اثبات اینکه مغز دو نفر شبیه هم نیست

[ad_1]

بامداد-یک تیم از دانشمندان دانشگاه کارنگی ملون اثبات کردند که مغز هر فرد مانند اثر انگشت بوده و در هیچ دو نفری مشابه یکدیگر نیست.

به گزارش ایسنا به نقل از انگجت، این محققان برای انجام پژوهش جدید خود از سیستم تصویربرداری دیفیوژن diffusion MRI استفاده کردند تا ثابت کنند که مغز هر انسان منحصر به فرد بوده و با این روش قابل شناسایی است.

آنها نتایج ام‌.آر.آی دیفیوژن مغز ۶۹۹ نفر را مورد بررسی قرار دادند.

این سیستم تصویربرداری به این دلیل دیفیوژن نام دارد که از فرآیند نفوذ مولکول‌های آب در بافت‌های بیولوژیکی برای ایجاد کنتراست در تصاویر استفاده می‌کند.

آنها سپس این نتایج را گرفته و توزیع آب در تمام نقاط اتصال (به نام کانکتوم محلی) از مسیرهای ماده سفید مغز را شمارش کردند. چیزی که در این پژوهش مشخص شد، این بود که هر فرد دارای یک کانکتوم محلی منحصر به فرد مانند اثر انگشت است.

حتی کانکتوم محلی دوقلوها تنها ۱۲ درصد شبیه به یکدیگر هستند.

آنها برای اطمینان از اینکه نتیجه‌گیری‌هایشان درست است یا خیر، ۱۷ هزار آزمون شناسایی انجام دادند که در آن با موفقیت نزدیک به ۱۰۰ درصد توانستند افراد را از یکدیگر تشخیص دهند.

آنها همچنین دریافتند که تجارب زندگی یک فرد، مانند تجربه فقر یا بیماری، بر ساختار مغز تاثیر می‌گذارد.

به این ترتیب، محققان می‌توانند از این روش برای درک چگونگی تاثیرات محیط و تجارب بر شکل مغز افراد استفاده کنند.

در نهایت از این روش می‌توان به عنوان یک وسیله شناسایی استفاده کرد که در حال حاضر، محققان در حال تمرکز بر کاربردهای پزشکی بالقوه آن هستند.

نتایج این پژوهش در مجله PLOS به چاپ رسیده است.

نوشته اثبات اینکه مغز دو نفر شبیه هم نیست اولین بار در بامداد پدیدار شد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آیا خدا وجود دارد؟ پنج دلیل محکم برای اثبات وجود خدا …آیا تاکنون به این فکر کرده اید کسی شواهدی برای اثبات وجود خدا به شما نشان دهد؟ بدون اتــاق اثبــات فــرمــول ها،قــضــایــا و احــکام سلام دوست عزیز، توجیهش اینه که در شکل پایین اگر دقت کنید، وتـــــر مثلث کاملاً مجله گیزمیزمجله ای سرگرم کننده با موضوعات متنوع از سراسر اینترنتمتفرقه رازِ شاگرد اول شدنِ شاگرد اولها چیست ؟؟؟ …البته بعضی از شاگرد اول ها ضریب هوشی بالایی دارن که میتونن خیلی سریعتر و راحت تر مسائل روح، تنها توهمی در مغز است ایجادتوهمروحدرروح، تنها توهمی در مغز است نوشته شده توسط تحریریه‌ی بیگ بنگ در تاریخ ۱۳۹۳۱۱۳۰آیا ما واقعا در یک کیهان شبیه سازی شده زندگی می …آیاماواقعادریکآیا ما واقعا در یک کیهان شبیه سازی شده زندگی می کنیم؟ نوشته شده توسط تحریریه‌ی بیگ بولور فیلم امیر پسری که دختر شد و اسمش را …فیلم تغییر جنسیت امیر پسری که دختر شد و اسمش را ترانه آرام گذاشت قسمت اول در جامعه ما عصر ایران شاهکاری بی نظیر در فرودگاه سنگاپور عکس تایتانیک این بار در چین ساخته می شود ‏عکس شَراگیمکار ساختمان مغز آدم را دربست مال خودش میکند…ذهنم دیگر مال خودم نیست…ذهنم پر است از کنکور آنلاین استاد احمدی کنکور آسان است گیلنایکی از مشکلات اکثر دانش آموزان این است که اگر در نگاه اول به یک سوال آن را مشکل ببینند آیا خدا وجود دارد؟ پنج دلیل محکم برای اثبات وجود خدا مردمان آیا تاکنون به این فکر کرده اید کسی شواهدی برای اثبات وجود خدا به شما نشان دهد؟ بدون هیچ حکم و اتــاق اثبــات فــرمــول ها،قــضــایــا و احــکام هــنــدســه سلام عجیبه جواب؟ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید مجله گیزمیز آخرین مطالب و عکس های سایت الناز حبیبی برنده جایزه آسیایی بهترین بازیگر زن آخرین مطالب و روح، تنها توهمی در مغز است ایجادتوهم روح، تنها توهمی در مغز است نوشته شده توسط تحریریه‌ی بیگ بنگ در تاریخ ۱۳۹۳۱۱۳۰ آیا ما واقعا در یک کیهان شبیه سازی شده زندگی می کنیم؟ آیاماواقعادر آیا ما واقعا در یک کیهان شبیه سازی شده زندگی می کنیم؟ نوشته شده توسط تحریریه‌ی بیگ بنگ در متفرقه رازِ شاگرد اول شدنِ شاگرد اولها چیست ؟؟؟ شاگرد اولها با تشکر از آقا محمد عزیز برای باز کردن این بحث من هم به شدت دنبال همچین مطلبی میگردم که این عصر ایران شاهکاری بی نظیر در فرودگاه سنگاپور عکس تایتانیک این بار در چین ساخته می شود ‏عکس بولور فیلم امیر پسری که دختر شد و اسمش را ترانه آرام گذاشت تراجنسی، افرادی هستند که هویت جنسیتی خود را متفاوت از هویت جنسی خویش می‌بینند شَراگیم کار ساختمان مغز آدم را دربست مال خودش میکند…ذهنم دیگر مال خودم نیست…ذهنم پر است از میلگرد

دلیل های اثبات شده برای دوری از افراد آزار دهنده

[ad_1]
مفیدستان:

چگونه از کسانی که دوسشان نداریم دور بمانیم ؟ 

همیشه در زندگیمان افرادی هستند که طاقت دیدن آن ها را نداریم و دلمان میخواهد همیشه از آن ها دوربمانیم یا با آن ها مشاعرت نداشته باشیم برای این کار سایت تالاب راه کار هایی دارد امیدواریم استفاده کنید.

گاهی‌اوقات ما جذب کسانی می‌شویم که با ما بد بوده‌اند. هرقدر هم که این افراد با ما بدرفتاری کرده باشند، باز هم دوستشان داریم. ولی چه چیز باعث می‌شود که توانایی مقاومت دربرابر این افراد را نداشته باشیم؟ جذابیت آنها برای ما همیشگی است و عذرخواهی‌ها و وعده‌هایشان تمامی ندارد. حتی بعد از اینکه آنها را ترک می‌کنید، وسوسه برگشتن به آنها دیوانه‌تان می‌کند. در زیر به ۵ دلیل مهمی اشاره می‌کنیم که می‌گوید چرا نباید به این رابطه‌های مسموم برگردید.

۱) آنها هیچوقت تغییر نخواهند کرد. 

قسم می‌خورند که عوض شده‌اند و شما هم به خودتان می‌گویید که اینبار همه چیز متفاوت خواهد شد. ولی این احتمال وجود دارد که همه چیز دقیقاً مثل دفعه قبلی پیش رود. آدم‌ها به‌ندرت عوض می‌شوند و تغییر می‌کنند. به جای اینکه چشمانتان را ببندید و به امید بهترین‌ها باشید، بایستید و «نه» گفتن را یاد بگیرید. خوشبینی شما هیچ کمکی به تغییر اوضاع نمی‌کند و در آخر می‌بینید که باز هم برای رفتارهای زشت خود دلیل و بهانه می‌آورد.

۲) شما هیچوقت برایشان اولویت نخواهید بود. 

نیازها و احساسات شما همیشه در انتهای لیست اولویت‌های اوست. رابطه شما همیشه برای او انتخاب دوم است و معمولاً برای وقت گذراندن با شما وقتی ندارد. رابطه شما فقط برای تقویت اعتمادبه‌نفس او و برطرف کردن نیازهایش است و احساسات شما مدام خدشه‌دار می‌شود. او با شما طوری رفتار می‌کند که انگار نیازها و تصمیمات شما هیچگونه اهمیتی ندارد.

۳) هیچوقت نمی‌توانند خوشحالتان کنند. 

هیچکس قادر به شاد و خوشبخت کردن شما نیست. اول باید خودتان با خودتان شاد و راضی باشید. این یعنی، اگر کنار فردی مضطرب یا ناراحتید یا احساس کم‌ارزش بودن می‌کنید، بهتر است رابطه‌تان را با او تمام کنید. لازم نیست با کسی وقتتان را بگذرانید که شما را پایین می‌آورد، تحقیرتان می‌کند یا با شما مثل فردی دم‌دستی رفتار می‌کند. یک رابطه سالم باید برای هر دو طرف همراه با لذت باشد، نه اینکه بیشتر به شما حس تنها بودن را منتقل کند.

چگونه از افرادی که دوسشان نداریم دور بمانیم ؟ 

۴) باید گذشتن و فراموش کردن را یاد بگیرید. 

برگشتن به یک رابطه، باوجود بد بودن آن، به نظر آرامش‌بخش می‌رسد. همه ما آشناییت را با راحتی مرتبط می‌دانیم و برای راحتی سعی می‌کنیم با چیزها یا کسانی که می‌شناسیم ارتباط برقرار کنیم. ولی این یک چرخه شوم تمام‌نشدنی از درد و دلشکستگی برایتان به ارمغان خواهد آورد. برگشتن به عادت‌های قدیمی بسیار ساده است ولی دیر یا زود، متوجه می‌شوید که برای بقا، باید یاد بگیرید که بگذرید و فراموش کنید. هر چه زودتر بتوانید فراموش کنید، سریعتر به جلو پیش خواهید رفت. این باعث می‌شود فرصت‌ها و موقعیت‌ها بسیار بیشتر سر راهتان قرار گیرد. با افراد جدیدی آشنا خواهید شد که رفتار بهتری با شما خواهند داشت و به مرور زمان دوباره دوست داشتن را یاد خواهید گرفت.

۵) شما سزاوار بهتر از اینها هستید. 

هیچوت نباید با چیزی که کمتر و پایین‌تر از لیاقت و شایستگی‌مان است راضی شویم. افراد معمولاً بعد از یک رابطه مسموم تصور می‌کنند که مستحق بدرفتاری هستند. علاوه بر این، کم‌کم شروع به مقصر دانستن خودشان برای مشکلات موجود در رابطه‌قبلی می‌کنند. ولی برای اینکه خودتان را به طور واقعی از کسی که اذیتتان کرده است، آزاد و رها کنید، باید یاد بگیرید که دست از متهم کردن خودتان بردارید. سعی کنید درک کنید که نباید بدرفتاری‌های دیگران را تحمل کنید. این باعث می‌شود کهد فعه بعدی اجازه ندهید کسی دوباره با شما بدرفتاری داشته باشد.

بیرون آمدن از یک رابطه سخت است. ولی مقابله با وسوسه برگشتن به کسی که اذیتتان کرده است، سخت‌تر هم می‌تواند باشد. درد و دل‌شکستگی تجربیاتی هستند که التیام یافتن آنها نیازمند گذر زمان است. به دست آوردن کنترل دوباره روی رفتاری که با شما می‌شود قدم مهمی در یادگیری دوست‌داشتن دوباره است. خیلی مهم است که درک کنید هر اتفاقی هم که بیفتد، خوشبختی شما در دستان خودتان است.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
عصر ایران وی از چهره های اصلی و کلیدی انقلاب اسلامی و همه مراحل جمهوری اسلامی بوداخبار تکان‌دهنده از جلسات عرفان حلقه محمد علی طاهریاخبار تکان‌دهنده از جلسات عرفان حلقه محمد علی طاهریبهترین راه برای فراموش کردن یک مقطع زمانی از …ابتدا بهتر بود علت و دلیل فراموش کردن یک مقطع زمانی از زندگی خود را مطرح می کردید و فال تاروت ورق قهوه طالع بینی ماه سال تولدسرگرمی …فال سال میلادی برای متولدین فروردین طالع بینی سال ۲۰۱۷ طالع بینی سال ۱۳۹۶ در بخش پسوریازیسداءالصّدف بیماری صدف قوباسلاممن بر اثرسرماخوردگی دچار سینوزیت شدیدوعفونت ریه شده بودم به پیشنهاد پسرم از راههایی برای نجات از سحر و جادو آکاابر بدهکار بانکی دستگیر شد یکی از بدهکاران بانکی که با پرداخت رشوه مبلغ ۲ هزار آنچه باید بدانیم ولی نمی دانیمکلیه مطالب از منابع معتبر برگرفته شده استنقد شبهات مطرح شده از سخنرانی سید حسن آقامیری …نقدشبهاتمطرحشدهازسیدسلام درباره مورد اولی که ذکر شده البته درسته که حجاب چیز خوبیه و برای جامعه مفیده ولی نوشته های خواندنی روح‌اله شنبه ‏ ‏ اگر جمعیت چین به شکل یک صف از مقابل شما راه بروند، این صف این سایت به دستور فیلترینگ مسدود شده است و فقط با دستور فیلترینگ باز میشود برای فعال اخبار تکان‌دهنده از جلسات عرفان حلقه محمد علی طاهری سوء استفاده های جنسی از زنان در محیط های کاری ایران عصر ایران وی از چهره های اصلی و کلیدی انقلاب اسلامی و همه مراحل جمهوری اسلامی بود فال تاروت ورق قهوه طالع بینی ماه سال تولدسرگرمی ارایش زیبایی فال سال میلادی برای متولدین فروردین طالع بینی سال ۲۰۱۷ طالع بینی سال ۱۳۹۶ در بخش فال بهترین راه برای فراموش کردن یک مقطع زمانی از زندگی با همه ابتدا بهتر بود علت و دلیل فراموش کردن یک مقطع زمانی از زندگی خود را مطرح می کردید و اثراتی که پسوریازیسداءالصّدف بیماری صدف قوبا من زمانی روی پا و گردن و نواحی از روی کله ام به شدت گرفتار پسوریازیس بودم و بسیار آزار دهنده آنچه باید بدانیم ولی نمی دانیم روشی که در قسمت پایین می باشد روش آنلاک کردن آیفون استهنگام استفاده از دستگاه اپلی دارای راههایی برای نجات از سحر و جادو آکا ابر بدهکار بانکی دستگیر شد یکی از بدهکاران بانکی که با پرداخت رشوه مبلغ ۲ هزار میلیارد نوشته های خواندنی روح‌اله شنبه ‏ ‏ اگر جمعیت چین به شکل یک صف از مقابل شما راه بروند، این صف به قرآن ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد قرآن قرآن کتاب مقدس دین اسلام است و در باور مسلمانان سخنان خداست که به صورت وحی از سوی او توسط نقد شبهات مطرح شده از سخنرانی سید حسن آقامیری » فاراقلیط نقدشبهاتمطرحشدهاز جدیدا کلیپ هایی از سخنرانی یک طلبه جوان سید حسن آقامیری در فضای مجازی و موبایل ها پخش است

اثبات معراج پیامبر (ص) به مشرکان

[ad_1]
مفیدستان:

• تاریخ انتشار : دوشنبه 16 / 01 / 2017
• مشاهده :
• سایر خبرهای : دین و اندیشه
• RSS
• اشتراک گذاری:

پیامبر اسلام(ص) برای اثبات معراج خود به مشرکان چه گفت؟

اثبات معراج پیامبر

پیامبر اسلام(ص) برای اثبات معراج خود به مشرکان چه گفت؟

یکی از اتفاق شگفت انگیز در زندگی رسول خدا ماجرای معراج ایشان است که تا قبل از آن برای هیچ پیامبری اتفاق نیافتاده بود.

پیامبر اسلام(ص) برای اثبات معراج خود به مشرکان چه گفت؟

زمانی انسان داستان زندگی رسول خدا را می خواند، متوجه فراز و نشیب های فراوان در زندگی این انسان ممتاز می شود.
یکی از ماجراهای شگفت آور رسول خدا (ص) که به نوعی معجزه ایشان نیز هست
داستان به معراج رفتن ایشان و اتفاقاتی رخ داده در آسمان ها برای رسول خدا است.
اما زمانی که رسول خاتم (ص)از سفر معراج بازگشت، ماجرا را برای قریشیان تعریف کرد.
نادانان آنان گفتند:چقدر این خبر دروغ است.

پیامبر خدا(ص)فرمود:به شتری از شما در فلان محل برخوردم که شما آن را گم کرده بودید
جای او را به آنان که به دنبالش می گشتید نشان دادم.نزد آنان رفتم و مشکی از آب همراهشان بود
مقداری از آب آن مشک را ریختم و آشامیدم و شما در روز سوم هنگام طلوع خورشید کاروان خود را ملاقات خواهید کرد.
در حالی که در پیشاپیش کاروان شما شتر سرخی حرکت می کند که شتر فلان کس است.

قریشیان روز سوم قبل از طلوع خورشید از مکه خارج شدند
تا ببیند آیا کاروان می آید و در پیشاپیش آن، شتر سرخ حرکت می کند؟
و از این راه بدانند محمد(ص)درست می گوید یا نه؟

آنها همه آنچه را پیامبر خدا(ص) خبر داده بود راست یافتند.
هنگام طلوع خورشید کاروان فرا رسید.در پیشاپیش کاروان شتر سرخ را دیدند
و با کاروانیان صحبت کردند.آنچه آنها می گفتند با گفتار پیامبر تطبیق می کرد
و در عین حال ایمان به صداقت پیامبر نیاوردند و گفتند:این پیشگویی ها از سحر محمد (ص) است.

به هرحال داستان معراج پیامبر اسلام (ص)برای هر انسانی بسیار حیرت آور است
و انسان درمی یابد که محمد (ص) چه جایگاهی نزد خداوند متعال داشته و دارد
که به اندازه فاصله دوسر یک کمان در آسمان ها به هم نزدیک شدند.

