رابطه‌ی سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره‌ی رضوی

[ad_1]

چکیده

هدف از نوشتار حاضر، بررسی رابطه‌ی سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره رضوی است. با تدوین یک سوال کلی و شش سؤال جزئی، مشخص شد سرمایه نمادین ایرانی-اسلامی با سبک زندگی اسلامی و ابعاد آن (آموزش زندگی دینی در هر زمان، الگوسازی سیره اهل بیت (علیه‌السّلام)، اصول عقاید دینی، اصول تولی و تبری، آموزش بندگی و عبادت و غفلت‌زدایی) رابطه معنادار و به ترتیب برابر با 0/61، 0/73، 0/54، 0/42، 0/38، 0/45، 0/68 دارد. نمونه گیری نیز به روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای و تعداد نمونه با استفاده از جدول مورگان برابر با 384 نفر در جامعه‌ی مورد بررسی یعنی شهروندان مناطق 15 گانه‌ی شهر اصفهان است. نتایج نشان می‌دهد هر چه افراد خود و خانواده‌شان را ملتزم به رعایت شئونات اسلامی و پیروی از سبک زندگی اسلامی کنند، بیشتر به نمادهای اقتصادی-اسلامی، اجتماعی-اسلامی و فرهنگی-اسلامی احترام می‌گذارند، در زندگی خود به کار می‌گیرند و استفاده و پیروی از آنها را به دیگران نیز پیشنهاد می‌دهند.

واژه‌های کلیدی

سرمایه‌ی نمادین ایرانی اسلامی، سرمایه‌ی نمادین فرهنگی، سرمایه‌ی نمادین اجتماعی، سرمایه‌ی نمادین اقتصادی، سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره‌ی رضوی

مقدمه

«یکی از ابعاد پیشرفت با مفهوم اسلامی عبارت است از سبک زندگی، رفتار اجتماعی و شیوه‌ی زیستن ما، اگر از نظر معنویت نگاه کنیم که هدف انسان رستگاری، فلاح و نجات است، باید به سبک زندگی اهمیت بدهیم» (خامنه‌ای، 1391).
معنویت، به انسان، اطمینان قلبی و آرامش روحی می‌بخشد، آن‌گونه که خداوند در قرآن می‌فرماید: «الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آن کسانی که ایمان می‌آورند و دل‌هایشان با یاد خدا سکون و آرامش پیدا می‌کند. به درستی که دل‌ها با یاد خدا آرام می‌گیرد» (رعد/ 28). «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیزْدَادُوا إِیمَانًا مَعَ إِیمَانِهِمْ؛ خداست که به دل‌های مؤمنان آرامش و اطمینان خاطر داده است تا ایمانی بر ایمان خود بیفزایند» (فتح/ 4). چنین انسانی خود را از دام شهوت نفسانی، مادیات و لذت‌های زودگذر دنیایی می‌رهاند و سعادت را در عفت، پاکدامنی، شرافت و برپایی جامعه‌ای سالم و انسانی می‌داند و کارهایی انجام می‌دهد که به خیر و صلاح خود و جامعه است (ارمکی و نعلچی، 1393: 148).
یکی از راه‌های تبیین الگوی سبک زندگی، شناسایی عناصر و مولفه‌هایی است که اندیشمندان به عنوان ویژگی‌های سبک زندگی برشمرده و در تحقیقات خود بدان اشاره کرده‌اند. به عنوان مثال، برخی اندیشمندان غربی از آنجا که سبک زندگی را شامل همه‌ی رفتارها، افکار، احساس‌ها و کنش‌های اجتماعی افراد دانسته‌اند، مواردی مانند: شیوه‌ی تغذیه، خودآرایی و پوشش، نوع مسکن، وسائل حمل و نقل، شیوه‌های گذران اوقات فراغت و ... را به عنوان بخشی از مولفه‌های سبک زندگی برشمرده‌اند.
در موارد مطرح شده توسط این اندیشمندان، به مولفه‌های زیر اشاره نشده است:
نوع اعتقاد و بینش فرد، نوع اندیشه و منطق حاکم بر اعمال فرد، نوع گرایش و روابط انسانی فرد در خانه و جامعه، نوع احساس‌ها و روابط عاطفی فرد در خانه و جامعه، کیفیت تأمین نیازهای بعدی فردی در محیط‌های مختلف، توجه به دوران قبل و بعد از حیات فرد در دنیا، توجه به جایگاه دین در زندگی فرد، توجه به جایگاه اراده در شکل‌گیری سبک زندگی و توجه به کیفیت اعمال فرد در فرایند سبک زندگی (جانی پور و سروری مجد، 1393: 57-56).
یکی از امتیازهای خاص سبک زندگی اسلامی آن است که در آن به همه‌ی عوامل و عناصر فردی، اجتماعی، عاطفی، اعتقادی، اقتصادی و ... زندگی فرد توجه کرده و تلاش دارد به صورت آیین‌نامه و دستوری کامل و جامع در همه‌ی زمینه‌ها و بدون ایجاد ابهام و نقصی، زندگی فرد را از پیش از تولد تا بعد از حیات، برنامه‌ریزی و هدایت کند. این مطلب بدان معناست که سبک زندگی اسلامی، پیوستاری بزرگ است که مراتب مختلفی با توجه به سطح نگرش‌ها، بینش‌ها و قابلیت‌های افراد دارد.
هرچه قابلیت و توانایی افراد در برخورداری و فهم معارف دینی گسترش یابد، سطح سبک زندگی آنان ترقی پیدا می‌کند و کاهش این سطح بیانگر نداشتن توانایی فرد در فهم معارف و برخورداری از مواهب این نعمت بزرگ است.(5)
از طرف دیگر، انسان موجودی متعالی و همواره به دنبال کمال است و نمادهای کمال و نیمه‌ی گمشده‌ی خود را در هر چیزی جست و جو می‌کند و زمانی که این نمادها را در چیزی می‌یابد، خود را به آن نزدیک یا شبیه می‌کند. این نمادها و سرمایه‌های نمادین به طور کلی به سه گروه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قابل تقسیم‌بندی هستند که می‌توانند به طور کلی به دو گروه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی (دینی و اخلاقی) و نمادین مبتنی بر الگوی غربی و مادی(لذت‌ها و منافع زودگذر) تقسیم شوند (نامدار، 1393).
جایی از جامعه نیست که بتوان گفت سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وجود ندارند. ازاین‌رو چون سرمایه‌ی نمادین می‌تواند بخشی از سایر سرمایه‌ها تعریف شود، به طور کلی می‌توان گفت سرمایه‌ی نمادین در سراسر جامعه وجود دارد و حضورش احساس می‌شود و می‌تواند از زمانی به زمانی دیگر و از مکانی به مکان دیگر تغییر یابد و گونه‌های مختلف به خود بگیرد (نامدار، 1393).
حال با توجه به مسائل مطرح شده، چگونگی تأثیر سرمایه‌ی نمادین بر گفتار، پندار و کردار(سبک زندگی) مردم احساس می‌شود و از این رو در پی بررسی رابطه‌ی سرمایه‌ی نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی با سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سیره‌ی رضوی در ایران هستیم تا بتوانیم با تغییر در یکی، متغیر دیگر را توسعه و ارتقا بخشیم.

ادبیات نظری

در قرآن کریم مرتب درباره‌ی افزایش ابعاد ایمانی به افراد جامعه‌ی ایمانی امر شده (6) و در تعریف منافقان نیز مسئله‌ی نزدیکی و دوری آنان به کفر و ایمان مطرح شده است (7) (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 58).
ابعاد و مولفه‌های سبک زندگی اسلامی مبتنی بر الگوی سیره‌ی رضوی عبارت‌اند از:

1. غلبه‌ی رویکرد آموزشی در مناسک عبادی

هر انسانی برای بیان مطالب و مقاصد ذهنی خویش، گونه‌ای از قالب‌های بیانی را اخذ کرده و از آنها برای وصول به مطلوب ذهنی خود در کلام استفاده می‌کند. استفاده از قالب‌های بیانی، امری کاملاً طبیعی است و در حقیقت همچون بافت متن، در زمینه‌ی هر جمله‌ای وجود داشته و محتوای اصلی آن جمله را بیان می‌کند(همان: 63).
در ادعیه‌ی رضوی، فراوانی قالب بیانی «تجلیل» نسبت به دیگر قالب‌های بیانی بیشتر است. منظور از تجلیل، عبارت‌هایی است که در آن، فرد به همراهی یا دوستی با شخصی یا پیروی از مذهب و مسلکی افتخار می‌کند و آن را بزرگ می‌شمرد. همچنین در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود گوینده یا نویسنده در ابتدای کلام، به تعدادی از افراد و گروه‌ها درود و سلام فرستاده و با احترام از ایشان یاد می‌کند. در حقیقت باید گفت تجلیل از این مقام‌ها و افراد، به خاطر جایگاه آن شخصیت یا گروه و اهمیت آن در منویات متکلم است. در برخی موارد، گوینده‌ی کلام قصد دارد با اشاره به آن مقام و جایگاه، آن فرد را به عنوان الگو و اسوه معرفی کند. این مطلب به ویژه در مواقعی که برخی اوصاف و ویژگی‌های آن فرد نیز بیان می شود، جلوه‌ی بیشتری پیدا می‌کند (یاوری و جانی‌پور، 1388: 96-78).

2. الگوسازی از اهل بیت (علیه‌السّلام) با توصیف و معرفی ایشان

در ادعیه‌ی امام رضا (علیه‌السّلام)، ایشان تلاش دارند بیش از آنکه به رفع حوائج مردم پرداخته و متونی را صرفاً برای برآورده شدن حاجت‌های مادی و معنوی به مردم آموزش دهند، نقش و جایگاه اهل بیت (علیه‌السّلام)، دین اسلام و قرآن کریم را به مردم جامعه گوشزد کرده و آنان را متوجه این مهم سازند که برکت‌ها و خیرهای موجود به واسطه‌ی حضور این افراد و موارد است و همه‌ی نواقص و کمبودها نیز با توجه به این افراد و موارد برطرف می‌شود (جانی‌پور و سروری مجد، 1393: 65). نکته‌ی جالب آن است که در بسیاری از ادعیه‌های صادره از امام رضا (علیه‌السّلام) مشاهده می‌شود پیش از بیان هرگونه مطلب و درخواستی، از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و اهل بیت (علیه‌السّلام) به تجلیل اشاره شده و در برخی موارد به صراحت از آنان نام برده شده است (به عنوان مثال ر.ک: ادعایه‌ی شماره‌ی 4، 8، 9، 10، 11، 18 و....).
در موارد متعددی نیز به جایگاه والای اهل بیت (علیه‌السّلام) در نظام خلقت و همچنین جایگاهشان در نزد خداوند و اینکه امور هستی در دست اهل بیت (علیه‌السّلام) است، اشاره شده و بدین وسیله تلاش شده تا جامعه‌ی اسلامی از خلال قرائت این دعاها در مناسبت‌های مختلف و در هنگام وقوع حوادث و مشکلات، متوجه مقام شامخ اهل بیت عصمت و طهارت (علیه‌السّلام) شده و از این طریق به آنان تقرب جویند (به عنوان مثال ر.ک: ادعیه‌ی شماره‌ی 21، 23، 32 و...).
به عنوان نمونه می‌توان به بخشی از دعای شماره‌ی 21 اشاره کرد که در آن به تجلیل از امیرالمومنین (علیه‌السّلام) پرداخته و می‌فرمایند:
و أنَّ علیاً أمیرالمؤمنینَ سَیدُ الأوصیاء و وارثُ عِلمِ الأنبیاء عَلَمُ الدِّینِ و مُبیرُ المُشرکینَ و مُمیَزُ المُنافِقینَ وَ مُجاهِدُ المَارقینَ إمامِی و حُجَّتِی وَ عُروتَی وَ صِراطِی و دَلیلی و مَحَجَّتی و مَن لا اثِقُ باعِمالی و لَو زَکَت و لَا أراها مُنجیةً لی و لَو صَلَحت إلا بوِلایتهِ و الأئتِمامِ به و الإقرار بِفَضائلهِ و القَبُول مِن حَمَلتِها و التَّسلیمِ لِرواتَها و أقِرُّ بأوصیائهِ مِن أبنائهِ أئمةً و حُجَجاً و أدلةً و سُرُجاً و أعلاماً و منَاراً و سادةً و اَبراراً.
مشخص است که استفاده از این قالب بیانی و الفاظ و عبارت‌های تجلیلی، با هدف معرفی اهل بیت (علیه‌السّلام) به عنوان الگوهای مطرح در سبک زندگی اسلامی بوده و کاملاً رویکردی تربیتی داشته است (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 66).

3. تبیین اصول عقاید و ضرورت‌های دین

در ادعیه‌ی رضوی موارد متعددی از عبارت‌ها و جمله‌ها وجود دارد که بر تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر خدای تعالی اشاره دارد. مثلاً در رابطه با تسبیح خداوند می‌فرمایند: «سُبحانَ اللهِ، و الحَمدُ للهِ، وَ لا إله إلا اللهُ، و اللهُ اکبر» (دعای 3)، «سُبحانَ اللهِ کَمَا یَنبغِی للهِ، الحَمدُ للهِ کَمَا یَنبغِی للهِ، لا إلهَ إلا اللهُ کَما یَنبغِی للهِ، اللهُ اکبر کَمَا یَنبغِی للهِ، لا حَولَ و لا قُوةَ إلا باللهِ کَما یَنبغِی لله و...» (دعای 4). در دعای شماره‌ی ششم نیز به تمحید الهی پرداخته و می‌فرمایند: «اللهُمَ لکَ الحَمدُ علَی مَرَدِّ نوَازل البَلاءِ و مُلمَّاتُ الضَّراءُ... و لَکَ الحَمدُ رَبِّ عَلی هَنیءِ عَطائِکَ... و لَکَ الحَمدُ عَلَی إحسانِکَ الکَثیرِ... و لَکَ الحَمدُ یا رَبِّ علَی تَثمِیرکَ قَلیلَ الشُّکر...»
در خصوص تهلیل نیز می‌فرمایند: «لا إله إلا اللهُ المَلِکُ الحقَ المُبین» (دعای 19)، «یا مَن لا شَبیةَ لهُ و لا مِثالَ، أنتَ اللهُ الذَّی لا إله إلا أنتَ و لا خالِقَ إلا أنتَ، تُفنی المَخلوقِینَ و تَبقَی أنتَ، حَلُمتَ عَمَّن عَصاکَ و فِی المَغفِرةِ رِضاَک» (دعای 40) و «لا إله إلا اللهُ رَبُّنا و رَبُّ آبائِنَا الأولینَ لا إلهَ إلا اللهُ إلها واحداً و نَحنُ لَهُ مُسلمِونَ لا إلهِ إلا اللهُ لا نَعبُدُ إلا ایَّاه- مُخلصِینَ لَهُ الدِّینَ و لو کَرِهَ المُشرکُون» (دعاى 74).
در خصوص موضوع تکبیر نیز می‌فرمایند: «اللهُ اکبر، اللهُ اکبر، اللهُ اکبر عَلی مَا هَدانا، اللهُ اکبر عَلی ما رَزقَنا مِن بَهیمةِ الأنعام...» (دعای 62)، «بسمِ الله العَظیم بسم اللهِ العَظیم ربِّ العرشِ العَظیم إلا ذَهَبت و انقَرضَت» (دعای 43) (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 68).

4. تأکید بر اصل تولی و تبری و لزوم رعایت تعادل در آن

دعا، درخواست چیزی از خداوند به نحوی رسمی‌تر از مناجات بوده و در عین حال با قالب بیانی «درخواست» نیز متفاوت است، چرا که «دعا» نوعی درخواست عمومی و «درخواست» یک خواهش و طلب شخصی و فردی است (یاوری و جانی‌پور، 1388: 96-78).
به عنوان مثال حضرت (علیه‌السّلام) برای طلب غفران، در دعای شماره‌ی هفتم می‌فرمایند: «یا کَریمُ اغِفر لِمَن فِی مَشارقِ الارضِ و مَغارِبها مِن المُؤمنینَ و المُؤمنات» و نشان‌دهنده‌ی آن است که ایشان این طلب غفران را برای همگان خواسته‌اند. باید گفت آن امام همام (علیه‌السّلام) تلاش داشتند ضمن صدور ادعیه برای رفع حوائج و مشکلات مردم و همچنین طلب مغفرت، رزق و ... از خداوند متعال، به مقام و جایگاه خاص ائمه اطهار (علیه‌السّلام) در جامعه‌ی اسلامی نیز اشاره کرده و مردم را نسبت به این امر آگاه سازند تا به ایشان تقرب جسته و از دشمنان ایشان برائت جویند. این مطلب در منظومه‌ی معارف اسلامی، به اصل «تولی و تبری» معروف بوده و به عنوان یکی از فروع دین اسلام شناخته می‌شود که در ادعیه‌ی رضویه آموزش داده شده و خود یکی از الگوهای تربیتی به کار گرفته شده توسط آن حضرت (علیه‌السّلام) است (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 70).

5. آموزش آداب عبادت و بندگی

امام رضا هنگام دعا، بر این مسئله تأکید دارند که در ابتدا بر پیامبر مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و ائمه اطهار (علیه‌السّلام) صلوات و درود فرستاده و سپس با توسل و شفیع قرار دادن ایشان، از خداوند طلب حاجت شود. باید گفت این مسئله در اکثر ادعیه‌ی صادر شده از ایشان وجود داشته و در برخی ادعیه نیز به صراحت بدان دستور داده‌اند. به عنوان مثال در دعای شماره‌ی 32 می‌فرمایند: «یَا ماجدُ یا واحدُ یا کَریمَ یا دائمُ اتوجَهُ إلیکَ بمُحمدٍ نَبیکَ نَبیِّ الرَّحمةِ (صلی الله علیه و آله و سلم) یا محمدُ یا رسولَ اللهِ إنی اَتوجَّهُ بک إلی اللهِ رَبِّکَ و رَبی و ربِّ کُلِّ شَیء أن تُصلَی عَلَی مُحمد و اَهل بیتهِ و اسألکَ نَفحةً کَریمةً مِن نَفحاتکَ و فَتحاً یَسیراً و رِزقاً واسعاً.»
رعایت ادب در طلب دعا، دعا برای همگان، اولویت‌سنجی در دعا و اولویت دعا برای مومنان از مواردی است که در ادعیه‌ی رضویه بدان اشاره و آموزش داده شده‌اند(همان: 71).

6. غفلت‌زدایی از افراد و جامعه

جمله هایی توسط امام رضا (علیه‌السّلام) به عنوان تذکر به مردم و هوشیار کردن آنان برای تقرب به خداوند متعال و افزایش آگاهی مردم برای دین‌داری استعمال شده است. به عنوان نمونه، ایشان در دعای شماره‌ی هشتم می‌فرمایند:
إلهی بدَت قُدرتکَ و لَم تَبدُ هَیئةُ لَک فَجهلوکَ و قَدَّروکَ و التَّقدیرُ علَی غَیر ما به شَبَّهُوک فَأنا بَریءُ یا إلهی مِنَ الذَّین بالتَشبیهِ طَلبُوکَ لَیس کَمثلِکَ شَیء و لَن یُدرکوکَ ظاهرُ ما بِهم مِن نَعمتکَ دَلَّهُم عَلیکَ لَو عَرفُوک و فی خَلقکَ یا إلَهی مَندوُحةُ أن یَتناوَلُوک بل شَبِّهوکَ بخَلقکَ فَمِن ثُم لَم یَعرفُوکَ و اتخَذُوا بَعضَ آیاتکَ ربَّا فَبذلکَ و صفُوک فَتعالیتَ یا إلهی و تَقَدَّسَت عَمَّا به المُشبَهِّونَ نَعتُوکَ یا سَامِعَ کلِّ صَوتٍ و یا سابِقَ کُلِّ فَوتٍ یا مُحیی العِظام و هیَ رَمیمُ و مُنشئهَا بعدَ المَوتِ صلِّ علَی محمدٍ و آل محمدٍ و اجَعل لی من کُلِّ هَمِّ فَرجاً و مَخرجاً و جَمیعِ المُؤمنینَ إنکَ عَلی کُلِّ شَی ءٍ قَدیرُ.
بخش اول این دعا در راستای آگاه‌سازی مردم به صفات واقعی خداوند متعال و بیان دقیق معارف الهی با هدف غفلت‌زدایی از جانب آن امام همام (علیه‌السّلام) صادر شده و تنها در بخش پایانی، برای رفع حوائج مومنان دعایی ذکر شده است. این موارد در ادعیه‌ی رضویه بیانگر این مطلب‌اند که حضرت (علیه‌السّلام) تلاش دارند از هرگونه موقعیت و فرصتی برای تبلیغ معارف دین و تربیت جامعه‌ی اسلامی استفاده کنند و این خود مقدمه‌ای برای ترویج سبک زندگی اسلامی است (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 74).

7. بایدها و نبایدهای مسیر زندگی

امام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرمایند توسل به اهل بیت (علیه‌السّلام)، دستور الهی است. به عنوان مثال ایشان در دعای شماره‌ی 18 می‌فرمایند: «اللَّهُمَّ یا رَبِّ أنتَ عَظمتَ حَقنا أهلَ البَیتِ فَتوسَّلوا بنَا کَما أمرت و أملُوا فَضلکَ و رحَمتکَ و تَوقَّعُوا إحسانکَ و نِعمتکَ فَاسقِهِم سَقیاً نَافِعاً عَاماً...» و سپس در ادعیه‌ی دیگری بر توسل به اهل بیت (علیه‌السّلام) توصیه کرده و به عنوان مثال در دعای شماره‌ی 21 این‌گونه دعا می‌کنند:
تَوسَّلتُ بهم إلیکَ- مُتقرباً إلی رَسولکَ مُحمد صلی الله علیه و آلهِ ثُمَ عَلِیٍّ أمیرِ المُؤمنین و الزهراءِ سَیِّدةِ النِساء العَالمین و الحَسَنِ و الحُسینِ و عَلیٍّ و مُحمدٍ و جَعفرٍ و موسی و عَلِیٍّ و مُحمدٍ و عَلِیٍّ و الحَسنِ و مَن بَعدهُم یُقیِمَ المَحجَّةَ إلی الحُجَّةِ المَستُورةِ مِنَ وُلدهِ المَرجُوِّ للامَّةِ مِن بعدهِ اللهُمِ فَاجعَلهُم فی هَذا الیَومِ و مَا بَعدهُ حِصنی مِنَ المَکارهِ... اللهُم بتَوسُّلی بِهم إلیکَ و تَقَرُّبی بَمَحبتهِم و تَحصُّنی بإمامتَهم افتَح عَلی فی هَذا الیَوم ابوابَ رِزقِکَ و انشُر علی رحَمتکَ و حَبِّبنی إلی خَلقِکَ و جَنبِنی بُغضَهُم و عَداوتَهُم إنکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرُ.
همچنین در این رابطه می‌توان به دعای شماره‌ی 23 اشاره کرد که بخش سوم آن کاملاً با این رویکرد صادر شده است و در کتاب‌های ادعیه به صورت جداگانه تحت عنوان «دعای توسل» یاد می‌شود.
در رابطه با توبه نیز در دعای شماره‌ی 21 با حالتی مناجات‌گونه به حدیث نفس پرداخته و می‌فرمایند:
بسم الله الرحمن الرحیم اللهُمَّ إن ذُنوبی و کَثرتَها قَد اخلقَت وَجهی عنِدکَ و حَجبتَنی عَن استیهَال رَحمتکَ و باعَدتنی عَن [استیجَار] [استنجاز] استیجاب مَغفرتِکَ وَ لَو لا تَعلُّقی بآلائکَ و تَمَسُّکی بالرَّجاء لِمَا وَعدتَ امثالِی مِنَ المُسرفیِنَ و أشباهی مِنَ الخَاطئینَ بقُولِکَ یا عِبادیَ الذینَ اَسرفُوا عَلی انفُسهِم لا تقَنَطُوا مِن رحمةِ اللهِ إن اللهَ یغَفِرُ الذُنوبَ جَمیعاً إنهُ هُوَ الغَفُورُ الرَّحیمُ و حَذرتَ القانطِینَ مِن رَحمتکَ فَقُلتَ و مَن یَقنطُ مِن رَحمةِ رَبهِ إلا الضالُونَ ثُمَّ نَدبتَنا بِرحمتکَ إلَی دعُائکَ فَقُلتَ ادعُونی استَجب لَکُم إن الذینَ یسَتکبروُنَ عَن عبادَتی سَیدخُلَون جَهنَّم داخرِین.
مقام شامخ ائمه اطهار (علیه‌السّلام) از هرگونه پلیدی و رجسی دور بوده، استفاده از این عبارت‌ها، با هدف طرح الگوی مطرح در سبک زندگی اسلامی است و کاملاً رویکردی تربیتی دارد (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 76-75).

