باورهای غلط در ارتودنسی

جام جم سرا: دکتر مهرداد فتحیان، ارتودنتیست و عضو هیات علمی دانشگاه صحت و سقم این باورها را در گفت‌وگو با جام‌جم بررسی می‌کند. ارتودنسی در واقع درمان ناهنجاری‌هایی است که در رابطه با دندان‌ها و فک‌ها نسبت به قاعده جمجمه وجود دارد. درمان این ناهنجاری‌ها می‌تواند به صورت مجزا یا همزمان باشد. در درمان ارتودنسی دندان‌ها به مکان و نقطه‌ای حرکت داده می‌شود که از لحاظ زیبایی بهترین حالت ممکن را ایجاد کند.

بزرگسالان نمی‌توانند ارتودنسی انجام دهند

این که بزرگسالان نمی‌توانند ارتودنسی انجام دهند، باور نادرستی است. ارتودنسی سن خاصی ندارد. نوزادی که با کام شکری به دنیا آمده در همان ابتدا تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرد. به دلیل برخی سندرم‌ها مانند سندرم کروزن نیز ارتودنسی زودتر انجام می‌شود که معمولا با جراحی همراه است. این درمان برای افراد بسیار مسن هم می‌تواند جوابگو باشد. البته ارتودنسی برای بچه‌ها در کشورهایی مثل آمریکا در سن شش سالگی انجام می‌گیرد.

این که گفته می‌شود ناهنجاری‌های دندانی بیشتر از گذشته شده است، یک باور درست است، در 300 سال اخیر صورت‌ها در مقایسه با سال‌های قبل کشیده‌تر شده که این تغییر در شکل‌ظاهری صورت می‌تواند در افزایش ناهنجاری‌ها تاثیرگذار باشد، اما حقیقت این است که در سال‌های اخیر توجه به مباحث زیباشناسی هم بیشتر شده و زیبایی ظاهری به‌عنوان مقوله مهمی مورد توجه قرار گرفته است. جایگزینی دندان از دست رفته در گذشته چندان مهم و مورد توجه نبود، اما در سال‌های اخیر از نظر فرهنگی، بستر مناسبی برای توجه به ناهنجاری‌های دندانی و به طور کلی تغییراتی که می‌تواند در شکل ظاهری افراد تاثیرگذار باشد، ایجاد شده و از این رو مراجعه مردم برای درمان بیشتر شده است. به همین علت، تصور می‌شود از نظر آماری افراد بیشتری به ناهنجاری‌های دندانی و ارتوپدیک فک مبتلا هستند، اما حقیقت این است که توجه به مقوله زیبایی موجب افزایش آماری مراجعه افراد به ارتودنتیست‌ها شده است.

ارتودنسی، درمان همه ناهنجاری‌های دندانی است

برخی انحرافات و ناهنجاری‌ها در فک یا دندان می‌تواند به کمک ارتودنسی درمان شود. برخی ناهنجاری‌های فک بالا و پایین نیز بهتر است در سن خاصی نسبت به وضع رشدی بیمار درمان شود. به طور مثال برای درمان ناهنجاری‌های فک نسبت به جمجمه بهتر است در سنین رشد ارتودنسی انجام شود و ناهنجاری رفع شود تا در سال‌های بعد نیاز به جراحی به حداقل برسد، اما برخی از ناهنجاری‌ها از کنترل خارج است. برخی از ناهنجاری‌ها ممکن است آنقدر شدید باشد که درمان ارتودنسی به تنهایی نمی‌تواند آن را درمان کند. بنابراین ارتودنسی در هر سنی امکان‌پذیر است به این شرط که وضع استخوانی و دندان‌ها و نسوج اطراف دندان‌های بیمار از سلامت لازم برخوردار باشد و این اجازه را به پزشک بدهد. حتی بیمارانی هستند که درمان‌های ارتودنسی ناحیه‌ای دارند و متخصص ارتودنسی در همکاری با دیگر متخصصان برخی درمان‌ها را برای فرد انجام می‌دهد.

ارتودنسی فقط باعث زیبا شدن دندان‌ها می‌شود

این باور نادرستی است! ارتودنسی ناحیه پایینی صورت را به طور کامل تحت تاثیر قرار می‌دهد و نه تنها لبخند، بلکه فرم لب و ارتفاع بینی تا چانه را اصلاح می‌کند. به عبارت دیگر با ارتودنسی می‌توان چهره بیمار را بهتر کرد.

می‌توان صورت خیلی گرد را کمی کشیده‌تر نشان داد و به عکس لب برجسته را کمی به سمت داخل یا لب‌های نازک را کمی به سمت بیرون متمایل کرد.

در مواردی که ارتودنسی به تنهایی نتواند به نتیجه دلخواه برسد می‌توان از درمان‌های جراحی نیز برای زیبایی بیشتر فک و دندان استفاده کرد، اما در بسیاری موارد می‌توان قسمت تحتانی صورت بیمار را بدون جراحی تغییر داد.

زمانی که ما وضع مطلوبی برای صورت بیمار در نظر بگیریم دندان‌ها و فک‌ها باید در موقعیتی باشد که نهایت زیبایی را فراهم کند و ارتودنسی می‌تواند این کار را انجام دهد.

روش‌های جدید ارتودنسی تبلیغاتی و بی‌معناست

البته روش‌های جدیدی به این درمان اضافه شده است و تبلیغات درست و البته غیرواقعی هم در این زمینه وجود دارد. یکی از اینها ارتودنسی نامرئی است که از 10 تا 12 سال پیش در دسترس مردم قرار گرفته است.

ارتودنسی نامرئی در واقع به طلق‌های شیشه‌ای گفته می‌شود که با توجه به ناهنجاری‌های دندانی تعداد آنها متفاوت است. این طلق‌ها تا چند سال پیش تنها برای برخی درمان‌های ویژه قابل استفاده بود، اما بسیاری از این مشکلات مرتفع شده است. البته هنوز هم درمان همه ناهنجاری‌ها با این وسیله مقدور نیست.

این طلق‌های بیرنگ روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و به زحمت می‌توان آنها را دید. بیمار هم هر دو هفته این طلق‌ها را تعویض می‌کند و ارتودنتیست طلق جدیدی را که با توجه به وضع دندان‌های بیمار به شرکت سازنده سفارش داده وارد دهان بیمار می‌کند. بنابراین حتی در صورت تغییر رنگ این طلق‌ها هم با توجه به این‌که زود تعویض می‌شوند، به چشم نمی‌آیند. این درمان فوق‌العاده راحت است و در طول درمان، کمتر کسی متوجه می‌شود که چیزی روی دندان‌های بیمار قرار دارد.

البته همان‌طور که گفتم این طلق‌ها محدودیت‌هایی دارد و تنها 15 تا 20 درصد افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند می‌توانند از اینها استفاده کنند. ضمن این‌که این درمان بسیار گران است. البته نوع دیگری از درمان ارتودنسی هم هست که در طول درمان مشخص نیست که سیم‌ها در سمت داخلی دندان‌های بیمار قرار دارند.

در این روش سیم‌ها از داخل روی دندان‌ها نصب می‌شود. این درمان هم کاملا موثر است هرچند زمانگیرتر و گران‌تر از درمان‌های معمولی است، اما بسیار مطلوب است و از آنجا که نوع برکت‌ها با برکت‌های معمولی فرق دارد، زبان را اذیت نمی‌کند و به نسوج اطراف دندان هم صدمه نمی‌زند و تنها باید بهداشت دهان و دندان بخوبی رعایت شود.

البته در این روش هم باید به گونه خاصی دندان‌ها را مسواک زد و بهداشت را بخوبی رعایت کرد. ضمن این‌که نوع برکت‌ها در این روش گردتر و مسطح تر است تا به زبان آسیب نزند و نتایج مطلوبی هم دارد. به همین دلیل بیشتر از ارتودنسی معمولی مورد توجه بیماران قرار می‌گیرد.