باشگاه خبرنگاران جوان

اثبات معراج پیامبر (ص) به مشرکان

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
چرا قرآن به صورت آیه آیه است؟ کدام یک از سوره ها یک …چرا قرآن به صورت آیه آیه است؟ کدام یک از سوره ها یک جا بر پیامبرص نازل شده است؟فتح مکه ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادفتحمکهعفو عمومی با ورود محمد بن عبدالله به مدینه، بسیاری از سران قریش که در گذشته علیه او می جایگاه و اهمیت توحید و اخلاق در سیر دعوت رسول خدا ص چکیده‌ با نگرشی به سیر دعوت رسول خداص و رهنمودهای قرآنی، در می‌یابیم که حضرت حق در معجزات حضرت محمدص معجزه دات کامآیا میدانید حضرت محمدصپیامبر ما هزار تا معجزه داشتمتن عربی دعای معراج همراه با ترجمه فارسی و شرح …متن عربی دعای معراج همراه با ترجمه فارسی و شرح در ادامه مطلب از رسول اکرم منقول است گنجینه پاسخ‌ها اسلام کوئست مرجعی برای پاسخگویی به قرآن تفسیر علوم قرآنی چهارده معصوم پیامبر اکرم ص مناقب و ویژگی ها آخرین پیامبر شبهه؛ به این افراد سلام نکنیم آکاهشدار سیدمهدی طباطبایی به صداوسیما خدا نکند از مرگ او صدمه ای به کشور وارد شود آیا آیه ای در قرآن کریم در باره جواز توسل به مردگان …کسی مگر شک دارد که پیامبر ص انما بشر مثلکم است، خوب شما که در این خصوص آیات این چنینی اشتباه نکنید ، محبوب نیستید آکاهشدار سیدمهدی طباطبایی به صداوسیما خدا نکند از مرگ او صدمه ای به کشور وارد شود عشرت سر ا ی کا بل نظر مراجع بزرگوار درباره ازدواج …نظر مراجع بزرگوار درباره ازدواج موقت با دختر باکره ، بدون اجازه پدر چیست؟ به طور کلی چرا قرآن به صورت آیه آیه است؟ کدام یک از سوره ها یک جا بر چرا قرآن به صورت آیه آیه است؟ کدام یک از سوره ها یک جا بر پیامبرص نازل شده است؟ فتح مکه ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد فتحمکه پیشینه بر اساس قرارداد صلح حدیبیه، بت‌پرستان قریش و مسلمانان پیرو محمد حق شبیخون زدن به جایگاه و اهمیت توحید و اخلاق در سیر دعوت رسول خدا ص چکیده‌ با نگرشی به سیر دعوت رسول خداص و رهنمودهای قرآنی، در می‌یابیم که حضرت حق در این معجزات حضرت محمدص معجزه دات کام آیا میدانید حضرت محمدصپیامبر ما هزار تا معجزه داشت متن عربی دعای معراج همراه با ترجمه فارسی و شرح دانلود دعا متن عربی دعای معراج همراه با ترجمه فارسی و شرح در ادامه مطلب از رسول اکرم منقول است آن شبی گنجینه پاسخ‌ها اسلام کوئست مرجعی برای پاسخگویی به سوالات قرآن تفسیر علوم قرآنی چهارده معصوم پیامبر اکرم ص مناقب و ویژگی ها آخرین پیامبر پیامبری عشرت سر ا ی کا بل نظر مراجع بزرگوار درباره ازدواج موقت با نظر مراجع بزرگوار درباره ازدواج موقت با دختر باکره ، بدون اجازه پدر چیست؟ به طور کلی در این آیا آیه ای در قرآن کریم در باره جواز توسل به مردگان وجود دارد؟ کسی مگر شک دارد که پیامبر ص انما بشر مثلکم است، خوب شما که در این خصوص آیات این چنینی را ذکر اشتباه نکنید ، محبوب نیستید آکا هشدار سیدمهدی طباطبایی به صداوسیما خدا نکند از مرگ او صدمه ای به کشور وارد شود اطلاعیه حسن و قبح ذاتی بنیان باور به مسئله عدل الهی، مسئله حسن و قبح عقلى است این مسئله یکی از محوری ترین مباحث احادیث پیامبر ص پیامبر ص

آیت الله شاه‌آبادی و برهان فطرت عشق بر اثبات واجب‌الوجود

[ad_1]

چکیده

دو عامل اساسی ما را به طرح اندیشه‌های شاه‌آبادی (رحمه الله) فرا می‌خواند: تأثیر او بر اندیشه و شخصیت معمار انقلاب اسلامی که به ما سبک جدیدی از اندیشه و زندگی بخشید و نقش نظریه فطرت وی در دین شناسی معاصر.
شاه‌آبادی نظریه فطرت را با رویکردی هرمنوتیکی از آیه فطرت (2) استنباط کرده است. این نظریه تمام فلسفه و زیرساخت ساختمان اندیشه دینی شاه‌آبادی است. یکی از مسائل مهم کلامی در عصر جدید مسئله خاستگاه دین است، که مبتنی بر فرضیاتی چون فقدان پایه منطقی برای دین، نفی‌ ریشه در ذات و سرشت آدمی برای دین و بطور کلی نفی سرشت برای آدمی است. نظریه فطرت شاه‌آبادی پاسخی اسلامی به این مسئله و در عین حال خط بطلانی بر پیش فرض‌های طراحان مسئله و پاسخ‌های جامعه‌شناختی و روان‌شناختی آنها است.
نظریه فطرت که به عنوان «برهان فطرت» در دین‌شناسی شاه‌آبادی مطرح شده است، نخستین بار از سوی وی و سپس از طریق شاگردان مکتب وی وارد عرصه ادبیات دینی معاصر شده است. تفاوت دیدگاه شاه‌آبادی با دیگر معتقدان به این نظریه این است که وی آن را به عنوان روشی منطقی برای اثبات مبدأ واجب‌الوجود بکار گرفته است و با استفاده از مبادی و مقدمات انسان‌شناختی، وجود‌شناختی و معرفت‌شناختی به براهین فطری متعددی بر اثبات واجب‌الوجود می‌رسد که یکی از آنها برهان فطرت عشق است. این برهان با دو تقریر بیان شده است که صغرای قیاس «عشق فطری انسان به کمال مطلق» در هر دو یکی است ولی کبرای قیاس گاهی مبتنی بر قاعده تضایف است و گاهی نظریه عصمت فطرت و احکام آن است.

طرح مسئله

به راستی چرا باید به شاه‌آبادی (رحمه الله) بپردازیم، چه ضرورتی ما را به طرح اندیشه‌ها و روش فکری شاه‌آبادی وا‌می‌دارد؟ اندیشه‌های شاه‌آبادی از چه شاخه‌ای برخوردار است و در عصر حاضر پاسخ چه پرسشی است؟ مسئله خاستگاه دین و منشأ دینداری از جمله مسائل مهم علم کلام در عصر جدید است. سیطره پوزیتویسم بر اندیشه‌های عصر و تعمیم روش‌های تحقیق روی ماده‌ی خام به ساحت موجودات زنده، بویژه انسان و پیدایش علوم رفتاری جدید، سبب خروج دین و علوم مربوط به آن از حوزه اندیشه و حیات انسان غربی گردید، به گونه‌ای که پس از دوران جدایی و فرار از دین، اصل را بر بی‌دینی گذاشته و سعی کردند رفتارها و باورهای دینی را تحلیل روانشناختی و جامعه‌شناختی نمایند، گویی که دین هیچ مبنای منطقی و ذاتی در وجود انسان ندارد. نظریه فطرت که پاسخی قرآنی- اسلامی به مسئله خاستگاه دین و نظریه‌ای رقیب در برابر دیدگاه‌های روانشناختی و جامعه‌شناختی در پاسخ به مسئله مذکور است، تحت عنوان برهان فطرت یا دین فطری در اندیشه‌های شاه‌آبادی مطرح شده است و به راستی او در میان دانشمندان معاصر اسلامی در طرح این نظریه به منزله یک روش پیشتاز است. (3)
علامه طباطبایی و شاگرد برجسته‌اش شهید مطهری در توسعه این مفهوم در ادبیات ما نقش ویژه‌ای دارند، ولی حق تقدم در طرح این نظریه در قرن حاضر با شاه‌آبادی است. برهان فطرت تمام اندیشه شاه‌آبادی را در معارف اسلامی تشکیل می‌دهد و می‌توان گفت این نظریه از طریق ایشان وارد حوزه علمیه قم شد. بعد از شاه‌آبادی استادان علوم معقول تأثیرگذار بر حوزه علمیه، امام خمینی و علامه طباطبایی بودند که این نظریه در اندیشه هر دو جایگاه ممتازی دارد.
قرن بیستم میلادی شاهد انسانی دوران‌ساز در صحنه اجتماعیات بود که بیشتر توفیقاتش در این قلمرو را مرهون ساحت فردی و شخصیتی‌اش بود: انسانی اندیشمند، عارف، فیلسوف، فقیه، سیاستمدار و به طور کلی مرد اندیشه و عمل، مردی از سنخ پیامبران که به کلی از عالمان هم عصر و اسلاف خویش متمایز بود: او معمار انقلاب اسلامی بود. مطالعه در شخصیت عظیم آن فرزانه، این پرسش را ایجاد می‌کند که به راستی در کدام مکتب پرورش یافته بود و زیر تأثیر و نفوذ شخصیت کدامین استاد بوده است. بدون تردید در پاسخ این پرسش و در رأس کسانی که بر شخصیت امام خمینی تأثیرگذار بوده‌اند و از روی این تأثیر و نفوذ در کلمات و سکنات امام می‌توان رد پای آنها را یافت، حضرت آیت الله میرزا محمد علی شاه‌آبادی (قدس سره) است؛ و این خود مناسبت منطقی دیگری برای پرداخت به شاه‌آبادی است، امام خمینی (رحمه الله) تمام معارف حقه اسلامی را فطری می‌داند و تصریح می‌کند که در این مسئله از محضر شیخ عارف کامل شاه‌آبادی- که منفرد است در این میدان- استفاده کرده است. (4)
استاد شهید مرتضی مطهری نیز که مسئله فطرت را ام‌المسائل معارف اسلامی می‌داند (5) سال‌ها شاگرد امام خمینی در فلسفه بوده است. بدین‌سان نقش و تأثیرگذاری مرحوم آیت الله شاه‌آبادی در نظریه فطرت در عصر حاضر آشکار می‌شود؛ پس می‌توان گفت نظریه فطرت و دین فطری و خداشناسی فطری نه تنها در فرهنگ اسلامی بلکه در فرهنگ دینی نخستین بار در قرآن کریم بیان شده است، اما به عنوان روشی برای اندیشیدن درباره معارف توحیدی در سده اخیر، نخستین بار توسط آیت الله شاه‌آبادی مطرح شده است. به راستی شاه‌آبادی با چه رویکردی به نظریه فطرت رسیده است و فطرت از نظر وی چیست و فطریات کدام است؟ نظریه فطرت در نظام فکری او چه جایگاه و نقشی دارد و کارکرد این نظریه برای او چیست؟ مبانی و مؤلفه‌های نظریه فطرت نزد شاه‌آبادی کدام است؟
شاید هنگامی که شاه‌آبادی از این نظریه به عنوان پایه و مبنای اندیشه‌های توحیدی خویش بهره می‌گرفت هنوز نظریه‌های روان‌شناختی و جامعه‌شناختی مربوط به تبیین خاستگاه دین و دین‌باوری به جامعه ما نرسیده بوده و اهمیت این نظریه و کارکردهای آن در اندیشه‌های اسلامی برای بسیاری از دانشمندان چندان روشن نبوده است، گواه این ادعا این است که سیری اجمالی در آثار دانشمندان اسلامی پیش از شاه‌آبادی درباره معارف اسلامی هیچ نشانه‌ای از این نظریه را بر ما آشکار نمی‌کند و حتی هنوز هم برای دانشمندان دشوار است که در بکارگیری این نظریه در خداشناسی در شمار سایر براهین فلسفی یاد کنند. برخی از این نظریه به عنوان میراث فرهنگی مسیحی یاد می‌کنند و آن را نظریه‌ای وارداتی و تحمیلی به فرهنگ اسلامی می‌دانند. (6) هر چند بسیاری دیگر به نقش انحصاری آن در معارف اسلامی و انسان‌شناسی و اخلاق و تعلیم و تربیت به شدت تأکید می‌کنند. (7)
حاصل تحقیقات شاه‌آبادی را در این زمینه می‌توان در کتاب‌های «شذرات المعارف و القرآن و العتره»، «الایمان و الرجعه» و «الانسان و الفطره» یافت که این سه کتاب اخیر به زبان عربی نگاشته و در مجموعه‌ای به نام رشحات البحار به چاپ رسیده‌اند. آن گونه که از آثار اندک به جا مانده از شاه‌آبادی- بیشتر آثار آن مرحوم نزد امام خمینی بوده که متأسفانه هجوم ساواک به منزل امام مفقود شده است- برمی‌آید و کسانی چون امام خمینی (رحمه الله) نیز بر آن تأکید دارند، تلاش آیت الله شاه‌آبادی بر این بوده است که با استفاده از مواد فلسفی، عرفانی و قرآنی و روایی در قالبی منطقی موانع حرکت و سیر و سلوک را از سر راه ذهن شاگردانش بردارد و آنها را به سوی عمل هدفمند رهنمون سازد که در نهایت حاصل تلاش او انسانی صالح و وارسته خواهد بود. کار و هدف پیامبرانه شاه‌آبادی انسان‌سازی است؛ به همین دلیل در وادی اندیشه و میدان حکمت نظری توقف نمی‌کند و با نظارت بر حکمت علمی می‌اندیشد. این ویژگی نظام آموزش و پرورش نزد وی است: از اندیشه آغاز می‌کند و غایتش نیل به محصولی به نام انسان است که الگویش انسانهای کامل‌اند؛ بنابراین مواد برهان نزد شاه‌آبادی منحصر به فطریات فلسفی نیست. از نظر شاه‌آبادی، آنچه در قرآن و سنت نبوی آمده است، از حکمت برخاسته است «حق تعالی اصل حکمت و علم و معرفت است»؛ بنابراین نه تنها مخالف برهان و حکمت نیست، بلکه می‌توان با ادله برهانی آنها را برای عقول ضعیف آشکار کرد، هرچند برای عقول قوی بدیهی است. از نظر شاه‌آبادی امور فطری از ابده بدیهیات هستند؛ زیرا کسی در آنها اختلاف ندارد و معارف الهی به طور کامل فطری هستند. حاصل کشف و شهود انسان‌های واصل به سرچشمه حکمت نیز به همین گونه است؛ بنابراین مواد یقینی مورد استفاده در برهان نزد شاه‌آبادی اعم از بدیهیات منطقی است و شامل بدیهیات قرآنی و روایی و ذوقی نیز هست؛ بنابراین شاه‌آبادی برای رسیدن به مقصود، از حکمت برهان و ایمانی و عرفانی همزمان استفاده می‌کند نه به این معنا که معجونی ناهمگن بسازد، بلکه مواد برگرفته از حکمت‌های مختلف را در یک قالب استدلال قیاسی برهانی می‌ریزد. اگر بخواهیم حکمت شاه‌آبادی را در دسته بندی‌های حکمی و فلسفی طبقه‌بندی کنیم می‌توانیم او را در مکتب حکمت متعالیه قرار دهیم و در عرفان اسلامی او را یک محیی الدین شیعی بنامیم که در تفسیر عرفانی فلسفی سخنان اهل بیت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) استادی ممتاز و فحول است.
نکته دیگری که در روش‌شناسی شاه‌آبادی در مسئله فطرت اهمیت دارد این است که علیرغم اینکه بسیاری از روانشناسانی که دینداری و عشق پرستش را فطری می‌دانند برای اثبات آن به تحقیقات تجربی روی می‌آورند، ولی شاه‌آبادی تجارب عرفانی خود و مواد برگرفته از قرآن و سنت را جایگزین تحقیقات تجربی ظنی می‌کند و یا از استدلال‌های فلسفی استفاده می‌کند؛ البته این امری بی‌سابقه در فرهنگ اسلامی نیست، چنان که مرحوم مطهری اشاره می‌کند قدما از راه‌های استدلالی و اشراقی وجود چنین عشقی را در سراسر موجودات از جمله انسان اثبات می‌کردند. (8)
تفاوت مهمی که شاه‌آبادی با دیگر اندیشمندان معتقد به نظریه فطرت دارد این است که او روش فطرت را برای اثبات منطقی واجب‌الوجود بکار می‌گیرد و آن را برهان فطرت می‌نامد. در حالی که بسیاری روش خداشناسی فطری را یک روش غیربرهانی و شهودی می‌دانند و بعضی آن را معرفتی ناآگاهانه می‌دانند و از سنخ میل می‌شمرند، مثل میل کودکان با مادران- سر میل خود ندانند درّ لبان (9) برهان فطرت شاه‌آبادی همان نقشی را دارد که سایر براهین فلسفی دارند، براهین فلسفی از مقدماتی بدیهی تشکیل شده است، اما مقتضای فطرت از نظر شاه‌آبادی نیز بدیهی است. به علاوه از نظر شاه‌آبادی بسیاری از گزاره‌های پایه فلسفی نیز فطری است؛ گزاره‌هایی چون «اجتماع نقیضین محال است»، «هر ممکن الوجودی یا حادثی محتاج به علتی است»، «ترجیح یا ترجیح بلامرجح محال است»، «تحصیل حاصل محال است»، همه گزاره‌هایی مقتضای فطرت هستند؛ بنابراین برهان فطرت به معنای برهانی است که صورت قیاسی دارد ولی مواد آن فطری است و فطری از نظر شاه‌آبادی اعم از دینی و عقلی است، چون دین از نظر شاه‌آبادی خود مقتضای فطرت است و آنچه انبیا آورده‌اند نه تنها پاسخی به ندای فطرت بلکه شرحی است بر آنچه فطرت به اجمال عرضه می‌دارد. (10) به علاوه استفاده از گزاره‌های فطری دینی و عقلی به این دلیل است که مقتضای فطرت از نظر شاه‌آبادی همواره درست است. (11)

مفهوم‌شناسی فطرت

1. واژه فطرت از ریشه فَطَرَ اشاره به ویژگی خاصی در انسان است که در متون مقدس اسلامی فراوان بکار رفته است. بعضی آن را مترادف با «خَلَقَ» دانسته‌اند. (12) صاحب المیزان آن را به معنای «خلقت از عدم محض» (13) اخذ کرده است، این همان معنایی است که شهید مطهری با واژه ابداع و اختراع از آن یاد کرده است و از لحاظ مفهومی با صبغه و حنیف مترادف آورده است. (14) این واژه با کلمات طبیعت و غریزه نیز اشتراکاتی دارد و هر سه بر خاصیتی تکوینی و غیراکتسابی و مشترک بین نوع خاص یا انواعی از موجودات دلالت دارند، اما در ادبیات ما فطرت را برای انسان و غریزه را برای حیوان و طبیعت را برای اشیاء بی جان بکار می‌برند؛ اما شاه‌آبادی طبیعت را بر لوازم وجود غیر مدرک اطلاق کرده است. (15)
شاه‌آبادی مانند بسیاری از مفسران ذیل آیه شریفه «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لاَ تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لاَ یَعْلَمُونَ‌» (16) درباره مفهوم «فطرت» بحث می‌کند و ریشه‌ی آن را به معنای «ایجاد» اخذ می‌کند و با توجه به قواعد علم صرف که کلمه فطرة را بر وزن فعلة می‌داند، مفاد آن را اشاره به «شکل و کیفیت خاصی از ایجاد» دانسته است. (17)
2. اما فطرت در اصطلاح معنای واحدی ندارد. بعضی از نویسندگان نُه معنا برای فطرت در نظر گرفته‌اند: فطرت به معنای سقراطی یعنی معلومات پیشین که با دقت و راهنمایی دیگران ظهور می‌کند، فطرت به معنای افلاطونی یعنی علم پیشینی نفس قبل از تعلق به بدن در عالم مثل، شاه‌آبادی این معنا را پذیرفته است. (18) فطرت به معنای مورد نظر فلاسفه غربی یعنی معلومات پیشینی غیرمستند به حس و تجربه که لازمه ذهن و ذاتیات آن است و انسان بدون تجربه آنها را می‌شناسد، شاه‌آبادی این معنا را لازمه وجود مدرک می‌نامد (19) فطرت به معنای درک روشن و بی‌واسطه استدلال و ترتیب مقدمات، نظر فلاسفه اسلامی است. فطرت به معنای درک استدلالی سریع؛ یعنی درک استدلالی‌ای که حد وسط آنقدر آشکار و ساده است ذهن بی‌زحمت آن را می‌فهمد. فطرت به معنای علم بسیط معلول به علت که این نظر را از ملاصدرا نقل کرده است. (20) فطرت به معنای مسیحی یعنی اینکه دل به وجود خداوند گواهی می‌دهد. فطرت به معنای عرفانی یعنی عشق بازگشت به اصل، که این معنارا نیز شاه‌آبادی پذیرفته است. (21)
می‌توان گفت بسیاری از این معانی مورد قبول شاه‌آبادی است؛ اما آنچه شاه‌آبادی را در این مورد شاخص می‌سازد اخذ فطرت به منزله یک روش منطقی است. از نظر شاه‌آبادی فطرت به معنای کیفیت خاصی از هستی است که هویت آدمی و صفات ذاتی وجود او را تشکیل می‌دهد. (22) اما اینکه این کیفیت وجودی چیست که صفات ذاتی آدمی را تشکیل می‌دهد، از نظر شاه‌آبادی آن ویژگی وجودی خاص است که به وسیله خداوند با جعل بسیط ایجاد شده است؛ یعنی از نظر وی نه تنها معرفت الهی در ذات انسان به جعل بسیط نهاده شده است، بلکه کل معارف اسلامی در نهاد آدمی سرشته شده است، به این معنا که رابطه دینداری و علم دین (علم به مبدأ و معاد و ما بین آن دو، عبودیت، عدالت) با انسان رابطه صفت و موصوف یا عارض و معروض نیست که موصوف بدون آن صفت امکان وجود داشته باشد، بلکه از نظر شاه‌آبادی هویت و کمال آدمی به معرفت دین است. (23) بنابراین اگر انسان از مقتضای فطرتش فاصله بگیرد از انسانیت فاصله گرفته است. این نکته‌ای است که استاد جوادی آملی تحت تأثیر شاه‌آبادی در مقاله فطرت روی آن تأکید زیادی کرده است (24) و از نظر شاه‌آبادی، البته چنین چیزی محال است؛ زیرا امر ذاتی از ذات قابل انفکاک نیست. (25) این معنا را شاه‌آبادی از تفسیر آیه شریفه «الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا...» استنباط نموده است. دقت در اینکه «فَطَرَ» با «علی» آمده است نه با «مع» از نظر وی حکایت از این معنا دارد که فطرت الهی ذاتی انسان است نه عرضی که همراه انسان و از او قابل انفکاک باشد. (26) بنابراین بحث‌های جامعه‌شناختی و روان‌شناختی درباره خاستگاه دین که مبتنی بر عارضی بودن دین برای انسان است و بنابراین بر اساس نفی فطرت الهی است، از اساس مردود است زیرا بر پایه نادرستی بنا شده است؛ به همین دلیل در میان صاحبان این نظریات نیز وحدت نظری وجود ندارد.

