آمار عجیب و غریب است؛ بیش از ۲۰۰ هزار نفر برای رفتن به مریخ داوطلب شده اند؛ سفری بی بازگشت!
سفری که تا کنون درون مایه فیلم ها و کتاب های تخیلی و داستانی بود و یک افسانه دست نیافتنی… اما به نظر می رسد این افسانه قرار است رنگ واقعیت به خود بگیرد و انسان به مریخ قدم بگذارد، سیاره سرخ و زیبا که سال هاست دانشمندان علوم فضایی را به خود مشغول کرده است، اکنون قرار است ۲۴ نفر به مریخ بروند تا به همه سؤالات بشر از آغاز تا کنون پاسخ بدهند و شاید مقدمه ای برای کوچ بشر به آنجا باشند.
از سال ها قبل پروژه های مختلفی برای اعزام فضانورد به مریخ طراحی شده اما همه این پروژه ها از پیش شکست خورده نامیده و بایگانی شدند، چون به دلایل مختلف از جمله سوخت هیچ راهکاری برای مرحله دوم پروژه یعنی “بازگشت از مریخ” نداشتند تا اینکه پروژه ای با عنوان “مارس وان” طراحی شد که با حذف این مرحله گامی سرنوشت ساز برای اعزام انسان به فضا برداشته شود: سفر بی بازگشت!
اخیرا نام سه ایرانی در میان برگزیدگان مرحله دوم پروژه مارس وان اعلام شد که از میان بیش از دویست هزار نفر به جمع صد نفر راه یافته اند تا در نهایت ۲۴ نفر در قالب ۶ تیم ۴نفره رهسپار “سفر بی بازگشت” شوند.
“صادق مدرسی” یکی از این سه ایرانی است که گفتگوی عصرایران با او را در ادامه می خوانید:
– قدری از خودت بگو.
صادق مدرسی هستم ۳۰ ساله متولد یزد و ساکن تهران. مدرک کارشناسی ارشد زیست شناسی دارم و ده مقاله آی اس آی چاپ کرده ام.
– مهمترین انگیزه ات برای ثبت نام رفتن به مریخ چه بود؟
حس هیجان و ماجراجویی.
– فقط حس هیجان و ماجراجویی؟ آیا می ارزد؟ یا هدف دیگری هم داری؟
با توجه به عظمتی که این پروژه دارد از نظر من می ارزد. مسلما افراد مختلف نظرات مختلفی دارند.
– متاهلی؟
خیر مجردم.
شغلت چیست؟ از وضعیت کنونی زندگی ات راضی هستی؟
از زندگیم راضیم و به طور کلی زندگی را دوست دارم و اینکه تصمیمات و انتخابهای مختلفی در زندگی پیش روی ماست.
بانی این پروژه کیست؟ کدام شرکت و کدام کشور؟
شرکتی که مجری این پروژه است و ایده و طرح کلی آن را داده است هلندی است و با شرکت های مختلفی از قاره های آمریکا، اروپا و استرالیا همکاری می کند.
– از چه طریق در جریان ثبت نام برای اعزام به مریخ قرار گرفتی؟
از طریق اخبار علمی که دنبال می کردم مطلع شدم چنین طرحی وجود دارد. قبل از شروع ثبت نام من با شرکت مجری طرح تماس گرفتم تا ازجزئیات مطلع شوم و بعد از مطالعه و تحقیق درباره ابعاد پروژه احساس کردم این یک طرح منطقی است؛ به همین دلیل بعد از اعلام عمومی، ثبت نام کردم.
– درباره فضا و مریخ اطلاعاتی داشتی؟
از قبل اطلاعاتی داشتم اما بعد از مطرح شدن این پروژه تحقیقات بیشتری کردم.
– به نظرت طرح شدنی است؟
بله ، مرور قراردادها و ابعاد و جزئیات طرح نشان می دهد که انسان می تواند به یک سیاره دیگر برود.
– اطلاع داری چند نفر ثبت نام کرده اند و چند نفرشان ایرانی است؟
حدود ۲۰۵ هزار نفر از صد کشور جهان ثبت نام کردند و فکر می کنم ده،دوازه نفر از آن ها ایرانی بودند.
– فکر می کردی به مرحله بعد بروی؟
هنگام ثبت نام در خودم این قابلیت را می دیدم و حدس میزدم جز ۱۰۰۰ نفر مرحله دوم باشم اما با توجه به اینکه کسانی که جز ۱۰۰۰نفر هستند دارای سوابق و تجارب مختلفی در حوزه های پزشکی،فضایی و علمی بودند و حتی برخی کارشناس ناسا و یا فضانورد بودند فکر نمی کردم به جمع ۱۰۰ نفر بروم.