جدول 1. ابعاد سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سیره‌ی رضوی

شماره‌ی	ابعاد سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سیره‌ی رضوی
1	آموزش زندگی دینی
2	آموزش بندگی و عبادت
3	اصول عقاید دینی
4	اصول تولی و تبری
5	الگوسازی سیره‌ی اهل‌بیت (علیه‌السّلام)
6	غفلت‌زدایی

منبع: (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 79-53)

سرمایه‌ی نمادین (8)

مفهوم سرمایه‌ی نمادین، مهم‌ترین بخش کار بوردیو در نظریه‌ی قدرت نمادین (9) است. وی در تعریف این مفهوم می‌گوید: من به هر نوع از سرمایه (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) چنانچه از مقوله‌های فاهمه (10) دریافت شود، به اصول بینش و تقسیم به نظام‌های طبقه‌بندی کننده و به قالب‌های شناختی که تا اندازه‌ای محصول درون کالبدی شدن ساختارهای عینی مربوطه یعنی ساختارهای توزیع سرمایه در میدان هستند، سرمایه‌ی نمادین می‌گویم (1384: 155).
به کار بردن لفظ «هر نوع سرمایه» این طور می‌نمایاند که سرمایه‌ی نمادین صورت تغییر شکل و معنا یافته‌ی سایر سرمایه‌هاست. فونتن، سرمایه‌ی نمادین را محصول تغییر رابطه‌ی قدرت در رابطه‌ی معنایی می‌داند که اثر خشونت غیرمادی اشکال دیگر سرمایه را بر وجدان‌ها مشخص می‌کند (شویره، 1385: 100).
در واقع، این سرمایه به نوعی معنای آشکار وجوه دیگر سرمایه‌اندوزی است. هر نوع سرمایه (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) به درجه‌های مختلف مانند سرمایه‌ی نمادین عمل می‌کند، طوری که بهتر باشد، به دقیق‌ترین وجه، از اثرهای سرمایه‌ی نمادین سخن گفته شود، به ویژه زمانی که این سرمایه بازشناسی آشکار و عملی پیدا می‌کند. برای بررسی حرکت جهشی انواع سرمایه‌ها به سوی اثرهای نمادین خود، می‌توانیم از مثال «نام خانوادگی» افراد استفاده کنیم. نام خانوادگی، نام آبا و اجدادی (11) است که به طور نمادین، تمام ثروت‌های عادی و غیرعادی گردآمده و به ارث رسیده را انبار می‌کند و دارنده‌ی این نام به دلیل قدرت (فضائل) (12) نمادینی که دارد، همه را به دنبال خود می‌کشاند (شویره، 1385: 101).
به عبارت دیگر، می‌توان گفت سرمایه‌ی نمادین هر نوع از سرمایه است که دسته‌ای از اعضای اجتماع آن را درک می‌کنند، به رسمیت می‌شناسند و برای آن ارزش قائل می‌شوند. سرمایه‌ی نمادین که از شأن و حیثیت شخص سرچشمه می‌گیرد، مجموعه ابزارهای نمادینی چون پرستیژ، احترام، قابلیت‌های فردی در رفتارها (کلام و کالبد) و شکوه و فرهمندی را به فرد اعطا می‌کند (فکوهی، 1384: 300).
با توجه به موارد بیان شده، باید گفت در درجه‌ی اول، سرمایه‌ی نمادین نوع تغییر شکل یافته هر نوع سرمایه است که به عنوان نماد و سمبل تلقی می‌شود، دارنده‌ی آن از جانب مردم مورد عزت و احترام قرار می‌گیرد و نوعی پرستیژ است. به بیانی دیگر، سرمایه‌ی نمادین را باید به عنوان بُعدی از هر سرمایه دانست (نامدار، 1393)

حالت اول:

*** توضیح تصویر: شکل1. ابعاد سرمایه‌ی نمادین
منبع: (نامدار، 1393)

حالت دوم:

*** توضیح تصویر: شکل2. ابعاد سرمایه‌ی نمادین
منبع: (نامدار، 1393)
در حالت اول، سرمایه‌ی نمادین را می‌توان به عنوان متغیری جداگانه از سایر سرمایه‌ها و به عنوان سرمایه‌ی چهارم و در حالت دوم، به عنوان یک بُعد از هر سرمایه محسوب کرد.
در ادامه، به تعاریف سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و ابعاد سرمایه‌ی نمادین می‌پردازیم:

سرمایه‌ی فرهنگی: (13)

از دیدگاه بوردیو، سرمایه چیزی است که به عنوان رابطه‌ی اجتماعی درون یک سازواره (14) از تعامل‌ها عمل می‌کند و دامنه‌ی آن بدون هیچ تمایزی به تمام کالاها، اشیاء و نشانه‌هایی که خود را به عنوان چیزهایی کمیاب و ارزشمند عرضه می‌دارند (و در یک ساختار مشخص اجتماعی مورد قضاوت هستند) کشیده می‌شود.
سرمایه‌ی فرهنگی به عنوان رابطه‌ای اجتماعی درون سازواره‌ای از تعامل‌ها که مشتمل بر دانش فرهنگی است عمل می‌کند، و منتهی به قدرت و منزلت می‌شود (روحانی، 1388: 9).

سرمایه‌ی اجتماعی: (15)

سرمایه‌ی اجتماعی دلالت بر اشکالی از سازمان چون اعتماد، قواعد و شبکه‌ها دارد که می‌توانند کارایی جامعه را از راه کنش‌های متناسب تسهیل کنند. در نتیجه، تعاون خودانگیخته از طریق سرمایه‌ی اجتماعی تسهیل می‌شود (ازکیا و غفاری، 1383: 278).
در اندیشه‌ی پاتنام و فوکویاما، سرمایه‌ی اجتماعی به عنوان پدیده‌ی جامعه شناسانه‌ی کلان لحاظ شده است. به نظر آنها ملت‌ها می‌توانند از سطوح متفاوت سرمایه‌ی اجتماعی برخوردار باشند تا فرصت تحقق مردم سالاری یا صنعتی شدن فراهم شود، در نهایت در شرایط وجود سرمایه‌ی اجتماعی شاهد بسط و گسترش فرایند مشارکت در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و نیز بسط انجمن‌های داوطلبانه خواهیم بود، فرایندی که می‌تواند سازوکار موثری برای نیل به توسعه باشد (همان: 279).

سرمایه‌ی اقتصادی:

سرمایه‌ی اقتصادی فرد با گویه‌های وسایل رفاهی، درآمد فرد (در صورت دارا بودن)، درآمد پدر، نحوه‌ی مالکیت منزل، مالکیت تلفن همراه، رایانه، ماشین و نوع اتومبیل، زمین، باغ و سپرده‌ی بانکی سنجیده می‌شود (نامدار، 1393).
سرمایه‌ی اقتصادی به دو صورت جاری و غیر جاری وجود دارد:
سرمایه‌ی اقتصادی جاری: نوعی از سرمایه‌ی اجتماعی که به سرعت قابلیت تبدیل به وجه نقد (پول) را دارد.
سرمایه‌ی اقتصادی غیر جاری: نوعی از سرمایه‌ی اجتماعی که به سرعت قابلیت تبدیل به وجه نقد (پول) را ندارد (همان).

ابعاد سرمایه‌ی نمادین با استفاده از الگوی احسان نامدار جویمی (1393):

1. سرمایه‌ی نمادین فرهنگی

این سرمایه، جزئی از سرمایه‌ی فرهنگی است که نزد مردم به عنوان نماد محسوب می‌شود و برای دارنده‌ی آن احترام و منزلت خاصی قائل هستند(البته باید به این نکته اشاره کرد که سرمایه‌ی نمادین فرهنگی به معنای داشتن سرمایه‌ی فرهنگی بیشتر نیست و گاهی خلاف آن نیز صدق می‌کند، یعنی شاید در برخی مناطق و میان افراد خاصی، فرهنگ خاص یا فرهنگ منفی و متضاد با فرهنگ پذیرفته شده به عنوان سرمایه‌ی نمادین فرهنگی دارای ارزش و احترام باشد). ولی در کل باید گفت سرمایه‌ی نمادین فرهنگی، نوعی از سرمایه‌ی فرهنگی محسوب می‌شود که به عنوان نماد و سمبل و پرستیژ استفاده می‌شود و دارنده‌ی آن، از جانب مردم (یا گروهی خاص) مورد احترام قرار می‌گیرد.

2. سرمایه‌ی نمادین اجتماعی

جزئی از سرمایه‌ی اجتماعی محسوب می‌شود که میان مردم از احترام و منزلت بالایی برخوردار است و به عنوان نماد تلقی می‌شود (مانند عضویت، همکاری، مشارکت و ارتباط با اشخاص و گروه‌هایی که مردم آن را به عنوان نماد به شمار می‌آورند و برای فرد، منزلت احترام همراه دارد)(البته باید به این نکته اشاره کرد که سرمایه‌ی نمادین اجتماعی به معنای داشتن سرمایه‌ی اجتماعی بیشتر نیست و گاهی خلاف آن نیز صدق می‌کند، یعنی شاید در برخی مناطق و میان افراد خاصی، زندگی بدون رفت و آمد و ساده به عنوان سرمایه‌ی نمادین اجتماعی دارای ارزش و احترام باشد). ولی در کل باید گفت سرمایه‌ی نمادین اجتماعی، گونه‌ای از سرمایه‌ی اجتماعی است که به عنوان نماد و سمبل و پرستیژ استفاده می‌شود و دارنده‌ی آن، از جانب مردم مورد احترام قرار می‌گیرد.

3. سرمایه‌ی نمادین اقتصادی

با توجه به مطالب بیان شده می‌توان گفت این سرمایه جزئی از سرمایه‌ی اقتصادی بوده که به عنوان نماد توسط جامعه پذیرفته شده و دارنده‌ی آن، از طرف مردم صاحب احترام و منزلت است. سرمایه‌ی اقتصادی، دربرگیرنده‌ی هر نوع سرمایه و دارایی مشهودی است که دارنده می‌تواند آن را به سرعت به وجه نقد تبدیل کند (البته باید به این نکته اشاره کرد که سرمایه نمادین اقتصادی به معنای داشتن سرمایه‌ی اقتصادی بیشتر نیست و گاهی خلاف آن نیز صدق می‌کند، یعنی شاید در برخی مناطق و میان افراد خاصی، ساده‌زیستی و زندگی بدون تجمل، به عنوان سرمایه‌ی نمادین اقتصادی، دارای ارزش و احترام باشد).
در پایان، مثال‌هایی برای انتقال بهتر مفاهیم بیان می‌شود. امیدواریم در فهم و نزدیک شدن محققان به معنای واقعی این سرمایه مثمرثمر واقع شود.
سرمایه‌ی نمادین، نیمه‌ی گمشده‌ی هر فردی است که به صورت انتزاعی وجود دارد و می‌تواند حالت بیرونی و ظاهری یابد. فرد این نیمه را در هر چیزی جست‌وجو می‌کند، برای نماد و دارنده‌ی آن، احترام و منزلت قائل است و خود را به آن نزدیک و مشابه می‌کند. این سرمایه به طور کلی به دو صورت اخلاقی-دینی(ایرانی-اسلامی در کشور ایران) و مادی‌گرایانه و لذت‌جویانه (غربی) وجود دارد.
سرمایه‌ی نمادین غربی به دنبال نمادهای لذت‌گرایانه و مادی‌گرایانه صرف و زودگذر و سرمایه‌ی نمادین ایرانی-اسلامی (دینی- اخلاقی) مبتنی بر سادگی و سبک زندگی مبتنی بر قرآن و اهل بیت (علیه‌السّلام) است.
در مقاله‌ی پیش رو، ابعاد سرمایه‌ی نمادین، مبتنی بر رویکرد ایرانی-اسلامی و مولفه‌های آن نیز بر مبنای رویکرد ایرانی-اسلامی طراحی و تبیین شده است.
سرمایه‌ی نمادین اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به معنای سرمایه و ارزش بیشتر نیست، بلکه می‌تواند به معنای سرمایه‌ی ارزان‌تر و ساده‌تر هم ظهور کند. مثلاً زندگی بزرگانی مانند امام خمینی (رحمةً‌الله‌علیه) (رحمةًالله‌علیه) می‌تواند نمادی از ساده زیستی و بی آلایشی باشد که توسط پیروان مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین سرمایه‌ی نمادین از زمانی به مکانی متفاوت است، با گذشت زمان، نمادهای مختلفی ظهور می‌یابد، کاربردی می‌شود و امکان دارد حتی نمادی که قبلاً منسوخ شده است، رونق بگیرد و برعکس.
با بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد تحقیقی در زمینه‌ی بررسی حاضر، در ایران و جهان انجام نشده است و از این رو بررسی این عنوان بسیار مهم، برای محققان نوشتار پیش رو ایجاد شد.

پیشینه

تحقیقی با عنوان «بررسی جامعه‌شناختی رابطه‌ی سرمایه‌ی نمادین و نگرش به حقوق شهروندی (مطالعه‌ی موردی شهر تبریز)» توسط مرتضی حضرتی برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در سال 1392 انجام شده است. نمونه‌ی مورد بررسی شامل 400 نفر از افراد بالای 15 سال مناطق شهری تبریز است و نتایج نشان می‌دهد میان سرمایه‌ی نمادین با نگرش به حقوق شهروندی، مدنی و اجتماعی رابطه‌ی معنادار وجود دارد.
ماه‌گل عبدالله‌زاده مینایی تحقیقی با عنوان «تأثیر سرمایه‌ی نمادین خانواده بر خشونت خانگی» برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در سال 1390 انجام داد. سرمایه‌ی نمادین در این تحقیق با توجه به نظریه‌ی بوردیو بررسی شده و از بین جامعه‌ی آماری یعنی زنان متأهل ساکن تهران، 385 نفر به عنوان نمونه‌ی مورد بررسی انتخاب شده‌اند. ابزار مورد استفاده نیز پرسش‌نامه‌ی محقق ساخته و از طرفی 15 مصاحبه‌ی نیمه‌ساختاریافته است. با توجه به یافته‌ها، میان سرمایه‌ی نمادین (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) با خشونت خانگی (16) رابطه‌ی مثبت و معنادار وجود دارد و با افزایش سرمایه‌ی نمادین، نوع خشونت از فیزیکی به روانی و اجتماعی تغییر می‌کند.
معصومه پیری تحقیقی با عنوان «بررسی نقش تعامل نمادین در صمیمیت زوجین از دیدگاه زنان شهرستان کرج» برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در سال 1390 انجام داد. این بررسی حاصل مصاحبه با 100 نفر از زنان تحصیل کرده‌ی ساکن شهرستان کرج بوده که به روش کیفی و تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد مشورت و در جریان گذاشتن همسر در امور جاری و کارهای شخصی، داشتن گفت‌وگوی صمیمانه و سازنده باعث صمیمیت میان زوجین بوده و این عوامل نشان دهنده‌ی توجه و علاقه‌ی مرد به همسر خود است. در آخر به خانواده‌های ایرانی پیشنهاد شده از گفت‌وگوهای دوستانه و صمیمانه با همسر خود استفاده کنند تا خانواده‌ی گرم‌تر و صمیمی‌تری داشته باشند.
تحقیقی با عنوان «امکانات سیاسی در نظریه‌ی جامعه‌شناختی پیر بوردیو: تولید نظریه سیاسی» توسط رسول بابایی در سال 1390 صورت گرفته است. به نظر نگارنده، در نظریه‌ی جامعه‌شناختی بوردیو، تمامی عناصر و مولفه‌های بنیادی یک نظریه‌ی سیاسی وجود دارد و عناصر و مولفه‌ها، شناسایی و ترکیب آنها در چارچوبی نظری در نظریه‌ی سرمایه‌ی سیاسی بازسازی شده است. در این راستا از مفاهیمی همچون عادت‌واره، میدان، سرمایه‌ی نمادین، زبان، قدرت و خشونت نمادین استفاده بهره برده شده است.
تحقیقی با عنوان «بازیابی سرمایه‌ی نمادین در اندیشه و کلام امام خمینی (رحمةً‌الله‌علیه)» توسط منصور انصاری و فاطمه طاهرخانی در سال 1388 به رشته‌ی تحریر درآمده است. در این تحقیق به سرمایه‌های اجتماعی، فرهنگی و نمادین امام خمینی (رحمةً‌الله‌علیه)، به عنوان رهبر نهضت اسلامی ایران و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، پرداخته شده است. در این تحقیق سرمایه‌ی نمادین در سرمایه‌ی اجتماعی و فرهنگی امام خمینی (رحمةً‌الله‌علیه) شناسایی و تعریف و به‌ عنوان میراثی برای کنشگران حاضر معرفی شده و در اختیار حاضران میدان‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.
دنا گاورلیوک و همکاران تحقیقی با عنوان «سرمایه‌ی نمادین و ابعاد سرمایه‌ی فرهنگی برای سازمان‌های آموزشی رومانیایی» در سال 2014 نوشتند. در این تحقیق به سرمایه‌ی نمادین به عنوان موتور ژنراتور ایجادکننده‌ی الگوهای باز در محیط آموزشی اشاره شده است. محقق به بررسی مشکلات و معضلات فکری و رفتاری نظام آموزشی غرب رومانی می‌پردازد و راه‌حل فکری و عملی ارائه می‌کند. سرمایه‌ی نمادین را به عنوان نظریه‌ی نوسازی رابطه‌ای برای بهبود نظام آموزشی کشور پیشنهاد می‌دهد که ریشه در نگرش‌های اجتماعی و تاریخ فرهنگی کشور دارد.
سوزان بن و ریچارد جونز تحقیقی با عنوان «نقش سرمایه‌ی نمادین در اختلاف‌های سهامداران» در سال 2009 انجام و تاریخچه‌ی 30 ساله‌ی مجادله و رابطه با ذی‌نفعان دفع زباله‌ی مواد شیمیایی در کارخانه‌های بزرگ را مورد بررسی قرار دادند. محققان به بررسی این موضوع پرداختند که چرا هرچه مسئولان و مردم، این صنعت را وادار به دفع سال زباله‌های صنعتی و شیمیایی می‌کنند، باز تلاش جدی برای دفع زباله‌های صنعتی و شیمیایی نمی‌شود؟ نتیجه به دست آمده آن است که ذی‌نفعان و صاحبان صنایع در پی اصلاح وجه ظاهری و نمادین و حفظ نمادین اصلاح هستند. گام جدی برای اصلاح جدی و عملی برنمی‌دارند و بیشتر، افکار عمومی را از موضوع منحرف می‌کنند تا به کار خود ادامه دهند.
چاد نیلیپ تحقیقی با عنوان «نزدیکان تعامل و سرمایه‌ی نمادین: به سوی یک نظریه‌ی سیاسی خرد اقتصادی» در سال 2009 نگاشته است. محقق در این تحقیق، اشاره می‌کند که خواهران و برادران فرد، بزرگ‌ترین نقش را در اجتماعی کردن دارند. ولی خواهران و برادران بزرگ‌تر ممکن است، برای حفظ سلسله‌مراتب قدرت در خانواده و تسلط خود بر دیگران، موجب تسلط خود بر دیگر خواهران و برادران شوند. محقق با این مثال، متن را به سمت کلان جامعه و در وسعت بزرگ‌تر می‌کشاند و به سرمایه‌ی نمادین و قدرت سیاسی اشاره می‌کند که ممکن است در اثر تفاوت زبان، فرهنگ و اجتماع به وجود آید و به تحلیل‌گران پیشنهاد می‌دهد که ارتباط میان ساختارهای اجتماعی را حفظ کنند و ساختار تعامل چهره به چهره را در جامعه اشاعه دهند.

روش شناسی

جدول 2. چارچوب کلی روش تحقیق

جهت گیری	کاربردی
فلسفه	اثبات‌گرایی
رویکرد	قیاسی
هدف	کاربردی
راهبرد	همبستگی-تحلیلی
روش	کمّی
صبغه	کتابخانه‌ای-میدانی
روش جمع‌آوری داده‌ها	پرسش‌نامه-اسناد و مدارک

جامعه‌ی مورد بررسی، شهروندان مناطق 15 گانه‌ی شهر اصفهان است که جمعیتی بالغ بر یک میلیون و 908 هزار و 968 نفر دارد. نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای و تعداد نمونه با استفاده از جدول کرجسی مورگان و فرمول کوکران برابر با 384 نفر بوده و تعداد نمونه برابر با 400 نفر با ضریب خطای آزمون 0/05 و نرم افزارهای Spss 21 و lisrel 9.1 در نظر گرفته شده و جامعه‌ی مورد بررسی نیز ازاین‌رو شهر اصفهان انتخاب شده است که این شهر از کلان شهرهای کشور ایران محسوب می‌شود و مردم و خانواده‌هایی با نمادهای مختلف وجود دارند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات از طریق پرسش‌نامه‌ی محقق ساخته است. برای پرسش‌نامه‌ی سرمایه‌ی نمادین با توجه به ابعاد مدل سرمایه‌ی نمادین (اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی) و برای هر بُعد پنج سؤال و برای پرسش‌نامه‌ی سبک زندگی اسلامی از منظر سیره‌ی رضوی با توجه به ابعاد مدل جانی‌پور و سروری‌مجد در سال 1393 برای شش بُعد سبک زندگی اسلامی، هر بُعد پنج سؤال مطرح شده است. روایی صوری پرسش‌نامه توسط نخبگان (دو استادیار جامعه‌شناسی و دو استادیار مدیریت) مورد تأیید قرار گرفته و روایی محتوایی سنجه با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مورد بررسی قرار گرفته است که تمام عامل‌ها مورد تأیید قرار گرفته‌اند. برای بررسی پایایی پرسش‌نامه ابتدا 30 پرسش‌نامه به صورت تصادفی پخش شد که آلفای اولیه‌ی مناسبی داشتند. با توجه به پایایی بالا و قابل قبول پرسش‌نامه، به توزیع پرسش‌نامه‌های باقی‌مانده در مراحل بعدی پرداخته شد که میزان آن در جدول شماره (4) قید شده است.

جدول 3. مقادیر آلفای کرونباخ برای متغیرها و کل پرسش‌نامه

آلفای کرونباخ	سرمایه‌ی نمادین	سبک زندگی اسلامی از منظر سیره‌ی رضوی	کل پرسش‌نامه
میزان	0/811	0/843	0/866

آلفای کرونباخ، میزان پایایی پرسش‌نامه را نشان می‌دهد و چنانچه میزان آن بیش از 0/7 باشد، از میزان قابل‌ قبول و خوبی برخوردار است و همان‌طور که جدول بالا نشان می‌دهد این میزان برای تمامی متغیرهای مورد بررسی (سرمایه‌ی نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی و سبک زندگی اسلامی از منظر سیره‌ی رضوی) که دارای یک پرسش‌نامه هستند از میزان بالا و قابل قبولی برخوردار است.