مبانی برهان فطرت

برهان فطرت شاه‌آبادی مبتنی بر مبانی مختلفی است، او با تفسیر آیه فطرت (27) آغاز می‌کند، یعنی شیوه ورود او به این مسئله هرمنوتیکی و مبتنی بر این پیش فرض است که شارع مقدس از این سخنان مقصودی دارد که برای مخاطب قابل فهم است (اصالت متن و فهم‌پذیری آن) و مفسر می‌تواند با تلاشی روشمند و منسجم به مراد گوینده که خدای سبحان است، دست یابد. شاه‌آبادی ضمن توضیح مفاهیم کلیدی آیه به دیدگاه‌های مهمی با ماهیت متفاوت اشاره می‌کند که بعضی وجودشناختی، بعضی معرفت‌شناختی و بعضی انسان‌شناختی هستند و پیش از پرداختن به اصل برهان باید به آنها توجه کرد.
می‌توان گفت چون فطرت بر ویژگی خاصی در انسان دلالت دارد، مهم‌ترین پایه آن انسان شناسانه است. دیدگاه‌های انسان‌شناختی شاه‌آبادی با استفاده از آیه شریفه فطرت و حدیث نبوی «من عرفه نفس فقد عرفه ربه» بدست آمده است. شاه‌آبادی از آیه فطرت معیار کمال آدمی و نقش تقدمی انسان برای خداشناسی را استنباط نموده است. (28)
شاه‌آبادی مبانی وجودشناختی نظریه فطرت را از فلسفه صدرالمتالهین وام گرفته است و بر اساس نظریات اصالت وجود و تشکیک، حق تعالی را وجود محض به حساب آورده و چون کمال را عین وجود می‌داند خداوند سبحان را صرف الکمال شمرده است. (29)
پاسخ شاه‌آبادی به این سؤال که آیا وجود مطلق و کمال نامتناهی را می‌توان با علم حصولی دست یافت مثبت است و برهان فطرت عشق، مبتنی بر همین پیش فرض است؛ اما این علم از نظر شاه‌آبادی مرتبه پایینی از معرفت است که با برهان بدست می‌آید، علم حصولی به کمال مطلق در مرتبه ضعف عقل است. عقل در مرتبه ضعف، به کمک برهان به وجود مطلق، علم اجمالی پیدا می‌کند اما علم تفضیلی به حق تعالی و صفات ذاتیه و فعلیه او، با کشف و شهود و طی مراحل سیر و سلوک و نیل به مقام ولایت مطلقه بدست خواهد آمد و آغاز این مرحله از معرفت علم حضوری نفس به خویش است. (30) این اولین اصل معرفت‌شناختی است که شاه‌آبادی از آیه فطرت اخذ کرده است: «انسان می‌تواند خود را بشناسد.» (31) طبعا شاه‌آبادی باید به دو پرسش در این مقام پاسخ دهد، یکی اینکه منظور از خود انسان که متعلق شناسایی واقع می‌شود، چیست؟، دوم چگونه می‌تواند خود را بشناسد؟
پاسخ شاه‌آبادی به پرسش اول این است که خود آدمی (من) و حقیقت او غیر از طبیعت اوست، طبیعت او مادی و جسمانی است اما حقیقت او مجرد و غیرمادی است. این گزاره که حقیقت آدمی غیر از طبیعت اوست، نیز از نظر شاه‌آبادی فطری است و دلایلی که شاه‌آبادی برای اثبات این معنا بکار می‌گیرد عبارتند از: فطرت عالمه، فطرت عاشقه، فطرت کاشفه، فطرت راحت طلبی و فطرت آزادی‌خواهی؛ او با استفاده از این پنج برهان فطری نشان می‌دهد که حقیقت آدمی مادی نیست؛ زیرا ماده نه علم به خویش دارد و نه عشق به خویش و نه خودخواه است، نه راحتی می‌خواهد و نه آزادی. شاه‌آبادی ضمن اثبات تجرد حقیقت آدمی به گزاره فطری مهمی می‌رسد که یکی از مقدمات اصلی برهان فطرت است و آن گزاره عبارت است از: «انسان عاشق خویش و کمالات خویش است»، (32) و پاسخ پرسش دوم نیز این است که نفس مجرد و ملاک علم حضور و تجرد از ماده است؛ بنابراین علم نفس به خویش حضوری و بی‌واسطه است. (33)
شاه‌آبادی از اولین گزاره معرفت‌شناختی استنباط شده از آیه فطرت به انضمام یک گزاره شرطی متخذ از سنت نبوی با یک قیاس استثنایی وضع مقدم امکان خداشناسی را اثبات می‌کند. آن قیاس چنین است:
اگر کسی بتواند خود را بشناسد می‌تواند پروردگارش را بشناسد.
لکن انسان می‌تواند خود را بشناسد.
پس انسان می‌تواند پروردگارش را بشناسد.
دومین پایه معرفت‌شناختی برهان فطرت شاه‌آبادی این است که «انسان می‌تواند وجه خود را بشناسد»، این گزاره نیز از آیه فطرت استنباط شده است منظور از این گزاره این است که نه تنها انسان می‌تواند خدا را بشناسد، بلکه به این توانایی خود نیز علم دارد. منظور از «وجه انسان» از دیدگاه شاه‌آبادی جنبه‌های محسوس و معقول آدمی است. جنبه محسوس همان بدن انسان است و جنبه معقول ادراکات آدمی است. ادراکات آدمی از نظر شاه‌آبادی هفت مرتبه دارد که از ادراکات محسوس آغاز و تا بالاترین مرتبه معرفت که در توان آدمی است، ادامه می‌یابد. این مراتب عبارتند از: حس، عقل، قلب، روح، سرّ، خفی و اخض.
ادراک حس خود بر دو قسم است: حس مقید که با آن محسوسات عالم ماده را درک می‌کنیم. ادراک عقلی نیز خود دو مرتبه دارد، اول ادراک عقلی در مرتبه ضعف، که عقلی در این مرحله با استفاده از معلومات پیشین معقولات را درک می‌کند. در این مرتبه انسان با برهان خداوند را به نحو هلیه بسیطه درک می‌کند، یعنی اجمالاً درمی‌یابد که «واجب‌الوجودی هست» و سپس به نحو هلیه مرکبه به طور اجمالی درک می‌کند که آن واجب‌الوجود از تمام جهات واجب است. پس علم حصولی به حق تعالی و صفات کمالیه او در مرتبه ضعف عقل با برهان بدست می‌آید و می‌توان به کمک برهان به وجود خدایی که عین علم، قدرت، حیات، اراده، سمع و بصر و کلام است، اعتقاد پیدا کرد. هنگامی که عقل به مرتبه قوت و نورانیت رسید شهود آغاز می‌شود، بنابراین از نظر شاه‌آبادی شهود، عمل عقل در حالت کمال و شدت نورانیت است و این البته اولین مرتبه شهود است که آنچه عقل با برهان به نحو اجمالی بدست آورده است، در مرتبه قوت خود مشاهده می‌نماید. این ادراک شهودی سالک را به مرتبه قلب می‌رساند که در آن مرتبه سالک عاشق خویش و کمالات نامتناهی است و درک می‌کند که «اشیای عالم به جز حق تعالی در کمال محدودیت دارند» و درمی‌یابد که «هیچ کدام از اشیای عالم صرف الوجود و صرف الکمال نیستند» و پی می‌برد که « تنها حق تعالی صرف الوجود و صرف الکمال و نامتناهی در کمال و جمال وجود است» (34) و بنابراین عاشق او می‌شود. این مقام علم الیقین است که در واقع انسان از ظهور بر ظاهر استدلال می‌کند؛ اما انسان از این مرحله نیز فراتر می‌رود و به حدی از معرفت می‌رسد که می‌تواند حق تعالی را در مظاهر مادی یا اسمای ظاهره مشاهده نماید و چون حق تعالی را صرف الکمال مشاهده می‌نماید و هر چه کمال در مظاهر مادی می‌بیند همه را عاریتی و برخاسته از اصل کمال یعنی حق تعالی می‌بیند، با قلب عاشق حق تعالی می‌شود، این مرتبه روح یا ایمان و یا عین الیقین است. سالک در سیر کمالی خویش در جست وجوی کمال مطلق به مرحله‌ای می‌رسد که صفات الهی یا اسمای باطنه حق تعالی در او تجلی می‌یابد و به عبارت دیگر فانی در اسمای باطنه می‌گردد. این مرتبه را مرتبه احسان یا مقام حق الیقین می‌نامند. (35) در این مقام سالک عارف از خود هیچ نمی‌بیند و خود را متحقق به ذات حق می‌بیند و همچون آهنی است که در کوره یکپارچه آتش شده است. این مقام را مقام ولایت مطلقه نیز می‌گوید. (36) که خود به سه مرحله سرّ، خفی و اخفی تقسیم می‌شود. در مرحله سرّ، سالک محل تجلی صفات الهی و فانی در اسمای باطنه می‌گردد و این اولین مرتبه حق الیقین است، در مرحله خفی سالک محل تجلی ذات نیز می‌گردد و وحدت حقه حقیقیه را در کثرت اسمای باطنه مشهود می‌نماید و در این مقام سالکِ معرفتِ حق از خود و صفات و افعال خویش غافل است (37) و این مقام حق الیقین بر وجه تام است که شاه‌آبادی آن را وجه خفی یا فنای ذاتی نیز نامیده است. آخرین مرتبه‌ی حق الیقین مرتبه‌ای است که سالک مستغرق در تجلیات ذاتیه می‌شود به نحوی که حتی از فنای ذات خویش در مرتبه واحدیت نیز غافل می‌شود، این مقام اخفی یا حق الیقین بر وجه اتم است. (38)
یکی دیگر از مبانی معرفت‌شناختی برهان فطرت شاه‌آبادی این است که «فطرت خطا ناپذیر است». این اصلی است که شاه‌آبادی مکرر به آن ارجاع می‌دهد و در واقع با تاملات فلسفی بر آیه فطرت بدست آمده است. در آیه فطرت می‌خوانیم که «..... فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لاَ تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ...» ویژگی دگرگون ناپذیری فطرت در آیه شریفه، شاه‌آبادی را به ویژگی‌های امر ذاتی اشیا در منطق صوری هدایت می‌کند که گفته‌اند «الذاتی لایختلف ولایتخلف». (39)
پس فطرت ذاتی وجود انسان و از لوازم وجود است (40) و اگر امری برای انسان فطری باشد، او در مرتبه ذاتش همواره واجد آن است، پس قوه وهم و خیال نمی‌توانند در فطرت دخالت و تصرف کنند؛ بنابراین امر فطری قابل دگرگونی نیست و حکم فطرت نیز ثابت و لایتغیر است و به عبارت دیگر فطرت آدمی معصوم است. (41)
شاه‌آبادی در تبیین این دیدگاه از بعضی آیات و روایات دیگر نیز کمک می‌گیرد. او از آیه شریفه «ما منعک ان تسجد لما خلقت بیدی»، (42) این گزاره را نتیجه می‌گیرد که ذات انسان ساخته مستقیم حق تعالی است و از حدیث «خلق الله آدم علی صورته» (43) به این نتیجه می‌رسد که «ذات انسان و ذات باری تعالی در لوازم وجود متفقند». از ترکیب این دو گزاره این نتیجه بدست می‌آید که اموری که ذاتی وجود انسان هستند خطاناپذیرند همان‌طور که لوازم ذات حق تعالی مطلقاً خطاناپذیر است. (44) گاهی اوقات شاه‌آبادی نظریه عصمت فطرت را بدیهی و بی‌نیاز از استدلال می‌شمارد، (45) در این صورت براهین جنبه تنبیهی پیدا می‌کنند.
یکی از پایه‌های برهان فطرت شاه‌آبادی از منطق صوری اخذ شده است و آن این است که بین بعضی اوصاف نه تنها تلازم مفهومی بلکه تلازم وجودی نیز برقرار است، به گونه‌ای که همچنان که در عالم ذهن تصور یکی از آنها بدون دیگری محال است، در خارج نیز وجود یکی بدون دیگری محال است.
در منطق صوری به چنین اوصافی که بین آنها تلازم ذهنی و خارجی وجود دارد متضایفین می‌گویند. محمدرضا مظفر در تعریف دو وصف متضایف می‌گوید: «الوجودیان اللذان یتعقلان معا و لایجتمعان فی مومضوع واحد من جهه واحده و یجوز ان یرتفعا» (46)
از نظر شاه‌آبادی بین مفاهیم عاشق و معشوق تضایف برقرار است؛ بنابراین همان طور که ذهن بشر نمی‌تواند عاشق را بدون معشوق تصور کند، در عالم واقع نیز اگر عاشق بالفعل وجود داشته باشد می‌توان به وجود معشوق بالفعل نیز حکم کرد. (47) چنان که می‌گوید:
«العشق من الصفات الاضافیه یقتضی معشوقاً کما کنت عاشقا بالفعل فلتحکم بوجود معشوق الفطره فی دار التحقق» (48)

برهان فطرت عشق

اکنون وقت آن است که به تقریر برهان فطرت عشق بر ذات باری تعالی از نظر شاه‌آبادی بپردازیم. گفتیم که برهان فطرت، اصطلاحی نامنسجم نیست و شاه‌آبادی به این دلیل نظریه خویش را برهان فطرت عشق نامیده است که اولاً در اثبات وجود کمال مطلق از قیاسی استفاده می‌کند که مقدمات آنچه به لحاظ فلسفی از فطریات (بدیهیات اولیه و قضایا قیاساتها معها) شمرده می‌شوند و چه از این حیث که او میراث انبیا را شرح و بیان دین فطری ذاتی انسان می‌شمرد (49) و ثانیاً آن را فطرت عشق نامیده است، چون یکی از مقدمات برهان او همواره این گزاره است که «انسان فطرتاً عاشق کمال مطلق است». (50)
و ثالثاً تعبیر «برهان فطرت عشق» با ظرافت خاصی، گرایش و انجذاب و شوق ذاتی بشر به خدا و خداشناسی فطری را یک جا جمع کرده است.
برهان فطرت عشق را به دو صورت می‌توان تقریر کرد:

تقریر اول

مقدمه اول:

شاه‌آبادی پس از اثبات امکان خداشناسی با استفاده از تجرد نفس و امکان معرفت النفس به علم حضوری، به این قضیه رسید که انسان به اقتضای فطرت، عاشق خویش و کمالات خویش است و چون عشق به کمالات، حد یقف ندارد، نتیجه گرفت که انسان فطرتاً عاشق کمال مطلق است (51) و با استفاده از فلسفه ملاصدرا، کمال و وجود را مساوق یکدیگر قرار داد. بنابراین کمال مطلق از نظر شاه‌آبادی همان وجود مطلق و به عبارت دینی، «الله، است. (52)
لازم به یادآوری است که روش شاه‌آبادی برای اثبات این گزاره تجربی و حسی نیست، بلکه اشراقی است؛ به همین دلیل تقریر برهان با استفاده از این مقدمه را ذیل فصلی با عنوان اشراقات عشقیه انجام می‌دهد. (53)

مقدمه دوم:

گاه مقدمه دوم شاه‌آبادی در برهان فطرت عشق این است که فطرت معصوم است»؛ بنابراین در احکام خود خطاناپذیر است؛ در نتیجه متعلق عشق فطری نمی‌تواند خیالی و موهوم باشد؛ بنابراین کمال مطلق که همان وجود مطلق یا الله است در دارالتحقق موجود است وگرنه لازمه‌اش این است که فطرت معصوم نباشد و «هذا خلف» (54)
لازم به یادآوری است شاه‌آبادی در بسیاری از براهین فطرت از این مقدمه استفاده کرده است: مثل برهان فطرت ارتقا، برهان فطرت خوف بر اثبات مبدأ واجب‌الوجود و برهان فطرت عشق بقا بر معاد، برهان فطرت عشق حریت و راحت بر معاد. (55)

