در هوای معتدل، موتور با اندکی کار به دمای نرمال و عادی میرسید، اما در این هوا و در مجموع در هوای سرد، برای رسیدن دمای موتور به حد نرمال و عادی کمی زمان لازم است. بسیاری از موتورها، حتی نمیتوانند در این شرایط و یا هوای بسیار سرد به دمای نرمال و عادی خود برسند، پس میتوان گفت با شروع فصل سرما، بسیاری از رانندگان باید با رعایت نکاتی نه چندان مشکل، شرایط را برای استفاده بهینه از خودرو فراهم کنند؛ اما همانطور که گفتم یکی از مهمترین پارامترهایی که تحت تاثیر برودت هوا قرار میگیرد، دمای موتور است.
شما در این فصل بندرت میتوانید ببینید که آمپر آب از حد وسط، به بالا یا بیشتر رفته باشد؛ یعنی هیچگاه دمای موتور بالا نمیرود. بالا رفتن دمای موتور همیشه مضر و خطرناک نیست. شما در زمستان بیشترین استفاده را از دمای آب موتور میکنید. حال تصور کنید این دما هیچگاه بالا نرود. موتور هرگز نمیتواند قدرت مفید خود را تولید کند. احتراق کامل انجام نمیشود و در نهایت موتور به خوبی کار نمیکند.
یکی از مهمترین مکانهایی که شما از دمای آب موتور استفاده میکنید، بخاری خودرو میباشد. وظیفه بخاری ایجاد گرما برای استفاده درون کابین خودرو است. اما عدهای بر این باورند که بخاری نیز مثل کولر روی موتور فشار میآورد و نیروی موتور را مصرف میکند. قصد داریم تا ابتدا نحوه کار بخاری را شرح دهیم، سپس عیوب آن گفته و نحوه رفع عیوب را نیز بیان کنیم.
اصول کاری بخاری تا حدود زیادی با کولر متفاوت است. در این مجموعه شما از گرمای آب موتور استفاده کرده و اتاق خودرو را گرم میکنید. گرمایی که نسبتاً تلف شده بوده و اگر از آن استفاده نشود، از بین میرود.
در بخاری تمامی خودروها از یک رادیاتور کوچک استفاده شده است. رادیاتوری که مهمترین نقش را بر عهده دارد. آب داغ موتور وارد این رادیاتور شده و درون شبکههای آن جریان پیدا میکند، در نتیجه تبادل حرارتی آب موتور و هوای عبوری از آن بسیار راحت میشود. برای استفاده از این گرما باید یک دمنده، هوا را به سمت رادیاتور بدمد تا با شبکه ریز آن برخورد کرده و گرم شده، سپس وارد اتاق خودرو شود. هوای محیط وارد ورودی بخاری شده و توسط دمنده آن با رادیاتور بخاری برخورد میکند، سپس داغ شده و از دریچههای تنظیم داخل اتاق، وارد کابین میشود.
کلید روشن و خاموش شدن دمنده نیز بستگی به خودرو داشته و در چندین حالت قابل تنظیم است. پس به راحتی مشاهده کردید که در بخاری هیچ انرژی مفیدی از بین نرفته و تنها از نیروی برق باتری که آن هم جایگزین میشود، برای پمپاژ هوا استفاده میشود. گرمای هوا نیز از گرمای آب موتور تامین میشود.
در گذشته بخاری اکثر خودروها زمان میبرد تا گرم شود و هوای گرم وارد اتاق کند، اما امروزه جنس رادیاتور بخاریها متفاوت شده و تبادل حرارتی آنها در حد بسیار بالایی میباشد. در خودروهای نسل قدیم رادیاتورها معمولاً مسی و برنجی ساخته میشدند، اما امروزه تمامی رادیاتورها آلومینیومی ساخته شده تا تبادل حرارتی آنها بالا رود. شبکه ورود آب گرم موتور بسیار قوی است و موتور خودروهای جدید بسیار زودتر به حالت نرمال میرسند. در نتیجه سریعتر گرم شده و خیلی زودتر آب دور خود را گرم میکنند.
به طور مثال خودروهای کاربراتوری قدیمی حداقل ۱۵ دقیقه زمان لازم داشتند تا در فصل سرما به گرمای نرمال برسند. اما موتورهای انژکتوری امروزی در کمتر از سه دقیقه گرم شده و به دمای نرمال و عادی خود میرسند. این باعث شده تا بخاری در خودروهای جدید، خیلی سریع شروع به کار کرده و گرمای داخل کابین را تامین کند. اما با یکدیگر طرز کار بخاری را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که این سیستم از گرمای تلف شده موتور بهره میبرد. حال قصد داریم تا عیوب شایع این سیستم را بررسی کرده و علل آن را بیان کنیم.