مدل مفهومی

*** توضیح تصویر: شکل3. مدل مفهومی

تجزیه و تحلیل داده‌ها

مدل‌سازی به پژوهشگر کمک می‌کند الگویی نظری را که از اجزای مختلف و متنوعی تشکیل یافته، به طور کلی و جزئی مورد آزمون و وارسی قرار دهد، اینکه آیا داده‌های گردآوری شده از یک نمونه، کلیت الگوی نظری تدوین شده را مورد حمایت قرار می‌دهد یا خیر و در هر صورت کدام یک از اجزای الگوی نظری مدون با توجه به داده‌های گردآوری شده مورد تأیید قرار می‌گیرند.
هر مدل اندازه‌گیری متشکل از سه نوع متغیر است و شامل متغیرهای پنهان (17)، مشاهده شده (18) و خطا (نوعی متغیر پنهان) می‌شوند.
متغیر پنهان، متغیری است که به طور مستقیم مورد اندازه‌گیری قرار نمی‌گیرد بلکه با استفاده از دو یا تعداد بیشتری از متغیرهای مشاهده شده در نقش معرف سنجیده می‌شود. می‌توان گفت به ازای هر متغیر پنهان، دارای یک مدل عاملی تأییدی در نقش مدل اندازه‌گیری آن هستیم.
متغیر مشاهده شده، متغیری است که در مدل اندازه‌گیری در نقش معرف قرار می‌گیرد. هر متغیر مشاهده شده‌ای در مدل اندازه‌گیری دارای خطای اندازه‌گیری است. در مجموع می‌توان گفت هرچه واریانس مشترک بین یک متغیر پنهان با یک متغیر مشاهده شده بیشتر باشد، از خطای اندازه‌گیری آن کاسته می‌شود.
در این نوشتار، متغیرهای مکنون با شکل هندسی بیضی و متغیرهای مشاهده‌شده به صورت مستطیلی نمایش داده می‌شوند. روابط میان متغیرهای مشهود و مکنون را بار عاملی گویند که همگی بیشتر از نیم و نشان‌دهنده‌ی خوبی برازش هستند.
همین‌طور فلش(ها) بین متغیرهای بیضی شکل در حالت تخمین استاندارد، میزان رابطه‌ی مورد بررسی بین متغیرهای مدنظر را نشان می‌دهند و در حالت ضرایب معناداری، معنادار بودن یا نبودن رابطه بررسی می‌شود.
*** توضیح تصویر: شکل4. مدل سؤال اصلی در حالت تخمین استاندارد

*** توضیح تصویر: شکل5. مدل سؤال اصلی در حالت ضرایب معناداری

*** توضیح تصویر: شکل6. مدل سؤال‌های فرعی در حالت تخمین استاندارد

*** توضیح تصویر: شکل7. مدل سؤال‌های فرعی در حالت ضرایب معناداری

یافته‌ها و توصیف و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل‌یابی معادله‌های ساختاری

جدول شماره‌ی (5)، شاخصی‌های برازش مدلی از قبیل کای‌دو، RMSEA، GFI و... را نشان می‌دهد. اگر مقدار x2 کم، نسبت x2 به درجه‌ی آزادی (df) کوچک‌تر از 3، RMSEA کوچک‌تر از 0/08 و GFI و AGFl بزرگ‌تر از 90 درصد باشد، می‌توان نتیجه گرفت که مدل اجراشده، برازش مناسبی دارد. ضریب استاندارد رابطه‌ی موجود نیز در صورتی که ارزش t، از 1/96 بزرگ‌تر یا از 1/96- کوچک‌تر باشد، در سطح اطمینان 99 درصد معنی‌دار خواهد بود.
جدول 4. مدل معادله‌های ساختاری سؤال‌های اصلی و فرعی
<tr readability="

عبارات مرتبط با این موضوع
رابطه‌ی سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانیاسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره‌ی رضوی رابطه‌ی سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانیاسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره‌ی رضوی

مدل معادله‌های ساختاری فرضیه‌ها

رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلام

[ad_1]

بررسی رابطه‌ی بین زوجین در منابع اسلامی
در مکاتب متفاوت حقوقی، بررسی رابطه‌ی حقوق و اخلاق و دادوستدهای میان آن دو، مطلبی اساسی و پُردامنه اسـت و توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران را به خود معطوف داشته اسـت. در علم حقوق، هنگام سؤال از پیوست و ملازمه‌ی حقوق و اخلاق با یکدیگر، سه رویکرد متفاوت مطرح مشاهده می‌شود. برخی، حقوق و اخلاق را دو مقوله‌ی متباین از یکدیگر می‌دانند، برای هر یک قلمرو خاصی قائل‌اند و هیچ رابطه‌ی منطقی بین آن‌ها متصور نیستند.
این دسته از حقوق‌دانان سخت تلاش کرده‌اند که علم حقوق را از سایر علوم، به ویژه علم اخلاق، پالایش کنند. در دو رویکرد دیگر، بر پیوند وثیق بین قواعد حقوقی و اخلاقی تأکید شده اسـت؛ با این تفاوت که در نظر گروهی، حقوق و اخلاق با یکدیگر اتحاد دارد و حقوق، جزئی از اخلاق تلقی می‌شود که هویتی مستقل ندارد. اما در نظر گروه دیگری از این حقوق‌دانان، هر یک از حقوق و اخلاق، دارای هویتی مستقل هستند، ولی با یکدیگر در تعامل‌اند و بر هم اثر می‌گذارند.
این دیدگاه، هر نظام حقوقی را نیازمند یک نظام اخلاقی می‌داند که همگام با آن حرکت می‌کند. حقوق و اخلاق در اسلام، علی‌رغم آنکه دو نظام مستقل هستند، ارتباط عمیقی با هم دارند. به طوری که در دیدگاه اسلام، در بسیاری از موارد، استیفای حق تنها با مراعات شروطی اخلاقی جایز شمرده می‌شود و در حقیقت، بر ملاحظات اخلاقی متوقف اسـت.
در حوزه‌ی حقوق و تکالیف خانوادگی، به دلیل اهمیت و جایگاه خاص خانواده در دیدگاه اسلام، برای استیفا و انجام هر نوع حق و تکلیفی، دستورات اخلاقی وارد شده اسـت. این رویکرد، نقطه‌ی قوت و امتیاز تعریف خانواده در دیدگاه اسلام نسبت به رویکردهای دیگر اسـت. در واقع خانواده در این دیدگاه با هدف محبت‌ورزی و رسیدن به آرامش تشکیل می‌شود و راه تحقق این هدف، به طور قطع، در حکومت، اخلاق‌مداری در گستره‌ی روابط خانوادگی اسـت.
«اخلاق» را می‌توان در رویکردهای متفاوتی تعریف و تحدید نمود. بر این اساس، در آرای گوناگون، میزان شمول «اخلاق‌مداری» در عرصه‌های مختلف حیات بشر، اعم از اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و فردی، متفاوت اسـت. در رویکرد اسلامی، «اخلاق‌مداری» از مفاهیم بنیادین و ضروریِ زندگی انسان به شمار می‌رود و تمامی تعاملات اجتماعی و حالات فردیِ وی را شامل می‌شود.
به طور کلی، می‌توان اذعان داشت یکی از ارکان و اهداف مهم دین، اخلاق اسـت. مقصود از تمام معارف دینی و انجام مناسک و شعائر، ایجاد تحول اخلاقی در انسان اسـت. هنگامی که به آموزه‌های دین مبین اسلام نظر می‌افکنیم، درمی‌یابیم که تأکیدات قرآن کریم، انبیای الهی و ائمه‌ی اطهار (علیه السلام) بر غایات و ثمرات اخلاقی؛ بیانگر ارزش بی‌همتای عنصر اخلاق در میان دیگر عناصر دینی اسـت. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در تأکید بر اهمیت عنصر اخلاق در تمامی دستورات دین اسلام فرمود: «اِنّی بُعِثْتُ ِلاُتَمِمَ مَکارِمَ الاَخْلاق،[1]همانا من برای کامل کردن کرامت‌های اخلاقی مبعوث شده‌ام.»
همچنین منظور از «تکالیف زوجین در خانواده» مجموعه‌ای از اوامر و فرامین الهی اسـت که بر عهده‌ی زن و مرد در درون نهاد خانواده و در تعامل با یکدیگر و فرزندان گذاشته شده اسـت. این تکالیف در دیدگاه اسلام با طبیعت و تکوین جسمانی زن و مرد پیوند دارد. این اصل را می‌توان از وجود کارکردهای اجتماعی و خانوادگی متفاوت زن و مرد در آموزه‌های اسلامی دریافت نمود. در واقع «جنسیت»، به عنوان یکی از مهم‌ترین ممیّزات طبیعی انسان‌ها، در زمره‌ی ارکان تعیین‌کننده‌ی حقوق و تکالیف زوجین به شمار می‌رود و اساساً دلیل طبیعی و بنیادین تشکیل نهادی به نام خانواده را می‌توان تمایز جنسی انسان‌ها دانست. این تمایز سبب می‌شود، با تقسیم کاری مبتنی بر جنسیت میان زوجین، اولاً وحدت را در خانواده محقق نمود، ثانیاً از هر یک از اعضای خانواده متناسب با مهارت و طبیعت وی انتظار انجام تکلیف داشت و این گونه تکلیف ملایطاق را از عهده‌ی افراد برداشت و ثالثاً با استفاده‌ی درست و بهینه از قدرت و اندیشه از زن و مرد، اهداف خانواده را جامه‌ی عمل پوشانید.
این حقیقت که «در یک مجموعه‌ی هماهنگ، هیچ‌گاه همه‌ی اعضا نمی‌توانند مسئولیتی همانند و مشابه یکدیگر داشته باشند» مورد تأیید هر انسان اندیشمندی اسـت. بنابراین دین اسلام، بر مبنای همین اصل ساده و در عین حال اساسی و بنیادین، روابط زن و مرد را در خانواده تنظیم نموده اسـت و در کنار آن از هر یک از آن دو، در جهت زیبایی و تداوم روابط زناشویی، خواستار التزام به اصول اخلاقی در حین انجام تکالیف شده اسـت. در تعالیم اسلامی، در تمامی مراحل تشکیل خانواده، از مرحله‌ی انتخاب همسر تا انجام مراسم خواستگاری و پس از آن در طول زندگی مشترک زوجین و حتی اقدام به انحلال خانواده، توصیه‌های اخلاقی متعددی وجود دارد.
از بنیادی‌ترین و مهم‌ترین اصول اخلاقی دین اسلام در خانواده و اجتماع، که در آیه‌ی 19 سوره‌ی مبارکه‌ی نساء بیان شده، اصل «معاشرت به معروف» اسـت. این اصل، که بر رفتار حقوقی و اخلاقی شوهر در خانواده حکومت دارد، یک انقلاب معرفتی پیرامون جایگاه زن در اجتماعِ صدر اسلام به شمار می‌رود.
آیه‌ی مذکور از دو جهت به حمایت جدی از گروه زنان در جامعه و خانواده اقدام نموده اسـت. از یک سو، جنبه‌ی سلبی دارد و برای زدودن دو سنت جاهلی عرب در مورد زن مطرح شده اسـت و از سوی دیگر، با لحنی آمرانه و ایجابی، توصیه‌ی اخلاقی «حسن معاشرت» را بیان کرده و در صدد نهادینه کردن رفتار مناسب و انسانی با زن در خانواده و جامعه اسـت. در این آیه، خداوند به مردان، که دارای حق طلاق هستند، توصیه می‌کند تا حد امکان، معاشرت به معروف و رفتار شایسته را ترک نکنید و نیز در شرایط ناخوشایند، فوراً تصمیم به جدایی یا بدرفتاری نگیرید و تا آنجا که قدرت دارید، مدارا کنید.
همچنین توصیه‌های دیگری مبنی بر اخلاق‌مداری در خانواده در روایات بسیاری از معصومین (علیهم السلام) به صور مختلف به زنان و مردان صورت گرفته اسـت. برای مثال، سفارشات فراوانی مبنی بر اکرام و بزرگداشت همسر،[2] بسیار مهربانی کردن و سازش و الفت با همسر،[3] عذرپذیری و عذرخواهی در هنگام بروز خطاها و چشم‌پوشی در برابر خطاهای همسر،[4] عدم آزار زبانی یکدیگر در خانواده،[5] نهی از نگاه غضب‌آلود به همسر[6] و... به هر یک از زن و مرد مطرح شده اسـت و حتی در مرحله‌ای بالاتر از توصیه به مهربانی کردن و خوش‌خلقی زوجین با یکدیگر، دین اسلام هر یک از زن و مرد را به صبر در برابر بدخلقیِ دیگری دعوت می‌نماید و برای صابرینِ در برابر همسر بداخلاق، اجر و پاداش بسیار زیادی را وعده می‌دهد.[7]
علاوه بر توصیه به این اصول کلی اخلاقی، مصادیقی از اخلاق‌مداری در خانواده به طور خاص در رابطه با انجام برخی تکالیف و مناسبات زوجین مانند نفقه، مهریه، اجرت شیردهی، روابط جنسی و انحلال ازدواج در منابع اسلامی وارد شده اسـت.
در قرآن کریم، ریاست خانواده به مرد واگذار شده اسـت. این واگذاری در آیه‌ی 34 سوره‌ی نساء با تکلیف پرداخت نفقه یا «تأمین نیازهای متعارف خانواده» توسط مرد و توانایی بیشتر او در این حوزه پیوند داده شده اسـت. انجام این تکلیف در روایات اسلامی با التزام به اخلاقیاتی همراه شده اسـت، مانند آنکه نفقه باید با شأن زن و نیازهای وی متناسب باشد؛[8] به این معنا که زن در منزل شوهر احساس محرومیت و سرخوردگی نداشته باشد و با سرزندگی، نشاط و آرامش خاطر به مدیریت داخلی منزل اقدام کند. همچنین در آیاتی از قرآن کریم، به مردان تصریح می‌شود که با رعایت «اصل معروف» یعنی به شایستگی و نیکویی به تأمین خوراک و پوشاک زنان اقدام کنند (مانند آیه‌ی 233 سوره‌ی مبارکه‌ی بقره). در واقع، رعایت این اصل کنایه از پرداخت نفقه همراه با رعایت خوش‌اخلاقی، خوش‌زبانی، گشاده‌دستی و بدون منت از سوی مرد اسـت.
اما موضوع نفقه به همین جا ختم نمی‌شود؛ اسلام در حوزه‌ی دریافت نفقه توسط زن نیز توصیه به رعایت اخلاق می‌کند. در روایات اسلامی، سپاس‌گزاری از همسر در هنگام وفور نعمت و رضایت‌مندی و سازش با همسر در هنگام تنگ‌دستیِ وی از ارزش‌های مورد تأکید برای زنان در خانواده به شمار می‌روند. امام صادق (علیه السلام) در این باره می‌فرماید: «از بهترین زنان شما کسی اسـت که هنگامی که نعمتی به او می‌رسد شکرگزار باشد و هنگامی که نعمتی از او سلب می‌شود، راضی باشد.» در روایات متعدد دیگری نیز زنان از نهادن مسئولیت‌های خارج از توان بر دوش مرد و نیز شکایت از همسر در غیاب او نهی شده[9] و به این شیوه دعوت به رعایت حسن اخلاق شده‌اند.
بنابراین می‌توان اذعان داشت در حالی که مرد در پرداخت نفقه‌ی همسر خویش دعوت به تلاش هرچه بیشتر و رسیدگی شایسته به امور خانواده شده، زن نیز به صبر و سازش با وی در هنگام تنگ‌دستی و شرایط سخت زندگی زناشویی و التزام به میانه‌روی و قناعت توصیه شده اسـت و این گونه، بر همکاری و وحدت هرچه بیشتر زوجین تأکید شده اسـت.
یکی از مهم‌ترین مصادیق اخلاق در خانواده، که رعایت آن به زنان توصیه شده اسـت و با موقعیت اشتغال و تحصیل زنان در عصر حاضر نیز کاملاً همخوانی دارد، توصیه به زنانی اسـت که در اقتصاد خانواده ایفای نقش می‌نمایند. در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، زن از منت گذاشتن بر همسر در امور مالی نهی شده اسـت. ایشان می‌فرمایند: «اگر زنى همه‌ی زر و سیم زمین را به خانه‌ی شوهر برد و روزى بر او منت نهد... اعمال خیرش نابود شود، مگر آنکه توبه کند و از شوهر عذر بخواهد» و نیز در این باره فرموده‌اند: «زنى که از روى منت گذاشتن به شوهرش بگوید: تو از مال من مى‏خورى، اگر همه‌ی مالش را در راه خدا صدقه دهد، از او پذیرفته نگردد تا وقتى که شوهرش از او راضى گردد.»[10]
در این فرمایشات، زن به اجتناب از منت گذاشتن بر همسر، که نوعی آزار زبانی به شمار می‌رود، ملزم شده اسـت. زن در رابطه با تأمین اقتصادی خانواده و حتی کمک به شوهر در این باره وظیفه‌ای بر دوش ندارد؛ اما اگر زنی به دلیل شرایط زندگی مشترکش یا با تمایل خود به این عرصه وارد شد، بنا بر توصیه‌ی اسلام، می‌بایست از تخریب شخصیت مرد و شکست عزت نفس وی به طور جدی اجتناب کند. در حقیقت، ارزشمندی کمک مالی زن به خانواده صرفاً در گرو رعایت چنین ملاحظات اخلاقی اسـت.
علاوه بر پرداخت نفقه، که از مهم‌ترین تکالیف مرد در خانواده به شمار می‌رود، وظیفه‌ی پرداخت‌های مالی دیگری چون مهریه، اجرت شیردهی و اجرت‌المثل کارهای منزل نیز بر عهده‌ی مرد قرار داده شده اسـت. در واقع، مهم‌ترین تکالیف مرد در خانواده از دیدگاه اسلام را می‌توان حمایت‌های مالی وی از زوجه دانست. تجویز چنین تکالیفی ارتباط مستقیمی با تکالیف زن دارد؛ بدین معنا که در رویکرد اسلامی به خانواده، حمایت‌های مالی از زن در راستای تکالیفی اسـت که طبیعت وی بر دوش او قرار داده اسـت. تکالیفی چون بارداری، زایش، شیردهی، تربیت نسل و ایجاد سکون و آرامش در فضای خانواده که امکان فعالیت‌های اقتصادی را برای زن به طور مؤثری کاهش می‌دهند. تکالیف زن در خانواده عمدتاً در دو مفهوم «همسری» و «مادری»، که مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و وظایف را شامل می‌شوند، ظهور و بروز می‌یابند و به واقع، بقا و سلامت خانواده را در گرو خویش دارند.
پرداخت پسندیده‌ی مهریه توسط زوج نیز مورد تأکید کلام وحی اسـت. این ملازمات اخلاقی را می‌توان با تأمل در مفهوم واژگان قرآنیِ معادل مهریه، که «نِحله» و «صَدُقات» هستند، دریافت نمود. آیه‌ی 4 سوره‌ی مبارکه‌ی نساء می‌فرماید: «وَ آتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَه‌ی و مهریه‌ی زنان را به عنوان هدیه‌ای از روی طیب خاطر به ایشان بدهید.» این دو واژه معانی «پرداخت داوطلبانه»، «بخشش بلاعوض و با طیب خاطر» و «صداقت در پرداخت» را در بر دارند[11] که همگی، بر خلاف آنچه هم‌اکنون در جوامع اسلام به ویژه جامعه‌ی ایرانی جریان دارد، مبیّن نوعی دعوت به اخلاق‌مداری در پرداخت مهریه هستند. دعوت مردان به پرداخت مهریه با رضایت خاطر البته منوط به نگرش و خواسته‌های دختران در این باره اسـت. هنگامی که مردی در قبول میزان سنگین و غیر متعارف مهریه تحت فشار قرار گیرد، انتظار رعایت اخلاق در پرداخت آن امری نامعقول اسـت. در دیدگاه اسلام، که اصل مهریه را قرار داده اسـت، این بحث روان‌شناختی کاملاً لحاظ شده اسـت؛ چرا که به زنان دعوت می‌کند برای ارزشمندی و عزت نفس بیشتر، میزان کافی و معقولی برای مهریه پیشنهاد دهند و حتی در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اسـت که «هر زنى که مهریه‌اش را به شوهرش ببخشد، به هر مثقالى از طلا که بخشیده ثواب آزاد کردن یک بنده اسـت در راه خدا» و ایشان همچنین، این گروه از زنان را در زمره‌ی کسانی دانسته‌اند که عذاب قبر از آنان برداشته می‌شود.[12] البته در نظر گرفتن اقتضائات زمانی و مکانی در برداشت از احکام از ویژگی‌های فقه پویای شیعه اسـت و باید مفاسد و مصالح هر توصیه را در نظر گرفت.
اگر مفاسد بخشش مهریه از نظر تأثیری که بر زندگی و آینده‌ی خانم دارد بیش از منافع آن باشد، توصیه به بخشش نمی‌شود. در حقیقت، این روایات و امثال آن در راستای خروج تأسیس حقوقی مهریه، که به عنوان حمایتی جدی از زن قرار داده شده اسـت، از حالتی معامله‌گرانه و غیراخلاقی اسـت. همچنین، آیه‌ی 6 سوره‌ی مبارکه‌ی طلاق به بحث شیردهی طفل و دعوت به رعایت اصل مشورت و تأکید بر اخلاق‌مداری اشاره دارد و این گونه اقدام به تسهیل روابط زوجین در این باره نموده اسـت.
دعوت به رعایت الزامات اخلاقی در دیدگاه اسلام منحصر به روابط مالی زوجین در خانواده نیست، بلکه تمامی روابط اساسی در خانواده را مورد نظر دارد. یکی از کارکردهای خانواده ارضای مشروع نیاز جنسی زوجین اسـت و در تمتع جنسی، که حق مشترک زن و شوهر اسـت، هر دو در برابر دیگری مسئولیت دارند.
در دیدگاه اسلام، به دلیل آنکه رابطه‌ی جنسی زن و شوهر بر میزان استحکام نهاد خانواده و گسترش عفت جنسی در جامعه تأثیری انکارناپذیر دارد، علاوه بر تأکید بر حق جنسی زوجین، آموزه‌هایی با محوریت اصول اخلاقی وارد شده اسـت تا تمامی ظرفیت‌های این موضوع چه از حیث مادی و جسمی و چه از حیث روحی و عاطفی بارور گردد؛ چرا که تنها با رعایت این اصول اسـت که رابطه‌ی جنسی زوجین می‌تواند نقش بی‌بدیل خویش در استحکام بنیاد خانواده را به تمام معنا تحقق بخشد. چنین رابطه‌ای تأثیرات شگرفی در طهارت جسم و روح افراد جامعه خواهد داشت و می‌تواند در کنار التزام به ارزش‌هایی همچون حفظ حجاب و حدود شرعی روابط زن و مرد در اجتماع، به سلامت جنسی و اخلاقی جامعه بینجامد.
توجه دین مبین اسلام به مسئله‌ی روابط جنسی زوجین تا بدانجاست که در امر ازدواج، که ابهام و نقص در امور مالی همچون عدم تعیین مهریه یا ناتوانی مالی مرد در اداره‌ی امور زندگی از موجبات فسخ نکاح قلمداد نمی‌شود، ناتوانی هر یک از زوجین در برقراری رابطه‌ی جنسی، در برخی موارد می‌تواند حق فسخ نکاح را برای طرف مقابل به دنبال داشته باشد.[13] بر این اساس، قانون‌گذار کشور ما با تبعیت از احکام شرعی، در ضمن مواد 1122 تا 1132 قانون مدنی، ابعاد حقوقی این موضوع را به تفصیل بیان نموده اسـت.
مصادیق اخلاق‌مداری در رابطه‌ی جنسی زوجین، با توجه به نیازهای متفاوت زن و مرد در این حوزه، در روایات اسلامی بیان گردیده اسـت و نیز در این بیانات، به وضوح بر تأثیر کیفیت این رابطه بر حفظ عفت و دوری از فساد جنسی تأکید شده اسـت.[14]
نقطه‌ی اوج تعالیم اسلام در موضوع حکومت اخلاق‌مداری بر روابط خانوادگی را می‌توان در توصیه‌های مکرر قرآن کریم در بحث انحلال خانواده دانست، جایی که زن و شوهر اغلب به حد انزجار و نفرت از یکدیگر رسیده‌اند و مسیر جدایی از یکدیگر را دنبال می‌کنند نیز به توصیه‌ی دین اسلام باید احترام به شخصیت و اعاده‌ی حقوق حقه‌ی یکدیگر را مورد نظر قرار دهند و با رعایت اصل معروف جدا شوند. قرآن کریم، در بحث طلاق؛ دو توصیه‌ی بنیادین ارائه داده اسـت (آیات 229 و 231 سوره‌ی مبارکه‌ی بقره)؛ می‌فرماید یا «زندگی با شایستگی و همراه با ادای حقوق» یا «طلاق با احسان و نیکی». پس بحثی با عنوان «سوختن و ساختن» مورد تأیید دین اخلاق‌محور اسلام نیست. هرچند همان گونه که گفته شد، برای هر یک از زن و مردی که صبر بر مصائب را (به اختیار و آگاهی) پیشه‌ی خود سازند، اجر و پاداش بسیار زیادی وعده داده شده اسـت. علاوه بر آن، در دیدگاه اسلام، شخصیت انسان‌ها دارای حرمت ذاتی اسـت و این احترام نباید حتی در زمان بروز اختلافات و جدایی نیز شکسته شود.
نتیجه آنکه دین اسلام در راستای هدف والایی که برای تشکیل خانواده نهاده اسـت، هر یک از زوجین را به فراخور تکالیفی که در قبال یکدیگر بر عهده دارند، دعوت به رعایت ادب، اخلاق و مهرورزی نموده اسـت و این توصیه‌ها از آیات قرآن کریم و روایات ائمه‌ی اطهار قابل دریافت اسـت.