تقریر دوم

در تقریر دوم نیز مقدمه اول برهان، همان است که در تقریر اول آمده است و آن «این است که انسان عاشق کمال مطلق است». شاه‌آبادی گاهی با عشق به مصادیق کمال استدلال‌های گوناگونی بوجود آورده است و در عین حال که وجود مطلق را اثبات می‌کند، عینیت کمال مطلق با ذات واجب الوجود و به عبارت دیگر توحید صفاتی را نیز اثبات می‌کند؛ بنابراین مقدمه اول برهان فطرت عشق را می‌توان به صورت زیر تحلیل کرد:
انسان بالفطره عاشق علم مطلق است.
انسان بالفطره عاشق قدرت مطلق است.
انسان بالفطره عاشق غنای مطلق است.
انسان بالفطره عاشق حیات صرف است.
انسان بالفطره عاشق اظهار کمالات است.
مقدمه دوم: عاشق بالفعل بدون معشوق بالفعل محال است.
این مقدمه مبتنی بر قاعده تضایف است. عشق از نظر شاه‌آبادی از اوصاف اضافی و نسبی است و نیازمند دو طرف عاشق و معشوق است و بدون طرفین امکان تصور و تحقق ندارد. با توجه به این قاعده اگر عاشق بالفعل وجود داشته باشد، به دلیل تلازم وجودی آن با معشوق بالفعل، معشوق بالفعل نیز در خارج است و بنا به مقدمه اول عاشق بالفعل موجود است، پس می‌توان گفت معشوق بالفعل یعنی کمال مطلق، علم مطلق، قدرت مطلق، بی‌نیاز مطلق و حیات صرف در خارج بالفعل موجود است. (56)
دانشمند فرزانه جناب آقای جوادی آملی در مقام انتقاد از این تقریر می‌گوید:
تضایف بین عاشق و معشوق بالذات است نه بالعرض و معشوق بالذات همان معلوم بالذات است نه بالعرض، زیرا بین عالم و صورت علمیه یا معلوم بالذات نیز تضایف برقرار است. بنابراین اگر علم حق و صدق بود و از واقع حکایت راستین داشت، قبل از آنکه از تضایف بین عاشق و معشوق استفاده شود، از تحقق صورت علمی که عین حکایت خارج است می‌توان استمداد نمود و وجود کمال محض را اثبات کرد و اگر آن صورت علمی محصول بافندگی نیروی خیال بود و هیچ‌گونه واقعیتی نداشت، نه تنها خود دلیل وجود واقع نمی‌باشد بلکه تضایف مفهومی عاشق و معشوق را نیز از دلیل بودن ساقط می‌کند، زیرا معشوق بالذات همان معلوم بالذات است که یک صورت علمی دروغین است و یک سراب خیالی بیش نخواهد بود. (57)
به نظر می‌رسد غفلت از تعریف متضایفین سبب مغالطه آشکاری در سخنان استاد شده است، متضایفین دو امر وجودی هستند که تعقل یکی منوط به دیگری است، بنابراین نمی‌توان فرض کرد که «تضایف بین عاشق و معشوق بالذات است نه بالعرض»، زیرا با توجه به تعریف متضایفین، معشوق بالذات با معشوق بالعرض یکی‌اند اما عشق بالذات به معشوق بیرونی تعلق می‌گیرد و بالعرض به تصور آن، در حالی که علم اولاً و بالذات به معلوم بالذات یعنی صورت علمیه تعلق می‌گیرد و ثانیاً و بالعرض به معلوم خارجی و معلوم بالعرض، یعنی آنچه معلوم بالذات است. در واقع معشوق بالعرض است؛ زیرا معشوق واقعی آن است که معلوم بالعرض است و در خارج وجود دارد. بنابراین دو خطا در اینجا صورت گرفته است: یکی اینکه تلازم وجودی متضایفین لحاظ نشده است با آنکه هنگام تقریر برهان مدنظر استاد بوده است، (58) دیگری اینکه معلوم بالذات و معشوق بالذات را یکی شمرده است.
شاه‌آبادی معتقد است که انسان در واقع و بالفطره عاشق کمال مطلق واقعی خارجی است که همان وجود مطلق است که در خارج و بلکه عین خارج است نه کمال ذهنی تصوری که ممکن است واقعیت نداشته باشد، اصلاً فرض ما این است. همین خطا موجب شده است که استاد جوادی آملی ذات اضافه بودن مفهوم عشق را از قاعده تضایف جدا کند و با استفاده از آن به روش سومی برهان فطرت عشق شاه‌آبادی را تقریر نماید در حالی که قاعده تضایف تنها در مورد اوصاف ذات اضافه و نسبی صادق است مگر اینکه بتوان خلاف آن را اثبات کرد. بنابراین نمی‌توان اضافی بودن مفهوم عشق را به عنوان مقدمه‌ای خارج از قاعده تضایف مطرح کرد؛ زیرا اگر بخواهیم اوصاف ذات اضافه یا اضافی و نسبی را تعریف کنیم نیز خواهیم گفت اوصافی که بدون طرف دیگر امکان تصور و وجود ندارد و تعریف متضایفین نیز همین است و استاد آملی دلیلی بر اینکه این دو متفاوتند عرضه نکرده است. (59)
انتقاد دیگر استاد جوادی آملی به شاه‌آبادی این است که برهان فطرت عشق شخصی است و اگر رقیب فطری بودن عشق به کمال مطلق را نپذیرد این برهان از اعتبار خواهد افتاد. (60)
از نظر جوادی آملی چون نمی‌توان وجود عشق به کمال مطلق را در همگان اثبات کرد و هر کس تنها نسبت به خودش می‌تواند ادعا کند که عاشق کمال مطلق است، این برهان مانند سایر براهین ارزش همگانی ندارد. اما می‌توان گفت برهان فطرت عشق شبیه برهان نظم است، برهان نظم با آنکه یکی از مقدماتش استقرایی و تجربی است اما به دلیل کبرای قیاس که موجبه کلیه و عقلی است، آن را برهان عقلی همگانی می‌نامیم و شاه‌آبادی نیز با برهان نامیدن برهان فطرت عشق می‌خواهد به همگانی بودن آن اشاره کند و این ادعا قابل دفاع است، همان طور که اثبات نظم در بخشی از پدیده‌های جهان هستی حکایت از یک ناظم عاقل کل در ورای آنها می‌کند، وجود عشق به کمال مطلق در میان بعضی از انسان‌ها ما را به متعلق آن راهنمایی می‌کند.
اما به نحو استقرایی می‌توان وجود عشق به کمال مطلق را در میان بعضی از افراد انسانی اثبات کرد؛ دست کم این ادعا از بسیاری افراد شنیده شده است و تلاش و تکاپوی سیری ناپذیر بعضی انسان‌ها برای علم و قدرت و ثروت بی‌نهایت و حیات ابدی به دلیل آثار واقعی‌اش غیرقابل انکار است و همین کافی است که بگوییم با توجه به قاعده تضایف اگر علم و قدرت و ثروت با بی‌نهایت نبود چگونه عشق به آن در میان تعداد زیادی از انسان‌ها پیدا می‌شد.

نتیجه‌گیری

نظریه فطرت شاه‌آبادی تمام فلسفه او را تشکیل می‌دهد و این نظریه به عنوان روشی برای اثبات منطقی مبداً واجب‌الوجود «تحت عنوان برهان فطرت عشق» نخستین بار توسط وی مطرح شده است و توسط شاگردان وی بویژه امام خمینی وارد ادبیات ما شده است و علی رغم انتقاد بعضی صاحبنظران به آن همچنان می‌توان آن را پایه بسیاری از معارف اسلامی بویژه خداشناسی منطقی قرارداد و انتقادات به آن را پاسخ داد. این نظریه در پاسخ به مسئله خاستگاه دین بی‌بدیل است و بی‌اعتباری دیدگاه‌های پوزیتویستی نوین درباره این مسئله را به وضوح اثبات می‌کند.

پی‌نوشت‌ها

1- استادیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام حسین (علیه‌السلام)
2- سوره روم/30.
3- شاه‌آبادی، میرزا محمد: «شذرات المعارف»، صص 18 ،34، 127، 130، 138 و «الانسان و الفطره» صص2-54.
4- موسوی خمینی، روح الله: «چهل حدیث»، ص154-155.
5- مطهری، مرتضی: «جهان بینی»، ج5، ص382.
6- یثربی: «عیار نقد»، صص202-204.
7- مطهری، مرتضی: «مجموعه آثار»، ج3، ص612.
8- طباطبایی، محمدحسین: «پاورقی‌های اصول فلسفه و روش رئالیسم»، ج5، ص53.
9- مولوی: «مثنوی معنوی»، ج2، دفتر چهارم، بیت3641.
10- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص9.
11- همان، صص129-130و «الانسان و الفطره»، صص4-6 و240.
12- همان، «الدر المنثور»، ج3، ص337.
13- طباطبایی، محمدحسین: «المیزان»، ج10، ص443.
14- مطهری، مرتضی: «فطرت»، صص13 و 16.
15- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص127.
16- روم/30.
17- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، ص4.
18- همان، «شذرات المعارف»، ص151.
19- همان، ص127.
20- ملاصدرا، «اسفار اربعه»، ج1، ص116-118.
21- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، ص247 و یثربی، «عیار نقد»، صص194-200.
22- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، ص4.
23- همان، «الایمان و الرجعه»، ص9.
24- جوادی آملی، عبدالله: «مبدأ و معاد»، ص91.
25- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص129.
26- همان: «الانسان و الفطره»، ص5.
27- روم/30.
28- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الایمان و الرجعه»، ص7 و «الانسان و الفطره»، صص7-8.
29- همان: «شذرات المعارف»، صص75-76.
30- همان: «الانسان و الفطره»، ص25.
31- همان: ص7.
32- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، ص8 و «شذرات المعارف»، ص128.
33- همان: «شذرات المعارف»، ص84.
34- همان: «الانسان و الافطره»، ص26.
35- همان: ص27.
36- همان: «الایمان و الرجعه»، صص8-9.
37- همان: «الانسان و الفطره»، ص27.
38- همان.
39- سبزواری: «منطق منظومه»، ص177.
40- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص127.
41- همان: ص124.
42- همان: 75.
43- مجلسی: محمدباقر: «بحارالانوار»، ج، حدیث1، ص11.
44- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، صص4-6.
45- همان: ص240.
46- المظفر، محمدرضا: «المنطق»، ص58.
47- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص140.
48- همان: «الانسان و الفطره»، ص37.
49- همان: «الانسان و الفطره»، ص30.
50- همان: «شذرات المعارف»، ص139.
51- همان: «الانسان و الفطره»، ص37.
52- همان: «القرآن و العتره»، صص8-9.
53- همان: «الانسان و الفطره»، صص48-49.
54- همان: «الانسان و الفطره»، صص 49 و 235 و 240 و 253.
55- همان: «الانسان و الفطره»، صص240، 265، 262 و 263.
56- همان: «الانسان و الفطره»، صص37 و 48-56 و «شذرات المعارف»، ص130.
57- جوادی آملی، عبدالله: «مبدأ و معاد»، ص111.
58- همان: ص110.
59- همان: ص112.
60- همان: ص112.

منابع تحقیق :
- قرآن کریم، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، تهران، حکمت، 1367.
- شاه‌آبادی آیت الله میرزا محمد، الانسان و الفطره، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1360، چاپ در مجموعه رشحات البحار.
- همان، الایمان و الرجعه، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1360، چاپ در مجموعه رشحات البحار.
- همان، القرآن و العتره، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1360، چاپ در مجموعه رشحات البحار.
- همان، شذرات المعارف، تهران، ستاد بزرگداشت مقام عرفان و شهادت، 1380.
- مطهری، مرتضی، فطرت، تهران، انجمن اسلامی دانشجویان مدرسه عالی ساختمان، 1361.
- همان مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی، قم، صدرا، 1357.
- همان، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1376.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، 1376، دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم، 1376.
- همان، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با شرح و تعلیق استاد شهید مرتضی مطهری قم، صدرا، بی‌تا.
- ملاصدرا، الاسفار الاربعه فی الحکمه المتعالیه، قم، مصطفوی، بی‌تا.
- امام خمینی، چهل حدیث، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجا، 1368.
- جواد آملی، عبدالله، مبدأ و معاد، تهران، الزهراء 1364.
- المظفر، محمدرضا، المنطق، بیروت، دارالتعارف، 1980.
- السبزوای، ملاهادی، المنطق المنظومه، با تعلیقات حسن‌زاده آملی، تهران، نشر ناب، 1369.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت مؤسسه الوفاء، 1983.
- دورکیم، امیل، قواعد روش جامعه‌شناختی، ترجمه علی محمد کاردان، تهران، دانشگاه تهران، 1376.
- همان، خودکشی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1378.
- مولوی رومی، جلال الدین، مثنوی معنوی، تصحیح رونالد نیکلسون، تهران، امیرکبیر،1363.
منبع مقاله :
گروه نویسندگان؛ (1387)، حدیث عشق و فطرت، تهران: سازمان انتشارات، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آیت الله شاه‌آبادی و برهان فطرت عشق بر اثبات واجب‌الوجود آیت الله شاه‌آبادی و برهان فطرت عشق بر اثبات واجب‌الوجود

عادت های علمی اثبات شده برای افزایش انگیزه

[ad_1]

خبرگزاری آریا-اگر احساس میکنید که برای حفظ شور و هیجان کاری به بهبود انگیزه درونی نیاز دارید ، ما ترفندهایی را برای افزایش این انگیزه در محیط کار و زندگی در اختیارتان قرار میدهیم.
به گزارش خبرگزاری آریا ،شروع کسب و کار یکی از جالبترین عملکردهایی است که یک فرد میتواند داشته باشد. موفقیت در کسب و کار هیچگاه بصورت خودبخودی ویا بر اساس شانس نیست بلکه انگیزه قوی در حفظ و بقای کار به شما کمک میکند.
ایجاد انگیزه موضوع مهمی است و می تواند به فرایند مطالعاتی و تحصیلی شما جهت داده و حرکت شما را سریع تر کند. در واقع انگیزه محرک اصلی هر حرکت است که میتواند زمینه موفقیت شما را در محیط کار یا هر محیط دیگری فراهم کند .
نوشیدن قهوه ممکن است ایده خوبی برای شاداب بودن در تمام طول روز باشد، اما کافیین موجود در آن باعث عوارض جانبی خواهد شد و مضر خواهد بود. برای حفظ شور و هیجان کاری به بهبود انگیزه درونی خود نیاز دارید. تاثیر این مورد از صرف یک یا چند فنجان اسپرسو قوی تر بوده و می تواند شما را در برابر سختی هایی مثل بی خوابی در یک روز سخت نجات دهد. خوشبختانه، علم در این رابطه راه حل هایی را برای بهره برداری و حفظ ذخایر بدنی شما ارایه کرده تا بتوانید انگیزه روزانه خود را بهبود دهید.
7 عادت علمی واثبات شده برای بهبود انگیزه

تفاوت ایجاد کنید

اگر تجارت خود را به امید ایجاد یک تغییر در دنیا آغاز کرده اید، باید سطح خود را بالا نگه دارید و این عادت را در خود ایجاد کنید که انگیزه کافی برای حرکت رو به جلو داشته باشید.

طی پژوهش انجام گرفته در دانشگاه میشیگان، هنگامی که کارکنان مخابرات در تلاش بودند تا جمع آوری کمک های مالی را بالا ببرند، بعد از یک گفتگوی انگیزشی با دانشجویانی که تنها در عرض چند دقیقه از حامیان مالی بهره مند شده بودند، توانستند تا 171 درصد این مقدار را افزایش دهند.

افزایش انگیزه
انگیزه مهم ترین عامل محرک در موفقیت است

در صورتی که از میزان تفاوت ایجاد شده توسط شغل خود آگاهی کافی ندارید، انجام کاری مشابه را در نظر داشته باشید. برای این منظور با مشتریانی صحبت کنید که از محصول شما استقبال می کنند. همچنین می توانید بازخورد فعالیت خود را از مدیرتان درخواست کنید. اگر تلاش های فعلی شما تاثیر مورد نظر را در پی نداشته اند، باید بدانید که برای تغییر شغل یا شروع کسب و کار جدید هیچ وقت دیر نیست.
به خودتان جایزه بدهید!

شاید از دانستن این نکته تعجب کنید، اما باید بدانید که باتوجه به تحقیقات علمی 75 درصد از کاری که اقدام به انجام آن می کنیم نتیجه انگیزه ای است که به وسیله پاداش ها شکل می گیرد. بنابراین چرا نباید مردم به صورت هفتگی یا حتی روزانه پاداشی را برای خود کنار بگذارند. با وجود اینکه همه ما با یک هدف بزرگ مانند موفقیت یا ترفیع درجه در حال پیش بردن فعالیت کنونی خود هستیم، اما باید دانست که دستیابی به آن ها فراز و نشیب های خاص خود را دارند و تقریبا دور از ذهن هستند.

هیچ موفقیتی کوچک نیست

اهداف خود را به مقاصد کوچک تر تقسیم کنید تا بتوانید به آن ها دست پیدا کنید و آن ها را در این مسیر بررسی نمایید.

زمانی که به موفقیت در کاری می رسید، ذهن شما اطلاعات آن را به مدت طولانی تری نگه داری می نماید و این امکان را فراهم می کند تا به شکل بهتری مجموعه اهداف خود را تکمیل کنید. دوپامین (ماده شیمیایی موجود در مغز) با هر بار پیروزی ترشح می گردد و باعث می شود به احساس خوبی برسیم و از کاری که انجام داده ایم لذت ببریم، بنابراین زمانی که قرار است حرکت به سمت مقصد بعدی را شروع کنیم، مجددا این احساس انگیز ه ای را برای حرکت در ما ایجاد می کند.

باتری هایتان را شارژ کنید!

آیا به این احساس رسیده اید که در حال خاموشی و فرسودگی هستید؟ اگر چنین است، باید هر چه سریعتر آن را از بین ببرید. شاید گفتن این مورد بی ربط به نظر برسد، اما ثابت شده است که نوشیدن آب میوه های شیرین و سرد مانند پینا کولادا به افزایش انگیزه کمک می نماید. دکتر Travis Bradberry طی مقاله ای که منتشر کرده، پیشنهاد می کند که پس از حدود 50 دقیقه فعالیت کاری، حدود 15 دقیقه استراحت کنید. در صورتی که مایل به رعایت کردن این برنامه ریزی نیستید، می توانید با برنامه ریزی و اولویت بندی آگاهانه اوقات خود حداکثر بهره وری را ایجاد نمایید.

خودتان را گول بزنید!

واقعیت این است که شما توانایی فریب دادن (یا آموزش) مغز خود را برای رسیدن به عادات جدید و متفاوت دارید و می توانید آن را به عنوان یک نکته مثبت به زندگی خود اضافه کنید.

به عنوان مثال، به خودتان بگویید که می خواهید برای دریافت انگیزه بیشتر از این به بعد زودتر از خواب بلند شوم. برای این منظور 2 ساعت زودتر از زمان گذشته بیدار شوید و در عوض تمرکز بر از دست رفتن 2 ساعت خواب شیرین، به این فکر کنید که به نوعی هر روز 2 ساعت بیشتر می توانید زندگی کنید و وقت کافی داشته باشید. نتیجه این خواهد شد که در آخر هفته یک روز کاری کامل را به برنامه ریزی خود اضافه کرده اید!

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
گـــــــروه آمـــوزش و پــــرورش سنجش و اندازه گیــــــــریارزشیابى براى یادگیرى متـــرجم بتول تغذیه گاو شیریدارچین بخش مورد استفاده، پوست خشک شده ی ساقه ی درخت دارچین می باشد مواد تشکیل دهنده ی مقالات علمی ریاضی آرشیو انجمن …سال ها پیش در یکی از کلاس های ریاضیات مدارس آلمان، آموزگار برای اینکه مدتی بچه ها را تکنیک سلامتی درمانهای عرفانی هاله های انرژی …نوشته شده در شنبه دوازدهم اسفند ۱۳۹۱ساعت توسط سید ناصر لطفی فاطمی انواع روشهای تدریس،مقایسه تدریس در مدارس …روشهای تدریس،شیوه های نوین تدریس،تجربیاتی از تدریس موفق،روش تدریس معلمان در کلاس طب قرآنی درمان گیاهیعرفان روانشناسیمطلبی که پیش رو دارید ، آخرین بخش از پرسش و پاسخ های ارائه شده درباره سینوزیت از جناب پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی …بخش چهارم تأثیر جامعه در فرد پیشگفتار عوامل مؤثر در شکل‌گیری و تحول شخصیت حدود همه چیز در مورد کودکانحشره کش گیاهی بابونه اروپایی نوعی گل از خانواده گل میناست که گلبرگ‌های سفیدرنگی مصاحبه بالینی تشخیصی در روان شناسیمصاحبه، از کلیه روش‌های متعددی که به منظور ارزیابی شخصیت افراد به کار برده می‌شود روشهای تقویت اعتماد به نفس وعزت نفس،جوان و …اعتماد به نفس،عزت نفس،موفقیت،تعریف اعتماد به نفس ،اعتماد به نفس چیست،مهارت ابراز تغذیه گاو شیری دارچین بخش مورد استفاده، پوست خشک شده ی ساقه ی درخت دارچین می باشد مواد تشکیل دهنده ی اسانس تکنیک سلامتی درمانهای عرفانی هاله های انرژی چاکراها نوشته شده در شنبه دوازدهم اسفند ۱۳۹۱ساعت توسط سید ناصر لطفی فاطمی طب قرآنی درمان گیاهیعرفان روانشناسی مطلبی که پیش رو دارید ، آخرین بخش از پرسش و پاسخ های ارائه شده درباره سینوزیت از جناب آقای مقالات علمی ریاضی آرشیو انجمن های تخصصی سال ها پیش در یکی از کلاس های ریاضیات مدارس آلمان، آموزگار برای اینکه مدتی بچه ها را سرگرم همه چیز در مورد کودکان حشره کش گیاهی بابونه اروپایی نوعی گل از خانواده گل میناست که گلبرگ‌های سفیدرنگی داشته و انواع روشهای تدریس،مقایسه تدریس در مدارس ایران،آمریکا،ژاپن روشهای تدریس،شیوه های نوین تدریس،تجربیاتی از تدریس موفق،روش تدریس معلمان در کلاس درس مصاحبه بالینی تشخیصی مصاحبه، از کلیه روش‌های متعددی که به منظور ارزیابی شخصیت افراد به کار برده می‌شود اهمیت پورتال طب سنتی ، اسلامی و ایرانی عضویت در خبرنامه سایتدر صورت عضویت آخرین مطالب پست شده در سایت هر روز در ایمیل شماست لغو پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی بخش چهارم بخش چهارم تأثیر جامعه در فرد پیشگفتار عوامل مؤثر در شکل‌گیری و تحول شخصیت حدود تأثیر

7 عادت علمی و اثبات شده برای بهبود انگیزه

[ad_1]

وب‌سایت آی تی رسان - امید مروتی: نوشیدن قهوه ممکن است ایده خوبی برای شاداب بودن در تمام طول روز باشد، اما کافیین موجود در آن باعث عوارض جانبی خواهد شد و مضر خواهد بود. برای حفظ شور و هیجان کاری به بهبود انگیزه درونی خود نیاز دارید. تاثیر این مورد از صرف یک یا چند فنجان اسپرسو قوی‌تر بوده و می‌تواند شما را در برابر سختی‌هایی مثل بی‌خوابی در یک روز سخت نجات دهد. خوشبختانه، علم در این رابطه راه‌حل‌هایی را برای بهره‌برداری و حفظ ذخایر بدنی شما ارایه کرده تا بتوانید انگیزه روزانه خود را بهبود دهید.

