرازولامفنتانیلمورفینمتامفتامینمتادونهیدروکدوندیازپاممحققان مرکز ملی کنترل بیماریها با بررسی علل و عوامل مرگ ناشی از اوردوز دریافته اند که مرگ ناشی از اوردوز هروئین در طول دوره زمانی 5 ساله سه برابر شده است. همچنین مرگ ناشی از متامفتامین نیز به دو برابر افزایش یافته است. همچنین از سال 2013 تا 2014، مرگ ناشی از اوردوز فنتانیل که اغلب برای درمان درد مورد استفاده قرار میگیرد دو برابر شده است. تعداد فزاینده اعتیاد به مواد مخدر به یک نگرانی تبدیل شده است. به همین خاطر دولتها تلاش میکنند راهی را برای مقابله با این مشکل بیابند.
به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه سپید، مدیریت آسیب کبدی ناشی از دارو، شامل قطع داروی مسبب آسیب و تجویز ان استیل سیستئین در مورد آسیب کبدی ناشی از مصرف استامینوفن است. نتایج درمانی بسته به داروی مصرفی و آسیب کبدی برجای مانده متفاوت اند. تخمین میزان واقعی آسیب کبدی ناشی از دارو دشوار است.
به هر حال، مطالعات بالینی پیش از ورود به بازار داروها برای یافتن میزان شیوع آسیب کبدی ناشی از داروهای مختلف در دست انجام هستند. چنین به نظر می رسد که آسیب کبدی ناشی از دارو، 10 تا 15 درصد (به ازای هر 10 تا 100 هزار نفر بیمار تحت درمان با داروهای نسخه) را شامل می شود. بنابراین، سالانه در حدود 44هزار نفر از مردم آمریکا آسیب کبدی ناشی از دارو را تجربه می کنند. در حدود 60درصد از موارد آسیب کبدی ناشی از دارو، به مصرف داروهای آنتی بیوتیک و ضدتشنج ها نسبت داده شده است.
LiverTox، یک برنامه مطالعاتی و تحقیقاتی است که از سوی انستیتو ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی، کتابخانه ملی پزشکی و شبکه آسیب کبدی ناشی از مصرف داروها ترتیب داده شده است. هدف از این برنامه مطالعاتی، به روز بودن در مورد آسیب های کبدی ناشی از مصرف داروست. LiverTox ، شامل بررسی داروها (ساختار شیمیایی آنها، اندیکاسیون های مصرف، دوز پیشنهادی آنها و فواصل مصرف)، تشریح شکل و چگونگی آسیب کبدی ایجاد شده، سوابق دارویی و پزشکی بیمار و نتایج آزمایشگاهی و فهرست مراجع قابل قبول در این زمینه است.
یک فهرست مرجع دارویی در این زمینه، DILIrankنام دارد و شامل اطلاعات موجود در مورد 1036 داروی مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا با توجه به پتانسیل آنها در ایجاد آسیب کبدی ناشی از مصرف داروست.
به علاوه، سازمان غذا و داروی آمریکا برنامه نرم افزاری با نام eDISH(مخفف انگلیسی عبارت: ارزیابی مسمومیت شدید کبدی ناشی از مصرف دارو)، برای بررسی تعداد قابل توجه شرکت کنندگان در مطالعات بالینی در این زمینه (با استفاده از ثبت موارد افزایش آنزیم های کبدی یا بیلی روبین کل) ترتیب داده است. اصل مدیریت آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو، قطع داروی مشکوک در سریع ترین زمان ممکن است.
همچنین، چنین بنظر می رسد که قطع سریع دارو موجب به حداقل رساندن سرعت پیشرفت نارسایی حاد کبدی می شود. کورتیکواستروئیدها، برای هپاتیت های الکلی و هپاتیت های اتوایمیون سودمندند. اما در آسیب های کبدی ناشی از مصرف دارو چندان مورد بررسی قرار نگرفته اند. به هر صورت چنین توصیه می شود که هپاتیتهای شبه اتوایمیون ناشی از مصرف دارو ، با قطع داروی مشکوک و نیز تجویز کورتیکواستروئیدها مدیریت شود.
