گرچه این روزها عمل زیبایی بینی یا همان پدیده چسب بر دماغ، دیگر خاص بالاشهرنشینها و شمالشهرنشینان تهرانی نیست و نه تنها کل تهران بلکه کل ایران را در نوردیده است اما حالا نوبت جراحی گوش است تا اندک اندک مزرهای شمال تهران را پشت سر بگذارد و به سایر قشرها و مناطق ایران برسد.
هرچند امروز عمل جراحی زیبایی در مقایسه با دورانی که گامهای نخستین را به ایران گذاشته بود دیگر حساسیت سابقش را در نگاه عموم از دست داده است اما پدیدهای با نام جراحی گوش این روزها نه آنچنان که جراحی بینی خودنمایی کرد، ولی با این حال، خودی نشان میدهد و حتی بخشی از جوانان قشر مرفه را نیز به خود مشغول کرده است.
عمل جراحی گوش
اولین باری که از این ماجرا شایعاتی به گوشم خورد آن را باور نکردم اما چشمانم صحت این ماجرا را تأیید کردند. شاید بهتر باشد برای توصیف این گوشهای عمل شده بگویم گوشهایی که به شکل مثلثند یا به قول خودشان گوشهای شیطانی یا جنی، گوشهایی که فرم طبیعی را شکستهاند و با سر تیزشان میخواهند بگویند سبکی جدید برای ظاهر انسانها دارند. گوشهایی که در درجه اول انسان را به شک میاندازد اما با کمی دقت شما را متوجه میکنند که آنچه که میبینید حقیقت دارد.
جراحی زیبایی گوش به همین جا منتهی نمیشود. کافی است که سرچی در اینترنت کنید و از اشکال بیشمار آن باخبر شوید.
در جراحی زیبایی گوش یا «اتوپلاستی» با وجود آنکه بخشی از ناحیه پشت گوش برداشته میشود اما در شکل ظاهری و طبیعی گوش تغییری ایجاد نمیشود و در اکثر مواقع این جراحی بر روی گوش افرادی صورت میگیرد که از داشتن گوشهای برزگ و برجسته خود رنج میبرند.
نترسید درد ندارد
این جملهای است که اغلب پزشکان جراحی زیبایی گوش به بیماران خود میگویند. عمل زیبایی گوش با ۳ روش بیحسی موضعی، نیمهبیهوشی و بیهوشی انجام میگیرد. بیهوشی تنها راه این عمل نیست.
در روش بیحسی موضعی از محلولهای بیحسکننده و موضعی مانند لیدوکایین استفاده میشود و این ماده تنها در محلی که جراحی صورت میگیرد تزریق میشود و به این صورت لاله گوش بیحس میشود و بیمار دردی احساس نمیکند.
در عمل جراحی زیبایی برای گوشهای برجسته دکتر از پشت گوش شروع به جراحی میکند. محل برش پشت لاله گوش است. ابتدا باریکه نازکی از پوست پشت گوش برداشته میشود سپس برای خواباندن غضروف و نزدیک کردن آن به سر و همچنین برای جلوگیری از برگشت غضروف لاله گوش به حالت اولیه، پشت غضروف در قسمتهای لازم تراشیده و با کمک بخیههای دائمی چند چین ایجاد میشود و در آخر برش پوستی دوخته میشود و از آنجا که محل برش پشت گوش است بعد از عمل، جای برش قابل دید نیست و هدف اصلی نزدیک کردن لالههای گوش به سر و قرینهبودن آنهاست.
از باب شدن جراحی بینی تا جراحی گوش
براساس آمارهای غیر رسمی، ایران یکی از کشورها با فراوانترین تعداد عمل جراحی بینی در جهان رکوردار جراحی زیبایی محسوب میشود. براساس تحقیقات مشترکی که انجمن تحقیقات راینولوژی ایران با همکاری دانشگاه جان هاپکینز آمریکا در سال ۹۲ انجام داده است، میزان جراحیهای زیبایی بینی در ایران، هفت برابر آمریکا محاسبه شده است.
بر طبق آمار انجمن تحقیقات راینولوژی ایران، سالانه بیش از ۸۰ هزار مورد جراحی زیبایی بینی در کشور انجام می گیرد اما نکتهای که در سخنان دکتر محسن نراقی، رییس انجمن تحقیقات راینولوژی ایران جالب به نظر میرسد، این است که وی اعلام میکند، ۵۰ درصد مراجعان برای انجام جراحی بینی بطور واقعی نیازی به این عمل ندارند.
با وجود آنکه جراحی بینی در ایران از اواخر دهه شصت شتاب روزافزونی به خود گرفته است و عمدتا زنان را به خود جذب کرده است اما آمارها در سالهای اخیر نشان میدهد که مردان نیز در زمره افراد خواستار جراحی زیبایی بینی قرار گرفتهاند که طبق آمار اعلام شده، اغلب این افراد در گروه سنی ۱۷ تا ۲۵ سال قرار دارند.
جراحی گوش اما پدیدهای نو در زمرهٔ جراحیهای زیبایی است که در سالهای اخیر ایرانیان از آن استقبال کردهاند. گرچه تب این جراحی زیبایی در حال حاضر آنچنان داغ نشده است که از هر قشر و سنی را به خود جذب کند اما بخشی از جامعه ایران را به خود مشغول ساخته است.
چه چیزی ملاک زیبایی است؟
یک جامعهشناس بریتانیایی به نام آنتونی گیدز معتقد است که با ورود مدرنیته و تغییرات فرهنگی و اجتماعی حاصل از تجدد، دیگر طبقه اجتماعی، جنسیت، شغل، خانواده و موقعیتهای اجتماعی هویت و شخصیت افراد را تعریف نمیکنند بلکه بدن به عنوان یکی از سرمایههای اجتماعی، حامل هویت او خواهد بود چرا که بدن و صورت افراد وسیلهای برای آشکارسازی و پنهانسازی وجوه مختلف زندگی او هستند. انسان گرچه در ذات خود زیبا پسند و زیبا دوست است اما بر اساس آنچه این جامعهشناس عقیده دارد در جامعه مدرن امروز بدن بخشی از هویت او را میسازد.
از سوی دیگر روابط اجتماعی و پیوستن به گروههای اجتماعی نیز یکی دیگر از عواملی است که نزدیک شدن افراد به معیارهای زیبایی در یک جامعه را تشدید میکند. افراد برای پیوستن و عضویت در شبکههای اجتماعی نیازمند تأیید خود از سوی سایر اعضا هستند.
روابط اجتماعی بین افراد و سایر اعضای گروه سبب میشود هنجارهایی در گروه به وجود آید که فرد برای ادامه حضور در گروه باید از آنها تبعیت کند اما پویایی شخصیت افراد نیز بخشی از این اجبار اجتماعی را شامل میشود.
با این حال در دنیای سرمایه داری که تبلیغاتش آنچنان وسیع است که ذهن انسان را در تسخیر خود در میآورد آنچه بیش از پیش زیبایی را نشانه میرود ملاکهایی است که زیبایی را میسازد. در جامعه کنونی ما نیز شاید هژمونی یا تسلط جامعه جهانی و رسانهها یکی از منابعی باشند که این ملاکهای زیبایی و جنون زیبایی را در مردم ایجاد کردهاند. (پایگاه خبری شفاف)
*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوماً به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر میشود.
1047
بهزاد خوروش با انتقاد از جراحیهای غیر اصولی بینی، تأکید کرد: هنگامی که فرد تحت جراحیهای غیر اصولی بینی قرار میگیرد مقدار زیادی از بافت و نسوج او از بین میرود و در این شرایط امکان اصلاح عوارض بسیار دشوار است.
وی تصریح کرد: زمانی که فرد دچار عوارض جراحیهای زیبایی غیر اصولی به ما مراجعه میکند نتیجه نهایی کار ما مشخص نیست ولی تلاش میکنیم بینی مورد نظر را از شرایط ناهنجار خارج کنیم و این بستگی به شرایط بدن بیمار و پاسخگویی بدن به جراحیها دارد.
این فوق تخصص جراحی پلاستیک خاطر نشان کرد: زمانی که فرد چندین بار تحت جراحی بینی قرار میگیرد بخش زیادی از بافت وی آسیب دیده و از بین مِیرود اما به شرط آنکه پوست قسمت تحت عمل قابلیت جراحی مجدد را داشته باشد این کار را انجام میدهیم چنانکه من ۱۲ بار یک بیمار را تحت جراحی قرار دادم که با این حال، ۱۰۰ درصد و به طور کامل بهبودی نیافت اما بیمار را راضی کرد چرا که پیش از آن بشدت به بینی او آسیب رسیده بود.
خوروش خاطر نشان کرد: تمام متخصصان جراحی پلاستیک که بینی را عمل میکنند باید به مریض کمک کنند نه اینکه به وی آسیب برنند چنانکه یکی از اساتید ما در دانشگاه میگفت یک پزشک چند سال وقت صرف میکند تا آموزش ببیند که چه افرادی را عمل کند و یک عمر طول میکشد تا یاد بگیرد چه عملی را بر روی چه افرادی انجام ندهد. (خبرگزاری فارس)
بیضه یک طناب یا بند دارد که از آن آویزان است. داخل این طناب، شریان بیضه وجود دارد که کار خونرسانی به بیضه را انجام میدهد. اگر بیضه دچار چرخش شود، قاعدتا طناب نیز میچرخد و شریانی که خون را به بیضه میرساند به علت پیچیدن دور خود مسدود میشود و ناگفته معلوم است که اگر جریان خون شریانی هر عضوی قطع شود، آن عضو در عرض چند ساعت منبع تغذیه را ازدست داده، از بین میرود.