پی نوشت ها :

[1]. مجلسی،‏ بحار الأنوار، ج 67، ص 372.
[2]. همان، ص 354 و ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه‏، ج 5، ص 621.
[3]. ابن أبی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیه، ج 1، ص 183 و ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ترجمه‌ی غفاری و بلاغی، ج 5، ص 19.
[4]. ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه ، ج 3، ص 391.
[5]. همان، ج 4، ص 14.
[6]. نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 14، ص 240.
[7]. همان، ص 245 و طبرسی‏، مکارم الأخلاق، ص 213.
[8]. نجفی، جواهرالکلام، ج 31، ص 330 و خوئی، منهاج الصالحین، ج 2، ص 279.
[9]. نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 14، ص 161 و ص 162 و 242.
[10]. طبرسی، مکارم الأخلاق، ترجمه‌ی میرباقرى، ج 1، ص 385 و 202.
[11]. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 478.
[12]. الحرّالعاملی، وسائل الشیعه، ج 21، ص 284 و 391.
[13]. ر.ک: نجفی، جواهرالکلام، ج 30، ص 318 تا 320.
[14]. ر.ک: ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 389 و کلینی، الکافی، ج 5، ص 508 و 324 و 326 و الحرّالعاملی، وسائل الشیعه، ج20، ص 164.

. منبع: سایت برهان

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلامنگاه اسلام به مقوله‌ی روابط همسری در خانواده با ظرایف زیادی همراه است که حامل تکالیف خبرگزاری تسنیم رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلامرابطهیبررسی رابطه‌ی بین زوجین در منابع اسلامی؛ رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلامجزییات رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلام بررسی رابطه‌ی بین زوجین در منابع اسلامی در مکاتب متفاوت حقوقی، بررسی رابطه‌ی حقوق و پایگاه تحلیلی تبیینی برهان رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در حوزه‌ی حقوق و تکالیف خانوادگی، به دلیل اهمیت و جایگاه خاص خانواده در دیدگاه اسلام همسرداری و اخلاق‌مداری در اسلامهمسرداری و اخلاق‌مداری در اسلام در دو مفهوم همسری و اخلاق‌مداری در رابطه‌ی آیین زندگی و خانواده در اسلام معاونت تربیت و آیین زندگی و خانواده در اسلام می دهند و در همسری و اخلاق‌مداری در همسرداری و اخلاق‌مداری در اسلام و اخلاق‌مداری در اسلام در دو مفهوم همسری و اخلاق‌مداری در رابطه‌ی روشنا پردیس اقتصادرابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلام رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلاممشاوره خانواده روابط همسران و اخلاق محوری در اسلام اسلام در خانواده و در دو مفهوم همسری و اخلاق‌مداری در رابطه‌ی احادیث امامان و پیامبر اسلام ص در مورد روابط جنسی …احادیث امامان و پیامبر اسلام ص در مورد بلغزد ،چشم فرو بند و در اولین فرصت با

چگونه یک رابطه‌ی مادری دختری سالم داشته باشیم؟

[ad_1]

مادر کسی اســت که ما را به دنیا آورده و ما زندگی خود را مدیون او هستیم. اما در طول سالهای بزرگ شدن‌مان رابطه‌ی ما با مادرمان پستی بلندی‌های بسیاری را طی می‌کند. وجود یک رابطه‌ی محکم، دوست داشتنی و سفت و سخت بین مادر و دختر یعنی اینکه آنها چگونه با مثبت‌ها و منفی‌ها در وضعیت‌های مختلف مواجه می‌شوند.
دختران هدیه‌های بسیار با ‌ارزشی هستند که مادران دریافت کرده‌اند. آنها یادآور روزهای کودکی و سالهای بزرگ شدن مادرانشان هستند. من حدس می‌زنم که هیچ رابطه‌ا‌ی اصلی‌تر از رابطه‌ی مادر و دختری وجود ندارد. مادر نسخه‌ی عینی خود را در دخترش می‌بیند و دختر نیز دوست دارد وقتی بزرگ شد مثل او شود. وقتی که چنین رابطه‌ای الهی اســت چگونه می‌توان آن را فوق العاده کرد؟ همان طور که دلایل مختلفی وجود دارند که این رابطه را تقویت می‌کنند دلایل زیادی نیز وجود دارند که این رابطه را تضعیف می‌کنند. دختران احساس می‌کنند که مادرانشان از همان مراحل اولیه آنها را کنترل می‌کنند، انتقادی و سخت گیر هستند. از طرف دیگر مادران نیز احساس می‌کنند دخترانشان به حرفهای آنها گوش نمی‌دهند، وسایل خود را جمع نمی‌کنند و هیچ وقتی را به آنها اختصاص نمی‌دهند. این توقعات پیوسته‌ای که هر دو طرف از یکدیگر دارند باعث می‌شود که آنها در روابطشان خسته شوند. اما چرا دختران فراموش می‌کنند که مادرانشان همان کسانی هستند که وقتی کوچکترین بریدگی در انگشت آنها ایجاد می‌شود یا می‌خواهند در مورد لباس تازه‌ای که خریده‌اند نظر بپرسند باعجله به سراغ آنها می‌روند. همانند هر رابطه‌ی دیگری این رابطه نیز نیاز دارد که تقویت شود. این مقاله به شما کمک می‌کند تا یک رابطه‌ی مادر و دختری بهتر ایجاد کنید.

بینش‌هایی برای ایجاد یک رابطه‌ی مادر و دختری سالم:

بیشتر ما فکر می‌کنیم که فقط وقتی که بزرگ شویم به ایجاد یک رابطه‌ی سالم با مادرمان نیاز داریم. اما رابطه‌ی عاطفی با مادرمان از همان هنگام تولدمان شروع می‌شود. سفر یک مادر از دوران یک دختر جوان بودن تا مادر شدن به خاطر به دنیا آوردن فرزند شگفت انگیز اســت. می‌خواهیم که کمی در دوران مادرانه‌ی مادرمان سیاحت کنیم.

وقتی که به دنیا می‌آییم:

این زمانی اســت که او سفر خود را به عنوان یک مادر آغاز می‌کند. تعداد کمی از زنان از باردار شدن می‌ترسند اما وقتی که فرشته‌ی کوچک خود را در آغوش خود می‌گیرند همه‌ی این ترس‌ها ناپدید می‌شوند. تحقیق نشان می‌دهد که وقتی زنان به کودکان خود شیر می‌دهند، یک ماده‌ی شیمیایی به نام اکسی توسین آزاد می‌شود که باعث برانگیختن عواطف و احساسات مربوط به دوست داشتن می‌شود. بنابراین این علاقه از همان وقتی که به دنیا می‌آییم شروع می‌شود. از لحاظ پزشکی بهتر اســت که حداقل 6 ماه به بچه شیر داد شود. حالا تصور کنید که در این 6 ماه چه مقدار ماده‌ی شیمیایی آزاد می‌شود و چه قدر این ارتباط عاطفی بین ما و مادرمان که فقط مختص ما دو نفر اســت افزایش می‌یابد.
مراقبت از دختر کوچکتان این رابطه را قوی‌تر می‌کند. قطعاً بخشی از رژیم روزانه کودک بودن، باعث می‌شود که شما دو نفر به هم نزدیکتر شوید. سعی کنید یک برنامه روزانه برای خودتان داشته باشید و از وقتی که به دنیا آمد آن را شروع کنید. از لحظه‌ای که دخترتان از خواب بیدار شد با او باشید. کودکان و نوباوه‌ها با کسی که بیشتر از دیگران با او باشد احساس و ارتباط خود را افزایش می‌دهند. به او غذا بدهید، او را حمام کنید، با او بازی کنید و با تعریف برخی قصه‌ها به او کمک کنید که به خواب برود. این برنامه شما را هیجان زده می‌کند و یک رابطه‌ی سالم بین شما و دخترتان را پی ریزی می‌کند.
مادرم به من می‌گفت که وقتی که من به دنیا آمدم مانند عروسک او بودم و او از من همانند عروسک دلخواهش مراقبت می‌کرد. من فکر می‌کنم این یک نوع حس دوست داشتن اســت که برای ایجاد یک رابطه مادری دختری سالم مورد نیاز اســت.

وقتی که به مدرسه می‌رویم:

دوران مدرسه زمانی اســت که ما ناگهان در معرض دنیای بیرون قرار می‌گیریم. ما با افراد جدید در مدرسه ملاقات می‌کنیم، دوست پیدا می‌کنیم، با معلمان خود تعامل داریم و شروع به فکر کردن می‌کنیم. ما در مدرسه چیزهای جدید یاد می‌گیریم و از ما انتظار این را دارند که تکالیفی انجام دهیم. این توقعات قبلاً از رفتن به مدرسه برای ما آشنا نبودند.
در این دوران بسیار مهم اســت که به دختر خود اجازه دهید که بداند صرف نظر از اینکه چه عملکردی در مدرسه دارد او را دوست دارید. این نقطه‌ای اســت که تیرگی در روابط بروز کرده و پیشرفت می‌کند. از کودک خود توقعات خیلی زیادی نداشته باشید و به جای آن، او را در این سالهای مدرسه راهنمایی کنید. شما هم در همان محل بوده‌اید و دقیقاً می‌دانید که وقتی که در امتحان‌های مدرسه عملکرد خوبی نداشتید چه احساسی به شما دست می‌داد. بسیار ضروری اســت که به دختر خود بفهمانید او را دوست دارید و درکش می‌کنید و در همان زمان به او انگیزه بدهید تا در امتحانات مدرسه نهایت تلاش خود را بکند.
مدرسه رفتن زمانی اســت که دخترتان شروع به رسیدگی به لباس خود می‌کند. تا این موقع، او در خانه بوده اســت و هیچ وقت به مکانی بیرون از خانه آن هم هر روز نرفته اســت. او حتی خودش را با هیچ کس مقایسه نمی‌کرده اســت. اما حالا او در بین دختران کوچکی دیگری مثل خودش قرار گرفته اســت. این موقع، زمانی اســت که او به کش‌های سر، روبان‌ها و لباس‌های رنگارنگ توجه می‌کند. هر هفته با دختر خود یک جلسه‌ی رسیدگی به لباس داشته باشید. به او در انجام فعالیت‌های روزانه‌اش کمک کنید. می‌توانید یک مدل موی جدید برای دختر خود پیدا کنید که هر روز هفته موهای خود را به آن شکل مرتب کند. به من اعتماد داشته باشید دختر شما هر هفته منتظر این روز خواهد بود.
تقلید کردن ما از مادرمان نیز از همین سن شروع شد. دخترتان دوست دارد که تمام لباسهایی را که شما می‌پوشید او نیز بپوشد و یا مثل شما آرایش کند. این تقلید کردن را به سمت و سوی مثبت هدایت کنید. اگر فکر می‌کنید که تیپ، شخصیت و یا ظاهر شما مناسب سن او نیست، سعی کنید این احساسات را در مقابل او بروز ندهید. به او یاد دهید که داشتن قلبی بزرگ بسیار مهم‌تر از ظاهری زیبا اســت.
شما تنها دوست او هستید تا وقتی که او دوست‌های جدیدی در مدرسه پیدا بکند. بنابراین لازم اســت که بهترین دوست او نیز باشید. خود را به این کار عادت دهید که هر روز از فرشته‌ی کوچک خود در مورد مدرسه‌اش بپرسید. شما از شنیدن تعداد داستان‌هایی که او برای شما تعریف خواهد کرد شگفت زده خواهید شد. هم چنین صحبت‌تان را به گوش دادن به داستان‌های او محدود نکنید و با او در مورد روزهای دوران کودکی خود نیز صحبت کنید. دخترتان دوست دارد که بداند وقتی هم سن او بودید چگونه رفتار می‌کردید. وقتی که او شباهت‌هایی بین خود و دوران کودکی شما پیدا کند به شما نزدیک‌تر می‌شود.

وقتی که در دوران نوجوانی خود هستیم:

والدین از دوران نوجوانی فرزندان خود بیشتر از هر مرحله‌ی دیگر بزرگ شدن آنها می‌ترسند. در این مرحله اســت که دختران، مادران خود را بهتر درک می‌کنند. هم چنین این مرحله زمانی اســت که دختران در دنیای خود سیر می‌کنند. تغییرات فیزیکی و عاطفی که دختر شما در این دوران تجربه می‌کند برای شما ناآشنا نیست اما او اولین بار اســت که فشار جنسی، در معرض دنیای دیگر قرار گرفتن و تحت تأثیر جمعی از دوستان بودن و تغییرات دوران بلوغ را تجربه می‌کند. در این مرحله از زندگی فقط او را حمایت کنید و با او شکیبا باشید و سعی کنید کنترل خود را از دست ندهید. در زمان‌های نومیدی و یأس همراه او باشید. به او بگویید که هر وقت خواست می‌تواند به شانه‌های شما تکیه کرده و گریه کند و همیشه زمانی که مشکلی برای او پیش آمد می‌تواند روی شما حساب کند. او را مطمئن سازید که هر چیزی که پیش آمد شما با او هستید. این نوع اطمینان بخشی او را از انجام کارهای اشتباه و غلط باز می‌دارد.
در این دوران بیشتر مادران سعی می‌کنند که با دختران خود دوست باشند. اما همان طور که قبلاً گفتم این دوستی را وقتی ترویج دهید که کودک شما نوپا اســت. از دختر خود انتظار نداشته باشید که از هر آنچه در ذهن خود دارد به یکباره برای شما صحبت کند. علاوه بر این او در این دوران بیشتر از دوست به والدین نیاز دارد. از نشان دادن راه درست به او اجتناب نکنید. جوان شورشی شما در مقابل شما خواهد ایستاد اما در مقابل او تسلیم نشوید. به او یاد دهید که به آموزش‌های شما احترام بگذارد.
از دیدگاه دختران این دوران، زمانی اســت که احساس می‌کنند مادران طرف آنها نیستند. پیشنهادات دائمی او ما را آزار می‌دهد و ما انتخاب می‌کنیم که به پند و نصیحت‌های او گوش ندهیم. اما ما فراموش می‌کنیم که او همان زنی اســت که ما وقتی که کودک بودیم برای هر چیز مسخره و احمقانه‌ای از او تقلید می‌کردیم. به خاطر تجربیات وسیع او، ما می‌توانیم قبل از اینکه هر تصمیم مهمی بگیریم نظر او را بپرسیم. او آنجا بوده و آن را دیده اســت بنابراین بهترین داور وضعیت خواهد بود. بحث کردن با او در مورد موضوعاتی که با او اختلاف نظر داریم می‌تواند راهی عالی برای برقراری ارتباط با او باشد. اگر هنگام صحبت کردن یا برخورد با او چیزهایی را با عصبانیت به او گفتید به یاد داشته باشید که از او معذرت خواهی کنید. با گفتن متأسفم چیزی از شما کم نمی‌شود اما در عوض فقط رابطه‌ی شما با مادرتان یا دوست‌تان تقویت می‌شود. من مطمئنم که او افتخار خواهد کرد به این که ببیند دختر کوچکش حالا دیگر بزرگ شده اســت.
او همان کسی اســت که تقریباً انجام هر چیزی را در زندگی به ما یاد داد. بنابراین چرا وقتی که او نمی‌تواند از تازه‌ترین ابزار استفاده کند ما به او می‌خندیم؟ بنابراین اگر گوشی جدیدی خریدید به او نحوه کار با آن و راه اندازی آن را آموزش دهید. مادران بیشتر مجبورند تا چیزهای جدید را از ما یاد بگیرند. هم چنین با این کار او با آخرین پیشرفت‌ها نیز آشنا شده و با آنها در ارتباط خواهد بود.
ما تقریباً کل روز را با دوستان خود سپری می‌کنیم و حتی دوست داریم که آخر هفته را نیز در جمع دوستان باشیم. البته هیچ ایرادی ندارد که از با دوستان‌مان بودن لذت ببریم اما این کار باعث می‌شود که دوست اصلی خود یعنی مادرمان را فراموش کنیم. مادر خود را به سینما، تئاتر و یا فروشگاهی که تازه باز شده اســت ببرید. ساعاتی را با او سپری کنید و با غصه‌ها و رنج‌های او آشنا شوید.

وقتی که بزرگ سال هستیم:

در این مرحله‌ این رابطه بسیار ریشه دار شده اســت و تغییر آن سخت و دشوار اســت. اما همان طور که گفته‌اند ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه اســت. اگر ما قبلاً رابطه‌ی خوبی با مادرمان نداشته‌ایم اما حالا به اندازه کافی بزرگ هستیم که بتوانیم برخی چیزها را درک کنیم. بسیار ضروری اســت که درک کنیم مادرمان نیز یک فرد بالغ اســت که اعتقادات و افکار مخصوص خودش را دارد. در طول سالیان برخی از اعتقادات او بخشی از سبک زندگی‌اش شده‌اند که نمی‌توانند تغییر کنند. بنابراین بهتر اســت افکاری را که برای ما جالب نیستند نادیده بگیریم. با این کار ما از وقوع برخی بحث‌های ممکن جلوگیری می‌کنیم. در این مرحله او تنها مادرمان نیست بلکه دوستی اســت که می‌توانیم بیشتر افکار و عواطف خود را با او در میان بگذاریم و هیچ مردی نمی‌تواند جایگزین او شود.
مادران نیز باید درک کنند که حالا فرشته‌ی کوچکشان بزرگ شده و یک خانم جوان شده اســت. این خانم جوان روش مخصوص خودش را برای انجام کارها دارد که می‌تواند با روش شما متفاوت باشد. اگر فکر می‌کنید که یک روش راحت‌تر برای مقابله با افکاری که دختر شما را اذیت می‌کنند دارید با او صحبت کنید. اما به خاطر داشته باشید روزهایی که شما به سادگی به انجام کارهای مشخص به دختر خود دستور می‌دادید گذشت. امروز شما می‌توانید در یک حالت دوستانه چیزها را برای او توضیح دهید و او حتماً درک خواهد کرد.
دختران حالا بزرگ شده‌اند و می‌توانند ارتباط بهتری با عواطف مادر خود داشته باشند. دختر شما می‌تواند دوست بسیار خوبی برای شما باشد چون حالا بزرگ شده اســت و می‌تواند مشکلات متعددی را که شما با آن مواجه هستید درک کند. بهتر اســت که با دختر خود صحبت کنید و کارهایی را انجام دهید که دوستان با هم انجام می‌دهند. گردش آخر هفته با همسر و خانواده‌ی دختر خود اگر ازدواج کرده باشد داشته باشید و بگذارید که فقط به خانواده شما دو تا محدود شود. به آشپز خانه‌ی او بروید و با هم غذاهای خوش مزه درست کنید. اگر با هم هستید اجازه دهید که او غذاهای جدید برای شما درست کند. بیرون بروید، با هم خرید کنید و یا فیلم تماشا کنید.
رابطه‌ی سالم مادر دختری در طول سالیان ساخته می‌شود. تلاش‌های هر دو نفر باعث می‌شوند که این رابطه زیبا سر زنده‌تر و بهتر شود. در هر مرحله رشد دختر، مادر نیز در دوره‌ی مادری خود رشد می‌کند. آنها ممکن اســت با هم دعوا کنند، بحث‌های متعددی داشته باشند و یا در مورد موضوعات مختلف با هم توافق نداشته باشند اما هیچ کدام از آنها نمی‌توانند بدون هم زندگی کنند. برای هر دختری مادرش اولین و بهترین دوست اســت و برای هر مادری نیز دخترش با ارزش‌ترین هدیه‌ای اســت که در زندگی‌اش دریافت کرده اســت.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

8 آگوست 2015 ... وجود یک رابطهی محکم، دوست داشتنی و سفت و سخت بین مادر و دختر یعنی اینکه آنها چگونه با مثبتها و منفیها در وضعیتهای مختلف مواجه میشوند.رابطه صمیمی با دخترمان رابطه مادر و دختر,رابطه ای صمیمی بادخترمان,روابط دوستانه با ... اگر قرار است همیشه به عنوان یک دوست با دختران رابطه داشته باشید، ممکن است درباره شما هم چنین تصوری داشته باشد. .... برای سالم زندگی کردن این گام ها را بردارید.مامانِ دختر خانم ها بخوانند دوران طفولیت دختر, تربیت دختران,ارتباط با دختر,به عنوان مادر ... مادر به دختر آموزش می دهد که درباره خودش چه احساسی داشته باشد، چگونه با موقعیت های تنش زا ... او به دخترش می آموزد چطور مثل یک خانم رفتار کند، چطور لباس بپوشد. .... خانم هاسینه هایی سالم وخوش فرم داشته باشید! ... چه کنیم همیشه شاد باشیم؟روابط يک دختر با مادر مي تواند تاثير گذارترين رابطه در تمام زندگي او باشد و تمامي روابط او با ديگران ... پس به شخصیت او احترام بگذارید و با او رفتار مهرآمیزی داشته باشید. .... آیا تاكنون به رابطه خود با مادرتان فكر كردهاید كه چگونه رابطهای است؟23 مه 2013 ... چگونه با دیگران رابطه خوبی داشته باشیم؟ ..... برای یک دختر ۱۵ ساله که در ابتدای زندگی ذهن و روان باید متمرکز درس و علاقه های دیگر شود و از .... من یه پسر۲۱ سالم،زیاد دنبال این مطلبای چجوری جذاب بشیم گشتم. ..... افراد دیگری دوست هستند که هر دوستی جایگاه خودش را دارد پدر ، مادر ، اعضای خانواده ، همسایه، خویشاوندان و.چگونه آغاز گر رابطه جنسی باشیم. ... خودتان را یک موجود جنسی بدانید و برحسب احساساتتان عمل کنید. حداقل نصف ... آرامش خاطر داشته باشید و اعتماد به نفستان را از دست ندهید. .... ازدواج ارتباط دختر و پسر به منظور شناخت یکدیگر به قصد ازدواج ...18 آگوست 2011 ... اگر شما با چنین مشکلی روبرو هستید چگونه میتوانید موقعیتتان را ارتقا دهید؟ ... اگر شما میخواهید یک رابطه مادر و دختری قابل پیشرفت داشته باشید، مجبورید به ... مادران میتوانند چه کارهایی را برای تضمین یک رابطه سالم با دخترشان انجام دهند؟ .... چطور در 45 روز بدون عمل جراحی زیبا ترین بینی دنیا رو داشته باشیم.20 فوریه 2010 ... راههای متعددی برای نیل به یک رابطه ی هدفمند و سالم با جنس مخالف وجود دارد که برخی ... چگونه با جنس مخالف رابطه ای سالم داشته باشیم! .... خود را همگانی کنید، به خصوص با دوست دختر/پسر قبلی خود یا همکارانتان. .... بله هرکس دوست داره با کسی رابطه ی سالمی برقرار کند ولی دو اصل این اجازه را نمیدهد یک پدر و مادر دو جامعه ...30 سپتامبر 2012 ... همونجوری که پسر به خودش اجازه میده رابطه جنسی داشته باشه دختر هم به ..... رو با رابطه ی جنسی قبل از ازدواج میتونیم برای همیشه داشته باشیم. ..... کاش می تونستیم فرهنگ سازی کنیم که میشه با تعادل و یک ارتباط سالم به همه چیز رسید.