کمبود گرمای بخاری
یکی از شایعترین عیوبی که برای انواع خودروها رخ میدهد، کمبود گرمای بخاری است. به نحوی که فرد میگوید: گرمای بخاری کم است و یا اصلاً گرمایی ندارد. این عیب ممکن است دلایل زیادی داشته باشد.
اولین علت میتواند گرفتگی و یا خرابی رادیاتور بخاری باشد. وقتی رادیاتور بخاری نتواند بخوبی تبادل حرارتی داشته و گرما را از آب به هوا منتقل کند، بخاری گرمای لازم را نداشته و خوب گرم نمیکند. در اکثر موارد، رادیاتور عوض میشود، اما اگر مجاری آن تمیز شود، میتوان به رفع عیوب اقدام کرد.
گاهی شیلنگ آبی که وارد بخاری شده و به رادیاتور متصل است، گرفتگی دارد. آب داغ موتور نمیتواند وارد شبکه گرمایی (رادیاتور) شده و به درستی حرارت خود را به هوا بدهد. در این گونه موارد نیز گرفتگی برطرف شده و آب و گردش آن باید به حالت عادی بازگردد.
عیبی دیگر که بسیار شایع است، خرابی فن و یا دمنده بخاری است. در این حالت رادیاتور بخوبی گرم میشود، آب داغ موتور نیز وارد سیستم میشود، ولی در نهایت هوای محیط به درستی وارد نشده و با شبکه گرمایی برخورد نمیکند. عیب این حالت، فن یا همان دمنده بخاری است. برای رفع این عیب باید فن بخاری را باز کرده و آن را در بیرون تست کرد، سپس عیب آن را برطرف کرده و دوباره روی سیستم نصب کرد.
گاهی آب موتور کافی نیست و سطح آن پایین است در نتیجه شبکه گرمایی بخاری نیز نمیتواند به درستی تبادل حرارتی داشته باشد، در این حالت باید به سیستم خنککاری موتور آب اضافه کنیم. سپس سیستم را هواگیری کرده و آن را نشتیابی میکنیم.
یکی دیگر از عواملی که در کارکرد بخاری نقش بسیار مهمی دارد ترموستات خودرو میباشد. ترموستات وظیفه دارد تا مسیر آب موتور را تغییر دهد. زمانی که نیاز به خنککردن آب نیست آب همچنان داخل موتور و اطراف آن گردش کند و وارد رادیاتور نشود. هر زمان که دمای آن به حدی بالا رفت که نیاز به خنککاری و کاهش دما بود، ترموستات خود به خود باز شده و اجازه عبور آب را میدهد.
گاهی در فصل زمستان ترموستات برداشته میشود و آب در تمامی مواقع خنک میشود. این حالت فقط مناسب هوای گرم است و در فصل سرما باعث میشود تا بخاری، گرمای موردنیاز را تولید نکند.
گاهی ترموستات خراب است و همیشه در حالت باز قرار دارد. در این شرایط هم باز بخاری گرمای موردنیاز را تولید نمیکند برای رفع عیب باید ترموستات تعویض شده و سیستم نشتیابی شود.
ایجاد بوی نامطبوع بخاری
یکی دیگر از عیوب شایع انواع بخاری، ایجاد بوی نامطبوع است. این عیب ممکن است دو علت داشته باشد:
۱- عدم درزبندی مناسب پوسته فن
۲- نشت آب از رادیاتور بخاری
وقتی پوسته فن درزبندی درستی نداشته باشد، هوای اطراف آن وارد کابین شده و مطمئناً بوی نامطبوعی ایجاد میکند. برای رفع عیب باید تمامی واشرها و درزها را را وارسی کنید، سپس تمامی پیچها را دوباره سفت کرده و از درز هوا مطمئن شوید.
برای جلوگیری از نشت آب از شبکه گرمایی، باید شیلنگهای ورودی به سیستم را بررسی کنیم، سپس رادیاتور را جداگانه تست کرده تا از عدم سوراخشدن آن مطلع شویم.
در گذشته نقطه سوراخ شده با لحیم کاری ترمیم میشد، ولی امروزه تمام تعمیرکاران شبکه گرمایی یا همان رادیات را تعویض میکنند.