شایعترین علت این اتفاق یک اختلال مادرزادی است که در آن بیضه به خوبی به کیسه بیضه متصل نشده و حول طناب خود میچرخد. آن چیزی که میتواند ما را به تشخیص راهنمایی کند، این است که ۶۵ درصد این بیماران پسران ما بین ۱۸-۱۲ سال هستند و اکثر مابقی موارد نیز زیر ۳۰ سالگی اتفاق میافتند، ولی پیچش بیضه در هر سنی میتواند اتفاق بیفتد.
این بیماری نسبتا شایع است، از هر ۱۶۰ پسر در سن بلوغ یک نفر آن مبتلا به پیچش بیضه میشود. یک اصطلاحی بنام پیچش متناوب بیضه وجود دارد که در آن بیضه هر از چند گاهی دچار پیچش شده و خود به خود برطرف میشود. این گونه بیماران نیز نیاز به عمل جراحی دارند. چون بیضه یک عضو محرم بدن است، گاهی بعضی بیماران به خصوص پسر بچهها از بیان کردن مشکل خود خجالت میکشند و وقتی از درد به خود میپیچند، در مقابل این پرسش که چه مشکلی دارید، اظهار میکنند که دل درد دارند.
علایم پیچش بیضه
• شایعترین علامت درد منتشر و ناگهانی در بیضه است که با دست زدن به بیضه زیاد میشود و بیضه به لمس بشدت حساس است.
• چون طناب بیضه میپیچد بیضه بالاتر میرود.
• چون بیضه عصب گیری مشترک با دستگاه گوارش دارد، این بیماران ممکن است دچار تهوع و استفراغ شوند.
• بسیاری از علایم پیچش بیضه با علایم عفونت حاد بیضه مشترک است ولی در عفونت حاد بیضه، بیمار تب دار بوده و کیسه بیضه معمولا قرمز میشود و در آزمایش ادرار، علایم عفونت ادراری را میتوان دید.
پیچش بیضه در فصل سرما بیشتر دیده میشود.
تشخیص پیچش بیضه
اگر فرزند شما به ناگهان دچار درد بیضه شود و یا خود شما به ناگهان دچار درد بیضه شوید باید بلافاصله به مرکزی که متخصص مربوطه وجود دارد و متخصص قبول میکند که فرزند شما و یا خود شما را معاینه کند، مراجعه نمایید. مراجعه به درمانگاهها و کلینیکهای شبانه روزی معمولا وقت تلف کردن است. زمان اهمیت خیلی زیادی دارد، کافی است که شما را از یک درمانگاه به کلینیک یا بیمارستان دیگری ارجاع دهند، شما زمان طلایی را از دست خواهید داد؛ بنابراین شما باید جایی را برای ارجاع انتخاب کنید که احتمال قوی میدهید در آنجا بیماری پیچش بیضه در اسرع وقت تشخیص و درمان خواهد شد.
پزشک معمولا با معاینه میتواند به تشخیص برسد. اگر زمان کافی وجود داشته باشد و در همان مرکز سونوگرافی داپلر وجود داشته باشد و اگر متخصص مربوطه در کلینیک و بیمارستان حاضر باشد و قبول کند که به طور اورژانس از بیمار سونوگرافی بکند، سونوگرافی داپلر میتواند پیچش شریان بیضه و مسدود شدن آن را نشان دهد ولی به تجربه بنده نباید وقت را تلف کرد و بیمار باید به طور اورژانس تحت عمل جراحی قرار گیرد تا بیضه خود را از دست ندهد.
اگر حین عمل متوجه شویم که بیمار پیچش بیضه نداشته است، هیچ چیز را از دست ندادهایم. گاهی بعضی پزشکها با دست رفع پیچش انجام میدهند ولی اینکه اینکار چقدر موفقیت آمیز است مشخص نیست. اگر ۲۴ ساعت از پیچش بیضه بگذرد شانس نجات بیضه صفر است.
درمان
درمان عبارت از رفع پیچش توسط جراحی است. در حین جراحی اگر بیضه از قبل از بین رفته و سیاه شده باشد، آن را در میآورند. در هر صورت باید حین جراحی بیضه طرف مقابل که سالم است توسط جراحی به پوست کیسه بیضه ثابت شود تا بعدها دچار پیچش نگردد.
اطلاعات کاربردی
• هر مرد به ویژه در سن نوجوانی اگر مبتلا به درد شدید و ناگهانی بیضه شود، مشکوک به پیچش بیضه است.
• پیچش بیضه از اروژانسهای پزشکی است.
• بیمار باید از ابتدا به مرکزی که متخصص و امکانات مربوطه در دسترس هستند منتقل شود.
• مدت زمان طلایی برای درمان ۶ ساعت است و پس از آن بیضه آسیب میبیند.
• حین جراحی باید بیضه سالم طرف مقابل به پوست کیسه بیضه ثابت شود.(دکتر محمدرضا صفری نژاد، جراح بیماری های کلیه و مجاری ادرار.هفت سیب)
اینها میلی غریب است که همیشه بوده و هست؛ فقط از شکلی به شکل دیگر تغییر میکند. این نوشته نگاهی است به سیر تکاملی و روبهرشد میل به دیده شدن در چند دهه اخیر...
سردمدار جراحیهای زیبایی
از قرار، ما ایرانیها قرابت دیرینهای با میل به دیده شدن داریم. اولین نشانههای این میل بیحدومرز هم با رواج عملهای جراحی زییایی آن هم به سرکردگی جراحی بینی خودی نشان داد. این تلاش برای بهتر دیده شدن آنچنان با اقبال جمعی روبرو شد که آمارهای عجیب و غریب آن نه تنها پزشکان و جراحان ایرانی که جهان را شگفتزده کرد.
این میل آنچنان در جامعه ایرانی وسعت یافته بود که دیگر حد و مرزی برای انجام آن یا دستکم سودای انجام آن در جامعه ایرانی وجود نداشت و زن و مرد، نوجوان و جوان همه به نوعی درگیر این خواسته درونی بودند (طبق آمارهای غیررسمی ظرف ۵ سال اخیر میزان گرایش مردان به جراحی بینی ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است).
این ماجرا تا به آنجا رسید که بهزاد خوروش، دبیر علمی کنگره بینالمللی بادی کانتورینگ از ایران بهعنوان «پایتخت جراحیهای بینی» در جهان یاد کرد.
سال گذشته نیز انجمن تحقیقات راینولوژی ایران به استناد تحقیق مشترکی که با همکاری دانشگاه جانهاپکینز آمریکا انجام داد میزان جراحیهای بینی در ایران را ۷ برابر آمریکا اعلام کرد.
مدل شدن؛ مانعی ندارد
جوانی که حالا چهرهاش زیباتر شده باید بیشتر از اینها دیده شود... پس به پیروی از سوپراستارهای سینما تصمیم میگیرد با نشاندن تصویرش روی بیلبوردهای تبلیغاتی، جراید، جلد مجلات و.... خودی نشان دهد و این چنین میشود که این بار در کنار تب زیباتر شدن تب مدل شدن نیز در جامعه ایرانی بالا میگیرد؛ آنچنان که سرانجام به دنبال آمار رو به افزایش جوانانی که در آموزشگاههای غیررسمی تمرین مدل شدن میکنند، دوازدهم اسفند ماه سال ۱۳۹۲ (سال گذشته) حمید قبادی، دبیر کارگروه ساماندهی مدل و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر از قانونمند شدن حرفه مدلینگ در ایران میدهد.
۲۰ تا ۵۰ میلیون ناقابل!
عجله نکنید؛ این تازه اول راه است! جوانی که حالا دیگر به واسطه تیزرهای تبلیغاتی، جراید و پوسترهای کوچک و بزرگ شهری به خوبی دیده میشود به شناخته شدن نیاز دارد؛ اسم و رسم او هم باید درست مانند چهرهاش به گوش همه آشنا باشد و از آنجا که درست یا نادرست در جامعه امروز ما کوتاهترین راه تا شناخته شدن خوانندگی است، همه تلاشها به خواندن و انتشار آلبومهای موسیقی معطوف میشود.
تلاشهایی پرهزینه و اغلب بدون انتظار بازگشت که رقمهای بالای آن زیرزمینی و غیرزیرزمینی نمیشناسد.
براساس گزارشهای منتشر شده برای انتشار یک آلبوم بهطور میانگین در کمترین حالت باید رقمی بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تومان هزینه کرد. هزینهای که دستکم در ابتدای راه نمیتوان امید چندانی هم به بازگشت آن داشت اما میل عجیب به دیده شدن آنچنان در جوانان ایرانی بالاست که حتی این مبالغ سرسامآور هم نمیتواند سد راهشان شود و این چنین میشود که همه در آرزوی خواننده شدن یا همان دیده شدن، ترانه میسرایند، آهنگساز میشوند و آلبوم موسیقی یا حداقل یک تک آهنگ برای کلیپ شدن و رفتن روی آنتن شبکههای ماهوارهای تولید میکنند.