کلماتی برای این موضوع
چگونه یک رابطه‌ی مادری دختری سالم داشته باشیم؟ …چگونهیکرابطهیمادریسایت تخصصی روانشناسی مدیر سایت دکتر سکینه سلطانی کوهبنانی سایت تخصصی روانشناسیمیگنا چگونه یک رابطه‌ی مادری دختری سالم داشته باشیم؟وجود یک رابطه‌ی محکم، دوست داشتنی و سفت و سخت بین مادر و دختر یعنی اینکه آنها چگونه با چگونه رابطه جنسی صمیمانه ای داشته باشیم؟ صمیمانه ای داشته باشیم هم سالم باقی بماند، درد چیست و چگونه با یک شوهر چگونه شخصیت موفقی داشته باشیم؟چگونه شخصیت موفقی داشته باشیم سالم و موفق داشته باشید باید به یک کودک نوپا چگونه شخصیتی دوست داشتنی باشیم پزشکان … رابطه جنسی و عشق چگونه شخصیتی دوست داشتنی باشیم چگونه شخصیت خود داشته باشند چگونه رابطه بهتری با جنس مخالف داشته باشیمچگونه رابطه بهتری با جنس مخالف داشته باشیم چگونه بهتره یک محیط سالم صحبت می چرکه چگونه رابطه ای سالم و دراز مدت داشته باشیم؟چگونهرابطهایسالم چگونه رابطه ای سالم و را داشته باشیم که یک رویکرد بهتر و سالم‌تر چگونه از نظر روحی و جسمی، یک زن سالم باشیم؟۱چگونه از نظر روحی و جسمی، یک زن سالم باشیم سالم داشته باشید مادری به چگونه یک زن قوی باشیم؟ چگونه یک زن قوی باشیم شود یا ریشه در خودبینی فرد داشته باشد؛ بلکه منظورم قدرتی چگونه دلربا باشیم ؟ سلام مجتبی هستم ، صاحب این وبلاگ ، وبلاگی که نزدیک به ده سال با تمام احساس و عشق و

رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلام

[ad_1]

بررسی رابطه‌ی بین زوجین در منابع اسلامی
در مکاتب متفاوت حقوقی، بررسی رابطه‌ی حقوق و اخلاق و دادوستدهای میان آن دو، مطلبی اساسی و پُردامنه اسـت و توجه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران را به خود معطوف داشته اسـت. در علم حقوق، هنگام سؤال از پیوست و ملازمه‌ی حقوق و اخلاق با یکدیگر، سه رویکرد متفاوت مطرح مشاهده می‌شود. برخی، حقوق و اخلاق را دو مقوله‌ی متباین از یکدیگر می‌دانند، برای هر یک قلمرو خاصی قائل‌اند و هیچ رابطه‌ی منطقی بین آن‌ها متصور نیستند.
این دسته از حقوق‌دانان سخت تلاش کرده‌اند که علم حقوق را از سایر علوم، به ویژه علم اخلاق، پالایش کنند. در دو رویکرد دیگر، بر پیوند وثیق بین قواعد حقوقی و اخلاقی تأکید شده اسـت؛ با این تفاوت که در نظر گروهی، حقوق و اخلاق با یکدیگر اتحاد دارد و حقوق، جزئی از اخلاق تلقی می‌شود که هویتی مستقل ندارد. اما در نظر گروه دیگری از این حقوق‌دانان، هر یک از حقوق و اخلاق، دارای هویتی مستقل هستند، ولی با یکدیگر در تعامل‌اند و بر هم اثر می‌گذارند.
این دیدگاه، هر نظام حقوقی را نیازمند یک نظام اخلاقی می‌داند که همگام با آن حرکت می‌کند. حقوق و اخلاق در اسلام، علی‌رغم آنکه دو نظام مستقل هستند، ارتباط عمیقی با هم دارند. به طوری که در دیدگاه اسلام، در بسیاری از موارد، استیفای حق تنها با مراعات شروطی اخلاقی جایز شمرده می‌شود و در حقیقت، بر ملاحظات اخلاقی متوقف اسـت.
در حوزه‌ی حقوق و تکالیف خانوادگی، به دلیل اهمیت و جایگاه خاص خانواده در دیدگاه اسلام، برای استیفا و انجام هر نوع حق و تکلیفی، دستورات اخلاقی وارد شده اسـت. این رویکرد، نقطه‌ی قوت و امتیاز تعریف خانواده در دیدگاه اسلام نسبت به رویکردهای دیگر اسـت. در واقع خانواده در این دیدگاه با هدف محبت‌ورزی و رسیدن به آرامش تشکیل می‌شود و راه تحقق این هدف، به طور قطع، در حکومت، اخلاق‌مداری در گستره‌ی روابط خانوادگی اسـت.
«اخلاق» را می‌توان در رویکردهای متفاوتی تعریف و تحدید نمود. بر این اساس، در آرای گوناگون، میزان شمول «اخلاق‌مداری» در عرصه‌های مختلف حیات بشر، اعم از اجتماعی، اقتصادی، خانوادگی و فردی، متفاوت اسـت. در رویکرد اسلامی، «اخلاق‌مداری» از مفاهیم بنیادین و ضروریِ زندگی انسان به شمار می‌رود و تمامی تعاملات اجتماعی و حالات فردیِ وی را شامل می‌شود.
به طور کلی، می‌توان اذعان داشت یکی از ارکان و اهداف مهم دین، اخلاق اسـت. مقصود از تمام معارف دینی و انجام مناسک و شعائر، ایجاد تحول اخلاقی در انسان اسـت. هنگامی که به آموزه‌های دین مبین اسلام نظر می‌افکنیم، درمی‌یابیم که تأکیدات قرآن کریم، انبیای الهی و ائمه‌ی اطهار (علیه السلام) بر غایات و ثمرات اخلاقی؛ بیانگر ارزش بی‌همتای عنصر اخلاق در میان دیگر عناصر دینی اسـت. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در تأکید بر اهمیت عنصر اخلاق در تمامی دستورات دین اسلام فرمود: «اِنّی بُعِثْتُ ِلاُتَمِمَ مَکارِمَ الاَخْلاق،[1]همانا من برای کامل کردن کرامت‌های اخلاقی مبعوث شده‌ام.»
همچنین منظور از «تکالیف زوجین در خانواده» مجموعه‌ای از اوامر و فرامین الهی اسـت که بر عهده‌ی زن و مرد در درون نهاد خانواده و در تعامل با یکدیگر و فرزندان گذاشته شده اسـت. این تکالیف در دیدگاه اسلام با طبیعت و تکوین جسمانی زن و مرد پیوند دارد. این اصل را می‌توان از وجود کارکردهای اجتماعی و خانوادگی متفاوت زن و مرد در آموزه‌های اسلامی دریافت نمود. در واقع «جنسیت»، به عنوان یکی از مهم‌ترین ممیّزات طبیعی انسان‌ها، در زمره‌ی ارکان تعیین‌کننده‌ی حقوق و تکالیف زوجین به شمار می‌رود و اساساً دلیل طبیعی و بنیادین تشکیل نهادی به نام خانواده را می‌توان تمایز جنسی انسان‌ها دانست. این تمایز سبب می‌شود، با تقسیم کاری مبتنی بر جنسیت میان زوجین، اولاً وحدت را در خانواده محقق نمود، ثانیاً از هر یک از اعضای خانواده متناسب با مهارت و طبیعت وی انتظار انجام تکلیف داشت و این گونه تکلیف ملایطاق را از عهده‌ی افراد برداشت و ثالثاً با استفاده‌ی درست و بهینه از قدرت و اندیشه از زن و مرد، اهداف خانواده را جامه‌ی عمل پوشانید.
این حقیقت که «در یک مجموعه‌ی هماهنگ، هیچ‌گاه همه‌ی اعضا نمی‌توانند مسئولیتی همانند و مشابه یکدیگر داشته باشند» مورد تأیید هر انسان اندیشمندی اسـت. بنابراین دین اسلام، بر مبنای همین اصل ساده و در عین حال اساسی و بنیادین، روابط زن و مرد را در خانواده تنظیم نموده اسـت و در کنار آن از هر یک از آن دو، در جهت زیبایی و تداوم روابط زناشویی، خواستار التزام به اصول اخلاقی در حین انجام تکالیف شده اسـت. در تعالیم اسلامی، در تمامی مراحل تشکیل خانواده، از مرحله‌ی انتخاب همسر تا انجام مراسم خواستگاری و پس از آن در طول زندگی مشترک زوجین و حتی اقدام به انحلال خانواده، توصیه‌های اخلاقی متعددی وجود دارد.
از بنیادی‌ترین و مهم‌ترین اصول اخلاقی دین اسلام در خانواده و اجتماع، که در آیه‌ی 19 سوره‌ی مبارکه‌ی نساء بیان شده، اصل «معاشرت به معروف» اسـت. این اصل، که بر رفتار حقوقی و اخلاقی شوهر در خانواده حکومت دارد، یک انقلاب معرفتی پیرامون جایگاه زن در اجتماعِ صدر اسلام به شمار می‌رود.
آیه‌ی مذکور از دو جهت به حمایت جدی از گروه زنان در جامعه و خانواده اقدام نموده اسـت. از یک سو، جنبه‌ی سلبی دارد و برای زدودن دو سنت جاهلی عرب در مورد زن مطرح شده اسـت و از سوی دیگر، با لحنی آمرانه و ایجابی، توصیه‌ی اخلاقی «حسن معاشرت» را بیان کرده و در صدد نهادینه کردن رفتار مناسب و انسانی با زن در خانواده و جامعه اسـت. در این آیه، خداوند به مردان، که دارای حق طلاق هستند، توصیه می‌کند تا حد امکان، معاشرت به معروف و رفتار شایسته را ترک نکنید و نیز در شرایط ناخوشایند، فوراً تصمیم به جدایی یا بدرفتاری نگیرید و تا آنجا که قدرت دارید، مدارا کنید.
همچنین توصیه‌های دیگری مبنی بر اخلاق‌مداری در خانواده در روایات بسیاری از معصومین (علیهم السلام) به صور مختلف به زنان و مردان صورت گرفته اسـت. برای مثال، سفارشات فراوانی مبنی بر اکرام و بزرگداشت همسر،[2] بسیار مهربانی کردن و سازش و الفت با همسر،[3] عذرپذیری و عذرخواهی در هنگام بروز خطاها و چشم‌پوشی در برابر خطاهای همسر،[4] عدم آزار زبانی یکدیگر در خانواده،[5] نهی از نگاه غضب‌آلود به همسر[6] و... به هر یک از زن و مرد مطرح شده اسـت و حتی در مرحله‌ای بالاتر از توصیه به مهربانی کردن و خوش‌خلقی زوجین با یکدیگر، دین اسلام هر یک از زن و مرد را به صبر در برابر بدخلقیِ دیگری دعوت می‌نماید و برای صابرینِ در برابر همسر بداخلاق، اجر و پاداش بسیار زیادی را وعده می‌دهد.[7]
علاوه بر توصیه به این اصول کلی اخلاقی، مصادیقی از اخلاق‌مداری در خانواده به طور خاص در رابطه با انجام برخی تکالیف و مناسبات زوجین مانند نفقه، مهریه، اجرت شیردهی، روابط جنسی و انحلال ازدواج در منابع اسلامی وارد شده اسـت.
در قرآن کریم، ریاست خانواده به مرد واگذار شده اسـت. این واگذاری در آیه‌ی 34 سوره‌ی نساء با تکلیف پرداخت نفقه یا «تأمین نیازهای متعارف خانواده» توسط مرد و توانایی بیشتر او در این حوزه پیوند داده شده اسـت. انجام این تکلیف در روایات اسلامی با التزام به اخلاقیاتی همراه شده اسـت، مانند آنکه نفقه باید با شأن زن و نیازهای وی متناسب باشد؛[8] به این معنا که زن در منزل شوهر احساس محرومیت و سرخوردگی نداشته باشد و با سرزندگی، نشاط و آرامش خاطر به مدیریت داخلی منزل اقدام کند. همچنین در آیاتی از قرآن کریم، به مردان تصریح می‌شود که با رعایت «اصل معروف» یعنی به شایستگی و نیکویی به تأمین خوراک و پوشاک زنان اقدام کنند (مانند آیه‌ی 233 سوره‌ی مبارکه‌ی بقره). در واقع، رعایت این اصل کنایه از پرداخت نفقه همراه با رعایت خوش‌اخلاقی، خوش‌زبانی، گشاده‌دستی و بدون منت از سوی مرد اسـت.
اما موضوع نفقه به همین جا ختم نمی‌شود؛ اسلام در حوزه‌ی دریافت نفقه توسط زن نیز توصیه به رعایت اخلاق می‌کند. در روایات اسلامی، سپاس‌گزاری از همسر در هنگام وفور نعمت و رضایت‌مندی و سازش با همسر در هنگام تنگ‌دستیِ وی از ارزش‌های مورد تأکید برای زنان در خانواده به شمار می‌روند. امام صادق (علیه السلام) در این باره می‌فرماید: «از بهترین زنان شما کسی اسـت که هنگامی که نعمتی به او می‌رسد شکرگزار باشد و هنگامی که نعمتی از او سلب می‌شود، راضی باشد.» در روایات متعدد دیگری نیز زنان از نهادن مسئولیت‌های خارج از توان بر دوش مرد و نیز شکایت از همسر در غیاب او نهی شده[9] و به این شیوه دعوت به رعایت حسن اخلاق شده‌اند.
بنابراین می‌توان اذعان داشت در حالی که مرد در پرداخت نفقه‌ی همسر خویش دعوت به تلاش هرچه بیشتر و رسیدگی شایسته به امور خانواده شده، زن نیز به صبر و سازش با وی در هنگام تنگ‌دستی و شرایط سخت زندگی زناشویی و التزام به میانه‌روی و قناعت توصیه شده اسـت و این گونه، بر همکاری و وحدت هرچه بیشتر زوجین تأکید شده اسـت.
یکی از مهم‌ترین مصادیق اخلاق در خانواده، که رعایت آن به زنان توصیه شده اسـت و با موقعیت اشتغال و تحصیل زنان در عصر حاضر نیز کاملاً همخوانی دارد، توصیه به زنانی اسـت که در اقتصاد خانواده ایفای نقش می‌نمایند. در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، زن از منت گذاشتن بر همسر در امور مالی نهی شده اسـت. ایشان می‌فرمایند: «اگر زنى همه‌ی زر و سیم زمین را به خانه‌ی شوهر برد و روزى بر او منت نهد... اعمال خیرش نابود شود، مگر آنکه توبه کند و از شوهر عذر بخواهد» و نیز در این باره فرموده‌اند: «زنى که از روى منت گذاشتن به شوهرش بگوید: تو از مال من مى‏خورى، اگر همه‌ی مالش را در راه خدا صدقه دهد، از او پذیرفته نگردد تا وقتى که شوهرش از او راضى گردد.»[10]
در این فرمایشات، زن به اجتناب از منت گذاشتن بر همسر، که نوعی آزار زبانی به شمار می‌رود، ملزم شده اسـت. زن در رابطه با تأمین اقتصادی خانواده و حتی کمک به شوهر در این باره وظیفه‌ای بر دوش ندارد؛ اما اگر زنی به دلیل شرایط زندگی مشترکش یا با تمایل خود به این عرصه وارد شد، بنا بر توصیه‌ی اسلام، می‌بایست از تخریب شخصیت مرد و شکست عزت نفس وی به طور جدی اجتناب کند. در حقیقت، ارزشمندی کمک مالی زن به خانواده صرفاً در گرو رعایت چنین ملاحظات اخلاقی اسـت.
علاوه بر پرداخت نفقه، که از مهم‌ترین تکالیف مرد در خانواده به شمار می‌رود، وظیفه‌ی پرداخت‌های مالی دیگری چون مهریه، اجرت شیردهی و اجرت‌المثل کارهای منزل نیز بر عهده‌ی مرد قرار داده شده اسـت. در واقع، مهم‌ترین تکالیف مرد در خانواده از دیدگاه اسلام را می‌توان حمایت‌های مالی وی از زوجه دانست. تجویز چنین تکالیفی ارتباط مستقیمی با تکالیف زن دارد؛ بدین معنا که در رویکرد اسلامی به خانواده، حمایت‌های مالی از زن در راستای تکالیفی اسـت که طبیعت وی بر دوش او قرار داده اسـت. تکالیفی چون بارداری، زایش، شیردهی، تربیت نسل و ایجاد سکون و آرامش در فضای خانواده که امکان فعالیت‌های اقتصادی را برای زن به طور مؤثری کاهش می‌دهند. تکالیف زن در خانواده عمدتاً در دو مفهوم «همسری» و «مادری»، که مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و وظایف را شامل می‌شوند، ظهور و بروز می‌یابند و به واقع، بقا و سلامت خانواده را در گرو خویش دارند.
پرداخت پسندیده‌ی مهریه توسط زوج نیز مورد تأکید کلام وحی اسـت. این ملازمات اخلاقی را می‌توان با تأمل در مفهوم واژگان قرآنیِ معادل مهریه، که «نِحله» و «صَدُقات» هستند، دریافت نمود. آیه‌ی 4 سوره‌ی مبارکه‌ی نساء می‌فرماید: «وَ آتُواْ النَّسَاء صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَه‌ی و مهریه‌ی زنان را به عنوان هدیه‌ای از روی طیب خاطر به ایشان بدهید.» این دو واژه معانی «پرداخت داوطلبانه»، «بخشش بلاعوض و با طیب خاطر» و «صداقت در پرداخت» را در بر دارند[11] که همگی، بر خلاف آنچه هم‌اکنون در جوامع اسلام به ویژه جامعه‌ی ایرانی جریان دارد، مبیّن نوعی دعوت به اخلاق‌مداری در پرداخت مهریه هستند. دعوت مردان به پرداخت مهریه با رضایت خاطر البته منوط به نگرش و خواسته‌های دختران در این باره اسـت. هنگامی که مردی در قبول میزان سنگین و غیر متعارف مهریه تحت فشار قرار گیرد، انتظار رعایت اخلاق در پرداخت آن امری نامعقول اسـت. در دیدگاه اسلام، که اصل مهریه را قرار داده اسـت، این بحث روان‌شناختی کاملاً لحاظ شده اسـت؛ چرا که به زنان دعوت می‌کند برای ارزشمندی و عزت نفس بیشتر، میزان کافی و معقولی برای مهریه پیشنهاد دهند و حتی در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اسـت که «هر زنى که مهریه‌اش را به شوهرش ببخشد، به هر مثقالى از طلا که بخشیده ثواب آزاد کردن یک بنده اسـت در راه خدا» و ایشان همچنین، این گروه از زنان را در زمره‌ی کسانی دانسته‌اند که عذاب قبر از آنان برداشته می‌شود.[12] البته در نظر گرفتن اقتضائات زمانی و مکانی در برداشت از احکام از ویژگی‌های فقه پویای شیعه اسـت و باید مفاسد و مصالح هر توصیه را در نظر گرفت.
اگر مفاسد بخشش مهریه از نظر تأثیری که بر زندگی و آینده‌ی خانم دارد بیش از منافع آن باشد، توصیه به بخشش نمی‌شود. در حقیقت، این روایات و امثال آن در راستای خروج تأسیس حقوقی مهریه، که به عنوان حمایتی جدی از زن قرار داده شده اسـت، از حالتی معامله‌گرانه و غیراخلاقی اسـت. همچنین، آیه‌ی 6 سوره‌ی مبارکه‌ی طلاق به بحث شیردهی طفل و دعوت به رعایت اصل مشورت و تأکید بر اخلاق‌مداری اشاره دارد و این گونه اقدام به تسهیل روابط زوجین در این باره نموده اسـت.
دعوت به رعایت الزامات اخلاقی در دیدگاه اسلام منحصر به روابط مالی زوجین در خانواده نیست، بلکه تمامی روابط اساسی در خانواده را مورد نظر دارد. یکی از کارکردهای خانواده ارضای مشروع نیاز جنسی زوجین اسـت و در تمتع جنسی، که حق مشترک زن و شوهر اسـت، هر دو در برابر دیگری مسئولیت دارند.
در دیدگاه اسلام، به دلیل آنکه رابطه‌ی جنسی زن و شوهر بر میزان استحکام نهاد خانواده و گسترش عفت جنسی در جامعه تأثیری انکارناپذیر دارد، علاوه بر تأکید بر حق جنسی زوجین، آموزه‌هایی با محوریت اصول اخلاقی وارد شده اسـت تا تمامی ظرفیت‌های این موضوع چه از حیث مادی و جسمی و چه از حیث روحی و عاطفی بارور گردد؛ چرا که تنها با رعایت این اصول اسـت که رابطه‌ی جنسی زوجین می‌تواند نقش بی‌بدیل خویش در استحکام بنیاد خانواده را به تمام معنا تحقق بخشد. چنین رابطه‌ای تأثیرات شگرفی در طهارت جسم و روح افراد جامعه خواهد داشت و می‌تواند در کنار التزام به ارزش‌هایی همچون حفظ حجاب و حدود شرعی روابط زن و مرد در اجتماع، به سلامت جنسی و اخلاقی جامعه بینجامد.
توجه دین مبین اسلام به مسئله‌ی روابط جنسی زوجین تا بدانجاست که در امر ازدواج، که ابهام و نقص در امور مالی همچون عدم تعیین مهریه یا ناتوانی مالی مرد در اداره‌ی امور زندگی از موجبات فسخ نکاح قلمداد نمی‌شود، ناتوانی هر یک از زوجین در برقراری رابطه‌ی جنسی، در برخی موارد می‌تواند حق فسخ نکاح را برای طرف مقابل به دنبال داشته باشد.[13] بر این اساس، قانون‌گذار کشور ما با تبعیت از احکام شرعی، در ضمن مواد 1122 تا 1132 قانون مدنی، ابعاد حقوقی این موضوع را به تفصیل بیان نموده اسـت.
مصادیق اخلاق‌مداری در رابطه‌ی جنسی زوجین، با توجه به نیازهای متفاوت زن و مرد در این حوزه، در روایات اسلامی بیان گردیده اسـت و نیز در این بیانات، به وضوح بر تأثیر کیفیت این رابطه بر حفظ عفت و دوری از فساد جنسی تأکید شده اسـت.[14]
نقطه‌ی اوج تعالیم اسلام در موضوع حکومت اخلاق‌مداری بر روابط خانوادگی را می‌توان در توصیه‌های مکرر قرآن کریم در بحث انحلال خانواده دانست، جایی که زن و شوهر اغلب به حد انزجار و نفرت از یکدیگر رسیده‌اند و مسیر جدایی از یکدیگر را دنبال می‌کنند نیز به توصیه‌ی دین اسلام باید احترام به شخصیت و اعاده‌ی حقوق حقه‌ی یکدیگر را مورد نظر قرار دهند و با رعایت اصل معروف جدا شوند. قرآن کریم، در بحث طلاق؛ دو توصیه‌ی بنیادین ارائه داده اسـت (آیات 229 و 231 سوره‌ی مبارکه‌ی بقره)؛ می‌فرماید یا «زندگی با شایستگی و همراه با ادای حقوق» یا «طلاق با احسان و نیکی». پس بحثی با عنوان «سوختن و ساختن» مورد تأیید دین اخلاق‌محور اسلام نیست. هرچند همان گونه که گفته شد، برای هر یک از زن و مردی که صبر بر مصائب را (به اختیار و آگاهی) پیشه‌ی خود سازند، اجر و پاداش بسیار زیادی وعده داده شده اسـت. علاوه بر آن، در دیدگاه اسلام، شخصیت انسان‌ها دارای حرمت ذاتی اسـت و این احترام نباید حتی در زمان بروز اختلافات و جدایی نیز شکسته شود.
نتیجه آنکه دین اسلام در راستای هدف والایی که برای تشکیل خانواده نهاده اسـت، هر یک از زوجین را به فراخور تکالیفی که در قبال یکدیگر بر عهده دارند، دعوت به رعایت ادب، اخلاق و مهرورزی نموده اسـت و این توصیه‌ها از آیات قرآن کریم و روایات ائمه‌ی اطهار قابل دریافت اسـت.

پی نوشت ها :

[1]. مجلسی،‏ بحار الأنوار، ج 67، ص 372.
[2]. همان، ص 354 و ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه‏، ج 5، ص 621.
[3]. ابن أبی جمهور، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیه، ج 1، ص 183 و ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ترجمه‌ی غفاری و بلاغی، ج 5، ص 19.
[4]. ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه ، ج 3، ص 391.
[5]. همان، ج 4، ص 14.
[6]. نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 14، ص 240.
[7]. همان، ص 245 و طبرسی‏، مکارم الأخلاق، ص 213.
[8]. نجفی، جواهرالکلام، ج 31، ص 330 و خوئی، منهاج الصالحین، ج 2، ص 279.
[9]. نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 14، ص 161 و ص 162 و 242.
[10]. طبرسی، مکارم الأخلاق، ترجمه‌ی میرباقرى، ج 1، ص 385 و 202.
[11]. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 478.
[12]. الحرّالعاملی، وسائل الشیعه، ج 21، ص 284 و 391.
[13]. ر.ک: نجفی، جواهرالکلام، ج 30، ص 318 تا 320.
[14]. ر.ک: ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 389 و کلینی، الکافی، ج 5، ص 508 و 324 و 326 و الحرّالعاملی، وسائل الشیعه، ج20، ص 164.