دندان‌ها بعد از ارتودنسی هم تغییرشکل می‌دهند

این موضوع تا حد زیادی به روش ارتودنسی بستگی دارد. اگر روش انتخاب شده برای درمان بیمار از ابتدا بر مبنای ثبات باشد، نتیجه ثابت‌تری به همراه خواهد داشت. البته بیمار نیز باید برای افزایش موفقیت درمان مواردی را مورد توجه قرار دهد. در اینجا سهم پزشک 80 درصد و سهم بیمار 20 درصد است و همکاری آنها با هم احتمال موفقیت در درمان را افزایش می‌دهد. اما امروزه بندرت پس از درمان بازگشت مجدد ناهنجاری را در بیمار مشاهده می‌کنیم.

پلاک ثابت بهتر از متحرک است

در گذشته در بسیاری از موارد از پلاک‌های متحرک استفاده می‌شد، اما اکنون این روش بندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریبا کنار گذاشته شده است.

پلاک‌های متحرک نمی‌تواند دندان‌ها را در یک فضای سه‌بعدی جابه‌جا کند اما در درمان ثابت، امکان جابه‌جایی دندان‌ها در یک فضای سه بعدی وجود دارد. در روش درمانی متحرک موفقیت تا حد زیادی به همکاری بیمار بستگی دارد. البته به این معنی نیست که پلاک‌های متحرک در آینده کنار گذاشته می‌شود، بلکه به مرور استفاده از آنها کمتر خواهد شد. در عین حال برخلاف آنچه تصور می‌شود، روش درمانی ثابت کمتر به دندان‌ها صدمه می‌زند؛ چراکه دندان‌ها در جهت کنترل شده حرکت می‌کنند.

اگر از پلاک متحرک استفاده شود، ریشه دندان در جهت نامناسبی حرکت می‌کند که ممکن است به تحلیل ریشه منتهی شود، اما به طور کلی عوارض جانبی ناشی از درمان تا حد زیا دی به بهداشت فردی بیمار بستگی دارد.

ارتودنسی معایبی هم دارد

ارتودنسی یک درمان است و قرار نیست چیزی را خراب کند. اگر این درمان درست انجام شود و هم پزشک و هم بیمار کار خود را درست انجام دهند مشکلات و عوارض بعدی برای فرد ایجاد نخواهد شد.

رعایت بهداشت در ارتودنسی حرف اول را می‌زند. بیمار باید تمام دستورات پزشک را بدرستی اجرا کند و نحوه درست مسواک زدن و نخ کشیدن دندان‌ها را رعایت کند. بی‌شک، گذاشتن برکت‌ها و سیم‌ها در دهان، گیر غذایی را بیشتر می‌کند و اگر بیمار در رعایت بهداشت کوتاهی کند دندان‌ها پوسیده می‌شوند. درمانگر هم در درمان ارتودنسی هم باید اصول را رعایت کند در غیر این صورت ممکن است ریشه دندان‌ها کوتاه شود.

زمانی که جهت و فرم نیروهای وارده به دندان درست باشد و دندان به جای درست هدایت شود نه تنها نسوج دندان خراب نمی‌شود، بلکه بیماری‌های نسوج دهان هم رفع می‌شود و دندان‌ها سالم می‌مانند. معمولا کسانی که مشکلات فکی و دندانی دارند مشکلات لثه‌ای هم خواهند داشت. درمان ارتودنسی برای رفع این مشکلات هم بسیار کمک کننده است.

دندانی که کج‌شده به لثه و نسوج اطراف خود صدمه می‌زند، اما زمانی که این دندان با ارتودنسی صاف ‌شود، نیروی وارده به فک و جویدن نیز بهتر می‌شود. به این ترتیب نسوج اطراف دندان سالم‌تر می‌ماند.

پریسا اصولی / جام‌جم

باورهای اشتباه درباره شیردهی مادران

جام جم سرا به نقل از ایسنا: مواردی از قبیل این که مادر بیمار نباید شیر بدهد و هرچه فاصله دو نوبت شیردهی بیشتر باشد، شیر بیشتری تولید و ذخیره می‌شود، یا زنانی که پستان کوچکی دارند نمی‌توانند شیر کافی تولید کنند هم باورهای نادرستی است که در ذهن برخی شایع شده.
عدم تخلیه بموقع پستان، عفونت پستان، مصرف قرص‌های پیش از بارداری، جراحی پستان، سوء تغذیه و مصرف الکل و سیگار از موادری است که موجب کاهش شیر مادر می‌شود. همچنین کار مادر در خارج از منزل مانع شیردهی نیست و نباید تغذیه مصنوعی را جایگزین کرد.
سابقه شیر ناکافی با فرزند قبلی، نوک پستان صاف یا فرو رفته، احتقان زیاد پستان، زخم نوک پستان، فشارخون، دیابت، بیماری قلبی و سن بالای 37 سال از جمله زمینه‌های خطرساز در ایجاد کمبود شیر مادر است.
علاوه بر اینها، عدم اعتماد به نفس، نگرانی و استرس، فرزند ناخواسته، امتناع شیرخوار و خستگی نیز از جمله فاکتورهای روانی در کمبود شیر مادر است.
شیردهی انحصاری و مکرر، تماس بیشتر پوست با پوست مادر با نوزاد و ارتباط چشمی در هنگام شیردهی، ایجاد اعتماد به نفس در مادران، پیگیری نوزادان ترخیص شده، بررسی علایم هشدار و خطر در مادر و نوزاد و ایجاد جو حمایتی در خانه از عوامل مهم کاهش نگرانی‌های مادر و بی‌تابی نوزادان است. (دکتر احمد رضا فرسار - متخصص کودکان)

باورهای نادرست سزارینی

جام جم سرا: از اولین گام تا تولد فرزندتان باشما خواهیم بود.

***

متاسفانه این روزها سزارین به یک مد در جامعه تبدیل شده و بسیاری از خانم‌ها بدون هیچ تفکری و فقط به دلیل ترس از درد زایمان طبیعی، سزارین را انتخاب می‌کنند.

این در حالی است که تنها مزیت زایمان سزارین انتخابی، اطلاع مادر از چگونگی زایمان و عامل دیگر راحتی آن برای جراح است، اما خانم‌های باردار باید بدانند که سزارین یک جراحی بزرگ شکمی و بسیار جدی است و می‌تواند عوارض زیادی به همراه داشته باشد.

به عنوان مثال، بهبود جراحی سزارین ساده نیست. روز بعد از جراحی معمولا مادران باید حرکت داشته باشند در حالی که به واسطه درد ناشی از جراحی هنوز هم به آرام‌بخش و مسکن نیاز دارند.

پرستار به مادر باردار کمک می‌کند تا شروع به حرکت کند تا خطر تشکیل لخته در پاها و بدن کمتر شود.

از طرفی چون رحم نزدیک روده‌ها و مثانه قرار دارد، برش سزارین باید به دقت انجام شود چرا که ممکن است به ارگان‌های دیگر آسیب‌رسیده و باعث عفونت شود.

در عین حال، خطر خون‌ریزی هنگام عمل را هم نباید نادیده گرفت. بنابراین انجام زایمان سزارین باید محدود به افرادی شود که به یک دلیل پزشکی و به‌منظور حفظ سلامت مادر و جنین مجبور به سزارین اجباری می‌شوند.

شادابی پس از زایمان طبیعی

سرحالی و شادابی مادر پس از زایمان طبیعی نکته بسیار مهمی است. مادری که زایمان طبیعی می‌کند، همان روز پس از زایمان براحتی می‌تواند کارهای مربوط به خود و بچه را انجام دهد، اما مادری که سزارین می‌کند چند روز باید استراحت کند.