بنا بر گزارشهای غیررسمی هر سال بهطور میانگین ۱۰۰ تا ۱۵۰ آلبوم موسیقی در ایران منتشر میشود و این یعنی هر ماه باید منتظر انتشار دستکم ۱۲ آلبوم موسیقی از خوانندگان جوان ایرانی که اغلب هم آلبوم اولی هستند، باشیم. قاعدهای که با کمی بالا و پایین در مورد میل به بازیگر شدن هم صادق است!
میانبر، برای دیدهشدن
این روزها بین همه تلاشهای پرهزینه برای دیده شدن جوانان به مدد شبکههای اجتماعی راهی میانبر پیدا کردهاند، راهی بدون هزینه، در دسترس و آسان. حالا دیگر فاصله تا دیده شدن یک سلفی ناقابل است؛ هزینهاش هم پوشیدن لباسیاست و خرجکردن چند فیگور و در عوض خریدن لایکهای فراوان و افزودن به خیل مشتاقان یکی پس از دیگری.
هنوز تحقیقی انجام نشده که به استناد آن بتوان میزان گرایش ایرانیها به این شیوه دیده شدن را با دیگر کشورها مقایسه کرد اما تصویرهای فراوانی که از تمام زوایای زندگی شخصی و خانوادگی افراد روی شبکههای اجتماعی نقش میبندند به تنهایی گویای همه چیز هست و نشان میدهد میل به دیده شدن در جوانان ایرانی این بار در قاب کوچک تلفنهای همراه مهار نشدنی است.
ناامنی اجتماعی؛ مساله این است
حالا سوال اینجاست که این همه عطش برای دیده شدن که آمار آن در سالهای اخیر از قاعده بیرون زده از کجا میآید و از چه نشات میگیرد؟!
روانشناسان و جامعهشناسان مجموعهای از عوامل تربیتی و روانی را زمینهساز این آمار رو به رشد میدانند. از یک نیاز طبیعی که بر پایه میزان مراقبتهای عاطفی و روانی پدر و مادر در دوران کودکی شکل میگیرد تاخودشیفتگی؛ اما این دلایل زمانی قابل تامل میشوند که پای نظریههایی مبتنی بر ضعفهای شخصیتی مانند خودکمبینی، نداشتن اعتماد بهنفس، احساس ناامنی خانوادگی و اجتماعی به میان میآید و اینکه جوان ایرانی که برای به دست آوردن وجهه اجتماعی در جامعه امروز با گزینههای انگشتشماری روبرو است ناگزیر به مهیاترین راه یعنی دیده شدن پناه میبرد.
نگاه دیگری این روحیه را به میل نداشتن به تلاش، پویش و حرکت در جوانهای امروز نسبت میدهد و اینکه جوان امروز برای طی کردن مسیرهای پر نشیب و فراز و خوردن دود چراغ برای رسیدن به موفقیت تربیت نشده است!
در مقابل نظریههایی هم هستند که این رفتار را صرفا نوعی تب اجتماعی تعریف میکنند. تبی زودگذر که مانند سایر پدیدههای اجتماعی مانند موج میآید و دیر یا زود میرود یا دستکم به شکل تازهای بروز پیدا میکند درست مثل ماجرای جراحی بینی در ایران که رفتهرفته میرود که از نفس بیفتد! حالا باید به انتظار ایستاد که تب دیده شدن تا کی جان دارد و آیا زمانی خواهد رسید که از نفس بیفتد؟! (زندگی مثبت)
*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوماً به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر میشود.
پارهای از این مشکلات بتدریج و بعد از شروع علائم بلوغ و با رشد سینهها آغاز میشوند و پارهای دیگر هم به علت بیماری مثل سرطان پستان است که برای نجات بیمار، جراح بناچار بخشی یا تمام پستان را تخلیه میکند. این مطلب به ناهنجاریهایی اختصاص دارد که باعث اذیت بیمار میشود و البته برای آن راهحل هم وجود دارد.
مشکلات پستان شامل تشکیل نشدن پستان، تشکیل پستان با بافت کوچک، تعدد تشکیل پستان (بعضی از افراد چندپستانی هستند)، بزرگی پستان یا از بین رفتن کامل پستان است که هر یک جداگانه شرح داده خواهد شد.
تشکیل نشدن بافت پستانی یا کوچکی بیش از حد آن
بعضی از خانمها بهطور ارثی سینههای بسیار کوچکی دارند یا اصلا بافت سینه در بدنشان وجود ندارد. در این افراد میتوان با روشهای مختلف پستان را حجیم کرد؛ یکی از این روشها گذاشتن پروتز است. پروتز را به دو صورت میتوان تعبیه کرد: پروتزی که زیر بافت عضله است و پروتزی که زیر بافت پستانی قرار میگیرد.
برای اینکه پروتز زیر بافت پستان قرار بگیرد باید حداقل قطر بافت پستان دو سانتیمتر باشد. البته این نوع از پروتز نمای کاملا طبیعی ندارد و خیلی گردتر از معمول است. اما وقتی پروتزی زیر عضله پستان باشد، نمای آن طبیعیتر است. گذاشتن پروتز همیشه بیعارضه نیست.
یکی از شایعترین عوارض، عارضهای به نام کپسولار کنتراکشن یا انقباض کپسولی است. هر بافت خارجی که وارد بدن میشود واکنشی در بدن ایجاد میکند؛ به این صورت که با ترشح مادهای به نام کلاژن به دور پروتز کپسولی در اطراف آن ایجاد میشود. اگر لایه کلاژن قطور باشد، قدرت انقباضی آن بالاست.
انقباض اطراف پروتز باعث درد در بیمار میشود و بدشکلی در ظاهر پستان بهوجود میآید. گاهی هم آن قدر علائم بیمار شدید است که باید پروتز خارج شود و کپسول ایجاد شده از پروتز جدا شود. میتوان بلافاصله بعد از خارج کردن پروتز، پروتز بعدی را گذاشت. پروتزهایی که زیر عضله گذاشته میشوند، کمتر این عارضه را ایجاد میکنند.
در کسانی که ورزشکار حرفهای هستند و بیشتر از افراد معمولی از عضلات سینه و دست کار میکشند، بهتر است پروتز زیر بافت پستان گذاشته شود؛ چون حرکت عضله باعث جابهجایی پروتز خواهد شد. از دیگر عوارض پروتز پستان احتمال عفونت است. مانند هر جسم خارجی که تازه وارد بدن شده است، احتمال عفونت با گذشت زمان کمتر و کمتر میشود. احتمال جابهجایی هم در اوایل عمل جراحی وجود دارد. تا وقتی که پروتز دچار صدمه نشود، اشکالی برای بیمار به وجود نمیآورد.
چندپستانی: جایگاه اصلی پستان در انسانها در یک ردیف است که از زیر بغل شروع و به طرف خط ناف میآید. در بعضی از انسانها تعداد پستانها بیش از دو تاست. فرم شایع آن وجود پستان اضافه زیر بغل است که بعد از بلوغ و تحت تاثیر هورمونها شروع به رشد میکند. در این نوع شایع، نوک پستان در زیر بغل مشاهده نمیشود؛ فقط یک برجستگی به صورت توده نرم وجود دارد که در عادت ماهانه دردناک و کمی بزرگتر میشود. این پستانها را با جراحی برمیدارند.
پستان بزرگ: بزرگی پستان نیز ارثی است؛ بافت سینه این افراد معمولا تا هجده سالگی رشد زیادی دارد؛ آنقدر که حتی تا ناف نیز میرسد. بزرگی سینه علاوه بر ظاهر نازیبا، سنگینی هم ایجاد میکند که به کمربند شانهای، کتفها و گردن فشار میآورد و گاهی باعث دردهای مبهم میشود که پزشک آن را به دردهای گردن و... نسبت میدهد.
کوچک کردن سینه بزرگ همیشه جنبه زیبایی ندارد، چون باعث ناراحتی بیمار در حرکت کردن و حتی خوابیدن و انجام کارهای روزمره میشود. علاوه بر آن، چنین افرادی به دلیل اینکه سینه بهطور ممتد در تماس با سطح پوستی است، احتمال ابتلا به عفونتهای قارچی پوست در آنها بسیار بالاست و اغلبشان با قرمزی و خارش پوست در خط سینه یا زیر آن به پزشک مراجعه میکنند.
برای کوچککردن پستان نکاتی باید مد نظر قرار بگیرد. این کار باعث از بین رفتن شیردهی نمیشود، ولی ممکن است موجب کاهش آن شود. بنابراین زنان قبل از بارداری باید به این موضوع توجه کنند.
عوارض کوچکی سینه عفونت و نامتقارنی آن است. اما مشکل دیگری نیز وجود دارد: در سینههای خیلی بزرگ جراح باید نوک سینه را جابهجا کند. گاهی همین جابهجایی، در خونرسانی اشکال ایجاد میکند و نوک سینه سیاه میشود و از بین میرود. در این مواقع نیاز به بازسازی نوک سینه است.
افتادگی سینه
در بعضی از خانمها بعد از شیردهی این حالت به وجود میآید؛ افتادگی سینه در اثر تحلیل شدید یا شلشدن بافت پستان است. در این مواقع جراحی لیفت یا بالاکشیدن پستان انجام میشود. اگر بافت کافی وجود داشته باشد لیفت کفایت میکند؛ ولی در نبود بافت باید یکی از روشهای پروتزگذاری یا تزریق چربی در پستان انجام شود.