شاید عیوب دیگری نیز برای بخاری انواع خودروها به وجود بیاید، ولی شایعترین عیوب، مواردی بود که ذکر شد. پس میتوان گفت برای رفع عیب حتماً باید تجربه کافی داشته باشید. در فصل زمستان مهمترین عاملی که از یک خودرو مدنظر قرار میگیرد، نحوه کار بخاری آن است. در خودروهایی مثل پژو ۴۰۵، ۲۰۶، روآ، سمند و مانند آنها، برای رفع عیوب بخاری باید داشبورد باز شود؛ ولی عدهای از تعمیرکاران ماهر، بدون باز کردن داشبورد و متعلقات آن بخاری را سرویس و راهاندازی میکنند. (وبلاگ آموزش رانندگی به نقل از خودرو)
همه ما با صحنهای مواجه شدهایم که در آن از آینهی عقب دود خارج شده از اگزوز را دیدهایم. محفظهی احتراق داخلی پیشرانه محصولات متنوعی تولید میکند که برای چرخش میللنگ بکار میرود. این محصولات از طریق اگزوز به هوا وارد میشوند؛ و این گازهای خارج شده هستند که میتوانند باعث نگرانی ماشین بازها شوند.
دود سیاه
دودهای سیاه خارج شده از اگزوز معمولاً نگرانی زیادی را ایجاد نمیکنند و این موضوع با توازن احتراق کنترل شده توسط ECU در ارتباط است. دود تیرهتر قابل مشاهده به علت به هم خودرو مخلوط سوخت و هوا و در زمانی است که نسبت هوا/سوخت به زیر استوکیومتری بهینه میرسد (14.7 به 1 در پیشرانهی بنزینی، 14.5 به 1 در پیشرانهی دیزلی).
شمع تنها میتواند میزان معینی از سوخت را در یک دوره مشتعل کند بنابراین سوختی که مشتعل نشده به داخل سیستم اگزوز وارد شده و در آنجا میسوزد.
این شرایط میتواند به علت نشتی انژکتور سوخت، لولهی برگشت سوخت مسدود شده، سنسور اکسیژن شکسته شده و یا بسته شدن تنظیم کنندهی فشار سوخت ایجاد شود. فیلتر هوای کثیف نیز از ورود هوای تمیز به محفظه احتراق جلوگیری کند. این موضوع نهتنها حجم هوای ورودی را محدود میکند بلکه به علت حضور آلایندههای ناخواسته راندمان احتراق را نیز پایین میآورد.
دود آبی
دود آبی در خودروهایی که مخلوط ناخواسته روغن داخل ترکیب هوا/سوخت داشتهاند دیده میشود. این دود به این معنی است که اجسام آلودهکنندهای داخل سیلندرها وجود داشته و به همراه سوخت و هوا میسوزند.
این آلایندهها به دلیل ایجاد اختلال در سیلندرها، پیستونها، سوپاپها و نقص قطعاتی نظیر رینگ پیستونها ایجاد میشوند. پیشرانهها به منظور تحمل شرایط سخت ساخته میشوند بنابراین هرگونه انحراف در ابعاد به علت پوشش ثابت و پیچخوردگی کوچک در قطعات یاد شده میتواند اجازه دهد که روغن استفاده شده برای روانسازی به داخل سیلندرها وارد شود.
سوپاپ آسیب دیده به روغن اجازه میدهد تا از مجموعه سوپاپ بالای سر سیلندر راه خود به داخل سیلندر را پیدا کند. همچنین در صورت آسیب رینگ پیستون نیز روغن از محل اتصال میللنگ به داخل سیلندرها وارد خواهد شد.
فشارهای متنوع داخل محفظه احتراق در سراسر چرخهی پیشرانه میتواند منجر به مکش روغن از همان راهی شود که مخلوط سوخت/هوا مکیده میشود. این امر میتواند به فقدان تراکم داخل سیلندرها منجر شده و فشار داخل میللنگ را افزایش دهد که نتیجهی آن کاهش قدرت خواهد بود.
دود آبی در خودروهای تیون شده و توربو دار معمولتر است. با افزایش قدرت خروجی پیشرانه، فشار بیشتری به قطعات آن وارد شده و این امر احتمال نشتی روغن را افزایش میدهد. پیشرانههای توربو نیز میتوانند آسیب ببینند و روغنی که برای روانسازی چرخش توربین بکار میرود به داخل سیلندرها وارد شود.