دردهای پس از سزارین نیز خیلی زیاد است به طوری که مادر نیاز به مسکن پیدا می‌کند در حالی که به‌صورت معمولی و طبیعی مادر هفت تا هشت ساعت قبل از زایمان طبیعی درد خواهد داشت، اما در مورد سزارین این دردها چند روز و حتی هفته‌ها ادامه می‌یابد.

کاهش وزن بعد از زایمان سزارین سخت‌تر است

خانم‌هایی که زایمان طبیعی دارند بسیار زودتر از خانم‌های سزارینی فعالیت روزانه خود را آغاز می‌کنند و به واسطه فعالیت‌ها و ورزش‌های بعد از زایمان زودتر به تناسب اندام می‌رسند، چرا که عوارض بیهوشی و درد ناشی از بخیه‌ها و فشارهای شکمی را ندارند.

در عین حال، براحتی قادرند به نوزادشان شیر دهند و همین شیردهی موجب سوختن 500 کالری در طول شبانه روز خواهد شد.

و اما آی کیو

بر اساس بررسی‌ها در نوزادانی که به روش سزارین متولد می‌شوند، خطر ابتلا به دیابت نوع اول، ابتلا به آسم و آلرژی بیشتر از نوزادانی است که به روش زایمان طبیعی به‌دنیا می‌آیند. همچنین این باور غلط را که بچه‌های سزارینی باهوش‌ترند برای همیشه فراموش کنید.

تصورات اشتباه و باورهای غلط درباره مواد مخدر و اعتیاد

جام جم سرا: نکته جالب در این میان، قدرت بازاریابی و تبلیغی است که به سبب آن، موجی از تقاضا را به وجود آورده است. شبکه‌های تولید و توزیع مواد در جامعه حضوری پررنگ دارند و به سبب نیازهایی که در اثر فشارهای روانی و مشکلات اجتماعی و اقتصادی بر اقشار مختلف جامعه وارد می‌شود، تبلیغات وسیعی به راه می‌اندازند تا با ایجاد باورهای غلط در افکار عمومی به هدف اصلی خود یعنی رونق مصرف مواد برسند؛ باورهای غلطی که شاید ویران‌کننده‌تر از صدها بمب اتم باشد، از جمله:

1ـ هیچ‌کس با یک بار مصرف معتاد نمی‌شود: دلیل غلط بودن این باور این است که چون مواد بشدت مرکز پاداش در مغز را تحریک می‌کند، حتی پس از یک بار مصرف نیز شخص دائم در وسوسه به دست آوردن سرخوشی ناشی از مصرف است و این حالت تا زمان مصرف مجدد ادامه دارد.

2ـ مواد همیشه از طرف یک شخص خلافکار با قیافه‌ای عجیب و غریب به کسی تعارف می‌شود: این باور اشتباه است، چون شاید اولین دفعه تجربه به دست آوردن و مصرف مواد همراه با یک دوست صمیمی یا حتی یکی از بستگان نزدیک باشد.

3ـ مواد را به صورت تفننی مصرف می‌کنم و هیچ‌گاه معتاد نمی‌شوم: این باوری غلط است، چون بسیاری از افراد مواد را به صورت یک بار در هفته شروع می‌کنند، ولی با توجه به ایجاد تحمل در شخص مصرف‌کننده، این نیاز هرچه به جلو می‌رود، بیشتر شده و پس از مدتی به مصرف روزانه تبدیل می‌شود.

4ـ مصرف مواد باعث افزایش نیرو و توان می‌شود: علت غلط بودن این باور این است که به طور کلی موادمخدر برای طولانی‌مدت نمی‌تواند باعث ایجاد نیروی جوانی و شادابی شود و پس از مدتی مصرف مواد به گونه‌ای می‌شود که شخص باید مصرف کند تا همان نیروی حداقل خود را بتواند حفظ کند.

5ـ مواد به عده‌ای می‌سازد و به عده‌ای نه: این اشتباه است که بگوییم مواد در برخی افراد ایجاد عارضه می‌کند و با برخی چنین نمی‌کند. در همه مطالعاتی که در حوزه اعتیاد در جهان صورت گرفته، موردی یافت نشده که تائید کند مصرف مواد به انسان‌ها کمک می‌کند.

6ـ مصرف مواد یعنی خوش بودن و جوانی کردن: این نوع نگرش محدود و بی‌اساس نسبت به خوش بودن و جوانی کردن سبب می‌شود عده‌ای ناخواسته برای اولین بار در مهمانی‌ها و پارتی‌های شبانه مواد مصرف کنند.

7ـ مواد هرچه ناخالص‌تر باشد، عوارض کمتری ایجاد می‌کند و امکان اعتیاد به آن ضعیف‌تر است: غلط بودن این باور به این علت است که معمولا مواد با ناخالصی بیشتر، اثرات شدیدتری از اعتیاد مثل نارسایی کبد و کلیه، عفونت‌های مقاوم به درمان و حتی سرطان را نمایان می‌کند و افراد با دیدن این علائم، بی‌خطر بودن مواد را به خالص بودن آن ربط می‌دهند.

8ـ در سنین بالا هرکس مصرف مواد را کنار بگذارد، می‌میرد: ترک مواد بدون مرگ یا حتی زمینگیر شدن امروزه امری محال نیست. یک قانون کلی در ترک اعتیاد می‌گوید هر فردی با هر سنی، مصرف مواد را کنار بگذارد، عمری طولانی‌تر و مفیدتر خواهد داشت.

باورهای غلط در اعتیاد به شیشه

1ـ شیشه اعتیادآور نیست: مصرف شیشه بسیار خطرناک است و باعث ایجاد شدیدترین نوع اعتیاد می‌شود؛ البته این باور غلط زمانی مطرح شد که از یک سو مصرف شیشه باعث منفی شدن آزمایش‌های مربوط به مورفین می‌شد و از سوی دیگر در ترک شیشه علائم جسمی بندرت دیده می‌شود.

2ـ با شیشه می‌توان مخدرهای تریاک و هروئین را ترک کرد: این باور غلط است. شاید با مصرف شیشه بتوان مخدرها را مصرف نکرد، اما اعتیادی بمراتب سخت‌تر از مخدرهای سنتی ایجاد خواهد کرد.

3ـ شیشه باعث بالا رفتن توانایی یادگیری و بهبود تمرکز می‌شود: علت اشتباه بودن این باور این است که مصرف شیشه حتی در مقادیر کم نیز باعث اعتیاد شده و بهبود تمرکزی که بر اثر مصرف آن ایجاد می‌‌شود، ربطی به بالا رفتن توانایی یادگیری ندارد.

4ـ شیشه باعث افزایش انرژی و کاهش خواب می‌شود: معمولا در اوایل مصرف شیشه بی‌خوابی و همچنین احساس افزایش انرژی وجود دارد، اما بتدریج این اثرات کاهش یافته و فرد فقط باید شیشه مصرف کند تا از خواب‌آلودگی شدیدش جلوگیری کند و انرژی حداقلی داشته باشد.

5ـ شیشه باعث کاهش وزن می‌شود: در هفته‌های اول مصرف، شیشه باعث کاهش اشتها و به دنبال آن کاهش وزن می‌شود که این اثرات کوتاه‌مدت است؛ به طوری که دوباره اشتها و وزن به حالت اولیه برمی‌گردد. همچنین شیشه با از بین بردن چربی‌های زیر پوستی بخصوص در زنان سبب ایجاد پوستی بدنما و بدشکل می‌شود.

6ـ شیشه باعث افزایش میل جنسی می‌شود: شیشه باعث افزایش میل جنسی نمی‌شود؛ بلکه با برداشته شدن مهارهای رفتاری موجب بروز تنوع‌طلبی جنسی همچنین رفتارهای جنسی عنان‌گسیخته و مرضی می‌شود که باعث شیوع بیماری‌های خطرناک مانند ایدز نیز می‌شود.