. منبع: سایت برهان

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلامنگاه اسلام به مقوله‌ی روابط همسری در خانواده با ظرایف زیادی همراه است که حامل تکالیف خبرگزاری تسنیم رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلامرابطهیبررسی رابطه‌ی بین زوجین در منابع اسلامی؛ رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلامجزییات رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلام بررسی رابطه‌ی بین زوجین در منابع اسلامی در مکاتب متفاوت حقوقی، بررسی رابطه‌ی حقوق و پایگاه تحلیلی تبیینی برهان رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در حوزه‌ی حقوق و تکالیف خانوادگی، به دلیل اهمیت و جایگاه خاص خانواده در دیدگاه اسلام همسرداری و اخلاق‌مداری در اسلامهمسرداری و اخلاق‌مداری در اسلام در دو مفهوم همسری و اخلاق‌مداری در رابطه‌ی آیین زندگی و خانواده در اسلام معاونت تربیت و آیین زندگی و خانواده در اسلام می دهند و در همسری و اخلاق‌مداری در همسرداری و اخلاق‌مداری در اسلام و اخلاق‌مداری در اسلام در دو مفهوم همسری و اخلاق‌مداری در رابطه‌ی روشنا پردیس اقتصادرابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلام رابطه‌ی همسری و اخلاق‌مداری در اسلاممشاوره خانواده روابط همسران و اخلاق محوری در اسلام اسلام در خانواده و در دو مفهوم همسری و اخلاق‌مداری در رابطه‌ی احادیث امامان و پیامبر اسلام ص در مورد روابط جنسی …احادیث امامان و پیامبر اسلام ص در مورد بلغزد ،چشم فرو بند و در اولین فرصت با

چگونه یک رابطه‌ی مادری دختری سالم داشته باشیم؟

[ad_1]

مادر کسی اســت که ما را به دنیا آورده و ما زندگی خود را مدیون او هستیم. اما در طول سالهای بزرگ شدن‌مان رابطه‌ی ما با مادرمان پستی بلندی‌های بسیاری را طی می‌کند. وجود یک رابطه‌ی محکم، دوست داشتنی و سفت و سخت بین مادر و دختر یعنی اینکه آنها چگونه با مثبت‌ها و منفی‌ها در وضعیت‌های مختلف مواجه می‌شوند.
دختران هدیه‌های بسیار با ‌ارزشی هستند که مادران دریافت کرده‌اند. آنها یادآور روزهای کودکی و سالهای بزرگ شدن مادرانشان هستند. من حدس می‌زنم که هیچ رابطه‌ا‌ی اصلی‌تر از رابطه‌ی مادر و دختری وجود ندارد. مادر نسخه‌ی عینی خود را در دخترش می‌بیند و دختر نیز دوست دارد وقتی بزرگ شد مثل او شود. وقتی که چنین رابطه‌ای الهی اســت چگونه می‌توان آن را فوق العاده کرد؟ همان طور که دلایل مختلفی وجود دارند که این رابطه را تقویت می‌کنند دلایل زیادی نیز وجود دارند که این رابطه را تضعیف می‌کنند. دختران احساس می‌کنند که مادرانشان از همان مراحل اولیه آنها را کنترل می‌کنند، انتقادی و سخت گیر هستند. از طرف دیگر مادران نیز احساس می‌کنند دخترانشان به حرفهای آنها گوش نمی‌دهند، وسایل خود را جمع نمی‌کنند و هیچ وقتی را به آنها اختصاص نمی‌دهند. این توقعات پیوسته‌ای که هر دو طرف از یکدیگر دارند باعث می‌شود که آنها در روابطشان خسته شوند. اما چرا دختران فراموش می‌کنند که مادرانشان همان کسانی هستند که وقتی کوچکترین بریدگی در انگشت آنها ایجاد می‌شود یا می‌خواهند در مورد لباس تازه‌ای که خریده‌اند نظر بپرسند باعجله به سراغ آنها می‌روند. همانند هر رابطه‌ی دیگری این رابطه نیز نیاز دارد که تقویت شود. این مقاله به شما کمک می‌کند تا یک رابطه‌ی مادر و دختری بهتر ایجاد کنید.

بینش‌هایی برای ایجاد یک رابطه‌ی مادر و دختری سالم:

بیشتر ما فکر می‌کنیم که فقط وقتی که بزرگ شویم به ایجاد یک رابطه‌ی سالم با مادرمان نیاز داریم. اما رابطه‌ی عاطفی با مادرمان از همان هنگام تولدمان شروع می‌شود. سفر یک مادر از دوران یک دختر جوان بودن تا مادر شدن به خاطر به دنیا آوردن فرزند شگفت انگیز اســت. می‌خواهیم که کمی در دوران مادرانه‌ی مادرمان سیاحت کنیم.

وقتی که به دنیا می‌آییم:

این زمانی اســت که او سفر خود را به عنوان یک مادر آغاز می‌کند. تعداد کمی از زنان از باردار شدن می‌ترسند اما وقتی که فرشته‌ی کوچک خود را در آغوش خود می‌گیرند همه‌ی این ترس‌ها ناپدید می‌شوند. تحقیق نشان می‌دهد که وقتی زنان به کودکان خود شیر می‌دهند، یک ماده‌ی شیمیایی به نام اکسی توسین آزاد می‌شود که باعث برانگیختن عواطف و احساسات مربوط به دوست داشتن می‌شود. بنابراین این علاقه از همان وقتی که به دنیا می‌آییم شروع می‌شود. از لحاظ پزشکی بهتر اســت که حداقل 6 ماه به بچه شیر داد شود. حالا تصور کنید که در این 6 ماه چه مقدار ماده‌ی شیمیایی آزاد می‌شود و چه قدر این ارتباط عاطفی بین ما و مادرمان که فقط مختص ما دو نفر اســت افزایش می‌یابد.
مراقبت از دختر کوچکتان این رابطه را قوی‌تر می‌کند. قطعاً بخشی از رژیم روزانه کودک بودن، باعث می‌شود که شما دو نفر به هم نزدیکتر شوید. سعی کنید یک برنامه روزانه برای خودتان داشته باشید و از وقتی که به دنیا آمد آن را شروع کنید. از لحظه‌ای که دخترتان از خواب بیدار شد با او باشید. کودکان و نوباوه‌ها با کسی که بیشتر از دیگران با او باشد احساس و ارتباط خود را افزایش می‌دهند. به او غذا بدهید، او را حمام کنید، با او بازی کنید و با تعریف برخی قصه‌ها به او کمک کنید که به خواب برود. این برنامه شما را هیجان زده می‌کند و یک رابطه‌ی سالم بین شما و دخترتان را پی ریزی می‌کند.
مادرم به من می‌گفت که وقتی که من به دنیا آمدم مانند عروسک او بودم و او از من همانند عروسک دلخواهش مراقبت می‌کرد. من فکر می‌کنم این یک نوع حس دوست داشتن اســت که برای ایجاد یک رابطه مادری دختری سالم مورد نیاز اســت.

وقتی که به مدرسه می‌رویم:

دوران مدرسه زمانی اســت که ما ناگهان در معرض دنیای بیرون قرار می‌گیریم. ما با افراد جدید در مدرسه ملاقات می‌کنیم، دوست پیدا می‌کنیم، با معلمان خود تعامل داریم و شروع به فکر کردن می‌کنیم. ما در مدرسه چیزهای جدید یاد می‌گیریم و از ما انتظار این را دارند که تکالیفی انجام دهیم. این توقعات قبلاً از رفتن به مدرسه برای ما آشنا نبودند.
در این دوران بسیار مهم اســت که به دختر خود اجازه دهید که بداند صرف نظر از اینکه چه عملکردی در مدرسه دارد او را دوست دارید. این نقطه‌ای اســت که تیرگی در روابط بروز کرده و پیشرفت می‌کند. از کودک خود توقعات خیلی زیادی نداشته باشید و به جای آن، او را در این سالهای مدرسه راهنمایی کنید. شما هم در همان محل بوده‌اید و دقیقاً می‌دانید که وقتی که در امتحان‌های مدرسه عملکرد خوبی نداشتید چه احساسی به شما دست می‌داد. بسیار ضروری اســت که به دختر خود بفهمانید او را دوست دارید و درکش می‌کنید و در همان زمان به او انگیزه بدهید تا در امتحانات مدرسه نهایت تلاش خود را بکند.
مدرسه رفتن زمانی اســت که دخترتان شروع به رسیدگی به لباس خود می‌کند. تا این موقع، او در خانه بوده اســت و هیچ وقت به مکانی بیرون از خانه آن هم هر روز نرفته اســت. او حتی خودش را با هیچ کس مقایسه نمی‌کرده اســت. اما حالا او در بین دختران کوچکی دیگری مثل خودش قرار گرفته اســت. این موقع، زمانی اســت که او به کش‌های سر، روبان‌ها و لباس‌های رنگارنگ توجه می‌کند. هر هفته با دختر خود یک جلسه‌ی رسیدگی به لباس داشته باشید. به او در انجام فعالیت‌های روزانه‌اش کمک کنید. می‌توانید یک مدل موی جدید برای دختر خود پیدا کنید که هر روز هفته موهای خود را به آن شکل مرتب کند. به من اعتماد داشته باشید دختر شما هر هفته منتظر این روز خواهد بود.
تقلید کردن ما از مادرمان نیز از همین سن شروع شد. دخترتان دوست دارد که تمام لباسهایی را که شما می‌پوشید او نیز بپوشد و یا مثل شما آرایش کند. این تقلید کردن را به سمت و سوی مثبت هدایت کنید. اگر فکر می‌کنید که تیپ، شخصیت و یا ظاهر شما مناسب سن او نیست، سعی کنید این احساسات را در مقابل او بروز ندهید. به او یاد دهید که داشتن قلبی بزرگ بسیار مهم‌تر از ظاهری زیبا اســت.
شما تنها دوست او هستید تا وقتی که او دوست‌های جدیدی در مدرسه پیدا بکند. بنابراین لازم اســت که بهترین دوست او نیز باشید. خود را به این کار عادت دهید که هر روز از فرشته‌ی کوچک خود در مورد مدرسه‌اش بپرسید. شما از شنیدن تعداد داستان‌هایی که او برای شما تعریف خواهد کرد شگفت زده خواهید شد. هم چنین صحبت‌تان را به گوش دادن به داستان‌های او محدود نکنید و با او در مورد روزهای دوران کودکی خود نیز صحبت کنید. دخترتان دوست دارد که بداند وقتی هم سن او بودید چگونه رفتار می‌کردید. وقتی که او شباهت‌هایی بین خود و دوران کودکی شما پیدا کند به شما نزدیک‌تر می‌شود.

وقتی که در دوران نوجوانی خود هستیم:

والدین از دوران نوجوانی فرزندان خود بیشتر از هر مرحله‌ی دیگر بزرگ شدن آنها می‌ترسند. در این مرحله اســت که دختران، مادران خود را بهتر درک می‌کنند. هم چنین این مرحله زمانی اســت که دختران در دنیای خود سیر می‌کنند. تغییرات فیزیکی و عاطفی که دختر شما در این دوران تجربه می‌کند برای شما ناآشنا نیست اما او اولین بار اســت که فشار جنسی، در معرض دنیای دیگر قرار گرفتن و تحت تأثیر جمعی از دوستان بودن و تغییرات دوران بلوغ را تجربه می‌کند. در این مرحله از زندگی فقط او را حمایت کنید و با او شکیبا باشید و سعی کنید کنترل خود را از دست ندهید. در زمان‌های نومیدی و یأس همراه او باشید. به او بگویید که هر وقت خواست می‌تواند به شانه‌های شما تکیه کرده و گریه کند و همیشه زمانی که مشکلی برای او پیش آمد می‌تواند روی شما حساب کند. او را مطمئن سازید که هر چیزی که پیش آمد شما با او هستید. این نوع اطمینان بخشی او را از انجام کارهای اشتباه و غلط باز می‌دارد.
در این دوران بیشتر مادران سعی می‌کنند که با دختران خود دوست باشند. اما همان طور که قبلاً گفتم این دوستی را وقتی ترویج دهید که کودک شما نوپا اســت. از دختر خود انتظار نداشته باشید که از هر آنچه در ذهن خود دارد به یکباره برای شما صحبت کند. علاوه بر این او در این دوران بیشتر از دوست به والدین نیاز دارد. از نشان دادن راه درست به او اجتناب نکنید. جوان شورشی شما در مقابل شما خواهد ایستاد اما در مقابل او تسلیم نشوید. به او یاد دهید که به آموزش‌های شما احترام بگذارد.
از دیدگاه دختران این دوران، زمانی اســت که احساس می‌کنند مادران طرف آنها نیستند. پیشنهادات دائمی او ما را آزار می‌دهد و ما انتخاب می‌کنیم که به پند و نصیحت‌های او گوش ندهیم. اما ما فراموش می‌کنیم که او همان زنی اســت که ما وقتی که کودک بودیم برای هر چیز مسخره و احمقانه‌ای از او تقلید می‌کردیم. به خاطر تجربیات وسیع او، ما می‌توانیم قبل از اینکه هر تصمیم مهمی بگیریم نظر او را بپرسیم. او آنجا بوده و آن را دیده اســت بنابراین بهترین داور وضعیت خواهد بود. بحث کردن با او در مورد موضوعاتی که با او اختلاف نظر داریم می‌تواند راهی عالی برای برقراری ارتباط با او باشد. اگر هنگام صحبت کردن یا برخورد با او چیزهایی را با عصبانیت به او گفتید به یاد داشته باشید که از او معذرت خواهی کنید. با گفتن متأسفم چیزی از شما کم نمی‌شود اما در عوض فقط رابطه‌ی شما با مادرتان یا دوست‌تان تقویت می‌شود. من مطمئنم که او افتخار خواهد کرد به این که ببیند دختر کوچکش حالا دیگر بزرگ شده اســت.
او همان کسی اســت که تقریباً انجام هر چیزی را در زندگی به ما یاد داد. بنابراین چرا وقتی که او نمی‌تواند از تازه‌ترین ابزار استفاده کند ما به او می‌خندیم؟ بنابراین اگر گوشی جدیدی خریدید به او نحوه کار با آن و راه اندازی آن را آموزش دهید. مادران بیشتر مجبورند تا چیزهای جدید را از ما یاد بگیرند. هم چنین با این کار او با آخرین پیشرفت‌ها نیز آشنا شده و با آنها در ارتباط خواهد بود.
ما تقریباً کل روز را با دوستان خود سپری می‌کنیم و حتی دوست داریم که آخر هفته را نیز در جمع دوستان باشیم. البته هیچ ایرادی ندارد که از با دوستان‌مان بودن لذت ببریم اما این کار باعث می‌شود که دوست اصلی خود یعنی مادرمان را فراموش کنیم. مادر خود را به سینما، تئاتر و یا فروشگاهی که تازه باز شده اســت ببرید. ساعاتی را با او سپری کنید و با غصه‌ها و رنج‌های او آشنا شوید.

وقتی که بزرگ سال هستیم:

در این مرحله‌ این رابطه بسیار ریشه دار شده اســت و تغییر آن سخت و دشوار اســت. اما همان طور که گفته‌اند ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه اســت. اگر ما قبلاً رابطه‌ی خوبی با مادرمان نداشته‌ایم اما حالا به اندازه کافی بزرگ هستیم که بتوانیم برخی چیزها را درک کنیم. بسیار ضروری اســت که درک کنیم مادرمان نیز یک فرد بالغ اســت که اعتقادات و افکار مخصوص خودش را دارد. در طول سالیان برخی از اعتقادات او بخشی از سبک زندگی‌اش شده‌اند که نمی‌توانند تغییر کنند. بنابراین بهتر اســت افکاری را که برای ما جالب نیستند نادیده بگیریم. با این کار ما از وقوع برخی بحث‌های ممکن جلوگیری می‌کنیم. در این مرحله او تنها مادرمان نیست بلکه دوستی اســت که می‌توانیم بیشتر افکار و عواطف خود را با او در میان بگذاریم و هیچ مردی نمی‌تواند جایگزین او شود.
مادران نیز باید درک کنند که حالا فرشته‌ی کوچکشان بزرگ شده و یک خانم جوان شده اســت. این خانم جوان روش مخصوص خودش را برای انجام کارها دارد که می‌تواند با روش شما متفاوت باشد. اگر فکر می‌کنید که یک روش راحت‌تر برای مقابله با افکاری که دختر شما را اذیت می‌کنند دارید با او صحبت کنید. اما به خاطر داشته باشید روزهایی که شما به سادگی به انجام کارهای مشخص به دختر خود دستور می‌دادید گذشت. امروز شما می‌توانید در یک حالت دوستانه چیزها را برای او توضیح دهید و او حتماً درک خواهد کرد.
دختران حالا بزرگ شده‌اند و می‌توانند ارتباط بهتری با عواطف مادر خود داشته باشند. دختر شما می‌تواند دوست بسیار خوبی برای شما باشد چون حالا بزرگ شده اســت و می‌تواند مشکلات متعددی را که شما با آن مواجه هستید درک کند. بهتر اســت که با دختر خود صحبت کنید و کارهایی را انجام دهید که دوستان با هم انجام می‌دهند. گردش آخر هفته با همسر و خانواده‌ی دختر خود اگر ازدواج کرده باشد داشته باشید و بگذارید که فقط به خانواده شما دو تا محدود شود. به آشپز خانه‌ی او بروید و با هم غذاهای خوش مزه درست کنید. اگر با هم هستید اجازه دهید که او غذاهای جدید برای شما درست کند. بیرون بروید، با هم خرید کنید و یا فیلم تماشا کنید.
رابطه‌ی سالم مادر دختری در طول سالیان ساخته می‌شود. تلاش‌های هر دو نفر باعث می‌شوند که این رابطه زیبا سر زنده‌تر و بهتر شود. در هر مرحله رشد دختر، مادر نیز در دوره‌ی مادری خود رشد می‌کند. آنها ممکن اســت با هم دعوا کنند، بحث‌های متعددی داشته باشند و یا در مورد موضوعات مختلف با هم توافق نداشته باشند اما هیچ کدام از آنها نمی‌توانند بدون هم زندگی کنند. برای هر دختری مادرش اولین و بهترین دوست اســت و برای هر مادری نیز دخترش با ارزش‌ترین هدیه‌ای اســت که در زندگی‌اش دریافت کرده اســت.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

8 آگوست 2015 ... وجود یک رابطهی محکم، دوست داشتنی و سفت و سخت بین مادر و دختر یعنی اینکه آنها چگونه با مثبتها و منفیها در وضعیتهای مختلف مواجه میشوند.رابطه صمیمی با دخترمان رابطه مادر و دختر,رابطه ای صمیمی بادخترمان,روابط دوستانه با ... اگر قرار است همیشه به عنوان یک دوست با دختران رابطه داشته باشید، ممکن است درباره شما هم چنین تصوری داشته باشد. .... برای سالم زندگی کردن این گام ها را بردارید.مامانِ دختر خانم ها بخوانند دوران طفولیت دختر, تربیت دختران,ارتباط با دختر,به عنوان مادر ... مادر به دختر آموزش می دهد که درباره خودش چه احساسی داشته باشد، چگونه با موقعیت های تنش زا ... او به دخترش می آموزد چطور مثل یک خانم رفتار کند، چطور لباس بپوشد. .... خانم هاسینه هایی سالم وخوش فرم داشته باشید! ... چه کنیم همیشه شاد باشیم؟روابط يک دختر با مادر مي تواند تاثير گذارترين رابطه در تمام زندگي او باشد و تمامي روابط او با ديگران ... پس به شخصیت او احترام بگذارید و با او رفتار مهرآمیزی داشته باشید. .... آیا تاكنون به رابطه خود با مادرتان فكر كردهاید كه چگونه رابطهای است؟23 مه 2013 ... چگونه با دیگران رابطه خوبی داشته باشیم؟ ..... برای یک دختر ۱۵ ساله که در ابتدای زندگی ذهن و روان باید متمرکز درس و علاقه های دیگر شود و از .... من یه پسر۲۱ سالم،زیاد دنبال این مطلبای چجوری جذاب بشیم گشتم. ..... افراد دیگری دوست هستند که هر دوستی جایگاه خودش را دارد پدر ، مادر ، اعضای خانواده ، همسایه، خویشاوندان و.چگونه آغاز گر رابطه جنسی باشیم. ... خودتان را یک موجود جنسی بدانید و برحسب احساساتتان عمل کنید. حداقل نصف ... آرامش خاطر داشته باشید و اعتماد به نفستان را از دست ندهید. .... ازدواج ارتباط دختر و پسر به منظور شناخت یکدیگر به قصد ازدواج ...18 آگوست 2011 ... اگر شما با چنین مشکلی روبرو هستید چگونه میتوانید موقعیتتان را ارتقا دهید؟ ... اگر شما میخواهید یک رابطه مادر و دختری قابل پیشرفت داشته باشید، مجبورید به ... مادران میتوانند چه کارهایی را برای تضمین یک رابطه سالم با دخترشان انجام دهند؟ .... چطور در 45 روز بدون عمل جراحی زیبا ترین بینی دنیا رو داشته باشیم.20 فوریه 2010 ... راههای متعددی برای نیل به یک رابطه ی هدفمند و سالم با جنس مخالف وجود دارد که برخی ... چگونه با جنس مخالف رابطه ای سالم داشته باشیم! .... خود را همگانی کنید، به خصوص با دوست دختر/پسر قبلی خود یا همکارانتان. .... بله هرکس دوست داره با کسی رابطه ی سالمی برقرار کند ولی دو اصل این اجازه را نمیدهد یک پدر و مادر دو جامعه ...30 سپتامبر 2012 ... همونجوری که پسر به خودش اجازه میده رابطه جنسی داشته باشه دختر هم به ..... رو با رابطه ی جنسی قبل از ازدواج میتونیم برای همیشه داشته باشیم. ..... کاش می تونستیم فرهنگ سازی کنیم که میشه با تعادل و یک ارتباط سالم به همه چیز رسید.

کلماتی برای این موضوع
چگونه یک رابطه‌ی مادری دختری سالم داشته باشیم؟ …چگونهیکرابطهیمادریسایت تخصصی روانشناسی مدیر سایت دکتر سکینه سلطانی کوهبنانی سایت تخصصی روانشناسیمیگنا چگونه یک رابطه‌ی مادری دختری سالم داشته باشیم؟وجود یک رابطه‌ی محکم، دوست داشتنی و سفت و سخت بین مادر و دختر یعنی اینکه آنها چگونه با چگونه رابطه جنسی صمیمانه ای داشته باشیم؟ صمیمانه ای داشته باشیم هم سالم باقی بماند، درد چیست و چگونه با یک شوهر چگونه شخصیت موفقی داشته باشیم؟چگونه شخصیت موفقی داشته باشیم سالم و موفق داشته باشید باید به یک کودک نوپا چگونه شخصیتی دوست داشتنی باشیم پزشکان … رابطه جنسی و عشق چگونه شخصیتی دوست داشتنی باشیم چگونه شخصیت خود داشته باشند چگونه رابطه بهتری با جنس مخالف داشته باشیمچگونه رابطه بهتری با جنس مخالف داشته باشیم چگونه بهتره یک محیط سالم صحبت می چرکه چگونه رابطه ای سالم و دراز مدت داشته باشیم؟چگونهرابطهایسالم چگونه رابطه ای سالم و را داشته باشیم که یک رویکرد بهتر و سالم‌تر چگونه از نظر روحی و جسمی، یک زن سالم باشیم؟۱چگونه از نظر روحی و جسمی، یک زن سالم باشیم سالم داشته باشید مادری به چگونه یک زن قوی باشیم؟ چگونه یک زن قوی باشیم شود یا ریشه در خودبینی فرد داشته باشد؛ بلکه منظورم قدرتی چگونه دلربا باشیم ؟ سلام مجتبی هستم ، صاحب این وبلاگ ، وبلاگی که نزدیک به ده سال با تمام احساس و عشق و

رابطه‌ی سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره‌ی رضوی

[ad_1]

چکیده

هدف از نوشتار حاضر، بررسی رابطه‌ی سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره رضوی است. با تدوین یک سوال کلی و شش سؤال جزئی، مشخص شد سرمایه نمادین ایرانی-اسلامی با سبک زندگی اسلامی و ابعاد آن (آموزش زندگی دینی در هر زمان، الگوسازی سیره اهل بیت (علیه‌السّلام)، اصول عقاید دینی، اصول تولی و تبری، آموزش بندگی و عبادت و غفلت‌زدایی) رابطه معنادار و به ترتیب برابر با 0/61، 0/73، 0/54، 0/42، 0/38، 0/45، 0/68 دارد. نمونه گیری نیز به روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای و تعداد نمونه با استفاده از جدول مورگان برابر با 384 نفر در جامعه‌ی مورد بررسی یعنی شهروندان مناطق 15 گانه‌ی شهر اصفهان است. نتایج نشان می‌دهد هر چه افراد خود و خانواده‌شان را ملتزم به رعایت شئونات اسلامی و پیروی از سبک زندگی اسلامی کنند، بیشتر به نمادهای اقتصادی-اسلامی، اجتماعی-اسلامی و فرهنگی-اسلامی احترام می‌گذارند، در زندگی خود به کار می‌گیرند و استفاده و پیروی از آنها را به دیگران نیز پیشنهاد می‌دهند.