تفاوت ایجاد کنید

اگر تجارت خود را به امید ایجاد یک تغییر در دنیا آغاز کرده‌اید، باید سطح خود را بالا نگه دارید و این عادت را در خود ایجاد کنید که انگیزه کافی برای حرکت رو به جلو داشته باشید.

طی پژوهش انجام گرفته در دانشگاه میشیگان، هنگامی که کارکنان مخابرات در تلاش بودند تا جمع‌آوری کمک‌های مالی را بالا ببرند، بعد از یک گفتگوی انگیزشی با دانشجویانی که تنها در عرض چند دقیقه از حامیان مالی بهره‌مند شده بودند، توانستند تا ۱۷۱ درصد این مقدار را افزایش دهند.

در صورتی که از میزان تفاوت ایجاد شده توسط شغل خود آگاهی کافی ندارید، انجام کاری مشابه را در نظر داشته باشید. برای این منظور با مشتریانی صحبت کنید که از محصول شما استقبال می‌کنند. همچنین می‌توانید بازخورد فعالیت خود را از مدیرتان درخواست کنید. اگر تلاش‌های فعلی شما تاثیر مورد نظر را در پی نداشته‌اند، باید بدانید که برای تغییر شغل یا شروع کسب و کار جدید هیچ وقت دیر نیست.

به خودتان جایزه بدهید!

شاید از دانستن این نکته تعجب کنید، اما باید بدانید که باتوجه به تحقیقات علمی ۷۵ درصد از کاری که اقدام به انجام آن می‌کنیم نتیجه انگیزه‌ای است که به وسیله پاداش‌ها شکل می‌گیرد. بنابراین چرا نباید مردم به صورت هفتگی یا حتی روزانه پاداشی را برای خود کنار بگذارند. با وجود اینکه همه ما با یک هدف بزرگ مانند موفقیت یا ترفیع درجه در حال پیش‌بردن فعالیت کنونی خود هستیم، اما باید دانست که دستیابی به آن‌ها فراز و نشیب‌های خاص خود را دارند و تقریبا دور از ذهن هستند.

 

هیچ موفقیتی کوچک نیست

اهداف خود را به مقاصد کوچک‌تر تقسیم کنید تا بتوانید به آن‌ها دست پیدا کنید و آن‌ها را در این مسیر بررسی نمایید.

زمانی که به موفقیت در کاری می‌رسید، ذهن شما اطلاعات آن را به مدت طولانی‌تری نگه‌داری می‌نماید و این امکان را فراهم می‌کند تا به شکل بهتری مجموعه اهداف خود را تکمیل کنید. دوپامین (ماده شیمیایی موجود در مغز) با هر بار پیروزی ترشح می‌گردد و باعث می‌شود به احساس خوبی برسیم و از کاری که انجام داده‌ایم لذت ببریم، بنابراین زمانی که قرار است حرکت به سمت مقصد بعدی را شروع کنیم، مجددا این احساس انگیز‌ه‌ای را برای حرکت در ما ایجاد می‌کند.

باتری‌هایتان را شارژ کنید!

آیا به این احساس رسیده‌اید که در حال خاموشی و فرسودگی هستید؟ اگر چنین است، باید هر چه سریعتر آن را از بین ببرید. شاید گفتن این مورد بی‌ربط به نظر برسد، اما ثابت شده‌است که نوشیدن آب‌میوه‌های شیرین و سرد مانند پینا کولادا به افزایش انگیزه کمک می‌نماید. دکتر Travis Bradberry طی مقاله‌ای که منتشر کرده، پیشنهاد می‌کند که پس از حدود ۵۰ دقیقه فعالیت کاری، حدود ۱۵ دقیقه استراحت کنید. در صورتی که مایل به رعایت کردن این برنامه‌ریزی نیستید، می‌توانید با برنامه‌ریزی و اولویت بندی آگاهانه اوقات خود حداکثر بهره‌وری را ایجاد نمایید.

 

خودتان را گول بزنید!

واقعیت این است که شما توانایی فریب دادن (یا آموزش) مغز خود را برای رسیدن به عادات جدید و متفاوت دارید و می‌توانید آن را به عنوان یک نکته مثبت به زندگی خود اضافه کنید.

به عنوان مثال، به خودتان بگویید که می‌خواهید برای دریافت انگیزه بیشتر از این به بعد زودتر از خواب بلند شوم. برای این منظور ۲ ساعت زودتر از زمان گذشته بیدار شوید و در عوض تمرکز بر از دست رفتن ۲ ساعت خواب شیرین، به این فکر کنید که به نوعی هر روز ۲ ساعت بیشتر می‌توانید زندگی کنید و وقت کافی داشته باشید. نتیجه این خواهد شد که در آخر هفته یک روز کاری کامل را به برنامه‌ریزی خود اضافه کرده‌اید!

سالم زندگی کنید.

باتوجه به تحقیق انجام شده در سال ۲۰۱۵، مشخص شد که عامل انگیزشی که باعث فعالیت بهتر کارمندان می‌شود سلامت آن‌هاست.

استراحت کافی و سر حال بودن در بهترین شکل برای حفظ روحیه انگیزشی بسیار ضروری است. با وجود مصرف روزانه سبزیجات و تاثیرات آن، باید بدانید که ورزش روزانه می‌تواند به ترشح مواد شیمیایی مفید برای مغز منجر شود و به شما کمک کند تا در طول روز با روحیه خوب فعالیت کنید.

 

میراث خود را مشخص کنید!

استیو جابز فقید معتقد بود که باید هر روز به آینه نگاه کنید و این سوال را از خود بپرسید:

«اگر امروز آخرین روز از زندگی من باشد، حاضر به انجام چه کاری هستم؟ می‌خواهم آن را امروز انجام دهم!»

این مورد ممکن است کمی بیمارگونه به نظر بیاید، اما دانستن اینکه وقت و عمر شما محدود است می‌تواند انگیزه فوق‌العاده‌ای را ایجاد نماید. طی پژوهش انجام شده توسط دانشگاه استمفورد مشخص شد افرادی که تصویر قدیمی از خود در ذهن دارند قادر هستند تا انگیزه خود را بالا ببرند و اندوخته بیشتری برای دوران بازنشستگی داشته باشند.

مسلما (و به احتمال زیاد) شما نمی‌‌توانید مانند روز گذشته خود زندگی کنید. اما برای حفظ انگیزه درونی، عادت کنید تا به سمت آرمان‌های بزرگ خود در آینده در حرکت باشید.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
راههای افزایش اعتماد به نفس ،زندگی بهتر ،روشهای …تصورات از پیش تعیین شده در تناسب اندام را رها کنید ‎ همه ما دلایل خودمان را برای نرفتن مشارکت اولیا با مدرسه،انجمن اولیای کلاسی،تقویت …راههای تقویت همکاری والدین با مدرسه،روشهای ابتکاری انجمن اولیا و مربیان مدارس استرس و راههای رسیدن به آرامش روح و روان آرشیو …تضادها رو درک کنیم سیاه و سفید، سرد و گرم، زشت و زیبا به تضادها فکر کن وقتی که در تقلب در امتحانات و کمیته انضباطی استادان علیه …تقلبدرامتحاناتوکمیتهاین بلاگ به همت تعدادی از استادان دانشگاه‌های کشور ایجاد شده و هدف آن مبارزه با تخلف مجله اینترنتی برترین ها پورتال خبری و سبک …سال نو بهترین زمان برای رو راستی و عهد بستن با خود و اتخاذ تصمیمات جدید است در این پراگماتیسم و تعلیم و تربیت به طور کلی پراگما یک واژه یونانی به معنی کار یا کا و عمل سودمند است پراگماتیسم مشاوره ارشد دکتری پایان نامه چاپ مقاله انجام …مشاوره رایگان ،انجام پایان نامه، مشاوره پروپوزال، چاپ مقاله،ارشد و دکتری فان و سرگرمی فان وسرگرمی فان وسرگرمی سرگرمی،طنز وسرگرمی،ترانه هندی،ترکی وهندی،سلفی بازیگران دانلود طرح اتوکدی دانشکده معماری مطالعات شناخت …دانلودطرحاتوکدیدانشکدهنقشه دانشکده معماریپلان دانشکده معماریطراحی دانشکده معماریمطالعات شناخت دانشکده بررسی اعجاز روان‌شناختی قرآنبررسی اعجاز روان‌شناختی قرآن سید محمود مرویان حسینی و سید ابوذر حسینی چکیده راههای افزایش اعتماد به نفس ،زندگی بهتر ،روشهای شاد بودن،راز بهترین راه برای پولدار شدن حتما ببینید اطلاعاتی راجع به نیاز جنسی بخورید و لاغر شوید مشارکت اولیا با مدرسه،انجمن اولیای کلاسی،تقویت انجمن اولیا و راههای تقویت همکاری والدین با مدرسه،روشهای ابتکاری انجمن اولیا و مربیان مدارس،مشارکت استرس و راههای رسیدن به آرامش روح و روان آرشیو سایت علمی تضادها رو درک کنیم سیاه و سفید، سرد و گرم، زشت و زیبا به تضادها فکر کن وقتی که در طبیعت مجله اینترنتی برترین ها پورتال خبری و سبک زندگی سال نو بهترین زمان برای رو راستی و عهد بستن با خود و اتخاذ تصمیمات جدید است در این نوشتار ده پراگماتیسم و تعلیم و تربیت به طور کلی پراگما یک واژه یونانی به معنی کار یا کا و عمل سودمند است پراگماتیسم یا عمل فان و سرگرمی فان وسرگرمی فان وسرگرمی سرگرمی،طنز وسرگرمی،ترانه هندی،ترکی وهندی،سلفی بازیگران ایرانی معلم راهنمای یادگیری خلاق دنیای ریاضی محققانی که درحال طراحی و آزمایش کلاسهای درسی آینده هستند دریافتند که میزهای چندکاربری و دانلود طرح اتوکدی دانشکده معماری مطالعات شناخت طراحی دانلودطرحاتوکدی نقشه دانشکده معماریپلان دانشکده معماریطراحی دانشکده معماریمطالعات شناخت دانشکده معماری بررسی اعجاز روان‌شناختی قرآن بررسی اعجاز روان‌شناختی قرآن سید محمود مرویان حسینی و سید ابوذر حسینی چکیده

حجیت «خبر واحد» از نفی تا اثبات

[ad_1]

مواد مغذی موجود در هویج

هویج از انواع سبزیجات ریشه‌ای بوده که معمولاً به رنگ نارنجی است. با این حال، برخی از گونه‌های آن به رنگ ادامه ...

برخی موانع پیش روی تغییرات اجتماعی

و چون با مؤمنان دیدار کنند، گویند: ما هم ایمان آورده‌ایم و چون با یکدیگر خلوت کنند، گویند: آیا با آنان ادامه ...

برخی پیامدها و آثار تغییرات اجتماعی از نگاه قرآن

همان‌گونه که از شأن نزول بر می‌آید و لحن آیه نیز اجمالاً به آن گواهی می‌دهد، آیه‌ی نخست در صدد پاسخگویی ادامه ...

تحریف و تخریب فرهنگی

بحث تحریف و تخریب فرهنگی اصولاً از طرف سرآمدان و نخبگان، قابلیت اجرایی بیشتری دارد: چرا که به ابعاد امور ادامه ...

آمیختن ارزش‌ها با ضد ارزش‌ها

در ابتدا لازم است به برخی مفاهیم پیش از پرداختن به آیه‌ی 71 سوره‌ی آل عمران که مسئله‌ی آمیختن ارزش‌ها ادامه ...

نقش بشارت و انذار در تغییرات اجتماعی

بشر هم چنان به سیر خود ادامه داد، تا به این مشکل برخورد که هر فردی از فرد و یا افراد دیگر همان را می‌خواهد ادامه ...

مواد غذایی جالبی که باعث پایین آوردن قند خون می شوند.

مصرف بیش از حد شیرینی و قند برای سلامتی مضر می باشند و باعث اختلال در سطوح نرمال قند خون در بدن شده و ادامه ...

منشاء و تاریخچه ی انگور

گفته می شود که انگور قدیمی ترین میوه ی کشت شده می باشد. این میوه آبدار، شیرین یا ترش و مدور بوده که بسته ادامه ...

مقایسه ی بین کلونازپام و آلپرازولام

کلونازپام و آلپرازولام متعلق به گروه داروهایی به نام بنزودیازپین می باشند که اغلب برای درمان اضطراب استفاده ادامه ...

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
حقوق شهروندی در قوانین ایران وقوانین بین المللی …سیمره خبرمجمدجواد زینی وند دکترای حقوق کیفری وجرم شناسی در هرجامعه ای به ضرورت اندیشه اسلامی در توحید از هشام بن حکم روایت کرده که گفت زندیقى که نزد امام صادق‏ع آمده بود، از آن بررسی و تحلیل مبانی تفسیر قرآن به قرآن با …پیوند معنایی آیات گویای انسجام متن قرآن و تأکیدی بر وثاقت متن آن است و یکی از وجوه بخش اول رابطه عقل و وحی چکیده بدون تردید پرسشهای چون رابطه میان عقل و وحی چیست؟ قلمرو هر یک کدام است؟ از جمله حمیدرضا فلاح داستان عجیب درباره حضرت رقیه …حمیدرضا فلاح تفتی حدیث مشهوری است از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله که فرموده است رابطه دین واخلاق رابطه دین و اخلاق ،کهن ترین مساله فلسفه اخلاق است و تاریخچه آن به سقراط و رساله معاونت پژوهش حوزه علمیه استان تهران کاربرد منطق …مدیریت حوزه علمیه استان تهران عنصر تحقیق و پژوهش در همه جا به صورت یک اصل در مجموعه حکمت تحریم ربا در اندیشه فقهی استاد شهید مطهری …مروری بر اندیشه‌های اقتصادی استاد مطهری در خصوص ربا و علل تحریم آن، به مناسبت سالروز بررسی احادیث آغاز وحی در این مقاله، با استناد به قرآن و سنّت، به بررسی حدیث نقل شده از عایشه در مورد آغاز وحی بطن و تأویل قرآن تأویل از مهم ترین موضوعاتی است که در دانش های قرآنی از آن بحث می شود آن چه پیش رو دارید حقوق شهروندی در قوانین ایران وقوانین بین المللی پایگاه خبری سیمره خبرمجمدجواد زینی وند دکترای حقوق کیفری وجرم شناسی در هرجامعه ای به ضرورت حکومتی تعریف و ضرورت نبوت اندیشه اسلامی نبوت که از نبی گرفته شده است این لفظ نبی که بر وزن فعیل است اگر بمعنى فاعل باشد معنایش خبر بررسی و تحلیل مبانی تفسیر قرآن به قرآن با تأکید بر تفسیر المیزان پیوند معنایی آیات گویای انسجام متن قرآن و تأکیدی بر وثاقت متن آن است و یکی از وجوه اعجاز بخش اول رابطه عقل و وحی چکیده بدون تردید پرسشهای چون رابطه میان عقل و وحی چیست؟ قلمرو هر یک کدام است؟ از جمله حمیدرضا فلاح » داستان عجیب درباره حضرت رقیه سلام الله علیها حمیدرضا فلاح تفتی حدیث مشهوری است از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله که فرموده است همانا رابطه دین واخلاق رابطه دین و اخلاق ،کهن ترین مساله فلسفه اخلاق است و تاریخچه آن به سقراط و رساله اوتیفرون معاونت پژوهش حوزه علمیه استان تهران کاربرد منطق در اصول مدیریت حوزه علمیه استان تهران عنصر تحقیق و پژوهش در همه جا به صورت یک اصل در مجموعه کارها حکمت تحریم ربا در اندیشه فقهی استاد شهید مطهری پورتال مروری بر اندیشه‌های اقتصادی استاد مطهری در خصوص ربا و علل تحریم آن، به مناسبت سالروز شهادت بررسی احادیث آغاز وحی در این مقاله، با استناد به قرآن و سنّت، به بررسی حدیث نقل شده از عایشه در مورد آغاز وحی می بطن و تأویل قرآن تأویل از مهم ترین موضوعاتی است که در دانش های قرآنی از آن بحث می شود آن چه پیش رو دارید هر واحد از شاخه درخت یک واحد از توپخانه

اثبات معراج پیامبر (ص) به مشرکان

[ad_1]
مفیدستان:

• تاریخ انتشار : دوشنبه 16 / 01 / 2017
• مشاهده :
• سایر خبرهای : دین و اندیشه
• RSS
• اشتراک گذاری:

پیامبر اسلام(ص) برای اثبات معراج خود به مشرکان چه گفت؟

اثبات معراج پیامبر

پیامبر اسلام(ص) برای اثبات معراج خود به مشرکان چه گفت؟

یکی از اتفاق شگفت انگیز در زندگی رسول خدا ماجرای معراج ایشان است که تا قبل از آن برای هیچ پیامبری اتفاق نیافتاده بود.

پیامبر اسلام(ص) برای اثبات معراج خود به مشرکان چه گفت؟

زمانی انسان داستان زندگی رسول خدا را می خواند، متوجه فراز و نشیب های فراوان در زندگی این انسان ممتاز می شود.
یکی از ماجراهای شگفت آور رسول خدا (ص) که به نوعی معجزه ایشان نیز هست
داستان به معراج رفتن ایشان و اتفاقاتی رخ داده در آسمان ها برای رسول خدا است.
اما زمانی که رسول خاتم (ص)از سفر معراج بازگشت، ماجرا را برای قریشیان تعریف کرد.
نادانان آنان گفتند:چقدر این خبر دروغ است.

پیامبر خدا(ص)فرمود:به شتری از شما در فلان محل برخوردم که شما آن را گم کرده بودید
جای او را به آنان که به دنبالش می گشتید نشان دادم.نزد آنان رفتم و مشکی از آب همراهشان بود
مقداری از آب آن مشک را ریختم و آشامیدم و شما در روز سوم هنگام طلوع خورشید کاروان خود را ملاقات خواهید کرد.
در حالی که در پیشاپیش کاروان شما شتر سرخی حرکت می کند که شتر فلان کس است.

قریشیان روز سوم قبل از طلوع خورشید از مکه خارج شدند
تا ببیند آیا کاروان می آید و در پیشاپیش آن، شتر سرخ حرکت می کند؟
و از این راه بدانند محمد(ص)درست می گوید یا نه؟

آنها همه آنچه را پیامبر خدا(ص) خبر داده بود راست یافتند.
هنگام طلوع خورشید کاروان فرا رسید.در پیشاپیش کاروان شتر سرخ را دیدند
و با کاروانیان صحبت کردند.آنچه آنها می گفتند با گفتار پیامبر تطبیق می کرد
و در عین حال ایمان به صداقت پیامبر نیاوردند و گفتند:این پیشگویی ها از سحر محمد (ص) است.

به هرحال داستان معراج پیامبر اسلام (ص)برای هر انسانی بسیار حیرت آور است
و انسان درمی یابد که محمد (ص) چه جایگاهی نزد خداوند متعال داشته و دارد
که به اندازه فاصله دوسر یک کمان در آسمان ها به هم نزدیک شدند.