باور غلط در مصرف حشیش

یکی از رایج‌ترین باورهای غلط در مصرف‌کنندگان حشیش این است که حشیش اعتیادآور نیست. این باور نادرست است چون حشیش اعتیادآور است و مثل هروئین و تریاک اثرات مخربی بر مغز و عملکرد آن دارد. نکته مهم اینجاست که ایجاد وابستگی جسمی و روانی در حشیش بسیار کندتر از هروئین و تریاک است، اما وقتی وابستگی ایجاد شد، خلاصی از آن به اندازه بقیه موادمخدر دشوار است.

باورهای غلط در مصرف ترامادول

1ـ ترامادول دارویی مسکن است و به صورت قانونی در داروخانه‌ها فروخته می‌شود، پس اعتیادآور نیست: این باور غلط است؛ چون تارامادول جزو دسته شبه‌مخدرهایی است که وابستگی بسیار شدیدی ایجاد می‌کند و چه در زمان مصرف و چه هنگام قطع مصرف سبب ایجاد تشنج و به دنبال آن مشکلات عروقی و مغزی می‌شود.

2ـ ترامادول‌های خارجی کیفیتی بهتر از ایرانی دارند و اعتیادآور نیستند: متاسفانه نظارت ضعیف بر تهیه و توزیع داروهای قاچاق باعث شده انبوهی از قرص‌ها و کپسول‌های ترامادول هندی و چینی وارد بازار غیرقانونی دارویی کشور شود و چون کیفیت و اصالت این قبیل داروها به هیچ عنوان مورد تائید نیست، پس در مصرف نوع خارجی ترامادول شاهد بروز عوارض شدید و حادتر هستیم.

باورهای غلط در مصرف‌کنندگان تریاک

1ـ تریاک یک ماده طبیعی و سنتی است، پس عوارض ندارد: این باور غلط است؛ چون بدترین عارضه تریاک اعتیاد به آن است.

2ـ مصرف تریاک سبب بهبود عملکرد جنسی می‌شود: مصرف تریاک در کوتاه‌مدت سبب آرامش و کاهش اضطراب می‌شود و همین امر به بهبود زودانزالی کمک می‌کند، اما پس از مدتی با مصرف مداوم تریاک این آرامش و اثر ضداضطرابی کاهش یافته و از بین می‌رود و شخص به دوران ابتدایی اختلال جنسی برمی‌گردد.

3ـ مصرف تریاک سبب کنترل و درمان دیابت می‌شود: مصرف تریاک نه‌تنها کمکی به بهبود دیابت و پایین آوردن قند خون نمی‌کند؛ بلکه با پوشاندن عوارض این بیماری پس از مدتی باعث بروز اختلالات مهلک قلبی و کلیوی می‌شود.

مرتضی خوشگفتار ‌/‌ کارشناس درمان اعتیاد

باورهای نادرست درباره جِرم گوش

قسمت ظاهری گوش ما که شامل لاله و مجرای گوش و گاهی پرده گوش است، باعث هدایت اصوات می‌شود، یعنی صداها از محیط به لاله گوش و از آنجا به مجرای گوش منتقل می‌شود، از آنجا به پرده گوش می‌رود و پرده گوش با لرزشی که ایجاد می‌کند، باعث حرکت استخوانچه‌ها می‌شود.

دکتر کامران کامروا، متخصص گوش و حلق و بینی به جام‌جم می‌گوید:نکته مهم این توالی، این است که اجزایی که وجود دارند؛ شامل لاله، مجرا و پرده گوش وظیفه حفاظت از این مکانیسم انتقال اصوات به گوش را دارند تا به حلزون شنوایی برسد و از آنجا سیستم عصبی آن را به مغز برساند، اما بعضی از ما نادانسته با دستکاری‌هایی به گوشمان صدمه می‌زنیم و باعث به خطر افتادن سلامت این عضو مهم بدن می‌شویم.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران به باورهای غلط برخی از مردم اشاره می‌کند و می‌گوید:

درباره سلامت مجرای گوش یک جمله کلیدی و مهم وجود دارد: «هیچ چیزی کوچک‌تر از آرنج‌تان نباید وارد گوشتان شود»! معنای این جمله واضح است: هیچ چیزی را نباید وارد گوش کرد چون پاک کردن گوش به هیچ وجه لازم نیست

این تصور که باید مدام یا بعد از استحمام گوشمان را پاک کنیم اشتباه است و به هیچ وجه لازم نیست این کار انجام شود مگر در مواردی که متخصص تشخیص ‌داده و این کار را خودش انجام می‌دهد.

جرمی که باعث حفاظت از مجرای گوش می‌شود

مجرای گوش تنها قسمتی از بدن است که در آن پوست مستقیم و بدون وجود بافت همبند به استخوان متصل می‌شود و از این نظر، بسیار حساس است و هرگونه دستکاری و صدمه به این مجرا می‌تواند ایجاد التهاب و دردهای بسیار شدید کند.

دکتر کامروا با بیان این مطلب می‌افزاید: خوشبختانه در مجرای گوش، غده‌هایی وجود دارد که وظیفه‌شان ترشح موادی است که از جنس اسید چرب است. این قسمت اسیدی باعث دفاع در برابر میکروب‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و موادی می‌شود که برای سلامت گوش مضر است و قسمت چرب این ماده باعث می‌شود رطوبت، آب و مایعاتی که از چربی گریزان هستند، وارد گوش نشود.

او ادامه می‌دهد: وقتی ما سرمان را زیر آب می‌بریم یا دوش می‌گیریم، به علت وجود همین مواد در مجرای گوش است که این عضو بدنمان آسیب نمی‌بیند و آب وارد آن نمی‌شود. اگر آب وارد گوش شود، به علت فشاری که ایجاد می‌کند، هم می‌تواند به پرده گوش صدمه بزند و هم محلی برای رشد عوامل میکروبی به وجود آورد. جرم گوش در حالت عادی، یک ماده موثر برای سلامت گوش و حفظ و وجود آن در مجرا لازم است. گاهی میزان و غلظت این ترشحات، افزایش می‌یابد یا در برابر تحریکات محیطی، تبخیر می‌شود و تجمع آن در گوش بیشتر می‌شود.

هیچ چیز وارد گوشتان نکنید

این متخصص گوش و حلق و بینی توضیح می‌دهد: در مورد سلامت مجرای گوش یک جمله خیلی کلیدی و مهم وجود دارد: «هیچ چیزی کوچک‌تر از آرنج‌تان نباید وارد گوشتان شود!» او می‌افزاید: معنای این جمله واضح است: هیچ چیزی نباید وارد مجرای گوش کرد و پاک کردن گوش به هیچ وجه لازم نیست. البته پاک کردن با شست‌وشوی گوش تفاوت دارد؛ پاک کردن گوش کاری است که مردم خودشان با وسایل مختلف انجام می‌دهند، اما شست‌وشوی گوش یک اقدام درمانی است که به‌وسیله افراد متبحر و آموزش‌دیده مثل پزشک عمومی و پزشک متخصص یا دیگر افراد آموزش‌دیده انجام می‌شود.

به گفته دکتر کامروا، هرگونه پاک کردن گوش ممنوع و منسوخ است، چون به محض این‌که از هر وسیله‌ای برای تمیز کردن گوش استفاده کنید؛ از زرورق، موچین، کاغذ، سنجاق‌سر گرفته تا گوش پاک‌کن، به گوشتان صدمه زده‌اید پس در هیچ‌ شرایطی پاک کردن گوش لازم نیست.