از دستدادن کامل سینه
در بیمارانی که به علت سرطان، سینه کاملا تخلیه شده است دو حالت وجود دارد؛ سینه به طور کامل از بین رفته و پوست مانده که در این افراد نمیتوان فقط پروتز گذاشت. ابتدا چربی زیر پوست تزریق میشود تا ضخامت اولیه به دست آید. سپس با جراحی پروتز میگذارند و در آخر نوک سینه را بازسازی میکنند؛ البته از تزریق چربی زیر بافت پستان در افرادی که پستان کوچکی دارند نیز میتوان استفاده کرد. برای این کار میزان کافی چربی از بدن بیمار میگیرند و به داخل سینه تزریق میکنند؛ برای هر سینه میزان 300 سیسی چربی نیاز است؛ البته کمی از چربی به طور معمول و با گذشت زمان جذب میشود.
انجام جراحی ترمیم پستان در چه سنی است؟
سن مشخصی برای انجام این جراحی وجود ندارد. بعد از بلوغ و با توجه به وضع بیمار میتوان یکی از راههای مناسب را برای او انتخاب کرد.
کدام پروتز بهتر است؟
پروتزهای قدیمی کیسههای خالی بودند که از مجرایی کوچک به محل مناسب در پستان انتقال داده میشد و بعد داخل آنها را با سرم پر میکردند. کیسهها چند عارضه داشتند؛ یکی از آنها احساس حرکت مایع در سینه فرد بود و دیگری چروکخوردن پلاستیک و ترکیدن آن. الان کمتر از این پروتزها استفاده میشود و فقط در افرادی که میخواهند هیچ خطی روی پستان نباشد، کاربرد دارد؛ چون این پروتزها از زیربغل جاگذاری میشود. البته جای دقیق آن برای جراح کمی دشوار است. اگر قطر هاله پستان بیشتر از چهار سانتیمتر باشد، میتوان پروتز را براحتی جاگذاری کرد.
بعد از عمل جراحی این نکات باید رعایت شود
بیمارانی که عمل جراحی کوچکشدن سینه را انجام میدهند، بهتر است دو تا سه هفته بعد از عمل از انجام حرکاتی که باعث فشار به سینهها میشود، خودداری کنند و تقریبا یک ماه هم از ساپورتهایی که پزشک تجویز میکند، استفاده کنند. درمان کوچکی، بزرگی سینه، افتادگی و... فقط جراحی است. کرمهای تبلیغاتی به هیچ وجه مفید نیستند؛ گاهی اثر بسیار کمی مشاهده میشود که آن هم گذراست. ( دکتر حمید ملکان راد/ فوق تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی/ سیب ؛ ضمیمه سه شنبه های روزنامه جام جم)
به طوری که خیلیها به بهانه جراحی زیبایی بینی، فکشان را نیز تغییر شکل میدهند و بسیاری نیز بهدنبال رفع ناهنجاریهای دندانی از مطب جراحان فک و صورت سر در میآورند و پس از ارتودنسی دندانها، جراحی فک میکنند.
باوجود آنکه جراحی فک و صورت در موارد زیادی با هدف اصلاح ناهنجاریهای اسکلتی و فکی صورت میگیرد، اما نگاه جامعه امروز ما به این نوع عملها در بسیاری موارد، صرفا جنبه زیبایی به خود گرفته است؛ زیباییای که به تصور برخی افراد از دستکاریهای غیرضروری در ناحیه چانه و گونه به دست میآید.
دکتر محمد بیات، متخصص جراحی فک و صورت، دانشیار دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران و رئیس انجمن جراحان دهان، فک و صورت در گفتوگو با جامجم از چند و چون عملهای جراحی فک بهعنوان پرمتقاضیترین جراحیها در حوزه فک و صورت و شکسته شدن مرزهای درمان و زیبایی در این حوزه میگوید.
وقتی صحبت از جراحی فک و صورت میشود، ابتدا ذهن ما معطوف به درمان ناهنجاریهای فکی و بد فورمی و بدشکلیهای صورت میشود، در حالی که امروزه بسیاری از این نوع جراحی صرفا جنبه زیبایی پیدا کرده است. چرا چنین اتفاقی افتاده است؟
جراحی فک و صورت رشته جوانی است؛ یعنی این رشته در سالهای پس از جنگ جهانی دوم متولد شده است. البته در اروپا ابتدا این رشته فقط در حوزه دندانپزشکی شکل گرفت و بعدها در آمریکا تحت عنوان رشته جراحی فک و صورت توسعه یافت که در ابتدا معطوف به رفع آسیبهای استخوانی و اسکلتی در ناحیه صورت میشد و بتدریج توسعه پیدا کرد و ناهنجاریهای مادرزادی مثل شکاف لب و کام یا ناهنجاریهای بدو تولد یا اختلالاتی را که در سنین رشد بروز میکند، در برگرفت.
اصلاح ناهنجاریهای فکی که به نظر میرسد در این گفتوگو بیشتر مورد بحث شماست، یکی از کارهایی است که جراح فک و صورت انجام میدهد. البته وقتی اسکلت صورت را دستکاری میکنیم هم ناهنجاری بیمار را رفع میکنیم و هم زیبایی ظاهری او را در حد قابل توجهی بهبود میبخشیم.
یعنی میگویید جنبه غالب در جراحیهای فک، درمان و سپس زیبایی است؟
دقیقا همینطور است. در این رشته، جنبه درمان و زیبایی با هم عجین شده است، یعنی بسیار کم پیش میآید که شخصی صرفا با اهداف زیبایی، تن به یک جراحی سنگین بدهد.
البته این که در موارد معدودی جراحیهای فک صرفا با هدف زیبایی و از طریق گذاشتن پروتز و ایمپلنتهای صورت انجام میشود، نفی نمیکنم، اما انجام این دست جراحیها در کشور ما افراطی نیست. مردم نیز نسبت به اینکه چهرهشان را با جراحی فک عوض کنند، بسیار اضطراب دارند و به صرف زیبا شدن به آن تن نمیدهند.
اما آنچه امروز میبینیم این است که برای جراحیهای زیبایی که پرطرفدارترین آنها جراحی زیباییبینی است، مرزی وجود ندارد؛ یعنی بسیاری از متخصصان به دلیل پردرآمد بودن این نوع جراحیها وارد حیطه آن میشوند تا جایی که چند سال پیش این مساله موجب بروز اختلافات زیادی میان جراحان فک و صورت و پلاستیک شد. دلایل بروز چنین تداخلاتی چیست و چه توجیهی برای آن وجود دارد؟
موضوعی را که به آن اشاره میکنید، زمانی خیلی داغ بود، اما خوشبختانه الان این بحثها تا حد زیادی فروکش کرده و به اعتقاد من دیگر لزومی به مطرح کردن و دامن زدن دوباره آن وجود ندارد.
همانطور که در قوانین و مصوبات نظام پزشکی آمده هر پزشکی که آموزش لازم را برای کاری را دیده باشد مجاز است آن جراحی را انجام دهد. اکنون رشتههای مختلف پزشکی را میبینیم که مرزهای مشترکی دارند، مثلا جراحی تیروئید را هم جراح عمومی و هم گوش و حلق و بینی انجام میدهد. جراحی شکاف کام و لب را نیز همکاران اطفال، گوش و حلق و بینی، پلاستیک و فک و صورت انجام میدهند. همچنین جراحی ستون فقرات را متخصصان ارتوپدی و جراحان اعصاب انجام میدهند. اینها اشکالی ندارد؛ یعنی رشتههای مختلف میتوانند هرکدام با نگاه خودشان این جراحیها را انجام دهند. در مورد کارهای لیزر نیز وضع به همینگونه است، یعنی هم جراحان و هم متخصصان پوست کارهای لیزر انجام میدهد. در مورد رشته جراحی فک و صورت هم وضع به همینگونه است. این رشته جوان است و چند دههای است که از دیگر رشتهها جدا شده، ولی مرزهای مشترکی با دیگر رشتهها دارد.
بحثهایی که در گذشته وجود داشته از یک سو به برخی حساسیتها ازجمله مسائل مربوط به اسم و رسم برخی متخصصان و از سوی دیگر، بحثهای مالی مربوط میشده. البته بعضی از همکاران نیز در آن زمان بیسیاستی به خرج دادند و به اختلافات دامن زدند، اما الان وضع دیگر آن گونه نیست. البته من هم معتقدم که اهداف درمانی و سرمایههای کشور در حوزههای دولتی و منابع ملی نباید به سمت جراحیهای زیبایی گسترش پیدا کند.
پس تکلیف مردم چیست؟ یعنی کسی که میخواهد جراحی بینی انجام دهد، باید به کدام متخصص مراجعه کند؟ پلاستیک، فک و صورت یا گوش و حلق و بینی؟
دستورالعملها مشخص است و اینکه ما مرزبندی کنیم درست نیست. مردم باید بدانند تفاوت جراحی زیبایی با فک و صورت چیست و هدف از جراحی فک و صورت، صرفا زیبایی نیست و این جراحیها را باید نزد جراح آموزشدیده انجام دهند. خوشبختانه امکان دسترسی به اطلاعات از طریق منابع اطلاعاتی مختلف برای مردم وجود دارد و میتوانند جراح را با توجه به تخصص و مهارتهایش انتخاب کنند.
