دکتر مجید حیدریان با اشاره به اینکه کانال نخاع فضایی است در داخل ستون فقرات که در داخل آن نخاع قرار گرفته است، گفت: این کانال از کنار هم قرار گرفتن سوراخی که در وسط مهرههاست ایجاد میشود و از داخل توسط غشاء محکمی به نام لیگامان زرد حمایت میشود.
وی گفت: تنگی کانال نخاع (spinal canal stenosis) وضعیتی غیرطبیعی است که میتواند در هر قسمتی از کانال نخاعی اتفاق افتد. وقوع این حالت در قسمت کمر بیشتر از سایر قسمتهای ستون فقرات است. کوچک شدن این فضا سبب فشار روی نخاع در داخل کانال شده و علائم این بیماری ایجاد میشود.
حیدریان در خصوص علل بروز این عارضه گفت: ضخیم شدن لیگامانهای داخل کانال، برجسته شدن یا بیرون زدگی دیسکها به داخل کانال، ایجاد خارهای استخوانی در داخل کانال، شکستگی مهرهها و تغییر در مفاصل کنار مهرهها (مفاصل فاست) از علل تنگ شدن کانال نخاع هستند.
این فوق تخصص درد گفت: در برخی بیماران فضای داخل کانال به صورت مادرزادی تنگتر از حالت عادی است که آنان بیشتر از سایرین در معرض ایجاد علائم تنگی کانال هستند. بیمارانی که دچار لغزندگی یا انحراف ستون فقرات هستند بیشتر از بقیه در معرض خطر ایجاد تنگی کانال هستند.
حیدریان کمردرد را از نشانههای وجود این بیماری عنوان کرد و گفت: احساس گزگز، مورمور، بیحسی در اندام تحتانی و محدودیت در مسافتی که بیمار میتواند پیاده راه برود از علایم تنگی کانال نخاع است.
این فوق تخصص درد گفت: در این عارضه درد در کمر و پا همراه با بیحسی به تدریج و باگذشت زمان زیاد میشود. همچنین درد کم و زیاد میشود و ممکن است برخی روزها فرد دردی نداشته باشد. تشدید درد نیز میتواند به صورت درد سیاتیکی با انتشار به پاها باشد یا درد در راه رفتن طولانی یا ایستادن طولانی ایجاد شود.
حیدریان یادآور شد: با ایجاد درد بیمار حالت خم شده به جلو به خود میگیرد که ممکن است فقط در طول شب درد احساس شود. در حالت شدید میتواند با ضعف حرکتی یا اختلال در کنترل ادرار همراه باشد. تشخیص بیماری با مراجعه به کلینیک درد و معاینه دقیق صورت میگیرد. شایعترین وسیله تایید این تشخیص انجام MRI است.
این فوق تخصص درد درمان غیر جراحی تنگی کانال نخاع را در مراحل اولیه بیماری ارائه ورزشها و تمرینات مخصوص به بیماران دانست و گفت: جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری و درمان علائم آن بیماران میتوانند با انجام منظم و روزانه این تمرینها از تشدید علایم بیماری پیشگیری کنند. استفاده از کمربند طبی یا لوازم ارتوپدی فنی حمایت کننده، انجام فیزیوتراپی و آب درمانی و درمان دارویی با ضددردهای ساده یا داروهای ضد التهاب نیز از راهکارهای درمانی بیماری در مراحل اولیه است.
وی در پاسخ به این پرسش که تزریق ترانس فورامینال چیست و چگونه انجام میشود گفت: تزریق استروئید به داخل فضای اپیدورال از مراحل درمانی ثابت و تایید شده در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع است. این تزریق که قبلا در فضای میانی ستون فقرات انجام میشد امروزه منسوخ شده و جای خود را به تزریق ترانس فورامینال داده است. این کار توسط فوق تخصص درد و در اتاق عمل انجام می شود. هر نوع تزریق در ناحیه ستون فقرات کمری باید در اتاق عمل تحت مانیتورینگ فلوروسکوپ و در شرایط کاملا استریل باشد.