باشگاه خبرنگاران جوان

اثبات معراج پیامبر (ص) به مشرکان

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
چرا قرآن به صورت آیه آیه است؟ کدام یک از سوره ها یک …چرا قرآن به صورت آیه آیه است؟ کدام یک از سوره ها یک جا بر پیامبرص نازل شده است؟فتح مکه ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادفتحمکهعفو عمومی با ورود محمد بن عبدالله به مدینه، بسیاری از سران قریش که در گذشته علیه او می جایگاه و اهمیت توحید و اخلاق در سیر دعوت رسول خدا ص چکیده‌ با نگرشی به سیر دعوت رسول خداص و رهنمودهای قرآنی، در می‌یابیم که حضرت حق در معجزات حضرت محمدص معجزه دات کامآیا میدانید حضرت محمدصپیامبر ما هزار تا معجزه داشتمتن عربی دعای معراج همراه با ترجمه فارسی و شرح …متن عربی دعای معراج همراه با ترجمه فارسی و شرح در ادامه مطلب از رسول اکرم منقول است گنجینه پاسخ‌ها اسلام کوئست مرجعی برای پاسخگویی به قرآن تفسیر علوم قرآنی چهارده معصوم پیامبر اکرم ص مناقب و ویژگی ها آخرین پیامبر شبهه؛ به این افراد سلام نکنیم آکاهشدار سیدمهدی طباطبایی به صداوسیما خدا نکند از مرگ او صدمه ای به کشور وارد شود آیا آیه ای در قرآن کریم در باره جواز توسل به مردگان …کسی مگر شک دارد که پیامبر ص انما بشر مثلکم است، خوب شما که در این خصوص آیات این چنینی اشتباه نکنید ، محبوب نیستید آکاهشدار سیدمهدی طباطبایی به صداوسیما خدا نکند از مرگ او صدمه ای به کشور وارد شود عشرت سر ا ی کا بل نظر مراجع بزرگوار درباره ازدواج …نظر مراجع بزرگوار درباره ازدواج موقت با دختر باکره ، بدون اجازه پدر چیست؟ به طور کلی چرا قرآن به صورت آیه آیه است؟ کدام یک از سوره ها یک جا بر چرا قرآن به صورت آیه آیه است؟ کدام یک از سوره ها یک جا بر پیامبرص نازل شده است؟ فتح مکه ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد فتحمکه پیشینه بر اساس قرارداد صلح حدیبیه، بت‌پرستان قریش و مسلمانان پیرو محمد حق شبیخون زدن به جایگاه و اهمیت توحید و اخلاق در سیر دعوت رسول خدا ص چکیده‌ با نگرشی به سیر دعوت رسول خداص و رهنمودهای قرآنی، در می‌یابیم که حضرت حق در این معجزات حضرت محمدص معجزه دات کام آیا میدانید حضرت محمدصپیامبر ما هزار تا معجزه داشت متن عربی دعای معراج همراه با ترجمه فارسی و شرح دانلود دعا متن عربی دعای معراج همراه با ترجمه فارسی و شرح در ادامه مطلب از رسول اکرم منقول است آن شبی گنجینه پاسخ‌ها اسلام کوئست مرجعی برای پاسخگویی به سوالات قرآن تفسیر علوم قرآنی چهارده معصوم پیامبر اکرم ص مناقب و ویژگی ها آخرین پیامبر پیامبری عشرت سر ا ی کا بل نظر مراجع بزرگوار درباره ازدواج موقت با نظر مراجع بزرگوار درباره ازدواج موقت با دختر باکره ، بدون اجازه پدر چیست؟ به طور کلی در این آیا آیه ای در قرآن کریم در باره جواز توسل به مردگان وجود دارد؟ کسی مگر شک دارد که پیامبر ص انما بشر مثلکم است، خوب شما که در این خصوص آیات این چنینی را ذکر اشتباه نکنید ، محبوب نیستید آکا هشدار سیدمهدی طباطبایی به صداوسیما خدا نکند از مرگ او صدمه ای به کشور وارد شود اطلاعیه حسن و قبح ذاتی بنیان باور به مسئله عدل الهی، مسئله حسن و قبح عقلى است این مسئله یکی از محوری ترین مباحث احادیث پیامبر ص پیامبر ص

آیت الله شاه‌آبادی و برهان فطرت عشق بر اثبات واجب‌الوجود

[ad_1]

چکیده

دو عامل اساسی ما را به طرح اندیشه‌های شاه‌آبادی (رحمه الله) فرا می‌خواند: تأثیر او بر اندیشه و شخصیت معمار انقلاب اسلامی که به ما سبک جدیدی از اندیشه و زندگی بخشید و نقش نظریه فطرت وی در دین شناسی معاصر.
شاه‌آبادی نظریه فطرت را با رویکردی هرمنوتیکی از آیه فطرت (2) استنباط کرده است. این نظریه تمام فلسفه و زیرساخت ساختمان اندیشه دینی شاه‌آبادی است. یکی از مسائل مهم کلامی در عصر جدید مسئله خاستگاه دین است، که مبتنی بر فرضیاتی چون فقدان پایه منطقی برای دین، نفی‌ ریشه در ذات و سرشت آدمی برای دین و بطور کلی نفی سرشت برای آدمی است. نظریه فطرت شاه‌آبادی پاسخی اسلامی به این مسئله و در عین حال خط بطلانی بر پیش فرض‌های طراحان مسئله و پاسخ‌های جامعه‌شناختی و روان‌شناختی آنها است.
نظریه فطرت که به عنوان «برهان فطرت» در دین‌شناسی شاه‌آبادی مطرح شده است، نخستین بار از سوی وی و سپس از طریق شاگردان مکتب وی وارد عرصه ادبیات دینی معاصر شده است. تفاوت دیدگاه شاه‌آبادی با دیگر معتقدان به این نظریه این است که وی آن را به عنوان روشی منطقی برای اثبات مبدأ واجب‌الوجود بکار گرفته است و با استفاده از مبادی و مقدمات انسان‌شناختی، وجود‌شناختی و معرفت‌شناختی به براهین فطری متعددی بر اثبات واجب‌الوجود می‌رسد که یکی از آنها برهان فطرت عشق است. این برهان با دو تقریر بیان شده است که صغرای قیاس «عشق فطری انسان به کمال مطلق» در هر دو یکی است ولی کبرای قیاس گاهی مبتنی بر قاعده تضایف است و گاهی نظریه عصمت فطرت و احکام آن است.

طرح مسئله

به راستی چرا باید به شاه‌آبادی (رحمه الله) بپردازیم، چه ضرورتی ما را به طرح اندیشه‌ها و روش فکری شاه‌آبادی وا‌می‌دارد؟ اندیشه‌های شاه‌آبادی از چه شاخه‌ای برخوردار است و در عصر حاضر پاسخ چه پرسشی است؟ مسئله خاستگاه دین و منشأ دینداری از جمله مسائل مهم علم کلام در عصر جدید است. سیطره پوزیتویسم بر اندیشه‌های عصر و تعمیم روش‌های تحقیق روی ماده‌ی خام به ساحت موجودات زنده، بویژه انسان و پیدایش علوم رفتاری جدید، سبب خروج دین و علوم مربوط به آن از حوزه اندیشه و حیات انسان غربی گردید، به گونه‌ای که پس از دوران جدایی و فرار از دین، اصل را بر بی‌دینی گذاشته و سعی کردند رفتارها و باورهای دینی را تحلیل روانشناختی و جامعه‌شناختی نمایند، گویی که دین هیچ مبنای منطقی و ذاتی در وجود انسان ندارد. نظریه فطرت که پاسخی قرآنی- اسلامی به مسئله خاستگاه دین و نظریه‌ای رقیب در برابر دیدگاه‌های روانشناختی و جامعه‌شناختی در پاسخ به مسئله مذکور است، تحت عنوان برهان فطرت یا دین فطری در اندیشه‌های شاه‌آبادی مطرح شده است و به راستی او در میان دانشمندان معاصر اسلامی در طرح این نظریه به منزله یک روش پیشتاز است. (3)
علامه طباطبایی و شاگرد برجسته‌اش شهید مطهری در توسعه این مفهوم در ادبیات ما نقش ویژه‌ای دارند، ولی حق تقدم در طرح این نظریه در قرن حاضر با شاه‌آبادی است. برهان فطرت تمام اندیشه شاه‌آبادی را در معارف اسلامی تشکیل می‌دهد و می‌توان گفت این نظریه از طریق ایشان وارد حوزه علمیه قم شد. بعد از شاه‌آبادی استادان علوم معقول تأثیرگذار بر حوزه علمیه، امام خمینی و علامه طباطبایی بودند که این نظریه در اندیشه هر دو جایگاه ممتازی دارد.
قرن بیستم میلادی شاهد انسانی دوران‌ساز در صحنه اجتماعیات بود که بیشتر توفیقاتش در این قلمرو را مرهون ساحت فردی و شخصیتی‌اش بود: انسانی اندیشمند، عارف، فیلسوف، فقیه، سیاستمدار و به طور کلی مرد اندیشه و عمل، مردی از سنخ پیامبران که به کلی از عالمان هم عصر و اسلاف خویش متمایز بود: او معمار انقلاب اسلامی بود. مطالعه در شخصیت عظیم آن فرزانه، این پرسش را ایجاد می‌کند که به راستی در کدام مکتب پرورش یافته بود و زیر تأثیر و نفوذ شخصیت کدامین استاد بوده است. بدون تردید در پاسخ این پرسش و در رأس کسانی که بر شخصیت امام خمینی تأثیرگذار بوده‌اند و از روی این تأثیر و نفوذ در کلمات و سکنات امام می‌توان رد پای آنها را یافت، حضرت آیت الله میرزا محمد علی شاه‌آبادی (قدس سره) است؛ و این خود مناسبت منطقی دیگری برای پرداخت به شاه‌آبادی است، امام خمینی (رحمه الله) تمام معارف حقه اسلامی را فطری می‌داند و تصریح می‌کند که در این مسئله از محضر شیخ عارف کامل شاه‌آبادی- که منفرد است در این میدان- استفاده کرده است. (4)
استاد شهید مرتضی مطهری نیز که مسئله فطرت را ام‌المسائل معارف اسلامی می‌داند (5) سال‌ها شاگرد امام خمینی در فلسفه بوده است. بدین‌سان نقش و تأثیرگذاری مرحوم آیت الله شاه‌آبادی در نظریه فطرت در عصر حاضر آشکار می‌شود؛ پس می‌توان گفت نظریه فطرت و دین فطری و خداشناسی فطری نه تنها در فرهنگ اسلامی بلکه در فرهنگ دینی نخستین بار در قرآن کریم بیان شده است، اما به عنوان روشی برای اندیشیدن درباره معارف توحیدی در سده اخیر، نخستین بار توسط آیت الله شاه‌آبادی مطرح شده است. به راستی شاه‌آبادی با چه رویکردی به نظریه فطرت رسیده است و فطرت از نظر وی چیست و فطریات کدام است؟ نظریه فطرت در نظام فکری او چه جایگاه و نقشی دارد و کارکرد این نظریه برای او چیست؟ مبانی و مؤلفه‌های نظریه فطرت نزد شاه‌آبادی کدام است؟
شاید هنگامی که شاه‌آبادی از این نظریه به عنوان پایه و مبنای اندیشه‌های توحیدی خویش بهره می‌گرفت هنوز نظریه‌های روان‌شناختی و جامعه‌شناختی مربوط به تبیین خاستگاه دین و دین‌باوری به جامعه ما نرسیده بوده و اهمیت این نظریه و کارکردهای آن در اندیشه‌های اسلامی برای بسیاری از دانشمندان چندان روشن نبوده است، گواه این ادعا این است که سیری اجمالی در آثار دانشمندان اسلامی پیش از شاه‌آبادی درباره معارف اسلامی هیچ نشانه‌ای از این نظریه را بر ما آشکار نمی‌کند و حتی هنوز هم برای دانشمندان دشوار است که در بکارگیری این نظریه در خداشناسی در شمار سایر براهین فلسفی یاد کنند. برخی از این نظریه به عنوان میراث فرهنگی مسیحی یاد می‌کنند و آن را نظریه‌ای وارداتی و تحمیلی به فرهنگ اسلامی می‌دانند. (6) هر چند بسیاری دیگر به نقش انحصاری آن در معارف اسلامی و انسان‌شناسی و اخلاق و تعلیم و تربیت به شدت تأکید می‌کنند. (7)
حاصل تحقیقات شاه‌آبادی را در این زمینه می‌توان در کتاب‌های «شذرات المعارف و القرآن و العتره»، «الایمان و الرجعه» و «الانسان و الفطره» یافت که این سه کتاب اخیر به زبان عربی نگاشته و در مجموعه‌ای به نام رشحات البحار به چاپ رسیده‌اند. آن گونه که از آثار اندک به جا مانده از شاه‌آبادی- بیشتر آثار آن مرحوم نزد امام خمینی بوده که متأسفانه هجوم ساواک به منزل امام مفقود شده است- برمی‌آید و کسانی چون امام خمینی (رحمه الله) نیز بر آن تأکید دارند، تلاش آیت الله شاه‌آبادی بر این بوده است که با استفاده از مواد فلسفی، عرفانی و قرآنی و روایی در قالبی منطقی موانع حرکت و سیر و سلوک را از سر راه ذهن شاگردانش بردارد و آنها را به سوی عمل هدفمند رهنمون سازد که در نهایت حاصل تلاش او انسانی صالح و وارسته خواهد بود. کار و هدف پیامبرانه شاه‌آبادی انسان‌سازی است؛ به همین دلیل در وادی اندیشه و میدان حکمت نظری توقف نمی‌کند و با نظارت بر حکمت علمی می‌اندیشد. این ویژگی نظام آموزش و پرورش نزد وی است: از اندیشه آغاز می‌کند و غایتش نیل به محصولی به نام انسان است که الگویش انسانهای کامل‌اند؛ بنابراین مواد برهان نزد شاه‌آبادی منحصر به فطریات فلسفی نیست. از نظر شاه‌آبادی، آنچه در قرآن و سنت نبوی آمده است، از حکمت برخاسته است «حق تعالی اصل حکمت و علم و معرفت است»؛ بنابراین نه تنها مخالف برهان و حکمت نیست، بلکه می‌توان با ادله برهانی آنها را برای عقول ضعیف آشکار کرد، هرچند برای عقول قوی بدیهی است. از نظر شاه‌آبادی امور فطری از ابده بدیهیات هستند؛ زیرا کسی در آنها اختلاف ندارد و معارف الهی به طور کامل فطری هستند. حاصل کشف و شهود انسان‌های واصل به سرچشمه حکمت نیز به همین گونه است؛ بنابراین مواد یقینی مورد استفاده در برهان نزد شاه‌آبادی اعم از بدیهیات منطقی است و شامل بدیهیات قرآنی و روایی و ذوقی نیز هست؛ بنابراین شاه‌آبادی برای رسیدن به مقصود، از حکمت برهان و ایمانی و عرفانی همزمان استفاده می‌کند نه به این معنا که معجونی ناهمگن بسازد، بلکه مواد برگرفته از حکمت‌های مختلف را در یک قالب استدلال قیاسی برهانی می‌ریزد. اگر بخواهیم حکمت شاه‌آبادی را در دسته بندی‌های حکمی و فلسفی طبقه‌بندی کنیم می‌توانیم او را در مکتب حکمت متعالیه قرار دهیم و در عرفان اسلامی او را یک محیی الدین شیعی بنامیم که در تفسیر عرفانی فلسفی سخنان اهل بیت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) استادی ممتاز و فحول است.
نکته دیگری که در روش‌شناسی شاه‌آبادی در مسئله فطرت اهمیت دارد این است که علیرغم اینکه بسیاری از روانشناسانی که دینداری و عشق پرستش را فطری می‌دانند برای اثبات آن به تحقیقات تجربی روی می‌آورند، ولی شاه‌آبادی تجارب عرفانی خود و مواد برگرفته از قرآن و سنت را جایگزین تحقیقات تجربی ظنی می‌کند و یا از استدلال‌های فلسفی استفاده می‌کند؛ البته این امری بی‌سابقه در فرهنگ اسلامی نیست، چنان که مرحوم مطهری اشاره می‌کند قدما از راه‌های استدلالی و اشراقی وجود چنین عشقی را در سراسر موجودات از جمله انسان اثبات می‌کردند. (8)
تفاوت مهمی که شاه‌آبادی با دیگر اندیشمندان معتقد به نظریه فطرت دارد این است که او روش فطرت را برای اثبات منطقی واجب‌الوجود بکار می‌گیرد و آن را برهان فطرت می‌نامد. در حالی که بسیاری روش خداشناسی فطری را یک روش غیربرهانی و شهودی می‌دانند و بعضی آن را معرفتی ناآگاهانه می‌دانند و از سنخ میل می‌شمرند، مثل میل کودکان با مادران- سر میل خود ندانند درّ لبان (9) برهان فطرت شاه‌آبادی همان نقشی را دارد که سایر براهین فلسفی دارند، براهین فلسفی از مقدماتی بدیهی تشکیل شده است، اما مقتضای فطرت از نظر شاه‌آبادی نیز بدیهی است. به علاوه از نظر شاه‌آبادی بسیاری از گزاره‌های پایه فلسفی نیز فطری است؛ گزاره‌هایی چون «اجتماع نقیضین محال است»، «هر ممکن الوجودی یا حادثی محتاج به علتی است»، «ترجیح یا ترجیح بلامرجح محال است»، «تحصیل حاصل محال است»، همه گزاره‌هایی مقتضای فطرت هستند؛ بنابراین برهان فطرت به معنای برهانی است که صورت قیاسی دارد ولی مواد آن فطری است و فطری از نظر شاه‌آبادی اعم از دینی و عقلی است، چون دین از نظر شاه‌آبادی خود مقتضای فطرت است و آنچه انبیا آورده‌اند نه تنها پاسخی به ندای فطرت بلکه شرحی است بر آنچه فطرت به اجمال عرضه می‌دارد. (10) به علاوه استفاده از گزاره‌های فطری دینی و عقلی به این دلیل است که مقتضای فطرت از نظر شاه‌آبادی همواره درست است. (11)

مفهوم‌شناسی فطرت

1. واژه فطرت از ریشه فَطَرَ اشاره به ویژگی خاصی در انسان است که در متون مقدس اسلامی فراوان بکار رفته است. بعضی آن را مترادف با «خَلَقَ» دانسته‌اند. (12) صاحب المیزان آن را به معنای «خلقت از عدم محض» (13) اخذ کرده است، این همان معنایی است که شهید مطهری با واژه ابداع و اختراع از آن یاد کرده است و از لحاظ مفهومی با صبغه و حنیف مترادف آورده است. (14) این واژه با کلمات طبیعت و غریزه نیز اشتراکاتی دارد و هر سه بر خاصیتی تکوینی و غیراکتسابی و مشترک بین نوع خاص یا انواعی از موجودات دلالت دارند، اما در ادبیات ما فطرت را برای انسان و غریزه را برای حیوان و طبیعت را برای اشیاء بی جان بکار می‌برند؛ اما شاه‌آبادی طبیعت را بر لوازم وجود غیر مدرک اطلاق کرده است. (15)
شاه‌آبادی مانند بسیاری از مفسران ذیل آیه شریفه «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفاً فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لاَ تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لاَ یَعْلَمُونَ‌» (16) درباره مفهوم «فطرت» بحث می‌کند و ریشه‌ی آن را به معنای «ایجاد» اخذ می‌کند و با توجه به قواعد علم صرف که کلمه فطرة را بر وزن فعلة می‌داند، مفاد آن را اشاره به «شکل و کیفیت خاصی از ایجاد» دانسته است. (17)
2. اما فطرت در اصطلاح معنای واحدی ندارد. بعضی از نویسندگان نُه معنا برای فطرت در نظر گرفته‌اند: فطرت به معنای سقراطی یعنی معلومات پیشین که با دقت و راهنمایی دیگران ظهور می‌کند، فطرت به معنای افلاطونی یعنی علم پیشینی نفس قبل از تعلق به بدن در عالم مثل، شاه‌آبادی این معنا را پذیرفته است. (18) فطرت به معنای مورد نظر فلاسفه غربی یعنی معلومات پیشینی غیرمستند به حس و تجربه که لازمه ذهن و ذاتیات آن است و انسان بدون تجربه آنها را می‌شناسد، شاه‌آبادی این معنا را لازمه وجود مدرک می‌نامد (19) فطرت به معنای درک روشن و بی‌واسطه استدلال و ترتیب مقدمات، نظر فلاسفه اسلامی است. فطرت به معنای درک استدلالی سریع؛ یعنی درک استدلالی‌ای که حد وسط آنقدر آشکار و ساده است ذهن بی‌زحمت آن را می‌فهمد. فطرت به معنای علم بسیط معلول به علت که این نظر را از ملاصدرا نقل کرده است. (20) فطرت به معنای مسیحی یعنی اینکه دل به وجود خداوند گواهی می‌دهد. فطرت به معنای عرفانی یعنی عشق بازگشت به اصل، که این معنارا نیز شاه‌آبادی پذیرفته است. (21)
می‌توان گفت بسیاری از این معانی مورد قبول شاه‌آبادی است؛ اما آنچه شاه‌آبادی را در این مورد شاخص می‌سازد اخذ فطرت به منزله یک روش منطقی است. از نظر شاه‌آبادی فطرت به معنای کیفیت خاصی از هستی است که هویت آدمی و صفات ذاتی وجود او را تشکیل می‌دهد. (22) اما اینکه این کیفیت وجودی چیست که صفات ذاتی آدمی را تشکیل می‌دهد، از نظر شاه‌آبادی آن ویژگی وجودی خاص است که به وسیله خداوند با جعل بسیط ایجاد شده است؛ یعنی از نظر وی نه تنها معرفت الهی در ذات انسان به جعل بسیط نهاده شده است، بلکه کل معارف اسلامی در نهاد آدمی سرشته شده است، به این معنا که رابطه دینداری و علم دین (علم به مبدأ و معاد و ما بین آن دو، عبودیت، عدالت) با انسان رابطه صفت و موصوف یا عارض و معروض نیست که موصوف بدون آن صفت امکان وجود داشته باشد، بلکه از نظر شاه‌آبادی هویت و کمال آدمی به معرفت دین است. (23) بنابراین اگر انسان از مقتضای فطرتش فاصله بگیرد از انسانیت فاصله گرفته است. این نکته‌ای است که استاد جوادی آملی تحت تأثیر شاه‌آبادی در مقاله فطرت روی آن تأکید زیادی کرده است (24) و از نظر شاه‌آبادی، البته چنین چیزی محال است؛ زیرا امر ذاتی از ذات قابل انفکاک نیست. (25) این معنا را شاه‌آبادی از تفسیر آیه شریفه «الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا...» استنباط نموده است. دقت در اینکه «فَطَرَ» با «علی» آمده است نه با «مع» از نظر وی حکایت از این معنا دارد که فطرت الهی ذاتی انسان است نه عرضی که همراه انسان و از او قابل انفکاک باشد. (26) بنابراین بحث‌های جامعه‌شناختی و روان‌شناختی درباره خاستگاه دین که مبتنی بر عارضی بودن دین برای انسان است و بنابراین بر اساس نفی فطرت الهی است، از اساس مردود است زیرا بر پایه نادرستی بنا شده است؛ به همین دلیل در میان صاحبان این نظریات نیز وحدت نظری وجود ندارد.