دود سفید
این ماده احتمالاً دود نیست بلکه بخار است؛ و نباید خیلی نگران موضوع بود. احتمالاً این بخار را در زمانی که هوا سرد است مشاهده میکنید. خوشبختانه این مسئله جای نگرانی ندارد زیرا بخاری است که از احتراق پیشرانه تولید میشود.
زمانی که سیستم اگزوز هنوز سرد است بخار میتواند متراکمتر باشد تا جایی که بعد از خروج قابل مشاهده شود. این بخار هنوز هم در شرایطی که دما زیر 10 درجه سانتی گراد است قابل مشاهده بوده و دما و رطوبت هوا تراکم و قابلیت دید این بخار سفید را تغییر میدهند.
اگر خودروی شما بهطور کامل گرم شده دمای محیط معقول بوده و خودرو هنوز هم بخار تولید میکند بهتر است نگاهی به واشر سرسیلندر و یا حتی خود سرسیلندر برای بروز داغی بیشازحد بیندازید.
واشر سر سیلندر برای جدا نگهداشتن روغن و سیستمهای خنک کننده طراحی شده و همچنین باعث به همپیوستگی سر سیلندر و محفظههای احتراق میشود. شکاف یا ترک در این واشر که اکثراً به علت گرم شدن بیشازحد یا عدم اجازه دادن به گرم شدن تدریجی خودرو اتفاق میافتد مایعات را به مکانهایی که در حالت معمول نباید آنجا باشند میفرستد. اگر واشر سرسیلندر در بخشی ویژه خراب شود مایع خنککننده به داخل سیلندرها وارد خواهد شد.
پس از این واقعه پیشرانه تلاش خواهد کرد تا آب را متراکم کرده و بسوزاند که این امر منجر به آسیب شدید پیشرانه خواهد شد. ابعاد نشتی میزان بخار تولیدی را تعیین میکند اما غالباً زمانی که واشر سر سیلندر خراب میشود شما نخواهید توانست از آینه وسط بیرون را ببینید زیرا دود سفیدی همهجا را فرا خواهد گرفت.
موادی که از اگزوز خارج میشوند بسته به رنگ، تراکم، حجم و همچنین معنی آنها متغیر است. بهتر است همیشه به کوچکترین موارد نیز توجه نموده و بهمحض دیدن شرایط غیرعادی در کارکرد پیشرانه و همچنین مواد خروجی از اگزوز سریعاً خودرو را به مکانیک قابلاعتماد و کاربلد نشان دهید.
به گزارش پدال،همه ما با صحنهای مواجه شدهایم که در آن از آینهی عقب دود خارج شده از اگزوز را دیدهایم. محفظهی احتراق داخلی پیشرانه محصولات متنوعی تولید میکند که برای چرخش میللنگ بکار میرود. این محصولات از طریق اگزوز به هوا وارد میشوند؛ و این گازهای خارج شده هستند که میتوانند باعث نگرانی ماشین بازها شوند.
خب بیایید نگاهی با ترکیب آلایندههای قابل مشاهدهی اگزوز خودرو بیندازیم و ببینیم دلایل خروج این گازها چیست.
دود سیاه
دودهای سیاه خارج شده از اگزوز معمولاً نگرانی زیادی را ایجاد نمیکنند و این موضوع با توازن احتراق کنترل شده توسط ECU در ارتباط است. دود تیرهتر قابل مشاهده به علت به هم خودرو مخلوط سوخت و هوا و در زمانی است که نسبت هوا/سوخت به زیر استوکیومتری بهینه میرسد (14.7 به 1 در پیشرانهی بنزینی، 14.5 به 1 در پیشرانهی دیزلی).
شمع تنها میتواند میزان معینی از سوخت را در یک دوره مشتعل کند بنابراین سوختی که مشتعل نشده به داخل سیستم اگزوز وارد شده و در آنجا میسوزد.
این شرایط میتواند به علت نشتی انژکتور سوخت، لولهی برگشت سوخت مسدود شده، سنسور اکسیژن شکسته شده و یا بسته شدن تنظیم کنندهی فشار سوخت ایجاد شود. فیلتر هوای کثیف نیز از ورود هوای تمیز به محفظه احتراق جلوگیری کند. این موضوع نهتنها حجم هوای ورودی را محدود میکند بلکه به علت حضور آلایندههای ناخواسته راندمان احتراق را نیز پایین میآورد.