بعد از استحمام هم به گوشتان دست نزنید

دکتر کامروا با اشاره به این‌که برخی افراد تصور می‌کنند، بعد از استحمام باید جرم گوششان را تمیز کنند و این‌قدر این کار را زیاد یا شدید انجام می‌‌دهند که پوست ناحیه مجرای گوششان آسیب می‌بیند، تاکید می‌کند: هیچ روشی برای پاک کردن گوش مناسب نیست و هیچ کاری نباید انجام داد؛ نه سشوار گرفتن در گوش بعد از حمام، نه مدام قطره ریختن در گوش و نه هیچ کار دیگری.

او در مورد شست‌وشوی گوش می‌گوید: افراد در زمان‌های مختلف، با توجه به میزان هورمون بدنشان، محل زندگی، استفاده زیاد از تلفن‌همراه و... که به قسمت‌های مختلف گوش فشار می‌آورد و باعث بسته شدن مجرای گوش می‌شود، ممکن است ترشح گوششان غلیظ‌‌تر یا رقیق‌تر شود و احساس ‌کنند گوششان دچار پری و سنگینی شده است. در این صورت می‌توان به متخصص گوش و حلق و بینی یا دیگر افراد آموزش‌دیده در این زمینه مراجعه کرد تا با معاینه مجرای گوش و در صورت لزوم، جرم گوش را تخلیه کند. این تصورها هم که اگر جرم گوش خالی شود، دیگر تشکیل نمی‌شود یا اگر شست‌وشوی گوش انجام بدهیم، گوشمان عادت می‌کند و... کاملا نادرست است و جنبه علمی ندارد.

جرم اضافه گوش خودبه‌خود تخلیه می‌شود

این متخصص گوش و حلق و بینی توضیح می‌دهد: دو موضوع در مورد جرم گوش وجود دارد؛ بدن مکانیسمی برای تخلیه جرم گوش دارد؛ از آنجا که قسمت قدامی مجرای گوش پشت مفصل استخوان گیجگاهی است، هر حرکت فکمان با حرف زدن یا غذا خوردن، باعث حرکت مجرا و در نهایت تخلیه خودبه‌خودی اضافه جرم از گوش می‌شود.

دکتر کامروا هشدار می‌دهد: اگر با استفاده از گوش‌پاک‌کن یا هر وسیله‌ای سعی کنید این مجرا را تمیز کنید، متاسفانه ابتدا باعث تجمع جرم در قسمت انتهایی مجرای گوش می‌شوید و بیرون کشیدن جرم به مجرای گوش هم صدمه می‌زند، چون پوست آن بسیار حساس و نازک است و هر دستکاری‌ باعث ساییدگی و تخریب آن و به درد و گاهی خارش منجر می‌شود. او ادامه می‌دهد: خیلی از افراد فکر می‌کنند چون گوششان می‌خارد، حتما به تمیز کردن نیاز دارد در حالی که وقتی از گوش پاک‌کن استفاده می‌کنید به مجرای گوش صدمه می‌زنید و به محض این آسیب، التهابی مزمن ایجاد می‌شود که مهم‌ترین علامت آن خارش خوشایند است و هرگونه خارش شدید یا خوشایندی که تکرار شود و طول بکشد، نشانه التهاب مزمن است؛ یعنی گوش تحریک می‌شود، التهاب به وجود می‌آید، دچار خارش می‌شوید، گوش را می‌خارانید و دوباره التهاب و این چرخه ادامه می‌یابد تا جایی که کار به درد شدیدی می‌کشد که ناشی از التهاب حاد است.

اگر حشره‌ای در جرم گوشتان گیر افتاد

جرم گوش به دلیل موادی که دارد، بسیار مهم است و مانع ورود جانوران و حشرات کوچک به گوش می‌شود. دکتر کامروا می‌گوید: بارها مراجعانی داشته‌ام که مورچه، هزارپا و حتی سوسک ریز در جرم گوششان گیر افتاده بود. بویژه کسانی که در مناطق جنگلی و روستایی زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض بروز این اتفاق هستند. او تاکید می‌کند: اگر فردی دچار این حادثه شد، می‌تواند مقداری قطره چرب یا حتی روغن‌زیتون در گوشش بچکاند تا حشره خفه شود و بعد به پزشک مراجعه کند تا آن را خارج کند. به هیچ‌وجه نباید خود فرد برای خارج کردن حشره از گوش اقدام کند چون احتمال این‌که مجرا و پرده گوشش صدمه ببیند، زیاد خواهد بود.

هدفون جرم گوش را اضافه می‌کند؟

دکتر کامروا در پاسخ به این پرسش می‌گوید: هر نوع فشار مکانیکی به مجرای گوش می‌تواند باعث اختلال در فعالیت‌های فیزیولوژیک و طبیعی گوش شود. کسانی که دائم سمعک می‌زنند، از هندزفری بلوتوس، هدفون و حتی تلفن زیاد استفاده می‌کنند، طبیعتا به‌دلیل فشاری که به مجرای گوششان می‌آید و دائم ترشحات گوششان فشرده می‌شود، مستعد افزایش جرم گوش هستند و این یک واقعیت است. این استاد دانشگاه درنهایت باز هم تاکید می‌کند: هیچ چیز، حتی گوش‌پاک‌کن وارد گوشتان نکنید چون حتما به گوش صدمه می‌زند. اگر مردم به این نکته توجه کنند، 70 درصد مشکلات گوش حل می‌شود.

زهرا سادات صفوی‌سهی / جام جم

باورهای متناقض درباره خورد و خوراک

هیچ قطعیتی در علم وجود ندارد و تغذیه نیز از این قاعده مستثنی نیست. واقعیت این است که تاثیر یک ماده غذایی در افراد متفاوت یکسان نیست. چون شرایط جسمی و روحی انسان‌ها متفاوت است و در نتیجه نسبت به مواد غذایی مختلف واکنش‌های متفاوتی نیز نشان می‌دهند. علاوه بر این خود مواد غذایی نیز دارای تناقض‌های خاص خود هستند.

احتمالا با شنیدن اینکه کمبود فیبر می‌تواند باعث بیرون‌روی شود یا با مصرف مواد غذایی چرب نیز می‌توان لاغر شد دچار شگفتی خواهید شد. اما این این تناقض‌ها در حوزه تغذیه وجود دارند و شناخت شان خالی از لطف نیست؛ چون باعث می‌شود تا وسعت دیدتان نسبت به مواد غذایی و کلا تغذیه گسترش پیدا کند.

کمبود فیبر باعث اسهال می‌شود

احتمالا شما هم شنیده باشید که کمبود فیبر باعث بروز یبوست می‌شود. این مسئله کاملا درست است. اما باید بدانید زمانی که ما یک ماده غذایی سرشار از فیبر مصرف می‌کنیم، باکتری‌های مفید موجود در روده افزایش یافته و تعادلی کامل بین میکروارگانیسم‌های «خوب» و «بد» ایجاد می‌کند. در نتیجه کار دفع راحت‌تر انجام می‌شود.
اما زمانی که فیبر کمی مصرف می‌کنید باکتری‌های مضر دست بالا را می‌گیرند و اگرچه اول مشکل یبوست ایجاد می‌شود اما احتمال بروز کولیت روده (ورم و آماس روده) ناشی از تحریک روده نیز وجود دارد؛ در نتیجه بیمار دچار اسهال می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود که با دریافت کافی فیبر سلامت روده‌هایتان را تضمین کنید و به فکر درمان یبوست خود باشید.