-درباره آیتم ها و مصاحبه های انجام شده برایمان بگو.
در مرحله اول یک ویدیوی ۶۰ ثانیه ای از خودمان ارسال کردیم که در این ویدیو سه موضوع باید اشاره می شد:اول، درباره انگیزه خود برای ثبت نام؛ دوم، درباره اینکه چرا فکر کرده ایم می توانیم این ماموریت را انجام دهیم و سوم اینکه حس شوخ طبعی ما در چه حدی است؟
غیر از این باید به ده سؤال دیگر هم به صورت مکتوب جواب می دادیم که موضوعات مختلفی را از جمله موضوعات روحی،تعامل و روابط بین فردی،اخلاقیات و … را شامل می شد مثلا اینکه دوستی در خارج از کشور دارم یا خیر؟ انگیزه نامه و اطلاعات فردی هم لازم بود.
– مرحله بعد به چه شکل بود؟
مرحله دوم بررسی شرایط پزشکی بود که باید فرم هایی را از نظر صلاحیت های پزشکی به تائید پزشک می رساندیم که شامل فشارخون،وضعیت مفاصل،قد و وزن و اطلاعاتی درباره جراحی و … بود که در این مرحله از ۱۰۵۸ نفر حدود ۵۰۰ نفر حذف شدند.
– و بعد؟
یکی از مسؤولان پروژه از طریق اسکایپ با من مصاحبه ای انجام داد و سؤالات مختلفی را پرسید البته بیشتر از نظر روحی قصد داشت ببیند استرس دارم یا نه. یا سئوالی پرسید که اگر بعد از اعزام موفق به مریخ با گذشت سه سال زمینه ای برای بازگشت به زمین فراهم شد بر می گردی؟
– پاسخ چه بود؟
گفتم بر نمی گردم. ترجیحم این است که بمانم و حتی دیگران را هم تشویق کنم بیایند تا یک جامعه انسانی در مریخ ایجاد کنیم و گونه انسانی و نسل بشر را در سیاره مریخ گسترش دهیم.
– این شدنی است؟
بررسی هایی که شده نشان می دهد که بدن انسان با فضای مریخ می تواند تطابق پیدا کند و در مریخ امکان تهیه آب و غذا و … فراهم شود.
– توضیح می دهی؟
در سطح مریخ یخ وجود دارد و می توان با کوره های ذوب به آب رسید و آب را هم تجزیه کرد و به هوای قابل تنفس دست یافت.
صحنه ای از غروب خورشید در مریخ
– برنامه اعزام به چه شکل است؟
سال ۲۰۱۸ قرار است یک پرواز آزمایشی صورت بگیرد و مریخ نورد هم قرار است در سال ۲۰۲۰ برای ایجاد پایگاه اقامت عازم شود و در سال ۲۰۲۲ هم قرار است چند محموله مورد نیاز برای ایجاد شرایط زندگی در یک نقطه مخصوص بر سطح مریخ که خاک مناسب داشته باشد و یخ بیشتری دارد و در عین حال خیلی سرد نباشد فرود بیاید.
– انرژی از چه طریقی تامین می شود؟
قرار است پنل های خورشیدی سبک به وسعت ۲۰۰۰متر ایجاد شود تا برق مورد نیاز پایگاه تامین شود.
– غذای مریخی ها از چه طریقی به دست می آید؟
غذا هم از طریق گلخانه های سبک قابل حمل از طریق لامپ های ال ای دی خاص به دست خواهد آمد.
– فقط گیاهخوار خواهید بود یا گونه های جانوری هم قرار است در مریخ پرورش داده شود؟ مثل مرغ و خروس.
احتمالا در چند سال اول حیوانات به این صورت که اشاره کردید پرورش داده نخواهند شد و پروتئین حیوانی هم از طریق تغذیه از حشرات تامین خواهد شد.
– دوره های آموزشی افراد قبل از اعزام چطور طی می شود؟
هر گروه برای اعزام ۴ نفر خواهد بود که هر نفر از یک قاره است. بنابراین از یک کشور دو نفر در یک گروه نخواهند بود. از گروه ۴ نفره دو نفر امور مهندسی را بر عهده می گیرند و برهمان اساس آموزش می بینند. دوره آموزشی ۸ سال است که از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴ دنبال می شود. محل آموزش هم به صورت شبیه سازی در اماکن خاص است که به فضای مریخ شباهت داشته باشد و ممکن است قطب شمال یا جنوب باشد و دوره های علمی هم احتمالا در آمریکا سپری می شود.