واژه‌های کلیدی

سرمایه‌ی نمادین ایرانی اسلامی، سرمایه‌ی نمادین فرهنگی، سرمایه‌ی نمادین اجتماعی، سرمایه‌ی نمادین اقتصادی، سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره‌ی رضوی

مقدمه

«یکی از ابعاد پیشرفت با مفهوم اسلامی عبارت است از سبک زندگی، رفتار اجتماعی و شیوه‌ی زیستن ما، اگر از نظر معنویت نگاه کنیم که هدف انسان رستگاری، فلاح و نجات است، باید به سبک زندگی اهمیت بدهیم» (خامنه‌ای، 1391).
معنویت، به انسان، اطمینان قلبی و آرامش روحی می‌بخشد، آن‌گونه که خداوند در قرآن می‌فرماید: «الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آن کسانی که ایمان می‌آورند و دل‌هایشان با یاد خدا سکون و آرامش پیدا می‌کند. به درستی که دل‌ها با یاد خدا آرام می‌گیرد» (رعد/ 28). «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ السَّکِینَةَ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لِیزْدَادُوا إِیمَانًا مَعَ إِیمَانِهِمْ؛ خداست که به دل‌های مؤمنان آرامش و اطمینان خاطر داده است تا ایمانی بر ایمان خود بیفزایند» (فتح/ 4). چنین انسانی خود را از دام شهوت نفسانی، مادیات و لذت‌های زودگذر دنیایی می‌رهاند و سعادت را در عفت، پاکدامنی، شرافت و برپایی جامعه‌ای سالم و انسانی می‌داند و کارهایی انجام می‌دهد که به خیر و صلاح خود و جامعه است (ارمکی و نعلچی، 1393: 148).
یکی از راه‌های تبیین الگوی سبک زندگی، شناسایی عناصر و مولفه‌هایی است که اندیشمندان به عنوان ویژگی‌های سبک زندگی برشمرده و در تحقیقات خود بدان اشاره کرده‌اند. به عنوان مثال، برخی اندیشمندان غربی از آنجا که سبک زندگی را شامل همه‌ی رفتارها، افکار، احساس‌ها و کنش‌های اجتماعی افراد دانسته‌اند، مواردی مانند: شیوه‌ی تغذیه، خودآرایی و پوشش، نوع مسکن، وسائل حمل و نقل، شیوه‌های گذران اوقات فراغت و ... را به عنوان بخشی از مولفه‌های سبک زندگی برشمرده‌اند.
در موارد مطرح شده توسط این اندیشمندان، به مولفه‌های زیر اشاره نشده است:
نوع اعتقاد و بینش فرد، نوع اندیشه و منطق حاکم بر اعمال فرد، نوع گرایش و روابط انسانی فرد در خانه و جامعه، نوع احساس‌ها و روابط عاطفی فرد در خانه و جامعه، کیفیت تأمین نیازهای بعدی فردی در محیط‌های مختلف، توجه به دوران قبل و بعد از حیات فرد در دنیا، توجه به جایگاه دین در زندگی فرد، توجه به جایگاه اراده در شکل‌گیری سبک زندگی و توجه به کیفیت اعمال فرد در فرایند سبک زندگی (جانی پور و سروری مجد، 1393: 57-56).
یکی از امتیازهای خاص سبک زندگی اسلامی آن است که در آن به همه‌ی عوامل و عناصر فردی، اجتماعی، عاطفی، اعتقادی، اقتصادی و ... زندگی فرد توجه کرده و تلاش دارد به صورت آیین‌نامه و دستوری کامل و جامع در همه‌ی زمینه‌ها و بدون ایجاد ابهام و نقصی، زندگی فرد را از پیش از تولد تا بعد از حیات، برنامه‌ریزی و هدایت کند. این مطلب بدان معناست که سبک زندگی اسلامی، پیوستاری بزرگ است که مراتب مختلفی با توجه به سطح نگرش‌ها، بینش‌ها و قابلیت‌های افراد دارد.
هرچه قابلیت و توانایی افراد در برخورداری و فهم معارف دینی گسترش یابد، سطح سبک زندگی آنان ترقی پیدا می‌کند و کاهش این سطح بیانگر نداشتن توانایی فرد در فهم معارف و برخورداری از مواهب این نعمت بزرگ است.(5)
از طرف دیگر، انسان موجودی متعالی و همواره به دنبال کمال است و نمادهای کمال و نیمه‌ی گمشده‌ی خود را در هر چیزی جست و جو می‌کند و زمانی که این نمادها را در چیزی می‌یابد، خود را به آن نزدیک یا شبیه می‌کند. این نمادها و سرمایه‌های نمادین به طور کلی به سه گروه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قابل تقسیم‌بندی هستند که می‌توانند به طور کلی به دو گروه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی (دینی و اخلاقی) و نمادین مبتنی بر الگوی غربی و مادی(لذت‌ها و منافع زودگذر) تقسیم شوند (نامدار، 1393).
جایی از جامعه نیست که بتوان گفت سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وجود ندارند. ازاین‌رو چون سرمایه‌ی نمادین می‌تواند بخشی از سایر سرمایه‌ها تعریف شود، به طور کلی می‌توان گفت سرمایه‌ی نمادین در سراسر جامعه وجود دارد و حضورش احساس می‌شود و می‌تواند از زمانی به زمانی دیگر و از مکانی به مکان دیگر تغییر یابد و گونه‌های مختلف به خود بگیرد (نامدار، 1393).
حال با توجه به مسائل مطرح شده، چگونگی تأثیر سرمایه‌ی نمادین بر گفتار، پندار و کردار(سبک زندگی) مردم احساس می‌شود و از این رو در پی بررسی رابطه‌ی سرمایه‌ی نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی با سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سیره‌ی رضوی در ایران هستیم تا بتوانیم با تغییر در یکی، متغیر دیگر را توسعه و ارتقا بخشیم.

ادبیات نظری

در قرآن کریم مرتب درباره‌ی افزایش ابعاد ایمانی به افراد جامعه‌ی ایمانی امر شده (6) و در تعریف منافقان نیز مسئله‌ی نزدیکی و دوری آنان به کفر و ایمان مطرح شده است (7) (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 58).
ابعاد و مولفه‌های سبک زندگی اسلامی مبتنی بر الگوی سیره‌ی رضوی عبارت‌اند از:

1. غلبه‌ی رویکرد آموزشی در مناسک عبادی

هر انسانی برای بیان مطالب و مقاصد ذهنی خویش، گونه‌ای از قالب‌های بیانی را اخذ کرده و از آنها برای وصول به مطلوب ذهنی خود در کلام استفاده می‌کند. استفاده از قالب‌های بیانی، امری کاملاً طبیعی است و در حقیقت همچون بافت متن، در زمینه‌ی هر جمله‌ای وجود داشته و محتوای اصلی آن جمله را بیان می‌کند(همان: 63).
در ادعیه‌ی رضوی، فراوانی قالب بیانی «تجلیل» نسبت به دیگر قالب‌های بیانی بیشتر است. منظور از تجلیل، عبارت‌هایی است که در آن، فرد به همراهی یا دوستی با شخصی یا پیروی از مذهب و مسلکی افتخار می‌کند و آن را بزرگ می‌شمرد. همچنین در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود گوینده یا نویسنده در ابتدای کلام، به تعدادی از افراد و گروه‌ها درود و سلام فرستاده و با احترام از ایشان یاد می‌کند. در حقیقت باید گفت تجلیل از این مقام‌ها و افراد، به خاطر جایگاه آن شخصیت یا گروه و اهمیت آن در منویات متکلم است. در برخی موارد، گوینده‌ی کلام قصد دارد با اشاره به آن مقام و جایگاه، آن فرد را به عنوان الگو و اسوه معرفی کند. این مطلب به ویژه در مواقعی که برخی اوصاف و ویژگی‌های آن فرد نیز بیان می شود، جلوه‌ی بیشتری پیدا می‌کند (یاوری و جانی‌پور، 1388: 96-78).

2. الگوسازی از اهل بیت (علیه‌السّلام) با توصیف و معرفی ایشان

در ادعیه‌ی امام رضا (علیه‌السّلام)، ایشان تلاش دارند بیش از آنکه به رفع حوائج مردم پرداخته و متونی را صرفاً برای برآورده شدن حاجت‌های مادی و معنوی به مردم آموزش دهند، نقش و جایگاه اهل بیت (علیه‌السّلام)، دین اسلام و قرآن کریم را به مردم جامعه گوشزد کرده و آنان را متوجه این مهم سازند که برکت‌ها و خیرهای موجود به واسطه‌ی حضور این افراد و موارد است و همه‌ی نواقص و کمبودها نیز با توجه به این افراد و موارد برطرف می‌شود (جانی‌پور و سروری مجد، 1393: 65). نکته‌ی جالب آن است که در بسیاری از ادعیه‌های صادره از امام رضا (علیه‌السّلام) مشاهده می‌شود پیش از بیان هرگونه مطلب و درخواستی، از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و اهل بیت (علیه‌السّلام) به تجلیل اشاره شده و در برخی موارد به صراحت از آنان نام برده شده است (به عنوان مثال ر.ک: ادعایه‌ی شماره‌ی 4، 8، 9، 10، 11، 18 و....).
در موارد متعددی نیز به جایگاه والای اهل بیت (علیه‌السّلام) در نظام خلقت و همچنین جایگاهشان در نزد خداوند و اینکه امور هستی در دست اهل بیت (علیه‌السّلام) است، اشاره شده و بدین وسیله تلاش شده تا جامعه‌ی اسلامی از خلال قرائت این دعاها در مناسبت‌های مختلف و در هنگام وقوع حوادث و مشکلات، متوجه مقام شامخ اهل بیت عصمت و طهارت (علیه‌السّلام) شده و از این طریق به آنان تقرب جویند (به عنوان مثال ر.ک: ادعیه‌ی شماره‌ی 21، 23، 32 و...).
به عنوان نمونه می‌توان به بخشی از دعای شماره‌ی 21 اشاره کرد که در آن به تجلیل از امیرالمومنین (علیه‌السّلام) پرداخته و می‌فرمایند:
و أنَّ علیاً أمیرالمؤمنینَ سَیدُ الأوصیاء و وارثُ عِلمِ الأنبیاء عَلَمُ الدِّینِ و مُبیرُ المُشرکینَ و مُمیَزُ المُنافِقینَ وَ مُجاهِدُ المَارقینَ إمامِی و حُجَّتِی وَ عُروتَی وَ صِراطِی و دَلیلی و مَحَجَّتی و مَن لا اثِقُ باعِمالی و لَو زَکَت و لَا أراها مُنجیةً لی و لَو صَلَحت إلا بوِلایتهِ و الأئتِمامِ به و الإقرار بِفَضائلهِ و القَبُول مِن حَمَلتِها و التَّسلیمِ لِرواتَها و أقِرُّ بأوصیائهِ مِن أبنائهِ أئمةً و حُجَجاً و أدلةً و سُرُجاً و أعلاماً و منَاراً و سادةً و اَبراراً.
مشخص است که استفاده از این قالب بیانی و الفاظ و عبارت‌های تجلیلی، با هدف معرفی اهل بیت (علیه‌السّلام) به عنوان الگوهای مطرح در سبک زندگی اسلامی بوده و کاملاً رویکردی تربیتی داشته است (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 66).

3. تبیین اصول عقاید و ضرورت‌های دین

در ادعیه‌ی رضوی موارد متعددی از عبارت‌ها و جمله‌ها وجود دارد که بر تسبیح، تحمید، تهلیل و تکبیر خدای تعالی اشاره دارد. مثلاً در رابطه با تسبیح خداوند می‌فرمایند: «سُبحانَ اللهِ، و الحَمدُ للهِ، وَ لا إله إلا اللهُ، و اللهُ اکبر» (دعای 3)، «سُبحانَ اللهِ کَمَا یَنبغِی للهِ، الحَمدُ للهِ کَمَا یَنبغِی للهِ، لا إلهَ إلا اللهُ کَما یَنبغِی للهِ، اللهُ اکبر کَمَا یَنبغِی للهِ، لا حَولَ و لا قُوةَ إلا باللهِ کَما یَنبغِی لله و...» (دعای 4). در دعای شماره‌ی ششم نیز به تمحید الهی پرداخته و می‌فرمایند: «اللهُمَ لکَ الحَمدُ علَی مَرَدِّ نوَازل البَلاءِ و مُلمَّاتُ الضَّراءُ... و لَکَ الحَمدُ رَبِّ عَلی هَنیءِ عَطائِکَ... و لَکَ الحَمدُ عَلَی إحسانِکَ الکَثیرِ... و لَکَ الحَمدُ یا رَبِّ علَی تَثمِیرکَ قَلیلَ الشُّکر...»
در خصوص تهلیل نیز می‌فرمایند: «لا إله إلا اللهُ المَلِکُ الحقَ المُبین» (دعای 19)، «یا مَن لا شَبیةَ لهُ و لا مِثالَ، أنتَ اللهُ الذَّی لا إله إلا أنتَ و لا خالِقَ إلا أنتَ، تُفنی المَخلوقِینَ و تَبقَی أنتَ، حَلُمتَ عَمَّن عَصاکَ و فِی المَغفِرةِ رِضاَک» (دعای 40) و «لا إله إلا اللهُ رَبُّنا و رَبُّ آبائِنَا الأولینَ لا إلهَ إلا اللهُ إلها واحداً و نَحنُ لَهُ مُسلمِونَ لا إلهِ إلا اللهُ لا نَعبُدُ إلا ایَّاه- مُخلصِینَ لَهُ الدِّینَ و لو کَرِهَ المُشرکُون» (دعاى 74).
در خصوص موضوع تکبیر نیز می‌فرمایند: «اللهُ اکبر، اللهُ اکبر، اللهُ اکبر عَلی مَا هَدانا، اللهُ اکبر عَلی ما رَزقَنا مِن بَهیمةِ الأنعام...» (دعای 62)، «بسمِ الله العَظیم بسم اللهِ العَظیم ربِّ العرشِ العَظیم إلا ذَهَبت و انقَرضَت» (دعای 43) (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 68).

4. تأکید بر اصل تولی و تبری و لزوم رعایت تعادل در آن

دعا، درخواست چیزی از خداوند به نحوی رسمی‌تر از مناجات بوده و در عین حال با قالب بیانی «درخواست» نیز متفاوت است، چرا که «دعا» نوعی درخواست عمومی و «درخواست» یک خواهش و طلب شخصی و فردی است (یاوری و جانی‌پور، 1388: 96-78).
به عنوان مثال حضرت (علیه‌السّلام) برای طلب غفران، در دعای شماره‌ی هفتم می‌فرمایند: «یا کَریمُ اغِفر لِمَن فِی مَشارقِ الارضِ و مَغارِبها مِن المُؤمنینَ و المُؤمنات» و نشان‌دهنده‌ی آن است که ایشان این طلب غفران را برای همگان خواسته‌اند. باید گفت آن امام همام (علیه‌السّلام) تلاش داشتند ضمن صدور ادعیه برای رفع حوائج و مشکلات مردم و همچنین طلب مغفرت، رزق و ... از خداوند متعال، به مقام و جایگاه خاص ائمه اطهار (علیه‌السّلام) در جامعه‌ی اسلامی نیز اشاره کرده و مردم را نسبت به این امر آگاه سازند تا به ایشان تقرب جسته و از دشمنان ایشان برائت جویند. این مطلب در منظومه‌ی معارف اسلامی، به اصل «تولی و تبری» معروف بوده و به عنوان یکی از فروع دین اسلام شناخته می‌شود که در ادعیه‌ی رضویه آموزش داده شده و خود یکی از الگوهای تربیتی به کار گرفته شده توسط آن حضرت (علیه‌السّلام) است (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 70).

5. آموزش آداب عبادت و بندگی

امام رضا هنگام دعا، بر این مسئله تأکید دارند که در ابتدا بر پیامبر مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و ائمه اطهار (علیه‌السّلام) صلوات و درود فرستاده و سپس با توسل و شفیع قرار دادن ایشان، از خداوند طلب حاجت شود. باید گفت این مسئله در اکثر ادعیه‌ی صادر شده از ایشان وجود داشته و در برخی ادعیه نیز به صراحت بدان دستور داده‌اند. به عنوان مثال در دعای شماره‌ی 32 می‌فرمایند: «یَا ماجدُ یا واحدُ یا کَریمَ یا دائمُ اتوجَهُ إلیکَ بمُحمدٍ نَبیکَ نَبیِّ الرَّحمةِ (صلی الله علیه و آله و سلم) یا محمدُ یا رسولَ اللهِ إنی اَتوجَّهُ بک إلی اللهِ رَبِّکَ و رَبی و ربِّ کُلِّ شَیء أن تُصلَی عَلَی مُحمد و اَهل بیتهِ و اسألکَ نَفحةً کَریمةً مِن نَفحاتکَ و فَتحاً یَسیراً و رِزقاً واسعاً.»
رعایت ادب در طلب دعا، دعا برای همگان، اولویت‌سنجی در دعا و اولویت دعا برای مومنان از مواردی است که در ادعیه‌ی رضویه بدان اشاره و آموزش داده شده‌اند(همان: 71).

6. غفلت‌زدایی از افراد و جامعه

جمله هایی توسط امام رضا (علیه‌السّلام) به عنوان تذکر به مردم و هوشیار کردن آنان برای تقرب به خداوند متعال و افزایش آگاهی مردم برای دین‌داری استعمال شده است. به عنوان نمونه، ایشان در دعای شماره‌ی هشتم می‌فرمایند:
إلهی بدَت قُدرتکَ و لَم تَبدُ هَیئةُ لَک فَجهلوکَ و قَدَّروکَ و التَّقدیرُ علَی غَیر ما به شَبَّهُوک فَأنا بَریءُ یا إلهی مِنَ الذَّین بالتَشبیهِ طَلبُوکَ لَیس کَمثلِکَ شَیء و لَن یُدرکوکَ ظاهرُ ما بِهم مِن نَعمتکَ دَلَّهُم عَلیکَ لَو عَرفُوک و فی خَلقکَ یا إلَهی مَندوُحةُ أن یَتناوَلُوک بل شَبِّهوکَ بخَلقکَ فَمِن ثُم لَم یَعرفُوکَ و اتخَذُوا بَعضَ آیاتکَ ربَّا فَبذلکَ و صفُوک فَتعالیتَ یا إلهی و تَقَدَّسَت عَمَّا به المُشبَهِّونَ نَعتُوکَ یا سَامِعَ کلِّ صَوتٍ و یا سابِقَ کُلِّ فَوتٍ یا مُحیی العِظام و هیَ رَمیمُ و مُنشئهَا بعدَ المَوتِ صلِّ علَی محمدٍ و آل محمدٍ و اجَعل لی من کُلِّ هَمِّ فَرجاً و مَخرجاً و جَمیعِ المُؤمنینَ إنکَ عَلی کُلِّ شَی ءٍ قَدیرُ.
بخش اول این دعا در راستای آگاه‌سازی مردم به صفات واقعی خداوند متعال و بیان دقیق معارف الهی با هدف غفلت‌زدایی از جانب آن امام همام (علیه‌السّلام) صادر شده و تنها در بخش پایانی، برای رفع حوائج مومنان دعایی ذکر شده است. این موارد در ادعیه‌ی رضویه بیانگر این مطلب‌اند که حضرت (علیه‌السّلام) تلاش دارند از هرگونه موقعیت و فرصتی برای تبلیغ معارف دین و تربیت جامعه‌ی اسلامی استفاده کنند و این خود مقدمه‌ای برای ترویج سبک زندگی اسلامی است (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 74).

7. بایدها و نبایدهای مسیر زندگی

امام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرمایند توسل به اهل بیت (علیه‌السّلام)، دستور الهی است. به عنوان مثال ایشان در دعای شماره‌ی 18 می‌فرمایند: «اللَّهُمَّ یا رَبِّ أنتَ عَظمتَ حَقنا أهلَ البَیتِ فَتوسَّلوا بنَا کَما أمرت و أملُوا فَضلکَ و رحَمتکَ و تَوقَّعُوا إحسانکَ و نِعمتکَ فَاسقِهِم سَقیاً نَافِعاً عَاماً...» و سپس در ادعیه‌ی دیگری بر توسل به اهل بیت (علیه‌السّلام) توصیه کرده و به عنوان مثال در دعای شماره‌ی 21 این‌گونه دعا می‌کنند:
تَوسَّلتُ بهم إلیکَ- مُتقرباً إلی رَسولکَ مُحمد صلی الله علیه و آلهِ ثُمَ عَلِیٍّ أمیرِ المُؤمنین و الزهراءِ سَیِّدةِ النِساء العَالمین و الحَسَنِ و الحُسینِ و عَلیٍّ و مُحمدٍ و جَعفرٍ و موسی و عَلِیٍّ و مُحمدٍ و عَلِیٍّ و الحَسنِ و مَن بَعدهُم یُقیِمَ المَحجَّةَ إلی الحُجَّةِ المَستُورةِ مِنَ وُلدهِ المَرجُوِّ للامَّةِ مِن بعدهِ اللهُمِ فَاجعَلهُم فی هَذا الیَومِ و مَا بَعدهُ حِصنی مِنَ المَکارهِ... اللهُم بتَوسُّلی بِهم إلیکَ و تَقَرُّبی بَمَحبتهِم و تَحصُّنی بإمامتَهم افتَح عَلی فی هَذا الیَوم ابوابَ رِزقِکَ و انشُر علی رحَمتکَ و حَبِّبنی إلی خَلقِکَ و جَنبِنی بُغضَهُم و عَداوتَهُم إنکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرُ.
همچنین در این رابطه می‌توان به دعای شماره‌ی 23 اشاره کرد که بخش سوم آن کاملاً با این رویکرد صادر شده است و در کتاب‌های ادعیه به صورت جداگانه تحت عنوان «دعای توسل» یاد می‌شود.
در رابطه با توبه نیز در دعای شماره‌ی 21 با حالتی مناجات‌گونه به حدیث نفس پرداخته و می‌فرمایند:
بسم الله الرحمن الرحیم اللهُمَّ إن ذُنوبی و کَثرتَها قَد اخلقَت وَجهی عنِدکَ و حَجبتَنی عَن استیهَال رَحمتکَ و باعَدتنی عَن [استیجَار] [استنجاز] استیجاب مَغفرتِکَ وَ لَو لا تَعلُّقی بآلائکَ و تَمَسُّکی بالرَّجاء لِمَا وَعدتَ امثالِی مِنَ المُسرفیِنَ و أشباهی مِنَ الخَاطئینَ بقُولِکَ یا عِبادیَ الذینَ اَسرفُوا عَلی انفُسهِم لا تقَنَطُوا مِن رحمةِ اللهِ إن اللهَ یغَفِرُ الذُنوبَ جَمیعاً إنهُ هُوَ الغَفُورُ الرَّحیمُ و حَذرتَ القانطِینَ مِن رَحمتکَ فَقُلتَ و مَن یَقنطُ مِن رَحمةِ رَبهِ إلا الضالُونَ ثُمَّ نَدبتَنا بِرحمتکَ إلَی دعُائکَ فَقُلتَ ادعُونی استَجب لَکُم إن الذینَ یسَتکبروُنَ عَن عبادَتی سَیدخُلَون جَهنَّم داخرِین.
مقام شامخ ائمه اطهار (علیه‌السّلام) از هرگونه پلیدی و رجسی دور بوده، استفاده از این عبارت‌ها، با هدف طرح الگوی مطرح در سبک زندگی اسلامی است و کاملاً رویکردی تربیتی دارد (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 76-75).