مصرف زیاد آنتی‌اکسیدان باعث اکسایش سلول‌ها می‌شود

برای سالم ماندن باید آنتی‌اکسیدان زیادی جذب کرد و معمولا مصرف مکمل‌های غذایی مثل ویتامین C، E و غیره برای مقابله با روند پیری سلول‌ها باب بوده است. اما باید بدانید که مصرف این مکمل‌ها برای همه افراد نیاز نیست. اگر به اندازه ی کافی سبزیجات (بخصوص خام)، میوه و پروتئین‌های باکیفیت مصرف می‌کنید به راحتی آنتی اکسیدان های لازم برای جوان ماندن سلول‌هایتان را دریافت می‌کنید و نیازی به مصرف مکمل ندارید؛ اما جذب آنتی‌اکسیدان بیش از اندازه نتیجه‌ای عکس می‌دهد. به این ترتیب که باعث اکسایش و آسیب به سلول‌ها شده و منجر به بروز بیماری‌های جدی می‌شود. توصیه می‌کنیم قبل از مصرف هر نوع مکملی با پزشک مشورت کنید.

«لایت‌ها» جاده‌ای یکطرفه به سمت چاقی

مواد غذایی رژیمی که به لایت معروفند، بخصوص نوشیدنی‌ها، طرفداران خاصی دارند اما مشکل اصلی افرادی که این مواد غذایی به اصطلاح کم کالری را انتخاب می‌کنند این است که تصور می‌کنند مصرف آن‌ها باعث چاقی نمی‌شود.
درست است که میزان کالری موجود در لایت‌ها کمتر است اما به این معنی نیست که باعث چاقی نمی‌شوند. اگر با این تصور در مصرف مواد غذایی رژیمی زیاده روی کنید وارد یک جاده یکطرفه چاقی خواهید شد.
از این گذشته، شیرین کننده‌های موجود در این مواد غذایی باعث می‌شود که مغز به دنبال مصرف مواد غذایی شیرین‌تر و پرکالری‌تر دیگر باشد. در نتیجه شما به طرف این مواد غذایی کشیده شوید.

هر چه چرب‌تر، لاغرتر

حدود ده سال است که برخی متخصصان تغذیه رژیم‌های لاغری سرشار از چربی را پیشنهاد می‌دهند. بدون شک عجیب و پارادوکسال است. به عقیده این متخصصان زمانی که کبد را مجبور به سوزاندن سریع‌تر چربی‌ها بکنیم، سوخت و ساز بدن نیز با سرعت بیشتری انجام می‌گیرد و لاغری حاصل می‌شود. البته این رژیم نباید به مدت زمان طولانی ادامه داده شود و حتما باید تحت نظر پزشک متخصص باشد به خصوص اگر شما دچار یک بیماری مزمن باشید.

سنگ کلیه: آب مرکبات مبتلا می‌کنند یا پیشگیری؟

تاثیر مرکبات در پیشگیری از بروز سنگ‌های کلیه متفاوت است. به عنوان مثال آب پرتقال به پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کند اما لیموناد این امکان را افزایش می‌دهد. در واقع پرتقال حاوی «سیترات» و پتاسیم است که مانع از این می‌شود که اسید اوریک و اگزالات کلسیم سنگ بسازند. به طور کلی افرادی که دچار سنگ کلیه هستند باعث می‌شود هشیارتر باشند. چون مصرف این نوشیدنی‌ها به صورت ناشتا باعث درد و دل پیچه می‌شود.

قهوه باعث خواب آلودگی می‌شودقهوه

افرادی که عادت دارند روزانه چندین فنجان قهوه بنوشند به نوعی دچار اعتیاد به کافئین می‌شوند. این اعتیاد، جسمی و روحی است. این افراد با نوشیدن چندین فنجان در روز متوجه تغییراتی نخواهند شد. اما اگر همین افراد چندین ساعت متوالی قهوه ننوشند، بعد از نوشیدن اولین فنجان احساس خواب آلودگی می‌کنند. این حالت مربوط به سستی مغز می‌شود که بعد از چند ساعت کافئین دریافت کرده است.

سیب برای مقابله با یبوست یا اسهال؟

هر دو. اگر شما سیب را با پوست میل کنید فیبرهای غیرمحلول در آب جذب می‌کنید که به رفع یبوست و دفع راحت کمک می‌کنند. اما اگر از اسهال رنج می‌برید سیب را بدون پوست میل کنید؛ چون شما نیاز بیشتری به فیبرهای محلول در آب یعنی پکتین دارید. این فیبر آب را جذب کرده و خیلی زود مانع بیرون‌روی می‌شود. برای افزایش تاثیر سیب آن را پوست گرفته و اجازه دهید بماند تا قهوه‌ای شود. این کار باعث افزایش میزان تانین آن می‌شود که به تسکین و کاهش التهاب روده‌ها کمک می‌کند. (همشهری به نقل از تبیان)

309

باورهای غلط درباره مشکلات کلیوی

این اجزای حیاتی بدن وظایف متعددی مثل دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن، تصفیه خون، تنظیم فشار خون و... را به عهده دارند. البته باورهای درست و نادرستی هم درباره مشکلات کلیوی وجود دارد که به بهانه روز جهانی کلیه (20 اسفند) مهم‌ترین آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

درباره سختی و درد بیماری سنگ کلیه حرف و حدیث بسیار است؛ این‌که دردش از سخت‌ترین دردهاست و اگر کسی مبتلا شد، همیشه خطر عود مجدد وجود دارد. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا به کمک رژیم غذایی خاصی می‌توان از سنگ کلیه پیشگیری کرد؟

دکتر علی کشاورز، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: برای تجویز رژیم پیشگیری از سنگ کلیه افراد به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ آنها که مستعد ابتلا به این بیماری هستند و آنهایی که مستعد نیستند. اگر شما جزو آن دسته از افرادی هستید که تا به حال سنگ کلیه نداشته‌اید و هیچ کدام از اعضای خانواده‌تان هم سابقه این بیماری را ندارند فقط کافی است عادت‌های غذایی نادرستی که ممکن است به ایجاد سنگ کلیه منجر شوند، کنار بگذارید. در این بین بدترین عادت غذایی که می‌تواند باعث سنگ کلیه شود، کم نوشیدن آب است. اگر عادت دارید برای نوشیدن مایعات آنقدر صبر کنید تا تشنگی به سراغتان بیاید، بدانید که کلیه‌هایتان را در معرض خطر سنگ‌سازی قرار داده‌اید. در واقع باید آن قدر مایعات بنوشید که احساس تشنگی نداشته باشید، چون احساس تشنگی به این معناست که بدن دست‌کم 2 درصد آب از دست داده است.

آب نخوردن باعث بروز سنگ کلیه می‌شود؟

به گفته دکتر کشاورز گاهی احساس تشنگی کاملا طبیعی است ولی اگر در شرایط کاری یا محیطی خاصی قرار دارید که به علت فعالیت زیاد یا تعریق، مدام تشنه می‌شوید، این خطرناک است و می‌تواند باعث رسوب کردن املاح در کلیه‌ها و ایجاد سنگ شود. این موضوع بویژه برای افرادی اهمیت دارد که به دلیل اجتناب از اجابت مزاج‌های مکرر از نوشیدن مایعات خودداری می‌کنند؛ بخصوص آقایان در سنین بالا به خاطر مشکل پروستات، نوشیدن مایعات را کم می‌کنند تا شب‌ها مجبور نباشند برای رفتن به دستشویی از خواب بیدار شوند در حالی که این کار هم خطر سکته را زیاد می‌کند و هم کلیه‌ها را در معرض مشکلات فراوان قرار می‌دهد.