این فوق تخصص درد با اشاره به اینکه این کار بدون نیاز به بیهوشی عمومی و پس از بیحس کردن پوست در اتاق عمل انجام میشود، گفت: وسیلههای شبیه یک سوزن نازک و بلند تحت مانیتور فلوروسکوپ به محل تنگی فرستاده میشود و پس از اطمینان از محل تزریق داروی مورد نظر تزریق انجام شده و تنگی برطرف میشود. این کار تحت فلوروسکوپی انجام میشود. فلوروسکوپ وسیلهای است که توسط اشعه ایکس تصویر مستقیمی را از داخل بدن به متخصص میدهد. با این روش از عوارضی مانند تزریق داخل نخاع یا داخل عروق جلوگیری میشود. تزریق ترکیبی از داروها به داخل فضای تنگ شده در کانال نخاعی سبب کاهش التهاب و از بین رفتن تورم و کاهش فشار ایجاد شده در داخل کانال نخاعی میشود و ترمیم قسمتهای آسیب دیده شروع میشود.
حیدریان یادآور شد: یک ساعت پس از این کار بیمار با پای خود ترخیص میشود و چند روز پس از تزریق نیز باید استراحت نسبی در منزل داشته باشد. درصد موفقیت این روش در بیماران مبتلا به تنگی کانال خفیف تا متوسط بالای 70 درصداست. همچنین انجام آب درمانی و تمرینات ورزشی مخصوصی که بعد از تزریق به بیماران داده میشود، از عود بیماری جلوگیری میکند. در بیمارانی که با این روش بهبود حاصل میشود، تکرار این کار در فاصله زمانی چهار تا شش هفته شرایط درمانی بهتری را فراهم کرده؛ نیاز به جراحی را مرتفع میسازد. استفاده از RF یا رادیوفرکونسی در بیمارانی که مشکل آرتروز ستون فقرات را همراه با تنگی کانال دارند، سبب بهبود کامل بیماران میشود.
وی در پاسخ به اینکه در چه بیمارانی عمل جراحی باز باید انجام شود نیز گفت: بیمارانی که مشکل حرکتی پیشرونده، اختلال در کنترل ادرار و مدفوع، محدودیت شدید حرکتی دارند و با درمانهای غیر جراحی بهبود نمییابند، درمان جراحی تنگی کانال ضرورت دارد. مراجعه بیماران به کلینیکهای درد میتواند با انجام درمان به موقع از پیشرفت بیماری و نیاز به انجام عمل باز جلوگیری کند. (ایسنا)
در برخی موارد علاوهبر ضعف عضلات پاها، اختلال در کنترل مثانه نیز بروز میکند. این نشانهها خبر از مشکلی میدهد که ناشی از تنگی کانال نخاعی است.
نکته مهم در ارتباط با این مشکل، بروز ضعف قابل توجه و پیشرونده در پاهاست که در صورت پیشرفت این عارضه و برخوردار نشدن از درمان مناسب بروز خواهد کرد. دکتر ایرج عبداللهی، مدیر گروه فیزیوتراپی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با اشاره به این که تنگی کانال نخاعی ناشی از باریک شدن کانال نخاع در اثر عواملی چون ضخیم شدن لبه مهرهها و رباطهای متصل به آنها ایجاد میشود، به جامجم میگوید: این تنگی عمدتا در ناحیه ستون فقرات کمری و گاهی در گردن رخ میدهد که با توجه به علائم بالینی، MRI و میلوگرافی تشخیص داده میشود.
عضو هیأت مدیره انجمن فیزیوتراپی ایران میافزاید: این عارضه عمدتا در افراد بالای ۶۰ سال که تغییرات فرسایشی در دیسک بین مهرهای و مفاصل ایجاد شده، دیده میشود، اگرچه در سنین پایینتر نیز گاه دیده شده است. در برخی افراد در سنین رشد، کانال نخاعی تنگتر از حد معمول است. لذا این افراد ممکن است زودتر از افراد دیگر دچار تنگی کانال مهرهای شوند. در عین حال وارد شدن فشار زیاد روی مفاصل در طول زندگی و داشتن اضافه وزن میتواند از عوامل زمینهساز تنگی کانال نخاعی باشد.