ان استیل سیستئین، کاربرد اثبات شدهای در مسمومیت کبدی ناشی از استامینوفن دارد. اما نقش آن در سایر آسیب های کبدی ناشی از مصرف دارو مشخص نیست. طبق دستورالعمل های بین المللی، ان استیل سیستئین، ممکن است در بزرگسالان مبتلا در مراحل اولیه آسیب حاد کبدی درنظر گرفته شود. اما در مورد خردسالان با آسیب شدید کبدی ناشی از مصرف دارو تجویز نمی شود؛ زیرا در انواع غیرمرتبط با استامینوفن آسیب های کبدی، با افت شانس بقای بیمار مرتبط دانسته شده است.
مرور اطلاعات جمع آوری شده در فواصل 2003 تا 2012 میلادی نشان داده که ان استیل سیستئین، در آسیب حاد کبدی غیرمرتبط با مصرف استامینوفن با وقوع کمای درجه 1 و2 مرتبط دانسته شده و در نتیجه تجویز روتین آن توصیه نمیشود. یک بررسی سیستمیک روی موارد استفاده از ان استیل سیستئین در آسیب های کبدی ناشی از داروی غیرمرتبط با استامینوفن ترتیب داده شده است. ان استیل سیستئین برای نارسایی حاد کبدی غیرمرتبط با مصرف استامینوفن از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا تاییدیه ندارد.
اورسوداکسی کولیک اسید، در مدیریت بیماران با آسیب کبدی کلستاتیک ناشی از مصرف دارو موثر دانسته شده است. هر چند که اطلاعات موجود در این مورد اندک اند.
کارنیتین در موارد آسیب کبدی ناشی از مصرف والپروات تجویز می شود. ترکیبات طبیعی مانند سیلیمارین، وزوراترول، کورکومین و جینکو در زمینه مسمومیت کبدی مورد بررسی قرار گرفته اند. هر چند که اطلاعات اولیه در این زمینه ناقص اند. قانون هیس(Hy s law) اشاره دارد به ابتلا به نارسایی حاد کبدی به دنبال مواجهه با داروهایی که مسمومیت کبدی ایجاد می کنند. طبق قانون هیس، طی یک مطالعه بالینی برای هر 10 بیمار که ثانویه به آسیب هپاتوسلولار به زردی مبتلا می شوند، یک بیمار به آسیب حاد کبدی همراه با کوآگولوپاتی یا انسفالوپاتی مبتلا خواهد شد.
به علاوه، در هر مطالعه بالینی به ازای هر 10 مورد افزایش آنزیم های کبدی به بیش از 10 برابر بالاترین حد طبیعی، یک مورد قانون هیس صادق خواهد بود. در دستورالعمل موجود برای صنایع داروسازی برای ارزیابی مطالعات پیش بالینی روی آسیب کبدی ناشی از دارو، سازمان غذا و داروی آمریکا خطر ابتلا به آسیب کبدی شدید ناشی از مصرف دارو را بر اساس قانون هیس تعریف کرده است.
آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو که علت اصلی نارسایی کبدی حاد در آمریکاست، بیش از هپاتیت های ویروسی موجب نارسایی حاد کبدی می شود. نوع آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو، در نتایج درمانی آن نقش بسزایی دارد. آسیب کبدی ناشی از مصرف استامینوفن، پیش آگهی بهتری دارد و مدت این آسیب محدود است؛ زیرا در آسیب کبدی ناشی از مصرف دارو در مقایسه با آسیب کبدی با علت ناشناخته، سلول های کبدی زودتر تجدید می شوند.