باز هم تاکید میکنم تقریبا همه جراحیهایی که برای رفع ناهنجاریهای فکی انجام میشود، اثر درمانی دارد، اما چهره را نیز بسیار زیبا میکند و اثرات آن بر زیبایی چهره حتی موثرتر از جراحی زیباییبینی است، ولی نباید این نوع جراحیها را با جراحی زیبایی اشتباه گرفت.
اما نگفتید که به نظر شما کدامیک از متخصصان برای جراحیهای زیبایی، اصلح هستند؟ یا اصلا توجیهی برای ورود متخصصان فک و صورت به حوزههایی چون جراحی بینی وجود دارد؟
در مواردی که صرفا مساله زیبایی در جراحی مطرح است، همه رشتهها میتوانند به آن وارد شوند و به اعتقاد من مرزی برای آن نباید قائل شد. در مواردی که مشکل یا ناهنجاری فکی نیز در شخصی وجود دارد، ایدهآل این است که اول ارتودنسی و سپس، جراحی فک انجام شود و بعد از آن جراحی بینی صورت بگیرد.
برای جراحی بینی به نظر میرسد اگر فرد متقاضی، عوارض گوش و حلق و بینی نیز داشته باشد به متخصص گوش و اگر صرفا مشکلات نسج نرم دارد، به جراح پلاستیک مراجعه کند. اما مشکلات زیبایی جزئی را در هر یک از رشتههای گوش، پلاستیک و فک و صورت میتوان رفع کرد.
اگر شخصی نزد شما بیاید و ببینید فقط بینیاش مشکل دارد، او را به همکاران پلاستیک یا گوش و حلق و بینی ارجاع میدهید یا خودتان عمل زیبایی بینی را برایش انجام میدهید؟
هر دو اتفاق ممکن رخ دهد. طبق مقررات نظام پزشکی، انتخاب جراح با بیمار است. این خود شخص متقاضی است که باید انتخاب کند. اگر بیمار بخواهد، جراح فک و صورت نیز میتواند عمل راینوپلاستی را برای وی انجام دهد.
شنیدهایم که برخی جراحان پراسم و رسم، هزینههای بالای ده میلیون برای جراحی فکی که زیر پنج میلیون هم انجام میشود، طلب میکنند. چرا دستمزد جراحان، بسیار با هم متفاوت است؟
شاید تا چند ماه گذشته که طرح تحول سلامت انجام نشده بود در موارد معدودی میشد رقمهای بالاتری را نسبت به هزینههای معمول در حوزه جراحی فک و صورت طلب کرد، اما این بحثها با اجرایی شدن طرح تحول سلامت دیگر منتفی است. رقمهای بالایی هم که از آن نام بردید در محدوده تعیین شده در طرح تحول سلامت، برای جراحی فک جایی ندارد.
البته هیچ حرفه و رشتهای را نمیشود، یافت که در آن تخلفی رخ ندهد، ولی با اجرای طرح فوق، احتمال بروز تخلفات بسیار کم شده است. اکنون پولی بیش از تعرفه از بیمار برای جراحی گرفته نمیشود.
اتفاقا ما در این رشته بیشترین آسیب را دیدهایم و شاهد کمترین افزایش هزینهها در طرح تحول سلامت بودهایم تا جایی که برخی همکاران ما دیگر عمل جراحی فک انجام نمیدهند.
یعنی در این مدت موارد تخلف در حوزه فک و صورت دیده نشده است؟
خوشبختانه چنین مواردی، بسیار محدود بوده است.
آیا بیمهها هزینههای جراحی فک و صورت را در صورتی که جنبه درمانی داشته باشد، پوشش میدهند؟
خوشبختانه بیمهها نهتنها هزینههای جراحی فک و صورت را که جنبه درمانی دارد پوشش میدهند بلکه برخلاف گذشته که اعمال زیبایی را در این حوزه نمیپذیرفتند، اما در طرح تحول سلامت این محدودیت نیز برداشته شده است.
چرا به بسیاری از افرادی که برای راینوبلاستی مراجعه میکنند از سوی جراح پیشنهاد میشود که فکشان را نیز جراحی کنند؟ این پیشنهادها صرفا جنبه مالی برای پزشک یا ضرورت درمانی برای شخص دارد؟
در حوزه جراحیهای اسکلتی فک و صورت نمیتوان چنین ادعایی کرد. یعنی رفع مشکلات و ناهنجاریهای فکی، جنبه درمانی دارد و ارائه چنین پیشنهادی به شخص کاملا درست و حرفهای است. الان بسیاری از همکاران گوش و پلاستیک نیز بر این اعتقادند که بهتر است جراحی زیبایی پس از جراحی فک صورت بگیرد. یعنی در موارد بسیار کمی اتفاق میافتد که جراحی فک، فقط به دلیل زیبایی باشد.
پس چرا شنیده میشود که تقاضا برای جراحیهای زیبایی چانه و گونه بسیار زیاد است و حتی خود متخصصان هم در مواردی بیمارانشان را به انجام اینگونه جراحیها تشویق میکنند؟
متاسفانه در مورد وضع جراحیهای زیبایی در کشور ما همیشه یک قضاوت منفی وجود دارد. به این معنی که این جراحیها امری قبیح و غیرضروری دانسته میشود.
من بر این مساله تاکید میکنم که اعمال زیبایی در صورت تشخیص درست و انجام عمل جراحی صحیح در بسیاری موارد مفید بوده و به کیفیت زندگی بیمار کمک میکند.
اگر شخصی صرفا برای کار زیبایی مثلا گذاشتن پروتزهای گونه یا چانه به شما مراجعه کند، وی را از انجام این عمل منع میکنید؟
بله، به طور متعدد این اتفاق برای من و دیگر همکاران میافتد. بازهم تاکید میکنم که اصولا ماهیت جراحیهای فک و صورت، عملکردی و زیبایی است. بدون شک در مراجعه بیمار به جراح فک توصیه به جراحی میشود، اما در جراحیهایی که به صورت خالص مقاصد زیبایی دارند، مانند پروتز چانه و گونه، مزایا و معایب آن به بیمار توضیح داده میشود و در صورت نیاز و خواست بیمار به انجام آن اقدام میشود.
برای برطرف کردن ناهنجاریهای کوچک مربوط به فکها، نمیتوان به جای جراحی از روشهایی مثل ارتودنسی استفاده کرد؟
در بخش جراحیهای فک، ارتودنسی و جراحی فک، مکمل هم هستند. معمولا ناهنجاری دندانی و فکی در کنار هم وجود دارد، ولی برای رسیدن به نتیجه مطلوب باید هر دو اقدام یعنی ابتدا ارتودنسی سپس جراحی فک انجام شود، اما در اختلالات ناحیه گونه و چانه معمولا نیاز به هر دو اقدام نیست.
از عوارض و خطرات احتمالی ناشی از جراحیهای فک و صورت برایمان بگویید.
اینکه جراحیهای فک و صورت خطرناک و پرریسک است، یک باور غلط است. اتفاقا برخلاف این تصور این نوع جراحیها نهتنها کمخطر بلکه بسیار موفقیتآمیز است. این نوع جراحیها خطر خاصی به همراه ندارد، ولی اگر عارضهای هم طی آن پیش بیاید، معمولا به وسیله جراح ماهر قابل کنترل است. فقط بیمار پس از جراحی باید به رعایت تمرینات، نکات تغذیهای و بهداشتی و نوع فعالیت توجه و دقت داشته باشد.
بسته بودن فک بالا و پایین بیمار برای مدت دو تا سه ماه با عوارض و مشکلات دندانی در وی همراه نخواهد بود؟
این هم باور اشتباه دیگری است که ریشه در روند نقاهت پس از جراحی فک در گذشته دارد. اکنون نهتنها جراحی فک روزانه شده و نیاز به بستری در بیمارستان ندارد، بلکه با بهرهگیری از پلاکهای دندانی جدید دیگر نیاز نیست فک بیمار پس از جراحی فک، بیش از دو هفته بسته باشد. درواقع، بیمار فقط در حدود یک ماه با عوارض پس از جراحی درگیر است. یعنی باید غذای نرم بخورد و تمریناتی که جراح میدهد انجام دهد.
نوع فعالیت و تحرک بیمار پس از جراحی باید محدود شود؟
بیماران پس از جراحی فک میتوانند فعالیت عادی داشته باشند. فقط ورزشهای رزمی، شنای حرفهای و بسکتبال نباید تا شش ماه انجام شود یا با گارد انجام شود. فعالیتهای معمول شخص نیز تا هشت هفته پس از جراحی باید با احتیاط و پس از آن به طور معمول انجام شود.
البته در اعمال جراحی دیگر فک و صورت توصیههای جدیتری باید مورد توجه قرار بگیرد. یعنی جراحی شکستگی، تومور و بازسازی فک، مراقبتهای خاص خود را میطلبد.
بهترین سن انجام جراحی فک چه زمانی است؟
معمولا بهترین سن جراحی پس از بلوغ است؛ بهطور دقیق برای پسرها حدود هجده سالگی و برای دخترها، دوسال پس از مشاهده اولین علائم بلوغ. البته بهتر است جراحی فک تا بیست و پنج سالگی انجام شود. زیرا ارتودنسی که از ضرورتهای پیش از جراحی فک محسوب میشود در سنین بالاتر، سخت میشود.
آیا میزان موفقیت این جراحیها در زنان و مردان متفاوت است؟
خیر در هر دو جنس، یکسان است. فقط در خانمها انطباق با چهره جدید از نظر زمانی سریعتر صورت میگیرد.