مبانی برهان فطرت

برهان فطرت شاه‌آبادی مبتنی بر مبانی مختلفی است، او با تفسیر آیه فطرت (27) آغاز می‌کند، یعنی شیوه ورود او به این مسئله هرمنوتیکی و مبتنی بر این پیش فرض است که شارع مقدس از این سخنان مقصودی دارد که برای مخاطب قابل فهم است (اصالت متن و فهم‌پذیری آن) و مفسر می‌تواند با تلاشی روشمند و منسجم به مراد گوینده که خدای سبحان است، دست یابد. شاه‌آبادی ضمن توضیح مفاهیم کلیدی آیه به دیدگاه‌های مهمی با ماهیت متفاوت اشاره می‌کند که بعضی وجودشناختی، بعضی معرفت‌شناختی و بعضی انسان‌شناختی هستند و پیش از پرداختن به اصل برهان باید به آنها توجه کرد.
می‌توان گفت چون فطرت بر ویژگی خاصی در انسان دلالت دارد، مهم‌ترین پایه آن انسان شناسانه است. دیدگاه‌های انسان‌شناختی شاه‌آبادی با استفاده از آیه شریفه فطرت و حدیث نبوی «من عرفه نفس فقد عرفه ربه» بدست آمده است. شاه‌آبادی از آیه فطرت معیار کمال آدمی و نقش تقدمی انسان برای خداشناسی را استنباط نموده است. (28)
شاه‌آبادی مبانی وجودشناختی نظریه فطرت را از فلسفه صدرالمتالهین وام گرفته است و بر اساس نظریات اصالت وجود و تشکیک، حق تعالی را وجود محض به حساب آورده و چون کمال را عین وجود می‌داند خداوند سبحان را صرف الکمال شمرده است. (29)
پاسخ شاه‌آبادی به این سؤال که آیا وجود مطلق و کمال نامتناهی را می‌توان با علم حصولی دست یافت مثبت است و برهان فطرت عشق، مبتنی بر همین پیش فرض است؛ اما این علم از نظر شاه‌آبادی مرتبه پایینی از معرفت است که با برهان بدست می‌آید، علم حصولی به کمال مطلق در مرتبه ضعف عقل است. عقل در مرتبه ضعف، به کمک برهان به وجود مطلق، علم اجمالی پیدا می‌کند اما علم تفضیلی به حق تعالی و صفات ذاتیه و فعلیه او، با کشف و شهود و طی مراحل سیر و سلوک و نیل به مقام ولایت مطلقه بدست خواهد آمد و آغاز این مرحله از معرفت علم حضوری نفس به خویش است. (30) این اولین اصل معرفت‌شناختی است که شاه‌آبادی از آیه فطرت اخذ کرده است: «انسان می‌تواند خود را بشناسد.» (31) طبعا شاه‌آبادی باید به دو پرسش در این مقام پاسخ دهد، یکی اینکه منظور از خود انسان که متعلق شناسایی واقع می‌شود، چیست؟، دوم چگونه می‌تواند خود را بشناسد؟
پاسخ شاه‌آبادی به پرسش اول این است که خود آدمی (من) و حقیقت او غیر از طبیعت اوست، طبیعت او مادی و جسمانی است اما حقیقت او مجرد و غیرمادی است. این گزاره که حقیقت آدمی غیر از طبیعت اوست، نیز از نظر شاه‌آبادی فطری است و دلایلی که شاه‌آبادی برای اثبات این معنا بکار می‌گیرد عبارتند از: فطرت عالمه، فطرت عاشقه، فطرت کاشفه، فطرت راحت طلبی و فطرت آزادی‌خواهی؛ او با استفاده از این پنج برهان فطری نشان می‌دهد که حقیقت آدمی مادی نیست؛ زیرا ماده نه علم به خویش دارد و نه عشق به خویش و نه خودخواه است، نه راحتی می‌خواهد و نه آزادی. شاه‌آبادی ضمن اثبات تجرد حقیقت آدمی به گزاره فطری مهمی می‌رسد که یکی از مقدمات اصلی برهان فطرت است و آن گزاره عبارت است از: «انسان عاشق خویش و کمالات خویش است»، (32) و پاسخ پرسش دوم نیز این است که نفس مجرد و ملاک علم حضور و تجرد از ماده است؛ بنابراین علم نفس به خویش حضوری و بی‌واسطه است. (33)
شاه‌آبادی از اولین گزاره معرفت‌شناختی استنباط شده از آیه فطرت به انضمام یک گزاره شرطی متخذ از سنت نبوی با یک قیاس استثنایی وضع مقدم امکان خداشناسی را اثبات می‌کند. آن قیاس چنین است:
اگر کسی بتواند خود را بشناسد می‌تواند پروردگارش را بشناسد.
لکن انسان می‌تواند خود را بشناسد.
پس انسان می‌تواند پروردگارش را بشناسد.
دومین پایه معرفت‌شناختی برهان فطرت شاه‌آبادی این است که «انسان می‌تواند وجه خود را بشناسد»، این گزاره نیز از آیه فطرت استنباط شده است منظور از این گزاره این است که نه تنها انسان می‌تواند خدا را بشناسد، بلکه به این توانایی خود نیز علم دارد. منظور از «وجه انسان» از دیدگاه شاه‌آبادی جنبه‌های محسوس و معقول آدمی است. جنبه محسوس همان بدن انسان است و جنبه معقول ادراکات آدمی است. ادراکات آدمی از نظر شاه‌آبادی هفت مرتبه دارد که از ادراکات محسوس آغاز و تا بالاترین مرتبه معرفت که در توان آدمی است، ادامه می‌یابد. این مراتب عبارتند از: حس، عقل، قلب، روح، سرّ، خفی و اخض.
ادراک حس خود بر دو قسم است: حس مقید که با آن محسوسات عالم ماده را درک می‌کنیم. ادراک عقلی نیز خود دو مرتبه دارد، اول ادراک عقلی در مرتبه ضعف، که عقلی در این مرحله با استفاده از معلومات پیشین معقولات را درک می‌کند. در این مرتبه انسان با برهان خداوند را به نحو هلیه بسیطه درک می‌کند، یعنی اجمالاً درمی‌یابد که «واجب‌الوجودی هست» و سپس به نحو هلیه مرکبه به طور اجمالی درک می‌کند که آن واجب‌الوجود از تمام جهات واجب است. پس علم حصولی به حق تعالی و صفات کمالیه او در مرتبه ضعف عقل با برهان بدست می‌آید و می‌توان به کمک برهان به وجود خدایی که عین علم، قدرت، حیات، اراده، سمع و بصر و کلام است، اعتقاد پیدا کرد. هنگامی که عقل به مرتبه قوت و نورانیت رسید شهود آغاز می‌شود، بنابراین از نظر شاه‌آبادی شهود، عمل عقل در حالت کمال و شدت نورانیت است و این البته اولین مرتبه شهود است که آنچه عقل با برهان به نحو اجمالی بدست آورده است، در مرتبه قوت خود مشاهده می‌نماید. این ادراک شهودی سالک را به مرتبه قلب می‌رساند که در آن مرتبه سالک عاشق خویش و کمالات نامتناهی است و درک می‌کند که «اشیای عالم به جز حق تعالی در کمال محدودیت دارند» و درمی‌یابد که «هیچ کدام از اشیای عالم صرف الوجود و صرف الکمال نیستند» و پی می‌برد که « تنها حق تعالی صرف الوجود و صرف الکمال و نامتناهی در کمال و جمال وجود است» (34) و بنابراین عاشق او می‌شود. این مقام علم الیقین است که در واقع انسان از ظهور بر ظاهر استدلال می‌کند؛ اما انسان از این مرحله نیز فراتر می‌رود و به حدی از معرفت می‌رسد که می‌تواند حق تعالی را در مظاهر مادی یا اسمای ظاهره مشاهده نماید و چون حق تعالی را صرف الکمال مشاهده می‌نماید و هر چه کمال در مظاهر مادی می‌بیند همه را عاریتی و برخاسته از اصل کمال یعنی حق تعالی می‌بیند، با قلب عاشق حق تعالی می‌شود، این مرتبه روح یا ایمان و یا عین الیقین است. سالک در سیر کمالی خویش در جست وجوی کمال مطلق به مرحله‌ای می‌رسد که صفات الهی یا اسمای باطنه حق تعالی در او تجلی می‌یابد و به عبارت دیگر فانی در اسمای باطنه می‌گردد. این مرتبه را مرتبه احسان یا مقام حق الیقین می‌نامند. (35) در این مقام سالک عارف از خود هیچ نمی‌بیند و خود را متحقق به ذات حق می‌بیند و همچون آهنی است که در کوره یکپارچه آتش شده است. این مقام را مقام ولایت مطلقه نیز می‌گوید. (36) که خود به سه مرحله سرّ، خفی و اخفی تقسیم می‌شود. در مرحله سرّ، سالک محل تجلی صفات الهی و فانی در اسمای باطنه می‌گردد و این اولین مرتبه حق الیقین است، در مرحله خفی سالک محل تجلی ذات نیز می‌گردد و وحدت حقه حقیقیه را در کثرت اسمای باطنه مشهود می‌نماید و در این مقام سالکِ معرفتِ حق از خود و صفات و افعال خویش غافل است (37) و این مقام حق الیقین بر وجه تام است که شاه‌آبادی آن را وجه خفی یا فنای ذاتی نیز نامیده است. آخرین مرتبه‌ی حق الیقین مرتبه‌ای است که سالک مستغرق در تجلیات ذاتیه می‌شود به نحوی که حتی از فنای ذات خویش در مرتبه واحدیت نیز غافل می‌شود، این مقام اخفی یا حق الیقین بر وجه اتم است. (38)
یکی دیگر از مبانی معرفت‌شناختی برهان فطرت شاه‌آبادی این است که «فطرت خطا ناپذیر است». این اصلی است که شاه‌آبادی مکرر به آن ارجاع می‌دهد و در واقع با تاملات فلسفی بر آیه فطرت بدست آمده است. در آیه فطرت می‌خوانیم که «..... فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لاَ تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ...» ویژگی دگرگون ناپذیری فطرت در آیه شریفه، شاه‌آبادی را به ویژگی‌های امر ذاتی اشیا در منطق صوری هدایت می‌کند که گفته‌اند «الذاتی لایختلف ولایتخلف». (39)
پس فطرت ذاتی وجود انسان و از لوازم وجود است (40) و اگر امری برای انسان فطری باشد، او در مرتبه ذاتش همواره واجد آن است، پس قوه وهم و خیال نمی‌توانند در فطرت دخالت و تصرف کنند؛ بنابراین امر فطری قابل دگرگونی نیست و حکم فطرت نیز ثابت و لایتغیر است و به عبارت دیگر فطرت آدمی معصوم است. (41)
شاه‌آبادی در تبیین این دیدگاه از بعضی آیات و روایات دیگر نیز کمک می‌گیرد. او از آیه شریفه «ما منعک ان تسجد لما خلقت بیدی»، (42) این گزاره را نتیجه می‌گیرد که ذات انسان ساخته مستقیم حق تعالی است و از حدیث «خلق الله آدم علی صورته» (43) به این نتیجه می‌رسد که «ذات انسان و ذات باری تعالی در لوازم وجود متفقند». از ترکیب این دو گزاره این نتیجه بدست می‌آید که اموری که ذاتی وجود انسان هستند خطاناپذیرند همان‌طور که لوازم ذات حق تعالی مطلقاً خطاناپذیر است. (44) گاهی اوقات شاه‌آبادی نظریه عصمت فطرت را بدیهی و بی‌نیاز از استدلال می‌شمارد، (45) در این صورت براهین جنبه تنبیهی پیدا می‌کنند.
یکی از پایه‌های برهان فطرت شاه‌آبادی از منطق صوری اخذ شده است و آن این است که بین بعضی اوصاف نه تنها تلازم مفهومی بلکه تلازم وجودی نیز برقرار است، به گونه‌ای که همچنان که در عالم ذهن تصور یکی از آنها بدون دیگری محال است، در خارج نیز وجود یکی بدون دیگری محال است.
در منطق صوری به چنین اوصافی که بین آنها تلازم ذهنی و خارجی وجود دارد متضایفین می‌گویند. محمدرضا مظفر در تعریف دو وصف متضایف می‌گوید: «الوجودیان اللذان یتعقلان معا و لایجتمعان فی مومضوع واحد من جهه واحده و یجوز ان یرتفعا» (46)
از نظر شاه‌آبادی بین مفاهیم عاشق و معشوق تضایف برقرار است؛ بنابراین همان طور که ذهن بشر نمی‌تواند عاشق را بدون معشوق تصور کند، در عالم واقع نیز اگر عاشق بالفعل وجود داشته باشد می‌توان به وجود معشوق بالفعل نیز حکم کرد. (47) چنان که می‌گوید:
«العشق من الصفات الاضافیه یقتضی معشوقاً کما کنت عاشقا بالفعل فلتحکم بوجود معشوق الفطره فی دار التحقق» (48)

برهان فطرت عشق

اکنون وقت آن است که به تقریر برهان فطرت عشق بر ذات باری تعالی از نظر شاه‌آبادی بپردازیم. گفتیم که برهان فطرت، اصطلاحی نامنسجم نیست و شاه‌آبادی به این دلیل نظریه خویش را برهان فطرت عشق نامیده است که اولاً در اثبات وجود کمال مطلق از قیاسی استفاده می‌کند که مقدمات آنچه به لحاظ فلسفی از فطریات (بدیهیات اولیه و قضایا قیاساتها معها) شمرده می‌شوند و چه از این حیث که او میراث انبیا را شرح و بیان دین فطری ذاتی انسان می‌شمرد (49) و ثانیاً آن را فطرت عشق نامیده است، چون یکی از مقدمات برهان او همواره این گزاره است که «انسان فطرتاً عاشق کمال مطلق است». (50)
و ثالثاً تعبیر «برهان فطرت عشق» با ظرافت خاصی، گرایش و انجذاب و شوق ذاتی بشر به خدا و خداشناسی فطری را یک جا جمع کرده است.
برهان فطرت عشق را به دو صورت می‌توان تقریر کرد:

تقریر اول

مقدمه اول:

شاه‌آبادی پس از اثبات امکان خداشناسی با استفاده از تجرد نفس و امکان معرفت النفس به علم حضوری، به این قضیه رسید که انسان به اقتضای فطرت، عاشق خویش و کمالات خویش است و چون عشق به کمالات، حد یقف ندارد، نتیجه گرفت که انسان فطرتاً عاشق کمال مطلق است (51) و با استفاده از فلسفه ملاصدرا، کمال و وجود را مساوق یکدیگر قرار داد. بنابراین کمال مطلق از نظر شاه‌آبادی همان وجود مطلق و به عبارت دینی، «الله، است. (52)
لازم به یادآوری است که روش شاه‌آبادی برای اثبات این گزاره تجربی و حسی نیست، بلکه اشراقی است؛ به همین دلیل تقریر برهان با استفاده از این مقدمه را ذیل فصلی با عنوان اشراقات عشقیه انجام می‌دهد. (53)

مقدمه دوم:

گاه مقدمه دوم شاه‌آبادی در برهان فطرت عشق این است که فطرت معصوم است»؛ بنابراین در احکام خود خطاناپذیر است؛ در نتیجه متعلق عشق فطری نمی‌تواند خیالی و موهوم باشد؛ بنابراین کمال مطلق که همان وجود مطلق یا الله است در دارالتحقق موجود است وگرنه لازمه‌اش این است که فطرت معصوم نباشد و «هذا خلف» (54)
لازم به یادآوری است شاه‌آبادی در بسیاری از براهین فطرت از این مقدمه استفاده کرده است: مثل برهان فطرت ارتقا، برهان فطرت خوف بر اثبات مبدأ واجب‌الوجود و برهان فطرت عشق بقا بر معاد، برهان فطرت عشق حریت و راحت بر معاد. (55)