آسیب کبدی حاد هپاتوسلولار، شایع ترین شکل آسیب کبدی ناشی از داروی ایدیوسنکراتیک است و 90درصد تمامی موارد را شامل می شود و با خطر مرگ و میر 10 تا 50درصدی مرتبط است. در مورد نارسایی حاد کبدی ثانویه به آسیب کبدی ناشی از داروی ایدوسنکراتیک، میزان مرگ و میر 60 تا 80درصد است. آنتی بیوتیک ها(آموکسی سیلین-کلاوونات، تریمتوپریم-سولفامتوکسازول، آزیترومایسین)، بیشترین ارتباط را با ابتلا به آسیب مزمن کبدی ناشی از مصرف دارو دارند.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به این که نسخه پزشکان الکترونیکی خواهد شد، گفت: براساس تفاهم نامه ای که امروز با وزارت ارتباطات امضا شد، اپلیکیشنی تهیه می شود که اصالت، مسیر ورود، نحوه توزیع و میزان مصرف داروها را مشخص کند.
خوارزمکیا بیان کرد: دارو در جذب، توزیع، متابولیسم و دفع در بدن روند مشخصی دارد.
معاون دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بیان اینکه برخی داروها باید در محیط اسیدی معده باز و جذب شوند، افزود: چنانچه این داروها همزمان با داروهایی که اسید معده یا PH معده را کاهش میدهند، استفاده شوند، منجر به تداخل میشوند.
وی گفت: چنانچه داروی سلیکوفلوکساسین که برای عفونت مجاری ادراری و تنفسی استفاده میشود، همزمان با مکملهای کلسیمدار یا مواد غذایی حاوی کلسیم باشد، سبب میشود میزان جذب کلسیم کاهش یابد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی لرستان بیان کرد: قرصهای فروس سولفات برای کمخونی تجویز میشود و چنانچه همراه با لبنیات مصرف شود به خاطر تداخل کلسیم با آهن مانع جذب آهن شده و درمان کمخونی را دچار اختلال میکند.
خوارزمکیا اضافه کرد: با توجه به اینکه کبد مسئول متابولیسم و سوخت و ساز بدن است، مصرف یک سری از داروها روی عملکرد کبد تاثیر میگذارد.
در حالی که استفاده از داروها برای بهبود ناخوشی کودکان بسیار راه گشا هستند، ولی آیا به اندازه ی کافی به آثار جانبی آنها نیز توجه می کنیم؟
ضد درد و تب بر
برخی از مسکن های کودکان بر پایه ی پاراستامول حاوی کدئین (و نیز ضد حساسیت) هستند. کدئین به دریافت های درد در مغز تاثیر می گذارد و درک شما را نسبت به درد تغییر می دهد. این ماده واکنش سرفه را نیز محدود می کند. بنابراین، گاهی برای خواب بهتر در کودکان مبتلا به سرفه استفاده می شود. مادری می گوید: ما شربتی حاوی کدئین به فرزند هجده ماهه ی خود در هواپیما دادیم تا بتوانیم با آرامش سفر کنیم، اما او در هواپیما از سویی به سویی می پرید و تحرک فراوانی داشت. به گفته ی دکتر پل سینکر، متخصص کودکان، امکان دارد بیش فعالی مرتبط با داروها از ترکیب فعالی مثل ضد حساسیت پرومتازین که در شربت حاوی کدئین موجود اســت حاصل شود. همچنین می تواند واکنشی به رنگ مورد استفاده در دارو یا نگه دارنده ی شربت باشد، مثل بنزوات سدیم.
بسیاری از مسکن ها از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) ساخته شده اســت که داروهایی مثل ایبوبروفن،دیکلوفناک و اسید مفنامیک را شامل می شود. داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی نه فقط بر تولید پروستوگلاندین در مغز، مثل کاری که پاراستامول انجام می دهد، بلکه بر تمام بدن اثر می گذارد. اگر پروستوگلاندین های حامی لایه های شکم از مصرف دارو تاثیر پذیرد، در نتیجه داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی باعث تنش گوارشی می شود و شکم ناراحت (گوارش بد) اثر جانبی شناخته شده ی آن اســت. (آسپرین نیز داروی ضد التهاب غیر استروئیدی اســت، اما در فهرست این مقاله نیامده، زیرا برای خردسالان ایمن نیست. هرگز به خردسالان آسپرین ندهید، زیرا این دارو با سندرم خطرناک رای مرتبط اســت).