ایمپلنت هم در حوزه جراحان فک و صورت انجام میشود؟
ایمپلنت هم از آن دست درمانهایی است که جراح فک، لثه و دندانپزشک عمومی میتوانند انجام دهند. جراحیهای سنگین فک را فقط باید جراحان فک انجام دهند. با این حال همانطور که گفتم من معتقد به مرزبندی میان رشتههای اختلاطی نیستم. این درست است که یکسری کارها را فقط باید جراح فک و صورت انجام بدهد، اما در موارد دیگر، انتخاب جراح صرفا به تصمیم بیمار بازمیگردد.
کدام دسته از جراحیهای فک ضروری است؟
اصولا انجام ندادن بسیاری از جراحیها، جان بیمار را به خطر نمیاندازد. یعنی انجام دادن یا ندادن آنها به انتخاب بیمار بستگی دارد. جراحیهایی مثل دیسک کمر یا آب مروارید و نیز جراحیهای فک از این دست جراحیها محسوب میشود که انجام آنها فقط عوارض و آثار غیرکشنده ناشی از بیماری را در شخص از بین میبرد.
حتی نسل پیش از ما هرگز ناهنجاریهای فکیشان را جراحی نکردهاند و با عوارض ناشی از آن ازجمله کاهش کیفیت صحبت کردن، غذا خوردن و اثرات آن بر زیبایی ظاهریشان کنار آمدهاند. از نظر من بهعنوان یک جراح فک و صورت، جراحی ناهنجاریهای اسکلتی و فکی که ضرورت نداشته باشد وجود ندارد، اما این مساله به آن معنا نیست که جراحی ناهنجاریهای فکی ضروری است.
جراحی، درمان موثر ناهنجاریهای اسکلتی فک و صورت
رشته جراحی دهان فک و صورت، یکی از رشتههای تخصصی دندانپزشکی است که به مدت پنج سال پس از دکتری دندانپزشکی ادامه پیدا میکند.
بر اساس تعریف داخلی و بینالمللی، تشخیص و درمان صدمات، بازسازی و زیبایی نسوخ نرم و سخت ناحیه فک و صورت مخصوص این رشته است.
حوزه فعالیت این رشته شامل مواردی چون شکستگیهای ناحیه دهان فک و صورت، تومورها و ضایعات پاتولوژیک خوشخیم و بدخیم، بازسازی نقایص، جراحیهای ناهنجاریهای رشدی تکاملی، ناهنجاریهای مادرزادی مثل شکاف لب و کام، ایمپلنتهای دندانی، جراحیهای زیبایی، جراحیهای دندانی مانند دندان عقل و انواع دیگر جراحی مرتبط میشود.
جراحیهای ناحیه فک و صورت (فک بالا و پایین، چانه و گونه) جزو جراحیهایی بسیار موفقیتآمیز تلقی میشود که نتایج حاصل از آن نهتنها بیمار را از عوارض ناشی از ناهنجاریهای ناحیه فک و صورت رهایی میبخشد، بلکه اثرات آن بر زیبایی شخص نیز کاملا مشهود است.
اگر این نوع جراحی با روشهای درست و بهوسیله جراح فک و صورت انجام شود، احتمال آسیب دندانی خیلی کم است، ولی در مواردی که جراحی به وسیله افراد غیرمتخصص انجام شود، بروز عوارض دندانی، غیرمحتمل نیست و ممکن است عوارضی مانند آسیب دیدن ریشه دندانها، واردشدن فشار زیاد به مفصل فک، بروز مشکلاتی در مفصل گیجگاهی و نرسیدن دندانها به هم پیش بیاید. انجام ارتودنسی طی شش ماه تا یکسال قبل از جراحیهای فک با هدف ردیفکردن دندانها جزو ضرورتهای جراحیهای فک محسوب میشود.
البته جراحیهایی که برای رفع ناهنجاریهایی فک و صورت انجام میشود، همیشه به قصد زیبایی نیست. گاهی اختلال در اسکلت ناحیه فک و صورت یعنی فک بالا و پایین، چانه و گونه ممکن است به دلایل مادرزادی از بدو تولد یا تحت تاثیر عوامل ژنتیکی طی دوران رشد دیده میشود. در موارد دیگر نیز عواملی چون تنفس از دهان، مکیدن انگشت، طولانی شدن استفاده از شیشه شیر یا پستانک نیز به بروز ناهنجاریهای اسکلتی در ناحیه فک و صورت منجر میشود.
ناهنجاریهای ایجادشده به صورت عقب بودن فک بالا، جلوبودن فک پایین، تنگ بودن فک بالا، نرسیدن دندانهای جلو یا عقب به هم، انحراف فک بالا و پایین به یک طرف و محدودیت بازشدن دهان بروز میکند. در موارد مادرزادی نیز تشکیل نشدن بخشی از بافت ناحیه فک و صورت یا رشد اضافی به بروز ناهنجاری منجر میشود. در چنین مواردی درمان ناهنجاریها از طریق ارتودنسی و سپس جراحی فک به طور کامل قابل رفع خواهد بود.
پونه شیرازی / گروه جامعه
شکستگی بینی به تنهایی یا توام با سایرشکستگیهای استخوانهای صورت و جمجمه ایجاد میشود. در ضربات خفیف گاهی فقط جابه جایی استخوان اتفاق میافتد ولی در ضربات شدید، علاوه بر جابه جایی، شکستگی و حتی شکستگی و جابه جایی درتیغهٔ وسط بینی به طور توام نیز رخ میدهد.
علایم شایع
۱- تغییر شکل بینی
۲- پارگی مخاط و خونریزی
۳- شکستگی تیغهٔ میانی بینی
۴- درد، تورم و انسداد بینی
۵- کبودی اطراف چشمها بسیار شایع است.
تشخیص و درمان
در شکستگی ساده اقدام اولیهای که لازم است انجام دهید کمپرس سرد با کیسهٔ یخ است زیرا خونریزی و تورم را محدود میکند. اقدام بعدی مراجعه به پزشک است.
در صورت نداشتن تورم میتواند۲ الی ۳ ساعت بعد از ضربه جااندازی شکستگی بینی انجام گیرد. در صورت بروز تورم ۲الی ۳ روز بعد با کاهش تورم و معاینهٔ مجدد جااندازی انجام میشود و در صورت عدم مراجعه قبل از حدود۱۰ روز شکستگی جوش میخورد. بنابراین بهتر است قبل از حدود ۶الی ۱۰ روز شکستگی جااندازی شود.
جراح متخصص گوش و حلق و بینی بر اساس ماهیت و وسعت آسیب، روشهای تشخیصی ودرمانی خاصی را برای شما در نظر میگیرد. لازم است بدانیم فقط در ۴۰ الی ۵۰ درصد موارد در رادیوگرافی (عکس نیمرخ بینی) شکستگی قابل مشاهده است و در نیمی دیگر فقط معاینه کمک میکند. توجه کنید که اقدام به جاانداختن شکستگی فقط میتواند بینی را به ظاهری شبیه به قبل ازضربهٔ اخیر در بیاورد و نباید انتظار دیگری داشت.
برای اصلاح مشکلات قدیمی از قبیل قوز، انحراف یا بزرگی بینی، لازم است عملهای دیگری انجام شود.
جا اندازی را میتوان در روزهای اول به طور سرپایی (در صورت تحمل شما) با بیحسکنندههای موضعی، یا به صورت بستری و در اتاق عمل با بیهوشی سبک انجام داد.
شب قبل از عمل غذای سبک میل کنید.
از نیمه شب ناشتا بمانید.
شب قبل از عمل حمام کنید.
آقایان، اگر سبیل بلند دارند باید آن را کوتاه کنید.
خانمها، لاک ناخنها و آرایش خود را پاک کنند.
در صورتی که داروهای ضد انعقاد (مانند آسپرین و وارفارین) مصرف میکنید بهتر است داروی خود را پس از مشورت با پزشک معالج خود و در صورت تایید وی قطع کنید.
قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی، گیرهٔ سر، لنز، دندان مصنوعی و پروتزهای مصنوعی قابل حرکت را خارج کنید.
کلیهٔ لباسها، لباس زیر و جورابهای خود را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل رابپوشید.
قبل از خروج از بخش جراحی، ادرار خود را تخلیه کنید
آموزشهای پس از عمل جراحی
معمولاً روز عمل و یا فردای آن روز مرخص میشوید
معمولاً جااندازی از درون بینی (جاانداختن بسته) انجام میشود، لذا هیچ برش و بخیهای بر روی بینی شما وجود نخواهد داشت.
گاهی نیز تغییر شکل بینی یا انسداد بینی پس از جااندازی بسته باقی میماند و ۳ الی ۶ ماه پس از آسیب که تورم از بین رفته واستخوانها ثابت شدند اصلاح به روش باز انجام میشود.
معمولاً روز عمل شما نباید چیزی بخورید، از زمانیکه به شما اجازه داده شد، رژیم مایعات (آب، چای و آب کمپوت) بنوشید. در صورت تحمل وصلاحدید پزشک کم کم غذاهای نرم برای شما آغازخواهد شد.
از همان ساعتهای ابتدایی بعد از به هوش آمدن، از راه دهان نفس بکشیددر وضعیت نیمه نشسته استراحت کنید تا نیم تنهٔ شما بالاتر از پاها یتان باشد و ورم کمتری درصورتتان ایجاد شود.