مصرف لبنیات و بروز سنگ کلیه‌ها

کم نیستند افرادی که بر این باورند مصرف لبنیات زمینه بروز سنگ کلیه را فراهم می‌کند. به گفته دکتر کشاورز، پرهیز غذایی در بیماران سنگ کلیه بسیار مهم است. این موضوع به جنس و ترکیب سنگ‌ها بستگی دارد. عمده سنگ‌های کلیوی از جنس اگزالات کلسیم هستند و کسانی که این نوع سنگ را دارند یا قبلا داشته‌اند، نباید در مصرف لبنیات افراط کنند. البته گاهی بیماران فکر می‌کنند که باید مصرف لبنیات را قطع کنند، اما این اشتباه است چون لبنیات بهترین منبع کلسیم مورد نیاز بدن است و اگر به بدن نرسد، پس از مدتی خطر پوکی استخوان و آسیب جدی به دندان‌ها را در پی دارد. باید بدانید هر فردی روزانه دو واحد لبنیات احتیاج دارد و هر واحد لبنیات معادل یک لیوان شیر یا یک قوطی کبریت پنیر یا دو پیاله ماست است. با این حساب، کسانی که سنگ اگزالات کلسیم دارند یا قبلا دفع کرده‌اند و می‌ترسند دوباره دچار این بیماری شوند، بهتر است به همان روزانه دو واحد لبنیات اکتفا کنند تا هم کلسیم بدنشان تامین شود و هم از خطرات سنگ کلیه در امان باشند.

مصرف مکمل کلسیم باعث سنگ کلیه می‌شود

آیا مصرف مکمل‌هایی مثل قرص کلسیم، روی و آهن می‌تواند باعث ایجاد یا عود سنگ کلیه شود؟ این پرسش خیلی‌هاست. به گفته دکتر کشاورز اگر فرد، مستعد سنگ کلیه نباشد، خوردن قرص کلسیم به دستور متخصص هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند. در واقع این مکمل‌ها برای کسانی است که لبنیات نمی‌خورند. این افراد اگر روزی سه عدد قرص کلسیم همراه با آب فراوان بخورند، خطری تهدیدشان نمی‌کند.

دستشویی رفتن شبانه و مشکل کلیه

وقتی کلیه‌ها بدرستی کار نمی‌کنند و مشکلی دارند، نیاز بیشتری به دفع ادرار پیدا می‌کنید. در این صورت ادرار بیش از اندازه رقیق، کمرنگ (مانند آب) می‌شود و حجم آن نیز افزایش می‌یابد. این افزایش حجم ادرار و نیاز مکرر به دفع ادرار در شب‌ اتفاق می‌افتد، به طوری که فرد از خواب بیدار می‌شود و باید به دستشویی برود. البته این مشکل حتی با کاهش مصرف مایعات نیز برطرف نمی‌شود و فقط تشنگی فرد را بیشتر می‌کند. دکتر رضا رسولی، متخصص کلیه و مجاری ادرار در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: افزایش حجم ادرار و نیاز مکرر به دفع آن، می‌تواند یکی از علائم نارسایی کلیه باشد که نیاز به بررسی و درمان دارد. با مشاهده این مشکل حتما به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش خون و ادرار میزان کراتینین، اوره و آلبومین‌ وضع کلیه‌ها مورد بررسی قرار بگیرد.

پف؛‌ نشان‌دهنده نارسایی کلیوی است

پف و ورم در پلک‌ها، قوزک پاها و خود پاها ممکن است نشان‌دهنده اختلال در عملکرد کلیه‌ها باشد، اما هر نوع ورم و پفی را نمی‌توان به این مشکل نسبت داد. به گفته دکتر رسولی، کلیه‌های سالم به حفظ تعادل میزان سرم خون و بافت‌ها کمک زیادی می‌کنند، اما وقتی اختلالی در عملکرد این اعضای حیاتی رخ می‌دهد، راه عبور پروتئین‌ها از خون به ادرار باز می‌شود. در نتیجه نداشتن تعادل رخ می‌دهد و سرم داخل خون به سمت بافت‌های پیرامون نفوذ می‌کند و باعث پف‌کردگی می‌شود. اگر صبح‌ها با چشم‌هایی پف‌کرده از خواب بیدار می‌شوید و شب‌ها پاها و قوزک پاهایتان ورم می‌کنند، احتمال این‌که دچار بیماری کلیوی شده باشید، کم نیست. البته این مشکلات در برخی موارد با مشکلات دیگری مانند اضافه‌وزن و افزایش فشار خون همراه است.

بر اساس آمار، دیابت علت یک‌چهارم موارد نارسایی‌های کلیوی است. در واقع دیابت معمولا با پرفشاری و چربی خون بالا همراه است و این دو عامل، آسیب‌های کلیوی را به همراه دارند. البته هر چه دیابت زودتر تشخیص داده و کنترل شود، احتمال بروز مشکلات کلیوی هم کاهش خواهد یافت.

پریسا اصولی‌‌‌ / ‌‌‌جام‌جم

باورهای غلط درباره شیر

به گزارش جام جم سرا به نقل از سلامانه، قابل توجه ترین یافته‌ها توسط یک تیم تحقیقاتی استرالیایی نشان می‌دهد که حداقل برخی از مردم تنها تصور می‌کنند که حساس به گلوتن موجود در شیر و سایر فراورده‌های لبنی هستند در حالی که واقعاً اینطور نیست.

هیچ کس منکر وجود قند در شیر یا همان لاکتوز نیست و این که این قند منجر به بروز برخی ناراحتی‌های گوارشی در اثر عدم تحمل لاکتوز می‌شود. به نظر می‌رسد 15 درصد آمریکایی‌ها دچار عدم تحمل لاکتوز هستند که به آنها مصرف شیرهای کم یا بدون لاکتوز توصیه می‌شود.

باور غلط دیگر در مورد شیر این است که چربی موجود در آن خطر افزایش سطح کلسترول و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد در حالی که به گفته محققان رژیم‌های غذایی سرشار از چربی‌های اشباع شده خطر بیشتری نسبت به چربی‌های حیوانی از نظر ابتلا به بیماری‌های فوق دارند.

باورهای اشتباه در مورد دیابت

عسل: تبلیغ می‌شود که عسل قند را بالا نمی‌برد. در بررسی‌ای که در بسیاری از بیماران انجام داده‌ام بعد از خوردن یک قاشق غذاخوری عسل، قند خون بین 100 تا 300 واحد بالاتر می‌رود. علت این اشتباه این است که در فرآیند تولید عسل طبیعی زنبورها از شهد گل، عسل تولید می‌کنند و این ماده مغذی ترکیباتی دارد که در مسیر جذب گوارشی بخوبی قند را تنظیم می‌کند. در حالی که برای تولید صنعتی عسل، زنبورها به نحو دیگری تغذیه می‌شوند و عسل به دست آمده تفاوت چندانی با مربا ندارد! البته برخی زنبورداران در جواب این مطلب خواهند گفت آنان به زنبورهایشان شکر نمی‌خورانند و عسل آنها طبیعی است. متاسفانه به دلیل سختی تولید عسل طبیعی، این موضوع واقعیت ندارد و عسل طبیعی در واقع در بازار موجود نیست.

نان جو: همین امروز بیماری به مطب مراجعه کرد که فروشنده انواع نان‌های رژیمی ازجمله نان جو بود. او که مبتلا به دیابت است برای صبحانه به میزان دلخواه از نان جو و پنیر خورده بود و پس از صبحانه قند خونش به 347 رسیده بود در حالی که قند ناشتایش 145 بود. در این مورد چند نکته اساسی وجود دارد. اول این که آرد جو قند کمتری از نان گندم دارد. همین موضوع در مورد آرد سبوس‌دار نیز نسبت به آرد سفید صادق است.

نکته مهم البته این است که شما چه میزان از این نان‌ها را در یک وعده می‌خورید. بیماری که مثال زدم طبق عادت یک برش بزرگ در حد یک نیمه نان جو خورده است. اگر او نصف این مقدار نان گندم می‌خورد بدون شک برایش بهتر بود، زیرا تفاوت نان جو و گندم حداکثر 20 درصد است و وقتی فرد در مصرف آن حد را رعایت نکند قند خون بسیار بالایی خواهد داشت. در مورد نان‌های مختلف مثل سنگگ و بربری نیز چنین است. وقتی نان سنگگ را با خمیری مشابه بربری می‌پزند و فقط شکل متفاوتی به آن می‌دهند، خاصیت آن از نظر میزان قند موجود نیز مشابه خواهد بود! در واقع روند تهیه نان از نام نان مهم‌تر است و مقدار مصرف از همه چیز اهمیت بیشتری دارد.