– گفتی که احیانا در قطب آموزش خواهید دید. آیا سطح مریخ پوشیده از یخ است؟ هوایش چطور است؟
دمای مریخ به طور متوسط بین ۱۷- تا ۱۷۰- است البته در روزهایی از تابستان در مناطق خاصی از آن ممکن است به ۲۵ تا ۳۵ درجه بالای صفر هم می رسد. تشعشعات مضر کیهانی هم به سطح آن می رسد؛ البته لایه اتمسفر بسیار نازکی هم دارد.
– زمان اعزام مشخص است؟
سال ۲۰۲۴ افراد پرواز می کنند و سال ۲۰۲۵ در مریخ فرود می آیند.
– مریخی ها امکان ارتباط با زمین را خواهند داشت؟
هم به تلفن و هم به اینترنت دسترسی خواهد بود و به همین منظور ماهواره هایی در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ به فضا پرتاب می شود ،البته تاخیر در ارسال پیام وجود خواهد داشت و بین ۳تا ۲۳ دقیقه بین ارسال و دریافت پیام فاصله خواهد بود.
– خودت که برای اعزام وجهی نداده ای؟
غیر از ابتدای کار که شرکت برای جلوگیری از ثبت نام اسپمی مبلغ کمی در حدود ۱۵ دلار را تعیین کرده بود، در ادامه مراحل وجهی پرداخت نشده و حتی در دوره آموزش به ۲۴ نفر باقی مانده حقوق پرداخت می شود، هرچند آن ها به پول نیازی نخواهند داشت.
– هزینه اعزام یک نفر چقدر است؟
هزینه اعزام یک گروه ۴ نفره ۶ میلیارد دلار برآورد شده که قرار است از طریق اسپانسر و تبلیغات و فروش فیلم های آموزشی و حق پخش آن هزینه های پروژه محقق شود.
– چه تصوری از زندگی در مریخ داری؟
می دانم خیلی سخت خواهد بود، مخصوصا اوایل حضور و ماه اول، اما فکر می کنم بعد از چند ماه همه چیز به صورت طبیعی و عادی شود. اما قبل از آن در هر زمانی کوچکترین اشتباه به معنای نابودی پروژه است به همین دلیل فکر می کنم مهم ترین بخش در این پروژه انتخاب افراد یعنی ۲۴ نفر نهایی است و در کل اراده قوی را یکی از شرایط زندگی در مریخ می دانم؛ حس خوبی نسبت به آن دارم و از این حس خوشم می آید.
– برخورد خانواده با این اتفاق چه بود؟
اوایل خیلی موضوع جدی نبود چون تعداد افراد داوطلب بسیار زیاد بود در کل حمایت کردند؛ هرچند هیچ خانواده ای خوشحال نمی شود یکی از اعضایش برود و دیگر بر نگردد!می توانم بگویم مخالفت جدی نکرده اند و چون مجرد هستم راحت تر هستم.
– چون وضعیت کاملا خاصی است حتماً خانواده ات نگرانی هایی هم دارند.
خانواده ام از این جهت که برای پروژه ای داوطلب شده ام که بسیار عظیم است و خودم هم به آن علاقه مندم مرا حمایت می کنند.
مریخی ها قرار است ازدواج داشته باشند؟
حداقل اوایل خیر،یعنی تا حدود ده سال بعید است،بخاطر مسائل پزشکی و محدودیت های موجود و احتمال عدم تطابق جنین و اینکه افراد باید روی کارشان تمرکز داشته باشند.
– احتمال دارد در طول آموزش ها به این نتیجه برسی که قادر به رفتن به مریخ نیستی و انصراف بدهی؟
به هیچ وجه انصراف نمی دهم. تصمیمم را گرفته ام و این یک تصمیم قطعی است اما افراد با صلاحیت باید بروند اگر این تشخیص داده شد که من می توانم خواهم رفت.
– با برخی افراد که صحبت می کردیم، معتقد بودند که فقط کسانی که از زندگی سیر شده اند به این سفر بی بازگشت می روند؟ پاسخت به این باور چیست؟
معمولا کسانی که از زندگی سیر شده اند به هیچ سفری نمیروند. مخصوصا به چنین سفری، چون علاوه بر مراحل سخت انتخابی مراحل بسیار سخت آموزش وجود دارد که انگیزه بسیار قوی میخواهد.
– نسبت به اینکه سفرت بی بازگشت است حس بدی نداری؟
اینکه می گویید سفر بی بازگشت است به این معنا است که فرد از دنیا می رود در حالی که افرادی که به مریخ می روند از دنیا نمی روند، بلکه به محل دیگری می روند و فقط برنمی گردند وگرنه کل تجهیزاتی که برای ایجاد شرایط زنده ماندن افراد نیاز است چه در زمینه آب، هوا و غذا قبل از اعزام افراد ارسال خواهد شد و اگر در این مراحل مشکلی پیش بیاید از طرف مریخ نوردی که پیشتر اعزام شده چراغ سبز برای اعزام افراد صادر نخواهد شد.