دود آبی
دود آبی در خودروهایی که مخلوط ناخواسته روغن داخل ترکیب هوا/سوخت داشتهاند دیده میشود. این دود به این معنی است که اجسام آلودهکنندهای داخل سیلندرها وجود داشته و به همراه سوخت و هوا میسوزند.
این آلایندهها به دلیل ایجاد اختلال در سیلندرها، پیستونها، سوپاپها و نقص قطعاتی نظیر رینگ پیستونها ایجاد میشوند. پیشرانهها به منظور تحمل شرایط سخت ساخته میشوند بنابراین هرگونه انحراف در ابعاد به علت پوشش ثابت و پیچخوردگی کوچک در قطعات یاد شده میتواند اجازه دهد که روغن استفاده شده برای روانسازی به داخل سیلندرها وارد شود.
سوپاپ آسیب دیده به روغن اجازه میدهد تا از مجموعه سوپاپ بالای سر سیلندر راه خود به داخل سیلندر را پیدا کند. همچنین در صورت آسیب رینگ پیستون نیز روغن از محل اتصال میللنگ به داخل سیلندرها وارد خواهد شد.
فشارهای متنوع داخل محفظه احتراق در سراسر چرخهی پیشرانه میتواند منجر به مکش روغن از همان راهی شود که مخلوط سوخت/هوا مکیده میشود. این امر میتواند به فقدان تراکم داخل سیلندرها منجر شده و فشار داخل میللنگ را افزایش دهد که نتیجهی آن کاهش قدرت خواهد بود.
دود آبی در خودروهای تیون شده و توربو دار معمولتر است. با افزایش قدرت خروجی پیشرانه، فشار بیشتری به قطعات آن وارد شده و این امر احتمال نشتی روغن را افزایش میدهد. پیشرانههای توربو نیز میتوانند آسیب ببینند و روغنی که برای روانسازی چرخش توربین بکار میرود به داخل سیلندرها وارد شود.
دود سفید
این ماده احتمالاً دود نیست بلکه بخار است؛ و نباید خیلی نگران موضوع بود. احتمالاً این بخار را در زمانی که هوا سرد است مشاهده میکنید. خوشبختانه این مسئله جای نگرانی ندارد زیرا بخاری است که از احتراق پیشرانه تولید میشود.
زمانی که سیستم اگزوز هنوز سرد است بخار میتواند متراکمتر باشد تا جایی که بعد از خروج قابل مشاهده شود. این بخار هنوز هم در شرایطی که دما زیر 10 درجه سانتی گراد است قابل مشاهده بوده و دما و رطوبت هوا تراکم و قابلیت دید این بخار سفید را تغییر میدهند.
اگر خودروی شما بهطور کامل گرم شده دمای محیط معقول بوده و خودرو هنوز هم بخار تولید میکند بهتر است نگاهی به واشر سرسیلندر و یا حتی خود سرسیلندر برای بروز داغی بیشازحد بیندازید.
واشر سر سیلندر برای جدا نگهداشتن روغن و سیستمهای خنک کننده طراحی شده و همچنین باعث به همپیوستگی سر سیلندر و محفظههای احتراق میشود. شکاف یا ترک در این واشر که اکثراً به علت گرم شدن بیشازحد یا عدم اجازه دادن به گرم شدن تدریجی خودرو اتفاق میافتد مایعات را به مکانهایی که در حالت معمول نباید آنجا باشند میفرستد. اگر واشر سرسیلندر در بخشی ویژه خراب شود مایع خنککننده به داخل سیلندرها وارد خواهد شد.
پس از این واقعه پیشرانه تلاش خواهد کرد تا آب را متراکم کرده و بسوزاند که این امر منجر به آسیب شدید پیشرانه خواهد شد. ابعاد نشتی میزان بخار تولیدی را تعیین میکند اما غالباً زمانی که واشر سر سیلندر خراب میشود شما نخواهید توانست از آینه وسط بیرون را ببینید زیرا دود سفیدی همهجا را فرا خواهد گرفت.
موادی که از اگزوز خارج میشوند بسته به رنگ، تراکم، حجم و همچنین معنی آنها متغیر است. بهتر است همیشه به کوچکترین موارد نیز توجه نموده و بهمحض دیدن شرایط غیرعادی در کارکرد پیشرانه و همچنین مواد خروجی از اگزوز سریعاً خودرو را به مکانیک قابلاعتماد و کاربلد نشان دهید.
۵۴۵۴