همان طور که نام آنها نشان می دهد، این داروها خلاف هیستامین ها در بدن به روش های متفاوت و هوشمند عمل می کنند. هیستامین ها موادی هستند که باعث واکنش های آلرژیک در بدن می شوند، مثل آبریزش بینی و چشم، خارش، عطسه، التهاب، تورم، کهیر و غیره. آنتی هیستامین ها به شکل شربت یا موضعی مثل قطره ی چشم یا اسپری بینی موجود هستند. آنچه نسل اول آنتی هیستامین ها نامیده می شود می توانند باعث دهان خشک و شکم ناراحت نیز می شوند. بسیاری از والدین به عوارض این داروها پی برده اند و می دانند که آنها بر حالت احساسی فرزندشان نیز اثر دارد. به گفته ی دکتر سینکلر، آنتی هیستامین هایی که با نام چربی دوست یا چربی گرا (lipophilic) شناخته می شوند، از سدهای (محافظ های) خون مغز به سادگی عبور می کنند و باعث سرگیجه و تغییرات شخصیتی می شوند.
فنرگان و آلرگان دو نمونه از این داروهای قدیمی ترند. زمانی که فرزند آرام شما در منزلتان به یک شورشی بدل می شود، این داروها می توانند مقصر اصلی شناخته شوند. به گفته دکتر داروی "سینکلر" و "والرگان" که معمولا به عنوان آرامش بخش استفاده می شوند نیز گاهی اثر معکوس دارد! این دارو باعث سستی و سرگیجه نیز می شود.
نسل دوم آنتی هیستامین ها آثار جانبی کمتری دارند، اما برخی خردسالان هنوز آسیب پذیرند. به گفته ی دکتر سینکلر، آنتی هیستامین ها برخی از کودکان را بدخلق و خشن می کنند و بعضی از خردسالان با مصرف آنتی هیستامین های بدون مسکن آثار جانبی مشابهی از انقباض های پراکنده تا پاهای بی قرار و تغییرات رفتاری نشان می دهند.
استروئیدها
احتمالا این واژه باعث می شود که به "آنابولیک استروئید" فکر کنید- ماده ای که ماهیچه می سازد و استفاده ی آن در ورزش کارها ممنوع شده اســت، ولی به مادران داده می شود تا اگر قرار اســت زودتر زایمان کنند، شش جنین بالغ باشد. این ماده کورتیکواستروئیدهاست که اینجا درباره ی آن حرف می زنیم، مثل کورتیزون و پریدنیزولون. این داروها التهاب را کاهش می دهد و سیستم ایمنی را سرکوب می کند. بنابراین، درمان مناسبی برای آسم، اگزما و آلرژی ها هستند. داروهای استروئیدی به صورت موضعی (کرم اگزما، پمپ آسم) یا شربت مصرف شوند.
ولی آثار جانبی آنها کدامند؟ این دارو می تواند برخی از کودکان را بدخلق کند. معمولا این دارو در دوز سوم یا چهارم اســت که بچه را بسیار بدخلق می کند و این حالت برای تمام روز ادامه می یابد. به گفته ی دکتر سینکلر، استروئیدها بر رفتار، اشتها و خواب کودکان تاثیر دارند و هرچه دوز آنها بیشتر باشد، احتمال اثر آن شدیدتر اســت. بنابراین، بچه ای که استروئیدها را مصرف می کند، احتمالا رفتارهایی مربوط به اثرات دارو را نشان می دهد و پس از تکمیل درمان باید پس از مدت کوتاهی آرام گیرد.