جدول 1. ابعاد سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سیره‌ی رضوی

شماره‌ی	ابعاد سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سیره‌ی رضوی
1	آموزش زندگی دینی
2	آموزش بندگی و عبادت
3	اصول عقاید دینی
4	اصول تولی و تبری
5	الگوسازی سیره‌ی اهل‌بیت (علیه‌السّلام)
6	غفلت‌زدایی

منبع: (جانی‌پور و سروری‌مجد، 1393: 79-53)

سرمایه‌ی نمادین (8)

مفهوم سرمایه‌ی نمادین، مهم‌ترین بخش کار بوردیو در نظریه‌ی قدرت نمادین (9) است. وی در تعریف این مفهوم می‌گوید: من به هر نوع از سرمایه (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) چنانچه از مقوله‌های فاهمه (10) دریافت شود، به اصول بینش و تقسیم به نظام‌های طبقه‌بندی کننده و به قالب‌های شناختی که تا اندازه‌ای محصول درون کالبدی شدن ساختارهای عینی مربوطه یعنی ساختارهای توزیع سرمایه در میدان هستند، سرمایه‌ی نمادین می‌گویم (1384: 155).
به کار بردن لفظ «هر نوع سرمایه» این طور می‌نمایاند که سرمایه‌ی نمادین صورت تغییر شکل و معنا یافته‌ی سایر سرمایه‌هاست. فونتن، سرمایه‌ی نمادین را محصول تغییر رابطه‌ی قدرت در رابطه‌ی معنایی می‌داند که اثر خشونت غیرمادی اشکال دیگر سرمایه را بر وجدان‌ها مشخص می‌کند (شویره، 1385: 100).
در واقع، این سرمایه به نوعی معنای آشکار وجوه دیگر سرمایه‌اندوزی است. هر نوع سرمایه (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) به درجه‌های مختلف مانند سرمایه‌ی نمادین عمل می‌کند، طوری که بهتر باشد، به دقیق‌ترین وجه، از اثرهای سرمایه‌ی نمادین سخن گفته شود، به ویژه زمانی که این سرمایه بازشناسی آشکار و عملی پیدا می‌کند. برای بررسی حرکت جهشی انواع سرمایه‌ها به سوی اثرهای نمادین خود، می‌توانیم از مثال «نام خانوادگی» افراد استفاده کنیم. نام خانوادگی، نام آبا و اجدادی (11) است که به طور نمادین، تمام ثروت‌های عادی و غیرعادی گردآمده و به ارث رسیده را انبار می‌کند و دارنده‌ی این نام به دلیل قدرت (فضائل) (12) نمادینی که دارد، همه را به دنبال خود می‌کشاند (شویره، 1385: 101).
به عبارت دیگر، می‌توان گفت سرمایه‌ی نمادین هر نوع از سرمایه است که دسته‌ای از اعضای اجتماع آن را درک می‌کنند، به رسمیت می‌شناسند و برای آن ارزش قائل می‌شوند. سرمایه‌ی نمادین که از شأن و حیثیت شخص سرچشمه می‌گیرد، مجموعه ابزارهای نمادینی چون پرستیژ، احترام، قابلیت‌های فردی در رفتارها (کلام و کالبد) و شکوه و فرهمندی را به فرد اعطا می‌کند (فکوهی، 1384: 300).
با توجه به موارد بیان شده، باید گفت در درجه‌ی اول، سرمایه‌ی نمادین نوع تغییر شکل یافته هر نوع سرمایه است که به عنوان نماد و سمبل تلقی می‌شود، دارنده‌ی آن از جانب مردم مورد عزت و احترام قرار می‌گیرد و نوعی پرستیژ است. به بیانی دیگر، سرمایه‌ی نمادین را باید به عنوان بُعدی از هر سرمایه دانست (نامدار، 1393)

حالت اول:

*** توضیح تصویر: شکل1. ابعاد سرمایه‌ی نمادین
منبع: (نامدار، 1393)

حالت دوم:

*** توضیح تصویر: شکل2. ابعاد سرمایه‌ی نمادین
منبع: (نامدار، 1393)
در حالت اول، سرمایه‌ی نمادین را می‌توان به عنوان متغیری جداگانه از سایر سرمایه‌ها و به عنوان سرمایه‌ی چهارم و در حالت دوم، به عنوان یک بُعد از هر سرمایه محسوب کرد.
در ادامه، به تعاریف سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و ابعاد سرمایه‌ی نمادین می‌پردازیم:

سرمایه‌ی فرهنگی: (13)

از دیدگاه بوردیو، سرمایه چیزی است که به عنوان رابطه‌ی اجتماعی درون یک سازواره (14) از تعامل‌ها عمل می‌کند و دامنه‌ی آن بدون هیچ تمایزی به تمام کالاها، اشیاء و نشانه‌هایی که خود را به عنوان چیزهایی کمیاب و ارزشمند عرضه می‌دارند (و در یک ساختار مشخص اجتماعی مورد قضاوت هستند) کشیده می‌شود.
سرمایه‌ی فرهنگی به عنوان رابطه‌ای اجتماعی درون سازواره‌ای از تعامل‌ها که مشتمل بر دانش فرهنگی است عمل می‌کند، و منتهی به قدرت و منزلت می‌شود (روحانی، 1388: 9).

سرمایه‌ی اجتماعی: (15)

سرمایه‌ی اجتماعی دلالت بر اشکالی از سازمان چون اعتماد، قواعد و شبکه‌ها دارد که می‌توانند کارایی جامعه را از راه کنش‌های متناسب تسهیل کنند. در نتیجه، تعاون خودانگیخته از طریق سرمایه‌ی اجتماعی تسهیل می‌شود (ازکیا و غفاری، 1383: 278).
در اندیشه‌ی پاتنام و فوکویاما، سرمایه‌ی اجتماعی به عنوان پدیده‌ی جامعه شناسانه‌ی کلان لحاظ شده است. به نظر آنها ملت‌ها می‌توانند از سطوح متفاوت سرمایه‌ی اجتماعی برخوردار باشند تا فرصت تحقق مردم سالاری یا صنعتی شدن فراهم شود، در نهایت در شرایط وجود سرمایه‌ی اجتماعی شاهد بسط و گسترش فرایند مشارکت در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و نیز بسط انجمن‌های داوطلبانه خواهیم بود، فرایندی که می‌تواند سازوکار موثری برای نیل به توسعه باشد (همان: 279).

سرمایه‌ی اقتصادی:

سرمایه‌ی اقتصادی فرد با گویه‌های وسایل رفاهی، درآمد فرد (در صورت دارا بودن)، درآمد پدر، نحوه‌ی مالکیت منزل، مالکیت تلفن همراه، رایانه، ماشین و نوع اتومبیل، زمین، باغ و سپرده‌ی بانکی سنجیده می‌شود (نامدار، 1393).
سرمایه‌ی اقتصادی به دو صورت جاری و غیر جاری وجود دارد:
سرمایه‌ی اقتصادی جاری: نوعی از سرمایه‌ی اجتماعی که به سرعت قابلیت تبدیل به وجه نقد (پول) را دارد.
سرمایه‌ی اقتصادی غیر جاری: نوعی از سرمایه‌ی اجتماعی که به سرعت قابلیت تبدیل به وجه نقد (پول) را ندارد (همان).

ابعاد سرمایه‌ی نمادین با استفاده از الگوی احسان نامدار جویمی (1393):

1. سرمایه‌ی نمادین فرهنگی

این سرمایه، جزئی از سرمایه‌ی فرهنگی است که نزد مردم به عنوان نماد محسوب می‌شود و برای دارنده‌ی آن احترام و منزلت خاصی قائل هستند(البته باید به این نکته اشاره کرد که سرمایه‌ی نمادین فرهنگی به معنای داشتن سرمایه‌ی فرهنگی بیشتر نیست و گاهی خلاف آن نیز صدق می‌کند، یعنی شاید در برخی مناطق و میان افراد خاصی، فرهنگ خاص یا فرهنگ منفی و متضاد با فرهنگ پذیرفته شده به عنوان سرمایه‌ی نمادین فرهنگی دارای ارزش و احترام باشد). ولی در کل باید گفت سرمایه‌ی نمادین فرهنگی، نوعی از سرمایه‌ی فرهنگی محسوب می‌شود که به عنوان نماد و سمبل و پرستیژ استفاده می‌شود و دارنده‌ی آن، از جانب مردم (یا گروهی خاص) مورد احترام قرار می‌گیرد.

2. سرمایه‌ی نمادین اجتماعی

جزئی از سرمایه‌ی اجتماعی محسوب می‌شود که میان مردم از احترام و منزلت بالایی برخوردار است و به عنوان نماد تلقی می‌شود (مانند عضویت، همکاری، مشارکت و ارتباط با اشخاص و گروه‌هایی که مردم آن را به عنوان نماد به شمار می‌آورند و برای فرد، منزلت احترام همراه دارد)(البته باید به این نکته اشاره کرد که سرمایه‌ی نمادین اجتماعی به معنای داشتن سرمایه‌ی اجتماعی بیشتر نیست و گاهی خلاف آن نیز صدق می‌کند، یعنی شاید در برخی مناطق و میان افراد خاصی، زندگی بدون رفت و آمد و ساده به عنوان سرمایه‌ی نمادین اجتماعی دارای ارزش و احترام باشد). ولی در کل باید گفت سرمایه‌ی نمادین اجتماعی، گونه‌ای از سرمایه‌ی اجتماعی است که به عنوان نماد و سمبل و پرستیژ استفاده می‌شود و دارنده‌ی آن، از جانب مردم مورد احترام قرار می‌گیرد.

3. سرمایه‌ی نمادین اقتصادی

با توجه به مطالب بیان شده می‌توان گفت این سرمایه جزئی از سرمایه‌ی اقتصادی بوده که به عنوان نماد توسط جامعه پذیرفته شده و دارنده‌ی آن، از طرف مردم صاحب احترام و منزلت است. سرمایه‌ی اقتصادی، دربرگیرنده‌ی هر نوع سرمایه و دارایی مشهودی است که دارنده می‌تواند آن را به سرعت به وجه نقد تبدیل کند (البته باید به این نکته اشاره کرد که سرمایه نمادین اقتصادی به معنای داشتن سرمایه‌ی اقتصادی بیشتر نیست و گاهی خلاف آن نیز صدق می‌کند، یعنی شاید در برخی مناطق و میان افراد خاصی، ساده‌زیستی و زندگی بدون تجمل، به عنوان سرمایه‌ی نمادین اقتصادی، دارای ارزش و احترام باشد).
در پایان، مثال‌هایی برای انتقال بهتر مفاهیم بیان می‌شود. امیدواریم در فهم و نزدیک شدن محققان به معنای واقعی این سرمایه مثمرثمر واقع شود.
سرمایه‌ی نمادین، نیمه‌ی گمشده‌ی هر فردی است که به صورت انتزاعی وجود دارد و می‌تواند حالت بیرونی و ظاهری یابد. فرد این نیمه را در هر چیزی جست‌وجو می‌کند، برای نماد و دارنده‌ی آن، احترام و منزلت قائل است و خود را به آن نزدیک و مشابه می‌کند. این سرمایه به طور کلی به دو صورت اخلاقی-دینی(ایرانی-اسلامی در کشور ایران) و مادی‌گرایانه و لذت‌جویانه (غربی) وجود دارد.
سرمایه‌ی نمادین غربی به دنبال نمادهای لذت‌گرایانه و مادی‌گرایانه صرف و زودگذر و سرمایه‌ی نمادین ایرانی-اسلامی (دینی- اخلاقی) مبتنی بر سادگی و سبک زندگی مبتنی بر قرآن و اهل بیت (علیه‌السّلام) است.
در مقاله‌ی پیش رو، ابعاد سرمایه‌ی نمادین، مبتنی بر رویکرد ایرانی-اسلامی و مولفه‌های آن نیز بر مبنای رویکرد ایرانی-اسلامی طراحی و تبیین شده است.
سرمایه‌ی نمادین اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به معنای سرمایه و ارزش بیشتر نیست، بلکه می‌تواند به معنای سرمایه‌ی ارزان‌تر و ساده‌تر هم ظهور کند. مثلاً زندگی بزرگانی مانند امام خمینی (رحمةً‌الله‌علیه) (رحمةًالله‌علیه) می‌تواند نمادی از ساده زیستی و بی آلایشی باشد که توسط پیروان مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین سرمایه‌ی نمادین از زمانی به مکانی متفاوت است، با گذشت زمان، نمادهای مختلفی ظهور می‌یابد، کاربردی می‌شود و امکان دارد حتی نمادی که قبلاً منسوخ شده است، رونق بگیرد و برعکس.
با بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد تحقیقی در زمینه‌ی بررسی حاضر، در ایران و جهان انجام نشده است و از این رو بررسی این عنوان بسیار مهم، برای محققان نوشتار پیش رو ایجاد شد.

پیشینه

تحقیقی با عنوان «بررسی جامعه‌شناختی رابطه‌ی سرمایه‌ی نمادین و نگرش به حقوق شهروندی (مطالعه‌ی موردی شهر تبریز)» توسط مرتضی حضرتی برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در سال 1392 انجام شده است. نمونه‌ی مورد بررسی شامل 400 نفر از افراد بالای 15 سال مناطق شهری تبریز است و نتایج نشان می‌دهد میان سرمایه‌ی نمادین با نگرش به حقوق شهروندی، مدنی و اجتماعی رابطه‌ی معنادار وجود دارد.
ماه‌گل عبدالله‌زاده مینایی تحقیقی با عنوان «تأثیر سرمایه‌ی نمادین خانواده بر خشونت خانگی» برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در سال 1390 انجام داد. سرمایه‌ی نمادین در این تحقیق با توجه به نظریه‌ی بوردیو بررسی شده و از بین جامعه‌ی آماری یعنی زنان متأهل ساکن تهران، 385 نفر به عنوان نمونه‌ی مورد بررسی انتخاب شده‌اند. ابزار مورد استفاده نیز پرسش‌نامه‌ی محقق ساخته و از طرفی 15 مصاحبه‌ی نیمه‌ساختاریافته است. با توجه به یافته‌ها، میان سرمایه‌ی نمادین (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) با خشونت خانگی (16) رابطه‌ی مثبت و معنادار وجود دارد و با افزایش سرمایه‌ی نمادین، نوع خشونت از فیزیکی به روانی و اجتماعی تغییر می‌کند.
معصومه پیری تحقیقی با عنوان «بررسی نقش تعامل نمادین در صمیمیت زوجین از دیدگاه زنان شهرستان کرج» برای اخذ مدرک کارشناسی ارشد در سال 1390 انجام داد. این بررسی حاصل مصاحبه با 100 نفر از زنان تحصیل کرده‌ی ساکن شهرستان کرج بوده که به روش کیفی و تحلیل محتوا انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد مشورت و در جریان گذاشتن همسر در امور جاری و کارهای شخصی، داشتن گفت‌وگوی صمیمانه و سازنده باعث صمیمیت میان زوجین بوده و این عوامل نشان دهنده‌ی توجه و علاقه‌ی مرد به همسر خود است. در آخر به خانواده‌های ایرانی پیشنهاد شده از گفت‌وگوهای دوستانه و صمیمانه با همسر خود استفاده کنند تا خانواده‌ی گرم‌تر و صمیمی‌تری داشته باشند.
تحقیقی با عنوان «امکانات سیاسی در نظریه‌ی جامعه‌شناختی پیر بوردیو: تولید نظریه سیاسی» توسط رسول بابایی در سال 1390 صورت گرفته است. به نظر نگارنده، در نظریه‌ی جامعه‌شناختی بوردیو، تمامی عناصر و مولفه‌های بنیادی یک نظریه‌ی سیاسی وجود دارد و عناصر و مولفه‌ها، شناسایی و ترکیب آنها در چارچوبی نظری در نظریه‌ی سرمایه‌ی سیاسی بازسازی شده است. در این راستا از مفاهیمی همچون عادت‌واره، میدان، سرمایه‌ی نمادین، زبان، قدرت و خشونت نمادین استفاده بهره برده شده است.
تحقیقی با عنوان «بازیابی سرمایه‌ی نمادین در اندیشه و کلام امام خمینی (رحمةً‌الله‌علیه)» توسط منصور انصاری و فاطمه طاهرخانی در سال 1388 به رشته‌ی تحریر درآمده است. در این تحقیق به سرمایه‌های اجتماعی، فرهنگی و نمادین امام خمینی (رحمةً‌الله‌علیه)، به عنوان رهبر نهضت اسلامی ایران و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، پرداخته شده است. در این تحقیق سرمایه‌ی نمادین در سرمایه‌ی اجتماعی و فرهنگی امام خمینی (رحمةً‌الله‌علیه) شناسایی و تعریف و به‌ عنوان میراثی برای کنشگران حاضر معرفی شده و در اختیار حاضران میدان‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.
دنا گاورلیوک و همکاران تحقیقی با عنوان «سرمایه‌ی نمادین و ابعاد سرمایه‌ی فرهنگی برای سازمان‌های آموزشی رومانیایی» در سال 2014 نوشتند. در این تحقیق به سرمایه‌ی نمادین به عنوان موتور ژنراتور ایجادکننده‌ی الگوهای باز در محیط آموزشی اشاره شده است. محقق به بررسی مشکلات و معضلات فکری و رفتاری نظام آموزشی غرب رومانی می‌پردازد و راه‌حل فکری و عملی ارائه می‌کند. سرمایه‌ی نمادین را به عنوان نظریه‌ی نوسازی رابطه‌ای برای بهبود نظام آموزشی کشور پیشنهاد می‌دهد که ریشه در نگرش‌های اجتماعی و تاریخ فرهنگی کشور دارد.
سوزان بن و ریچارد جونز تحقیقی با عنوان «نقش سرمایه‌ی نمادین در اختلاف‌های سهامداران» در سال 2009 انجام و تاریخچه‌ی 30 ساله‌ی مجادله و رابطه با ذی‌نفعان دفع زباله‌ی مواد شیمیایی در کارخانه‌های بزرگ را مورد بررسی قرار دادند. محققان به بررسی این موضوع پرداختند که چرا هرچه مسئولان و مردم، این صنعت را وادار به دفع سال زباله‌های صنعتی و شیمیایی می‌کنند، باز تلاش جدی برای دفع زباله‌های صنعتی و شیمیایی نمی‌شود؟ نتیجه به دست آمده آن است که ذی‌نفعان و صاحبان صنایع در پی اصلاح وجه ظاهری و نمادین و حفظ نمادین اصلاح هستند. گام جدی برای اصلاح جدی و عملی برنمی‌دارند و بیشتر، افکار عمومی را از موضوع منحرف می‌کنند تا به کار خود ادامه دهند.
چاد نیلیپ تحقیقی با عنوان «نزدیکان تعامل و سرمایه‌ی نمادین: به سوی یک نظریه‌ی سیاسی خرد اقتصادی» در سال 2009 نگاشته است. محقق در این تحقیق، اشاره می‌کند که خواهران و برادران فرد، بزرگ‌ترین نقش را در اجتماعی کردن دارند. ولی خواهران و برادران بزرگ‌تر ممکن است، برای حفظ سلسله‌مراتب قدرت در خانواده و تسلط خود بر دیگران، موجب تسلط خود بر دیگر خواهران و برادران شوند. محقق با این مثال، متن را به سمت کلان جامعه و در وسعت بزرگ‌تر می‌کشاند و به سرمایه‌ی نمادین و قدرت سیاسی اشاره می‌کند که ممکن است در اثر تفاوت زبان، فرهنگ و اجتماع به وجود آید و به تحلیل‌گران پیشنهاد می‌دهد که ارتباط میان ساختارهای اجتماعی را حفظ کنند و ساختار تعامل چهره به چهره را در جامعه اشاعه دهند.

روش شناسی

جدول 2. چارچوب کلی روش تحقیق

جهت گیری	کاربردی
فلسفه	اثبات‌گرایی
رویکرد	قیاسی
هدف	کاربردی
راهبرد	همبستگی-تحلیلی
روش	کمّی
صبغه	کتابخانه‌ای-میدانی
روش جمع‌آوری داده‌ها	پرسش‌نامه-اسناد و مدارک

جامعه‌ی مورد بررسی، شهروندان مناطق 15 گانه‌ی شهر اصفهان است که جمعیتی بالغ بر یک میلیون و 908 هزار و 968 نفر دارد. نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای چند مرحله‌ای و تعداد نمونه با استفاده از جدول کرجسی مورگان و فرمول کوکران برابر با 384 نفر بوده و تعداد نمونه برابر با 400 نفر با ضریب خطای آزمون 0/05 و نرم افزارهای Spss 21 و lisrel 9.1 در نظر گرفته شده و جامعه‌ی مورد بررسی نیز ازاین‌رو شهر اصفهان انتخاب شده است که این شهر از کلان شهرهای کشور ایران محسوب می‌شود و مردم و خانواده‌هایی با نمادهای مختلف وجود دارند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات از طریق پرسش‌نامه‌ی محقق ساخته است. برای پرسش‌نامه‌ی سرمایه‌ی نمادین با توجه به ابعاد مدل سرمایه‌ی نمادین (اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی) و برای هر بُعد پنج سؤال و برای پرسش‌نامه‌ی سبک زندگی اسلامی از منظر سیره‌ی رضوی با توجه به ابعاد مدل جانی‌پور و سروری‌مجد در سال 1393 برای شش بُعد سبک زندگی اسلامی، هر بُعد پنج سؤال مطرح شده است. روایی صوری پرسش‌نامه توسط نخبگان (دو استادیار جامعه‌شناسی و دو استادیار مدیریت) مورد تأیید قرار گرفته و روایی محتوایی سنجه با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مورد بررسی قرار گرفته است که تمام عامل‌ها مورد تأیید قرار گرفته‌اند. برای بررسی پایایی پرسش‌نامه ابتدا 30 پرسش‌نامه به صورت تصادفی پخش شد که آلفای اولیه‌ی مناسبی داشتند. با توجه به پایایی بالا و قابل قبول پرسش‌نامه، به توزیع پرسش‌نامه‌های باقی‌مانده در مراحل بعدی پرداخته شد که میزان آن در جدول شماره (4) قید شده است.

جدول 3. مقادیر آلفای کرونباخ برای متغیرها و کل پرسش‌نامه

آلفای کرونباخ	سرمایه‌ی نمادین	سبک زندگی اسلامی از منظر سیره‌ی رضوی	کل پرسش‌نامه
میزان	0/811	0/843	0/866

آلفای کرونباخ، میزان پایایی پرسش‌نامه را نشان می‌دهد و چنانچه میزان آن بیش از 0/7 باشد، از میزان قابل‌ قبول و خوبی برخوردار است و همان‌طور که جدول بالا نشان می‌دهد این میزان برای تمامی متغیرهای مورد بررسی (سرمایه‌ی نمادین مبتنی بر الگوی ایرانی-اسلامی و سبک زندگی اسلامی از منظر سیره‌ی رضوی) که دارای یک پرسش‌نامه هستند از میزان بالا و قابل قبولی برخوردار است.

مدل مفهومی

*** توضیح تصویر: شکل3. مدل مفهومی

تجزیه و تحلیل داده‌ها

مدل‌سازی به پژوهشگر کمک می‌کند الگویی نظری را که از اجزای مختلف و متنوعی تشکیل یافته، به طور کلی و جزئی مورد آزمون و وارسی قرار دهد، اینکه آیا داده‌های گردآوری شده از یک نمونه، کلیت الگوی نظری تدوین شده را مورد حمایت قرار می‌دهد یا خیر و در هر صورت کدام یک از اجزای الگوی نظری مدون با توجه به داده‌های گردآوری شده مورد تأیید قرار می‌گیرند.
هر مدل اندازه‌گیری متشکل از سه نوع متغیر است و شامل متغیرهای پنهان (17)، مشاهده شده (18) و خطا (نوعی متغیر پنهان) می‌شوند.
متغیر پنهان، متغیری است که به طور مستقیم مورد اندازه‌گیری قرار نمی‌گیرد بلکه با استفاده از دو یا تعداد بیشتری از متغیرهای مشاهده شده در نقش معرف سنجیده می‌شود. می‌توان گفت به ازای هر متغیر پنهان، دارای یک مدل عاملی تأییدی در نقش مدل اندازه‌گیری آن هستیم.
متغیر مشاهده شده، متغیری است که در مدل اندازه‌گیری در نقش معرف قرار می‌گیرد. هر متغیر مشاهده شده‌ای در مدل اندازه‌گیری دارای خطای اندازه‌گیری است. در مجموع می‌توان گفت هرچه واریانس مشترک بین یک متغیر پنهان با یک متغیر مشاهده شده بیشتر باشد، از خطای اندازه‌گیری آن کاسته می‌شود.
در این نوشتار، متغیرهای مکنون با شکل هندسی بیضی و متغیرهای مشاهده‌شده به صورت مستطیلی نمایش داده می‌شوند. روابط میان متغیرهای مشهود و مکنون را بار عاملی گویند که همگی بیشتر از نیم و نشان‌دهنده‌ی خوبی برازش هستند.
همین‌طور فلش(ها) بین متغیرهای بیضی شکل در حالت تخمین استاندارد، میزان رابطه‌ی مورد بررسی بین متغیرهای مدنظر را نشان می‌دهند و در حالت ضرایب معناداری، معنادار بودن یا نبودن رابطه بررسی می‌شود.
*** توضیح تصویر: شکل4. مدل سؤال اصلی در حالت تخمین استاندارد

*** توضیح تصویر: شکل5. مدل سؤال اصلی در حالت ضرایب معناداری

*** توضیح تصویر: شکل6. مدل سؤال‌های فرعی در حالت تخمین استاندارد

*** توضیح تصویر: شکل7. مدل سؤال‌های فرعی در حالت ضرایب معناداری

یافته‌ها و توصیف و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل‌یابی معادله‌های ساختاری

جدول شماره‌ی (5)، شاخصی‌های برازش مدلی از قبیل کای‌دو، RMSEA، GFI و... را نشان می‌دهد. اگر مقدار x2 کم، نسبت x2 به درجه‌ی آزادی (df) کوچک‌تر از 3، RMSEA کوچک‌تر از 0/08 و GFI و AGFl بزرگ‌تر از 90 درصد باشد، می‌توان نتیجه گرفت که مدل اجراشده، برازش مناسبی دارد. ضریب استاندارد رابطه‌ی موجود نیز در صورتی که ارزش t، از 1/96 بزرگ‌تر یا از 1/96- کوچک‌تر باشد، در سطح اطمینان 99 درصد معنی‌دار خواهد بود.
جدول 4. مدل معادله‌های ساختاری سؤال‌های اصلی و فرعی
<tr readability="

عبارات مرتبط با این موضوع
رابطه‌ی سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانیاسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره‌ی رضوی رابطه‌ی سرمایه نمادین مبتنی بر الگوی ایرانیاسلامی با سبک زندگی اسلامی بر مبنای سیره‌ی رضوی

مدل معادله‌های ساختاری فرضیه‌ها