بیسکویت ساقه طلایی و نان سوخاری: هر دوی این محصولات دارای سبوس هستند و متاسفانه بیماران دیابتی به باور این که اینها قند را بالا نمی‌برند به وفور از آنها استفاده می‌کنند و خوردن این شیرینی‌ها یکی از دلایل کنترل نشدن دیابت است. در هر دوی این مواد شکر به کار رفته و خوردنشان فقط در حد یک لقمه مجاز است وگرنه قند بشدت بالا می‌رود.

مثال‌های اینچنینی زیاد است و از حوصله این مبحث خارج. توصیه می‌کنم با تست قند خون قبل و بعد از مصرف هر ماده غذایی که ادعا می‌شود قند را بالا نمی‌برد از صحت ادعا مطمئن شوید.

دکتر رضا کریمی

‌ فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم

باورهای غلط درباره هپاتیت

اطلاعات زیادی درباره انواع هپاتیت و راه‌های انتقال آن تاکنون منتشر شده است. به همین دلیل، تمرکز ما در این گزارش تأکید بر ضرورت پیشگیری از ابتلا به هپاتیت و اصلاح رفتارهای غلط اجتماعی با مبتلایان این بیماری است.

دکتر مسعود مردانی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی درباره رفتارهای نادرستی که با مبتلایان این بیماری می‌شود، به جام‌جم می‌گوید: تقریبا 5/1 تا 2 درصد جمعیت ایران، معادل یک میلیون و 500 هزار نفر ناقل سالم هپاتیت هستند. هریک از ما می‌توانیم در این گروه از مبتلایان باشیم، حتی اگر هیچ یک از علائم بیماری را نداشته باشیم.

وی تأکید می‌کند: هیچ یک از ما به لحاظ اخلاقی و قانونی حق نداریم، با مبتلایان هپاتیت رفتار منفی و ناشایست داشته باشیم یا آنها را از حقوق قانونی و اجتماعی محروم کنیم. برخلاف باورهای غلط رایج اتفاقا رفتارهای پرخطر جنسی در کشورهای جهان سوم ازجمله ایران، عامل اول انتقال محسوب نمی‌شود بلکه انتقال ویروس از مادر آلوده به کودک در مقام اول قرار دارد که خوشبختانه در طرح غربالگری مادران باردار از سال 72 با تزریق واکسن به متولدین، جلوی شیوع این بیماری گرفته شده است.

ضرورت تزریق واکسن

هپاتیت انواع مختلف A، B، C، D و E دارد که شایع‌ترین آنها هپاتیت B و C است و تنها نوع B آن دارای واکسن است. دکتر مردانی ضمن ابراز تأسف از سهل‌انگاری و بی‌توجهی تعدادی از هموطنان نسبت به تزریق واکسن هپاتیت B می‌گوید: نگرانی ما درباره افرادی است که هنوز نسبت به تزریق سهل‌انگاری می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: سوراخ شدن بدن با هر وسیله تیز یا سوزن آلوده (مثل خالکوبی)، خون آمدن از ناخن هنگام مانیکور و هر اقدام دیگری که باعث خونریزی در سطح پوست شود، می‌تواند زمینه انتقال ویروس را فراهم کند و واکسن، تنها راه مصونیت است.

بیماری‌های ناقل هپاتیت

نارسایی کلیه، تالاسمی و هموفیلی، شرایط را برای انتقال ویروس هپاتیت به فرد مستعد می‌کنند که باید با تزریق واکسن از خود مراقبت کنند.

دکتر مردانی با بیان این که افرادی که همودیالیز می‌شوند نیز در معرض خطر قرار دارند، ادامه می‌دهد: بیماری لنفوم ازجمله بیماری‌هایی است که می‌تواند، بیماری هپاتیت را تشدید کند. به همین دلیل وضعیت کبد و ابتلای فرد به هپاتیت در مبتلایان این نوع سرطان، قبل از انجام شیمی‌درمانی بررسی می‌شود تا در صورت ابتلا، اول هپاتیت آنها درمان و سپس درمان بیماری لنفوم آغاز شود.

کاهش شیوع هپاتیت

تزریق اجباری واکسن به متولدین سراسر کشور از 22 سال پیش موجب شده از 10 سال گذشته موارد جدید هپاتیت B به صورت محدود و اندک مشاهده شود و میزان شیوع آن از 3 درصد به 5/1 درصد کاهش یابد.

واکسن هپاتیت در سه دوز باید تزریق شود. افراد می‌توانند با مراجعه به مراکز بهداشت و درمان نسبت به تزریق رایگان واکسن این بیماری اقدام کنند. انستیتو پاستور ایران واقع در میدان پاستور نیز با دریافت مبلغ اندکی واکسن را تزریق می‌کند.

مردانی در پاسخ این پرسش که اگر فردی دوزهای واکسن را ناقص دریافت کرده باشد، آیا مجددا باید فرآیند تزریق را کامل انجام دهد، می‌گوید: میزان آنتی‌بادی خون علیه هپاتیت اندازه‌گیری و در صورت لزوم سه دوز باید تزریق شود.

به گفته این فوق‌تخصص عفونی، تزریق واکسن تا 96 درصد فرد را در مقابل بیماری ایمن می‌کند و فرد دیگر هیچ وقت هپاتیت نمی‌گیرد. 4 درصد احتمالی مربوط به افرادی است که به دلیل مصرف سیگار، چاقی یا بیماری‌های تضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن، پاسخ آنتی‌بادی به واکسن ضعیف است، اما این احتمال به معنای بی‌اثر بودن تزریق واکسن در این افراد نیست.

کبدهای چرب، مستعد ابتلا

کبد چرب، مشکلی است که با اشتباهات غذایی ایجاد می‌شود و متاسفانه 40 درصد مردم ایران مبتلا به آن هستند و عوارض شدیدی برای اعضای بدن ایجاد می‌کند. دکتر مهرداد حقیقی، استادیار گروه عفونی دانشگاه شهید بهشتی با تأکید بر این که بیماری‌های زمینه‌ای همچون کبد چرب، زمینه ابتلا به هپاتیت را مستعد می‌کند، به جام‌جم می‌گوید: رعایت اصول تغذیه سالم در محافظت از سلامت کبد بسیار مهم است.

وی تأکید می‌کند: با توجه به تاثیر برخی داروها و بیماری‌ها روی کبد، به این بیماران توصیه می‌شود که مطابق نظر پزشک دارو مصرف کنند و پزشک را نسبت به بیماری خود مطلع کنند تا متناسب با شرایط آنها دارو تجویز شود.

هپاتیت قابل درمان است

به گفته دکتر سیدموید علویان، رئیس شبکه هپاتیت ایران، ریشه‌کنی هپاتیتC تا سال 2035 هدفگذاری شده است. دکتر حقیقی نیز در رابطه با درمان هپاتیت B می‌گوید: برای درمان هپاتیت B نیز دارو داریم به گونه‌ای که تا حد زیادی امکان ریشه‌کنی آن وجود دارد. وی ادامه می‌دهد: بخشی از ریشه‌کنی بیماری علاوه بر درمان با دارو، مربوط به اقدامات حفاظتی افراد است. با توجه به این که ویروس بیماری مدت زمانی طولانی می‌تواند در محیط زنده بماند، بنابراین مهم‌ترین راهکار پیشگیری، تزریق واکسن است.

سهیلا فلاحی