تقریر دوم

در تقریر دوم نیز مقدمه اول برهان، همان است که در تقریر اول آمده است و آن «این است که انسان عاشق کمال مطلق است». شاه‌آبادی گاهی با عشق به مصادیق کمال استدلال‌های گوناگونی بوجود آورده است و در عین حال که وجود مطلق را اثبات می‌کند، عینیت کمال مطلق با ذات واجب الوجود و به عبارت دیگر توحید صفاتی را نیز اثبات می‌کند؛ بنابراین مقدمه اول برهان فطرت عشق را می‌توان به صورت زیر تحلیل کرد:
انسان بالفطره عاشق علم مطلق است.
انسان بالفطره عاشق قدرت مطلق است.
انسان بالفطره عاشق غنای مطلق است.
انسان بالفطره عاشق حیات صرف است.
انسان بالفطره عاشق اظهار کمالات است.
مقدمه دوم: عاشق بالفعل بدون معشوق بالفعل محال است.
این مقدمه مبتنی بر قاعده تضایف است. عشق از نظر شاه‌آبادی از اوصاف اضافی و نسبی است و نیازمند دو طرف عاشق و معشوق است و بدون طرفین امکان تصور و تحقق ندارد. با توجه به این قاعده اگر عاشق بالفعل وجود داشته باشد، به دلیل تلازم وجودی آن با معشوق بالفعل، معشوق بالفعل نیز در خارج است و بنا به مقدمه اول عاشق بالفعل موجود است، پس می‌توان گفت معشوق بالفعل یعنی کمال مطلق، علم مطلق، قدرت مطلق، بی‌نیاز مطلق و حیات صرف در خارج بالفعل موجود است. (56)
دانشمند فرزانه جناب آقای جوادی آملی در مقام انتقاد از این تقریر می‌گوید:
تضایف بین عاشق و معشوق بالذات است نه بالعرض و معشوق بالذات همان معلوم بالذات است نه بالعرض، زیرا بین عالم و صورت علمیه یا معلوم بالذات نیز تضایف برقرار است. بنابراین اگر علم حق و صدق بود و از واقع حکایت راستین داشت، قبل از آنکه از تضایف بین عاشق و معشوق استفاده شود، از تحقق صورت علمی که عین حکایت خارج است می‌توان استمداد نمود و وجود کمال محض را اثبات کرد و اگر آن صورت علمی محصول بافندگی نیروی خیال بود و هیچ‌گونه واقعیتی نداشت، نه تنها خود دلیل وجود واقع نمی‌باشد بلکه تضایف مفهومی عاشق و معشوق را نیز از دلیل بودن ساقط می‌کند، زیرا معشوق بالذات همان معلوم بالذات است که یک صورت علمی دروغین است و یک سراب خیالی بیش نخواهد بود. (57)
به نظر می‌رسد غفلت از تعریف متضایفین سبب مغالطه آشکاری در سخنان استاد شده است، متضایفین دو امر وجودی هستند که تعقل یکی منوط به دیگری است، بنابراین نمی‌توان فرض کرد که «تضایف بین عاشق و معشوق بالذات است نه بالعرض»، زیرا با توجه به تعریف متضایفین، معشوق بالذات با معشوق بالعرض یکی‌اند اما عشق بالذات به معشوق بیرونی تعلق می‌گیرد و بالعرض به تصور آن، در حالی که علم اولاً و بالذات به معلوم بالذات یعنی صورت علمیه تعلق می‌گیرد و ثانیاً و بالعرض به معلوم خارجی و معلوم بالعرض، یعنی آنچه معلوم بالذات است. در واقع معشوق بالعرض است؛ زیرا معشوق واقعی آن است که معلوم بالعرض است و در خارج وجود دارد. بنابراین دو خطا در اینجا صورت گرفته است: یکی اینکه تلازم وجودی متضایفین لحاظ نشده است با آنکه هنگام تقریر برهان مدنظر استاد بوده است، (58) دیگری اینکه معلوم بالذات و معشوق بالذات را یکی شمرده است.
شاه‌آبادی معتقد است که انسان در واقع و بالفطره عاشق کمال مطلق واقعی خارجی است که همان وجود مطلق است که در خارج و بلکه عین خارج است نه کمال ذهنی تصوری که ممکن است واقعیت نداشته باشد، اصلاً فرض ما این است. همین خطا موجب شده است که استاد جوادی آملی ذات اضافه بودن مفهوم عشق را از قاعده تضایف جدا کند و با استفاده از آن به روش سومی برهان فطرت عشق شاه‌آبادی را تقریر نماید در حالی که قاعده تضایف تنها در مورد اوصاف ذات اضافه و نسبی صادق است مگر اینکه بتوان خلاف آن را اثبات کرد. بنابراین نمی‌توان اضافی بودن مفهوم عشق را به عنوان مقدمه‌ای خارج از قاعده تضایف مطرح کرد؛ زیرا اگر بخواهیم اوصاف ذات اضافه یا اضافی و نسبی را تعریف کنیم نیز خواهیم گفت اوصافی که بدون طرف دیگر امکان تصور و وجود ندارد و تعریف متضایفین نیز همین است و استاد آملی دلیلی بر اینکه این دو متفاوتند عرضه نکرده است. (59)
انتقاد دیگر استاد جوادی آملی به شاه‌آبادی این است که برهان فطرت عشق شخصی است و اگر رقیب فطری بودن عشق به کمال مطلق را نپذیرد این برهان از اعتبار خواهد افتاد. (60)
از نظر جوادی آملی چون نمی‌توان وجود عشق به کمال مطلق را در همگان اثبات کرد و هر کس تنها نسبت به خودش می‌تواند ادعا کند که عاشق کمال مطلق است، این برهان مانند سایر براهین ارزش همگانی ندارد. اما می‌توان گفت برهان فطرت عشق شبیه برهان نظم است، برهان نظم با آنکه یکی از مقدماتش استقرایی و تجربی است اما به دلیل کبرای قیاس که موجبه کلیه و عقلی است، آن را برهان عقلی همگانی می‌نامیم و شاه‌آبادی نیز با برهان نامیدن برهان فطرت عشق می‌خواهد به همگانی بودن آن اشاره کند و این ادعا قابل دفاع است، همان طور که اثبات نظم در بخشی از پدیده‌های جهان هستی حکایت از یک ناظم عاقل کل در ورای آنها می‌کند، وجود عشق به کمال مطلق در میان بعضی از انسان‌ها ما را به متعلق آن راهنمایی می‌کند.
اما به نحو استقرایی می‌توان وجود عشق به کمال مطلق را در میان بعضی از افراد انسانی اثبات کرد؛ دست کم این ادعا از بسیاری افراد شنیده شده است و تلاش و تکاپوی سیری ناپذیر بعضی انسان‌ها برای علم و قدرت و ثروت بی‌نهایت و حیات ابدی به دلیل آثار واقعی‌اش غیرقابل انکار است و همین کافی است که بگوییم با توجه به قاعده تضایف اگر علم و قدرت و ثروت با بی‌نهایت نبود چگونه عشق به آن در میان تعداد زیادی از انسان‌ها پیدا می‌شد.

نتیجه‌گیری

نظریه فطرت شاه‌آبادی تمام فلسفه او را تشکیل می‌دهد و این نظریه به عنوان روشی برای اثبات منطقی مبداً واجب‌الوجود «تحت عنوان برهان فطرت عشق» نخستین بار توسط وی مطرح شده است و توسط شاگردان وی بویژه امام خمینی وارد ادبیات ما شده است و علی رغم انتقاد بعضی صاحبنظران به آن همچنان می‌توان آن را پایه بسیاری از معارف اسلامی بویژه خداشناسی منطقی قرارداد و انتقادات به آن را پاسخ داد. این نظریه در پاسخ به مسئله خاستگاه دین بی‌بدیل است و بی‌اعتباری دیدگاه‌های پوزیتویستی نوین درباره این مسئله را به وضوح اثبات می‌کند.

پی‌نوشت‌ها

1- استادیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام حسین (علیه‌السلام)
2- سوره روم/30.
3- شاه‌آبادی، میرزا محمد: «شذرات المعارف»، صص 18 ،34، 127، 130، 138 و «الانسان و الفطره» صص2-54.
4- موسوی خمینی، روح الله: «چهل حدیث»، ص154-155.
5- مطهری، مرتضی: «جهان بینی»، ج5، ص382.
6- یثربی: «عیار نقد»، صص202-204.
7- مطهری، مرتضی: «مجموعه آثار»، ج3، ص612.
8- طباطبایی، محمدحسین: «پاورقی‌های اصول فلسفه و روش رئالیسم»، ج5، ص53.
9- مولوی: «مثنوی معنوی»، ج2، دفتر چهارم، بیت3641.
10- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص9.
11- همان، صص129-130و «الانسان و الفطره»، صص4-6 و240.
12- همان، «الدر المنثور»، ج3، ص337.
13- طباطبایی، محمدحسین: «المیزان»، ج10، ص443.
14- مطهری، مرتضی: «فطرت»، صص13 و 16.
15- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص127.
16- روم/30.
17- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، ص4.
18- همان، «شذرات المعارف»، ص151.
19- همان، ص127.
20- ملاصدرا، «اسفار اربعه»، ج1، ص116-118.
21- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، ص247 و یثربی، «عیار نقد»، صص194-200.
22- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، ص4.
23- همان، «الایمان و الرجعه»، ص9.
24- جوادی آملی، عبدالله: «مبدأ و معاد»، ص91.
25- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص129.
26- همان: «الانسان و الفطره»، ص5.
27- روم/30.
28- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الایمان و الرجعه»، ص7 و «الانسان و الفطره»، صص7-8.
29- همان: «شذرات المعارف»، صص75-76.
30- همان: «الانسان و الفطره»، ص25.
31- همان: ص7.
32- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، ص8 و «شذرات المعارف»، ص128.
33- همان: «شذرات المعارف»، ص84.
34- همان: «الانسان و الافطره»، ص26.
35- همان: ص27.
36- همان: «الایمان و الرجعه»، صص8-9.
37- همان: «الانسان و الفطره»، ص27.
38- همان.
39- سبزواری: «منطق منظومه»، ص177.
40- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص127.
41- همان: ص124.
42- همان: 75.
43- مجلسی: محمدباقر: «بحارالانوار»، ج، حدیث1، ص11.
44- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «الانسان و الفطره»، صص4-6.
45- همان: ص240.
46- المظفر، محمدرضا: «المنطق»، ص58.
47- شاه‌آبادی، میرزامحمد: «شذرات المعارف»، ص140.
48- همان: «الانسان و الفطره»، ص37.
49- همان: «الانسان و الفطره»، ص30.
50- همان: «شذرات المعارف»، ص139.
51- همان: «الانسان و الفطره»، ص37.
52- همان: «القرآن و العتره»، صص8-9.
53- همان: «الانسان و الفطره»، صص48-49.
54- همان: «الانسان و الفطره»، صص 49 و 235 و 240 و 253.
55- همان: «الانسان و الفطره»، صص240، 265، 262 و 263.
56- همان: «الانسان و الفطره»، صص37 و 48-56 و «شذرات المعارف»، ص130.
57- جوادی آملی، عبدالله: «مبدأ و معاد»، ص111.
58- همان: ص110.
59- همان: ص112.
60- همان: ص112.

منابع تحقیق :
- قرآن کریم، ترجمه سیدجلال الدین مجتبوی، تهران، حکمت، 1367.
- شاه‌آبادی آیت الله میرزا محمد، الانسان و الفطره، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1360، چاپ در مجموعه رشحات البحار.
- همان، الایمان و الرجعه، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1360، چاپ در مجموعه رشحات البحار.
- همان، القرآن و العتره، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1360، چاپ در مجموعه رشحات البحار.
- همان، شذرات المعارف، تهران، ستاد بزرگداشت مقام عرفان و شهادت، 1380.
- مطهری، مرتضی، فطرت، تهران، انجمن اسلامی دانشجویان مدرسه عالی ساختمان، 1361.
- همان مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی، قم، صدرا، 1357.
- همان، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1376.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، 1376، دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم، 1376.
- همان، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با شرح و تعلیق استاد شهید مرتضی مطهری قم، صدرا، بی‌تا.
- ملاصدرا، الاسفار الاربعه فی الحکمه المتعالیه، قم، مصطفوی، بی‌تا.
- امام خمینی، چهل حدیث، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجا، 1368.
- جواد آملی، عبدالله، مبدأ و معاد، تهران، الزهراء 1364.
- المظفر، محمدرضا، المنطق، بیروت، دارالتعارف، 1980.
- السبزوای، ملاهادی، المنطق المنظومه، با تعلیقات حسن‌زاده آملی، تهران، نشر ناب، 1369.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت مؤسسه الوفاء، 1983.
- دورکیم، امیل، قواعد روش جامعه‌شناختی، ترجمه علی محمد کاردان، تهران، دانشگاه تهران، 1376.
- همان، خودکشی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1378.
- مولوی رومی، جلال الدین، مثنوی معنوی، تصحیح رونالد نیکلسون، تهران، امیرکبیر،1363.
منبع مقاله :
گروه نویسندگان؛ (1387)، حدیث عشق و فطرت، تهران: سازمان انتشارات، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آیت الله شاه‌آبادی و برهان فطرت عشق بر اثبات واجب‌الوجود آیت الله شاه‌آبادی و برهان فطرت عشق بر اثبات واجب‌الوجود

عادت های علمی اثبات شده برای افزایش انگیزه

[ad_1]

خبرگزاری آریا-اگر احساس میکنید که برای حفظ شور و هیجان کاری به بهبود انگیزه درونی نیاز دارید ، ما ترفندهایی را برای افزایش این انگیزه در محیط کار و زندگی در اختیارتان قرار میدهیم.
به گزارش خبرگزاری آریا ،شروع کسب و کار یکی از جالبترین عملکردهایی است که یک فرد میتواند داشته باشد. موفقیت در کسب و کار هیچگاه بصورت خودبخودی ویا بر اساس شانس نیست بلکه انگیزه قوی در حفظ و بقای کار به شما کمک میکند.
ایجاد انگیزه موضوع مهمی است و می تواند به فرایند مطالعاتی و تحصیلی شما جهت داده و حرکت شما را سریع تر کند. در واقع انگیزه محرک اصلی هر حرکت است که میتواند زمینه موفقیت شما را در محیط کار یا هر محیط دیگری فراهم کند .
نوشیدن قهوه ممکن است ایده خوبی برای شاداب بودن در تمام طول روز باشد، اما کافیین موجود در آن باعث عوارض جانبی خواهد شد و مضر خواهد بود. برای حفظ شور و هیجان کاری به بهبود انگیزه درونی خود نیاز دارید. تاثیر این مورد از صرف یک یا چند فنجان اسپرسو قوی تر بوده و می تواند شما را در برابر سختی هایی مثل بی خوابی در یک روز سخت نجات دهد. خوشبختانه، علم در این رابطه راه حل هایی را برای بهره برداری و حفظ ذخایر بدنی شما ارایه کرده تا بتوانید انگیزه روزانه خود را بهبود دهید.
7 عادت علمی واثبات شده برای بهبود انگیزه

تفاوت ایجاد کنید

اگر تجارت خود را به امید ایجاد یک تغییر در دنیا آغاز کرده اید، باید سطح خود را بالا نگه دارید و این عادت را در خود ایجاد کنید که انگیزه کافی برای حرکت رو به جلو داشته باشید.

طی پژوهش انجام گرفته در دانشگاه میشیگان، هنگامی که کارکنان مخابرات در تلاش بودند تا جمع آوری کمک های مالی را بالا ببرند، بعد از یک گفتگوی انگیزشی با دانشجویانی که تنها در عرض چند دقیقه از حامیان مالی بهره مند شده بودند، توانستند تا 171 درصد این مقدار را افزایش دهند.

افزایش انگیزه
انگیزه مهم ترین عامل محرک در موفقیت است

در صورتی که از میزان تفاوت ایجاد شده توسط شغل خود آگاهی کافی ندارید، انجام کاری مشابه را در نظر داشته باشید. برای این منظور با مشتریانی صحبت کنید که از محصول شما استقبال می کنند. همچنین می توانید بازخورد فعالیت خود را از مدیرتان درخواست کنید. اگر تلاش های فعلی شما تاثیر مورد نظر را در پی نداشته اند، باید بدانید که برای تغییر شغل یا شروع کسب و کار جدید هیچ وقت دیر نیست.
به خودتان جایزه بدهید!

شاید از دانستن این نکته تعجب کنید، اما باید بدانید که باتوجه به تحقیقات علمی 75 درصد از کاری که اقدام به انجام آن می کنیم نتیجه انگیزه ای است که به وسیله پاداش ها شکل می گیرد. بنابراین چرا نباید مردم به صورت هفتگی یا حتی روزانه پاداشی را برای خود کنار بگذارند. با وجود اینکه همه ما با یک هدف بزرگ مانند موفقیت یا ترفیع درجه در حال پیش بردن فعالیت کنونی خود هستیم، اما باید دانست که دستیابی به آن ها فراز و نشیب های خاص خود را دارند و تقریبا دور از ذهن هستند.

هیچ موفقیتی کوچک نیست

اهداف خود را به مقاصد کوچک تر تقسیم کنید تا بتوانید به آن ها دست پیدا کنید و آن ها را در این مسیر بررسی نمایید.

زمانی که به موفقیت در کاری می رسید، ذهن شما اطلاعات آن را به مدت طولانی تری نگه داری می نماید و این امکان را فراهم می کند تا به شکل بهتری مجموعه اهداف خود را تکمیل کنید. دوپامین (ماده شیمیایی موجود در مغز) با هر بار پیروزی ترشح می گردد و باعث می شود به احساس خوبی برسیم و از کاری که انجام داده ایم لذت ببریم، بنابراین زمانی که قرار است حرکت به سمت مقصد بعدی را شروع کنیم، مجددا این احساس انگیز ه ای را برای حرکت در ما ایجاد می کند.

باتری هایتان را شارژ کنید!

آیا به این احساس رسیده اید که در حال خاموشی و فرسودگی هستید؟ اگر چنین است، باید هر چه سریعتر آن را از بین ببرید. شاید گفتن این مورد بی ربط به نظر برسد، اما ثابت شده است که نوشیدن آب میوه های شیرین و سرد مانند پینا کولادا به افزایش انگیزه کمک می نماید. دکتر Travis Bradberry طی مقاله ای که منتشر کرده، پیشنهاد می کند که پس از حدود 50 دقیقه فعالیت کاری، حدود 15 دقیقه استراحت کنید. در صورتی که مایل به رعایت کردن این برنامه ریزی نیستید، می توانید با برنامه ریزی و اولویت بندی آگاهانه اوقات خود حداکثر بهره وری را ایجاد نمایید.

خودتان را گول بزنید!

واقعیت این است که شما توانایی فریب دادن (یا آموزش) مغز خود را برای رسیدن به عادات جدید و متفاوت دارید و می توانید آن را به عنوان یک نکته مثبت به زندگی خود اضافه کنید.

به عنوان مثال، به خودتان بگویید که می خواهید برای دریافت انگیزه بیشتر از این به بعد زودتر از خواب بلند شوم. برای این منظور 2 ساعت زودتر از زمان گذشته بیدار شوید و در عوض تمرکز بر از دست رفتن 2 ساعت خواب شیرین، به این فکر کنید که به نوعی هر روز 2 ساعت بیشتر می توانید زندگی کنید و وقت کافی داشته باشید. نتیجه این خواهد شد که در آخر هفته یک روز کاری کامل را به برنامه ریزی خود اضافه کرده اید!

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
گـــــــروه آمـــوزش و پــــرورش سنجش و اندازه گیــــــــریارزشیابى براى یادگیرى متـــرجم بتول تغذیه گاو شیریدارچین بخش مورد استفاده، پوست خشک شده ی ساقه ی درخت دارچین می باشد مواد تشکیل دهنده ی مقالات علمی ریاضی آرشیو انجمن …سال ها پیش در یکی از کلاس های ریاضیات مدارس آلمان، آموزگار برای اینکه مدتی بچه ها را تکنیک سلامتی درمانهای عرفانی هاله های انرژی …نوشته شده در شنبه دوازدهم اسفند ۱۳۹۱ساعت توسط سید ناصر لطفی فاطمی انواع روشهای تدریس،مقایسه تدریس در مدارس …روشهای تدریس،شیوه های نوین تدریس،تجربیاتی از تدریس موفق،روش تدریس معلمان در کلاس طب قرآنی درمان گیاهیعرفان روانشناسیمطلبی که پیش رو دارید ، آخرین بخش از پرسش و پاسخ های ارائه شده درباره سینوزیت از جناب پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی …بخش چهارم تأثیر جامعه در فرد پیشگفتار عوامل مؤثر در شکل‌گیری و تحول شخصیت حدود همه چیز در مورد کودکانحشره کش گیاهی بابونه اروپایی نوعی گل از خانواده گل میناست که گلبرگ‌های سفیدرنگی مصاحبه بالینی تشخیصی در روان شناسیمصاحبه، از کلیه روش‌های متعددی که به منظور ارزیابی شخصیت افراد به کار برده می‌شود روشهای تقویت اعتماد به نفس وعزت نفس،جوان و …اعتماد به نفس،عزت نفس،موفقیت،تعریف اعتماد به نفس ،اعتماد به نفس چیست،مهارت ابراز تغذیه گاو شیری دارچین بخش مورد استفاده، پوست خشک شده ی ساقه ی درخت دارچین می باشد مواد تشکیل دهنده ی اسانس تکنیک سلامتی درمانهای عرفانی هاله های انرژی چاکراها نوشته شده در شنبه دوازدهم اسفند ۱۳۹۱ساعت توسط سید ناصر لطفی فاطمی طب قرآنی درمان گیاهیعرفان روانشناسی مطلبی که پیش رو دارید ، آخرین بخش از پرسش و پاسخ های ارائه شده درباره سینوزیت از جناب آقای مقالات علمی ریاضی آرشیو انجمن های تخصصی سال ها پیش در یکی از کلاس های ریاضیات مدارس آلمان، آموزگار برای اینکه مدتی بچه ها را سرگرم همه چیز در مورد کودکان حشره کش گیاهی بابونه اروپایی نوعی گل از خانواده گل میناست که گلبرگ‌های سفیدرنگی داشته و انواع روشهای تدریس،مقایسه تدریس در مدارس ایران،آمریکا،ژاپن روشهای تدریس،شیوه های نوین تدریس،تجربیاتی از تدریس موفق،روش تدریس معلمان در کلاس درس مصاحبه بالینی تشخیصی مصاحبه، از کلیه روش‌های متعددی که به منظور ارزیابی شخصیت افراد به کار برده می‌شود اهمیت پورتال طب سنتی ، اسلامی و ایرانی عضویت در خبرنامه سایتدر صورت عضویت آخرین مطالب پست شده در سایت هر روز در ایمیل شماست لغو پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی بخش چهارم بخش چهارم تأثیر جامعه در فرد پیشگفتار عوامل مؤثر در شکل‌گیری و تحول شخصیت حدود تأثیر