گیرنده ی آنتاگونیست
لوکوترین ها (LTRAs)
جدیدترین سلاح برای درمان طولانی مدت آسم دارویی به نام مونته لوکاست یا گیرنده ی آنتاگونیست لوکوترین اســت که با نام های متفاوت در بازار عرضه می شود. برخی این داروها را معجزه گر می خوانند. دکتر سینکلر نیز تایید می کند که مونته لوکاست تاثیرات غریبی دارد. این دارو در 90% موارد مصرف آثار جانبی ندارد، اما در برخی، ویژگی های شخصیت آنها را تغییر می دهد و یا شکم آنها را بسیار ناراحت می کند – پس نمی توان از آن استفاده کرد!
برونکودیلاتورها
این دارو با آرام کردن ماهیچه های شش و پهن کردن مجاری هوا، تنفس را سهل تر می کند. بونکودیلاتورها با تاثیر بلند مدت به همراه کوتیکواستروئیدها برای درمان آسم استفاده می شود. معمولا به شکل اسپری بینی یا استنشاقی هستند. اما آیا آثار جانبی آن ارزشش را دارد؟ مادر دختر سه ساله ای می گوید: دوز پمپ آسم دخترم تا چهار دوز در روز افزایش یافت. به طور مشهودی حالت احساسی او نسبت به درد تغییر کرد. تصمیم گرفتم استفاده از آن را متوقف کنم، ولی یه شبه شخصیت او از دختری آرام به دختری بدخلق تغییر یافت.
به گفته ی دکتر سینکلر، این داروها حاوی دوز اندکی از استروئید استنشاقی اســت که احتمالا آثار سیستمی اساسی ندارد. اما برخی از آنان مانند داروهای برونکودیلاتورها در دوز های زیاد، خردسال را لرزان و مضطرب می کنندو باعث بروز احساسی مثل تپش قلب می شوند. همچنین آنان را بدخلق و وحشت زده و عصبی می کند.
پسودوافدرین
پسودوافدرین و فنیل افرین که کمتر معمول اســت، هر دو تنگ کننده ی عروق هستند- آنها رگ های خونی بینی را کوچک تر می کنند و تورم را کاهش می بخشند، بنابراین، آب دماغ کمتری در آنجا تولید می شود. ضد احتقان ها (دکونژستان) در صورت نیاز فوق العاده اند، اما آثار جانبی شناخته شده ای نیز دارند، مانند سرگیجه، اضطراب، بی خوابی و سردرد. به گفته ی دکتر سینکلر، محلول نمکین برای شست و شو به عنوان اولین درمان عالی اســت. اما آنتی کونژستان موضعی و یا دکونژستان سیستمی حاوی پسودوافدرین یا آنتی هیستامین برای خواب شبانه مفید اســت.
پیش از دادن هر دارویی به فرزندتان، حتی داروهای بدون نسخه، باید از ترکیبات فعال آن آگاه باشید تا به طور تصادفی دو دارو با نام متفاوت اما ترکیبات مشابه را به فرزندتان ندهید و باعث نشوید که او در مصرف دارو زیاده روی کند. برای استفاده از دارو حتما از دستور پزشک پیروی کنید- اگر متوجه تاثیر جانبی داروها شدید، فورا با پزشک مشورت کنید.
هشدار: استفراغ، اسهال یا یبوست
گاهی مداخله ی کمتر بر مداخله ی بیشتر ارجحیت دارد، به گفته ی دکتر کارین ون، داروهای ضد استفراغ آثار جانبی مانند حرکات غیر معمول و سفتی ماهیچه ای دارند. این داروها را فقط باید برای بچه های بزرگ تر از دو سال استفاده کرد- و زمانی که استفراغ شدید اســت. ملین ها را باید با احتیاط زیاد مصرف کرد، زیرا باعث عادت می شوند و اگر به درستی استفاده نشوند، باعث کمبود آب بدن می شوند. به والدین توصیه می کنم که برای رفع مشکل یبوست کودکان با متخصصان مشورت کنند. برای متوقف کردن اسهال نیز خودسرانه دارو تجویز نکنند. میکروب های شکمی باید از مقعد دفع شوند و اسهال باید دوره ی خود را طی کند.
لحظه نما