معمولاً بعد از جا انداختن شکستگی بینی حدود یک هفته گچ یا اسپیلنت برای محافظت، روی بینی شما قرار داده میشود.
میتوانید با استفاده از مسواک نرم دندانهایتان را مسواک بزنید، ولی لب بالا را دستکاری نکنید
با دهان باز عطسه و سرفه کنید و از حرکات شدید صورت حین خنده و گریه پرهیز نمایید.
تا ۲هفته بعد از عمل از تخلیهٔ ترشحات بینی با فشار خودداری کنید. مراقب باشید هیچ ضربهای به بینیتان وارد نشود
برای شما هیچ محدودیت غذایی وجود ندارد فقط از مصرف غذاهایی که احتیاج به جویدن طولانی دارند (مانند ساندویچ و کباب برگ) و مواد خوراکی که میدانید به آنها حساسیت دارید، خودداری کنید
گاهی تامپون بینی (رشتههای نازک پانسمان نخی آغشته به پماد آنتی بیوتیک) برای ۲ تا ۷ روزداخل بینی شما قرار داده میشود تا مانع از خونریزی وجابه جایی شود.
شستن صورت یا حمام کردن با آب ولرم به شرطی که پانسمان روی بینی خیس نشود بلامانع است.
در هفتههای اول ورزشهای سنگین، بلند کردن اشیاء سنگین و دولا شدن را انجام ندهید تا ازبر افروختگی صورت و وارد آمدن ضربه پیشگیری شود.
از برداشتن و جابه جایی گچ به طور خودسرانه پرهیز کنید. معمولاً درد زیادی بعد از عمل وجود ندارد و گاهی به خاطر وجود تامپون در داخل بینی ممکن است درد خفیف در صورت و پیشانی احساس نماییدکه با مسکنهای ساده مانند استامینوفن قابل رفع است.
هرگز بدون مشورت پزشکتان از آسپرین یا بروفن برای تسکین درد استفاده نکنید، چون باعث افزایش خونریزی میشوند.
طی چند هفتهٔ اول بعد از عمل و بعد از خارج نمودن تامپون یا مش بینی به علت جمع شدن ترشحات داخل بینی، نفس کشیدن مشکل میشود که میتوانید برای شستشوی بینی روزانه چند نوبت ازمحلول سرم نمکی نرمال (سرم شستشو) استفاده کنید.
نکات قابل توجه دیگر
پانسمان بینی خود را دستکاری نکنید.
در صورت خونریزی از بینی و یا بلع مکرر (خونریزی ته حلق) به پزشک خود اطلاع دهید.
داروهای بعد از عمل را طبق دستور پزشک خود استفاده نمایید.
در صورت تب حتماً پزشک خود را مطلع کنید.
در تاریخ مقرر به پزشک خود مراجعه کنید (پزشکان بدون مرز)
53
دکتر مجید حیدریان با اشاره به اینکه کانال نخاع فضایی است در داخل ستون فقرات که در داخل آن نخاع قرار گرفته است، گفت: این کانال از کنار هم قرار گرفتن سوراخی که در وسط مهرههاست ایجاد میشود و از داخل توسط غشاء محکمی به نام لیگامان زرد حمایت میشود.
وی گفت: تنگی کانال نخاع (spinal canal stenosis) وضعیتی غیرطبیعی است که میتواند در هر قسمتی از کانال نخاعی اتفاق افتد. وقوع این حالت در قسمت کمر بیشتر از سایر قسمتهای ستون فقرات است. کوچک شدن این فضا سبب فشار روی نخاع در داخل کانال شده و علائم این بیماری ایجاد میشود.
حیدریان در خصوص علل بروز این عارضه گفت: ضخیم شدن لیگامانهای داخل کانال، برجسته شدن یا بیرون زدگی دیسکها به داخل کانال، ایجاد خارهای استخوانی در داخل کانال، شکستگی مهرهها و تغییر در مفاصل کنار مهرهها (مفاصل فاست) از علل تنگ شدن کانال نخاع هستند.
این فوق تخصص درد گفت: در برخی بیماران فضای داخل کانال به صورت مادرزادی تنگتر از حالت عادی است که آنان بیشتر از سایرین در معرض ایجاد علائم تنگی کانال هستند. بیمارانی که دچار لغزندگی یا انحراف ستون فقرات هستند بیشتر از بقیه در معرض خطر ایجاد تنگی کانال هستند.
حیدریان کمردرد را از نشانههای وجود این بیماری عنوان کرد و گفت: احساس گزگز، مورمور، بیحسی در اندام تحتانی و محدودیت در مسافتی که بیمار میتواند پیاده راه برود از علایم تنگی کانال نخاع است.
این فوق تخصص درد گفت: در این عارضه درد در کمر و پا همراه با بیحسی به تدریج و باگذشت زمان زیاد میشود. همچنین درد کم و زیاد میشود و ممکن است برخی روزها فرد دردی نداشته باشد. تشدید درد نیز میتواند به صورت درد سیاتیکی با انتشار به پاها باشد یا درد در راه رفتن طولانی یا ایستادن طولانی ایجاد شود.
حیدریان یادآور شد: با ایجاد درد بیمار حالت خم شده به جلو به خود میگیرد که ممکن است فقط در طول شب درد احساس شود. در حالت شدید میتواند با ضعف حرکتی یا اختلال در کنترل ادرار همراه باشد. تشخیص بیماری با مراجعه به کلینیک درد و معاینه دقیق صورت میگیرد. شایعترین وسیله تایید این تشخیص انجام MRI است.
این فوق تخصص درد درمان غیر جراحی تنگی کانال نخاع را در مراحل اولیه بیماری ارائه ورزشها و تمرینات مخصوص به بیماران دانست و گفت: جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری و درمان علائم آن بیماران میتوانند با انجام منظم و روزانه این تمرینها از تشدید علایم بیماری پیشگیری کنند. استفاده از کمربند طبی یا لوازم ارتوپدی فنی حمایت کننده، انجام فیزیوتراپی و آب درمانی و درمان دارویی با ضددردهای ساده یا داروهای ضد التهاب نیز از راهکارهای درمانی بیماری در مراحل اولیه است.
وی در پاسخ به این پرسش که تزریق ترانس فورامینال چیست و چگونه انجام میشود گفت: تزریق استروئید به داخل فضای اپیدورال از مراحل درمانی ثابت و تایید شده در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع است. این تزریق که قبلا در فضای میانی ستون فقرات انجام میشد امروزه منسوخ شده و جای خود را به تزریق ترانس فورامینال داده است. این کار توسط فوق تخصص درد و در اتاق عمل انجام می شود. هر نوع تزریق در ناحیه ستون فقرات کمری باید در اتاق عمل تحت مانیتورینگ فلوروسکوپ و در شرایط کاملا استریل باشد.
این فوق تخصص درد با اشاره به اینکه این کار بدون نیاز به بیهوشی عمومی و پس از بیحس کردن پوست در اتاق عمل انجام میشود، گفت: وسیلههای شبیه یک سوزن نازک و بلند تحت مانیتور فلوروسکوپ به محل تنگی فرستاده میشود و پس از اطمینان از محل تزریق داروی مورد نظر تزریق انجام شده و تنگی برطرف میشود. این کار تحت فلوروسکوپی انجام میشود. فلوروسکوپ وسیلهای است که توسط اشعه ایکس تصویر مستقیمی را از داخل بدن به متخصص میدهد. با این روش از عوارضی مانند تزریق داخل نخاع یا داخل عروق جلوگیری میشود. تزریق ترکیبی از داروها به داخل فضای تنگ شده در کانال نخاعی سبب کاهش التهاب و از بین رفتن تورم و کاهش فشار ایجاد شده در داخل کانال نخاعی میشود و ترمیم قسمتهای آسیب دیده شروع میشود.
حیدریان یادآور شد: یک ساعت پس از این کار بیمار با پای خود ترخیص میشود و چند روز پس از تزریق نیز باید استراحت نسبی در منزل داشته باشد. درصد موفقیت این روش در بیماران مبتلا به تنگی کانال خفیف تا متوسط بالای 70 درصداست. همچنین انجام آب درمانی و تمرینات ورزشی مخصوصی که بعد از تزریق به بیماران داده میشود، از عود بیماری جلوگیری میکند. در بیمارانی که با این روش بهبود حاصل میشود، تکرار این کار در فاصله زمانی چهار تا شش هفته شرایط درمانی بهتری را فراهم کرده؛ نیاز به جراحی را مرتفع میسازد. استفاده از RF یا رادیوفرکونسی در بیمارانی که مشکل آرتروز ستون فقرات را همراه با تنگی کانال دارند، سبب بهبود کامل بیماران میشود.
وی در پاسخ به اینکه در چه بیمارانی عمل جراحی باز باید انجام شود نیز گفت: بیمارانی که مشکل حرکتی پیشرونده، اختلال در کنترل ادرار و مدفوع، محدودیت شدید حرکتی دارند و با درمانهای غیر جراحی بهبود نمییابند، درمان جراحی تنگی کانال ضرورت دارد. مراجعه بیماران به کلینیکهای درد میتواند با انجام درمان به موقع از پیشرفت بیماری و نیاز به انجام عمل باز جلوگیری کند. (ایسنا)
از عوارض چاقی میتوان به دیابت، افزایش فشار خون، افزایش سکتههای قلبی و مغزی، نارسایی کبد، سنگهای صفراوی، بیماریهای گوارشی و بیماریهای روحی و روانی اشاره کرد که اگر در نهایت به مرگ شخص منتهی نشود از کیفیت زندگیاش بشدت خواهد کاست.