– فکرش را کرده ای که اگر مثلاً در پنجمین یا دهمین سال از زندگی در مریخ، پشیمان شوی ، چه خواهد شد؟ مخصوصا این که با توجه به وضعیت خاص و امکانات اندک مریخ ، شما احتمالا نخواهید توانست از محدوده ای خاص در محل زندگی تان در مریخ، دورتر شوید.
به این موضوع فکر کرده ام اما اینکه پشیمان شوم خیر، ضمن اینکه بسیاری از تصمیماتی که افراد در زندگی شان می گیرند ممکن است برگشت ناپزیر باشند.
– نگران نیستی حادثه بدی برای شما رخ دهد؟
اتفاق ناگوار در هر شرایطی می تواند بیفتد. حتی در حال قدم زدن در پیاده رو و یا هنگام پرواز با هواپیما، در مریخ اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود افراد در مریخ یک زندگی معمولی خواهند داشت و مثل زمین زندگی ادامه خواهد یافت. بر اساس تحقیقات یک انسان می تواند تا بیش از۶۰ سال در کره مریخ ادامه حیات بدهد از طرفی از سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۳ فقط یک ماموریت مریخ شکست خورده و آن هم پروژه مشترک چین و روسیه بوده است.
– اگر بیمار شوید چه؟ پزشک و دارو خواهید داشت؟
۲ نفر از ۴ نفر هر گروه آموزشهای پزشکی و نحوه استفاده از تجهیزات پزشکی که به آنجا فرستاده خواهد شد را کسب می کنند.
– اتمسفر مریخ چگونه است؟ خلا است یا از گاز خاصی تشکیل شده است؟ اساساً تنفس در آنجا چگونه خواهد بود؟
به طور عمده از نیتروژن و آرگون تشکیل شده و تنفس در فضای باز از طریق کپسول هوا خواهد بود.
– آیا باید در کل عمرتان در مریخ، لباس فضانوردها تن تان باشد؟
زمانی که افراد در سکونتگاه های مخصوص هستند اصلا نیازی به لباس های مخصوص یا کپسول هوا و… ندارند اما هنگام خروج از پایگاههایشان لباس مخصوص میپوشند.
– اولین انسان های مریخ به عنوان یک جامعه کوچک، جامعه خود را چگونه اداره خواهند کرد؟ آنجا دموکراسی خواهید داشت؟!
افراد طی آموزش ۸ ساله علاوه بر آموزش های معمول، در مورد دموکراسی، ساختارهای مختلف سیاسی و اجتماعی و سلسله مراتب و نحوه تقسیم قدرت آموزش خواهند دید. ضمن اینکه در چند سال اول تعداد افراد کم است و تصمیمات به صورت جمعی گرفته خواهد شد.
– گفتی در آن ویدیوی اولیه درباره شوخ طبعی سؤال شده بود به نظرت علتش چیست؟
ویدیو خیلی کوتاه بود شاید به این خاطر بوده که سفر ۷ماه طول می کشد و ۴ نفر در فضایی بسته به اندازه ۱۰ متر باید سفر کنند؛ برای تحمل این شرایط باید افراد از نظر روحی شرایطی داشته باشند و به اصطلاح هنری داشته باشند تا این شرایط تحمل شود. مثلا زود عصبانی نشوند و راحت بخندند.
– فکر می کنی جزو ۲۴نفر نهایی باشی؟
امیدوارم و دوست دارم جز ۲۴ نفر باشم.
– دلت برای زمین تنگ نمی شود؟
با زمین در ارتباط هستیم از تحولات زمین مطلع می شویم حتی می توانیم مسابقات ورزشی را هم دنبال کنیم. فکر نمی کنم شرایط خیلی سختی باشد، همین که صبح بیدار شوی و در یک سیاره دیگر باشی حسی است که تا کنون تجربه نشده. از نظر من ممکن است برخی چیز ها را با رفتن از زمین از دست بدهم اما چیزهای دیگری را به دست می آورم.
– برای فرد خاصی چطور ؟
نمی توانم بگویم دلم تنگ نمی شود اما روی قابلیتم و فعالیتم در مریخ اثر نخواهد گذاشت.
– اگر همین فردا قرار باشد عازم مریخ شوی چه چیزهایی با خودت می بری؟
(مکث طولانی) فکر نمی کنم چیزی با خودم ببرم. وابستگی خاصی ندارم شاید عکسی از دوستان و خانواده ام ببرم که پشت سرش با فتوشاپ کره زمین قرار داشته باشد!(با خنده)