اکنون دیگر از کاشت انواع پروتزها و الماسها در نواحی مختلف صورت تا تیز کردن نوک گوشها در کلینیکهای زیبایی بوفور انجام میشود. چرا این روزها جراحی بینی یا دیگر جراحیهای زیبایی آن چنان طرفدار دارد که ایران را به رتبه بیشترین جراحیهای زیبایی در جهان ارتقا داده است؟ به نظر شما ایرانیها ویژگیهای خاصی دارند؟ آیا بینی ایرانیها نسبت به آدمهای دیگر کشورها بزرگتر است؟ آیا ایرانیها زشتتر، چاقتر و غیرجذابتر از افراد دنیا هستند؟ آیا جراحان ایرانی مهارت بیشتری دارند؟ آیا ایرانیها ثروت بیشتری دارند؟
زن روز مینویسد: اگر بخواهیم نگاهی دقیقتر، تخصصیتر و کمتر عامیانه و بیشتر علمی به این مسئله داشته باشیم با پاسخهای جالبی رو به رو میشویم. پاسخهایی که به ما میگوید در بسیاری موارد ریشه این عملهای زیبایی، نه به علت نقص در آفرینش است و نه به علت ثروت زیاد بلکه به عواملی مانند نوع شخصیت، دوران کودکی، مکانیسمهای دفاعی و تصور بدنی افراد از خود بر میگردد. در این مطلب، به بررسی برخی از این عوامل و رابطه آنها با عملهای زیبایی میپردازیم.
دوران کودکی و تصورات بدنی
در یکی از تحقیقات انجام شده محققان به این نتیجه رسیدند که تصور بدنی پدید آمده در بین زنان، به الگوهای رفتاری موجود در خانواده در دوران کودکی برمی گردد که در ادامه موارد آن را بیان میکنم:
الف- الگوی رفتاری تحقیرآمیز
«از دوره کودکی چیزی که خاطرم هست عیبی بوده که توی خانه به من نسبت داده میشد. مثلا چون چشمای من کشیده است به من میگفتند چشم ژاپنی! یا چون بینی بزرگی داشتم به من میگفتن: دماغ گنده! خب من که خالق ظاهر خودم نبودم با این حرفا سرخورده میشدم و هر چقدر بزرگتر میشدم این عیب هم بزرگتر میشد و فکرش هم بیشتر!»
این مطلب نقل قولی بود از یک دختر جوان که تحت عمل جراحی قرار گرفته بود! بله در واقع بیان نازیباییها توسط اطرافیان باعث میشود تا فرد اعتماد به نفسی را که برای دوره زندگیاش لازم دارد به دست نیاورد و حتی نتواند چنین اعتماد به نفسی را از منابع دیگر مانند پیشرفت در زمینههای تحصیلی یا تقویت نقاط مثبت رفتاری به دست بیاورد. همین طعنه و کنایهها حتی اگر مستقیما به خود فرد هم گفته نشود باعث میشود تا فرد نسبت به خودش بسیار حساس شود و نوعی تصور آرمانگرایانه به ظاهر خویش پیدا کند، تصوری که ممکن است وی را به تخت بیمارستان و عملهای جراحی و تبعات بعدی آن بکشاند!
ب- الگوی رفتاری تفاوت جنسیتی
احتمالا تفاوتهای رفتاری والدین و جامعه نسبت به جنس دختر و پسر یکی از عواملی است که میزان جراحیهای زیبایی را در زنان ۹۵ درصد و در مردان ۵ درصد کرده است! برای مثال تحسین دختر به خاطر زیبایی محبت به دخترها به خاطر موهای بلند و چشمان رنگی نگرانی والدین از زیبا نبودن دختر، صدا کردن دختران براساس القابی که بر تواناییها و استعدادها تاکید دارد. در واقع تمام این نکات ریز باعث میشود یک دختر بیشتر از آنکه خود را با تواناییها و مهارتهایش بسنجد با زیباییاش مورد قضاوت قرار دهد و البته فرقی ندارد که دختری زیبا باشد یا زشت باشد! چرا که اگر زیبا باشد با دادن امتیازهای مختلف و محبتهای بیش از اندازه به او زیباییاش را برایش مهمترین حسن جلوه میکنند و اگر زشت باشد با طعنهها و کنایههای مختلف و بیتوجهیها زشتیاش را برایش بزرگترین عیب و ننگ میکنند.
ویژگیهای شخصیتی
برخی تحقیقات هم به این سوال پرداختهاند که آیا کسانی که تحت عمل زیبایی قرار میگیرند نسبت به افراد دیگر از شخصیتهای خاصی برخوردار هستند یا خیر؟! در نتایج تحقیقات این نتیجه به دست آمد که سه تیپ شخصیتی نمایشی، وسواسی- کمال گرا و شخصیت خودشیفته احتمالا بیشتر از دیگر افراد، متقاضی عملهای زیبایی هستند.
خودشیفتگی:
برخی از افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند افرادی خودشیفته بودند! خودشیفته به کسانی گفته میشود که به صورت اغراق آمیز متوجه ظاهرشان هستند و مشغولیت اغراق آمیزی با تصویر خود دارند.
شخصیت نمایشی:
شخصیت نمایشی به افرادی گفته میشود که تمایل شدیدی به اغواگری و خودنمایی دارند و معمولا لباسهایی میپوشند که بیشترین توجه و نگاه را به سوی خود جذب کنند و به گونهای رفتار میکنند که افراد آنها را خوش صحبت و با محبت تصور میکنند!
شخصیت وسواسی و کمالگرا:
درصد قابل توجهی از شرکت کنندگان این تحقیق که در واقع متقاضیان جراحی زیبایی بودند دارای شخصیت وسواسی بودند.
مکانیسمهای دفاعی
برخی تحقیقات هم به این موضوع پرداختند که آیا مکانیسمهای دفاعی افرادی که تحت جراحیهای زیبایی قرار میگیرند نسبت به افراد عادی متفاوت است یا خیر؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که نتایج تحقیقات نشان داده است سبک دفاعی اغلب این افراد از نوع روان آزرده است یا به عبارت دیگر این افراد در مبارزه با تنشها و ناکامیهای زندگی به دنبال راههای غیرمنطقی هستند که معمولا جراحیهای زیبایی یکی از همین راه حلهای غیرمنطقی و نادرست است.
وضعیت تاهل
همچنین کسانی که مجرد هستند بیشتر از کسانی که متاهل هستند به سراغ جراحیهای زیبایی میروند و به نظر میرسد علت آن در این مسئله باشد که افراد متاهل به دلیل دریافت حمایتهای اجتماعی بیشتر از سوی همسر یا خانواده همسر احساس ارزشمندی بیشتری میکنند و کمتر نسبت به بدن و تصور بدنی خود حساس هستند. بنابراین میتوان گفت که یکی از راههای کاهش این نوع عملها افزایش میزان حمایت اجتماعی و احساس ارزشمندی افرادی باشد که اعتماد به نفس زیادی ندارند که البته باید به این نکته توجه داشت که دادن احساس ارزشمندی به جوانان یا نوجوانان نباید از طریق تحسین صورت آنها باشد بلکه این تحسینها باید به سیرت یا ارزشهای درونی، شایستگیها، مهارتها و استعدادهای فرد منحصر شود.
عواقب درمان
برخی از متقاضیان درمانی آنقدر شور و هیجان برای عملهای زیبایی دارند که معمولا به عواقب بعدی آن بیتوجه هستند عواقبی مانند:
افسردگی بعد از عملهای زیبایی:
معمولا بعد از فروکش کردن هیجان و شور و اشتیاق عمل رخ میدهد.
مسائل پیش بینی نشده:
کبودیها و مسائل پیش بینی نشده دیگر، ممکن است به مدت چندین هفته تا چند ماه فرد را درگیر کند یا او را برای عمل دوم یا سوم مجبور کند.
دور شدن از محیط کار و دوستان:
کبودیهای حاصل از عمل بسیاری از افراد را مجبور میکند تا برای مدت معینی حداقل تا هنگام بهبودی کامل، از اطرافیان، دوستان و همکارانشان فاصله بگیرند.
استرس و فشار روحی:
وجود عواقب غیرقابل پیش بینی و همچنین مخارج سنگین این قبیل عملها باعث ایجاد فشار و استرس زیادی میشود، درست زمانی که فرد از نظر جسمی و روحی به آرامش و استراحت احتیاج دارد.
پذیرفته نشدن:
دست آخر اینکه معمولا بعد از عمل سیل عظیمی از اظهارنظرها و انتقادها به سمت فرد روانه میشود که مثلا سمت چپ صورت نسبت به سمت راست کج شده! نوک بینی خوب نشده! بهتر از این هم میتوانست عمل کند! و... همه اینها باز هم فرد را دچار استرس میکند و علاوه بر تمام اینها ممکن است بعد از عمل شخص نتواند با چهره جدیدش کنار بیاید و نتواند خودش را بپذیرد یا اینکه اطرافیان نتوانند ظاهر جدید او را قبول کنند. درنتیجه فرد مجبور است راهی مطب روانشناسان شود! (خراسان)
*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانههای داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوماً به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر میشود.