ضعف و بیحسی پاها را جدی بگیرید
جالب است بدانید، در تنگی کانال نخاعی بیمار ممکن است احساس کمردرد داشته یا نداشته باشد، اما مهمترین علائم عبارت است از درد، ضعف یا بیحسی در پاها بهخصوص پس از ایستادن یا راه رفتن. این متخصص فیزیوتراپی با تاکید بر این که علاوهبر ضعف عضلات پاها گاهی اختلال در کنترل مثانه نیز در افراد مبتلا به تنگی کانال نخاع بروز میکند، میگوید: بیمار معمولا با خم شدن به جلو و راه رفتن در سربالایی درد کمتری حس میکند، اما در راه رفتن طولانی و بهویژه در سرپایینی احساس درد شدید میکند بهطوری که مجبور میشود بین راه بنشیند و استراحت کند.
وی تاکید میکند: تا زمانی که تنگی کانال موجب فشار روی ریشههای عصبی نشده است، معمولا علامتی ندارد، ضمن این که برخی افراد به عللی چون انعطافپذیری بالاتر رباطها ممکن است علائم بالینی کمتری حس کنند. چه بسا ممکن است فرد مدتها دچار تنگی کانال باشد، اما علائم بالینی قابل توجهی نشان نداده باشد. همچنین ممکن است منشأ درد بیمار با وجود تنگی کانال، عوامل دیگری چون درگیری عضلات ستون فقرات و اختلال عملکرد کمر و لگن باشد که باید از سوی پزشک متخصص و فیزیوتراپیست مجرب مورد بررسی قرار گیرد.
تنگی کانال نخاع خطرناک میشود
عوارض جدی و خطرناک تنگی کانال نخاعی درصورت پیشرفت عارضه و برخوردار نشدن از درمان مناسب شامل ضعف قابل توجه و پیشرونده پاها و در برخی موارد بروز بیاختیاری ادرار و مدفوع میشود که مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد میکند. دکتر عبداللهی با بیان این مطالب میگوید: بیمار مبتلا به تنگی کانال نخاعی باید از ایستادن و راه رفتن طولانیمدت و نیز بلندکردن اجسام سنگین اجتناب کند. همچنین نباید روی شکم بخوابد و برای تغییر جهت خوابیدن از وضعیت خوابیده به پهلو یا طاق باز از یک بالش زیر زانوها استفاده کند.
آیا درمانی وجود دارد ؟
فیزیوتراپی و تمرینات ثباتدهنده ستون فقرات و تقویت عضلات شکمی و آبدرمانی تحت نظر فیزیوتراپیست در بسیاری موارد میتواند موجب کنترل علائم و بهبود عملکرد بیمار مبتلا به تنگی کانال نخاع شود.
به گفته این متخصص در صورت بهرهگیری از درمانهای دارویی و حرکتی انجام روشهای درمانی تهاجمی از جمله جراحی منتفی میشود، اما اگر روشهای درمانی دارویی و فیزیوتراپی موثر نباشد و بیمار دچار علائم پیشرونده حرکتی و از دست دادن کنترل مثانه شده باشد یا خطر بروز آن جدی باشد میتواند واجد شرایط جراحی باشد.
وی تاکید میکند: در بسیاری موارد با تغییر سبک زندگی و احتراز از ایستادن ممتد، انجام فیزیوتراپی و آب درمانی، بیمار میتواند زندگی طبیعی خود را با حداقل مشکل ادامه دهد.
اگر نمیخواهی تنگی کانال نخاع بگیری
برخی زمینههای بروز تنگی کانال نخاعی به صورت ژنتیک است و برخی افراد در روند رشد خود دارای کانال مهرهای باریکتری هستند و لذا این افراد بیشتر از دیگران با خطر تنگی کانال نخاعی مواجهاند.
دکتر عبداللهی با اشاره به این مطالب میافزاید: کنترل مواردی چون بلند کردن اجسام سنگین و وضعیتهای نامناسب کاری و ورزشی میتواند در پیشگیری از تنگی کانال موثر باشد. در کنار اینها داشتن تغذیه مناسب، ورزش سبک منظم و پیشگیری از چاقی و اضافه وزن میتواند از دیگر عوامل پیشگیری از عارضه تنگی کانال نخاعی باشد.
پونه شیرازی
به گزارش جام جم آنلاین به نقل از رادیو سلامت ، دکتر امیر سعید صدیقی، جراح مغز و اعصاب، با بیان اینکه ستون فقرات از ناحیه گردن تا کمر و بعد ناحیه دنبالچه ادامه دارد، افزود: تنگی ممکن است در نواحی نام برده رخ دهد؛ اما بیش از همه در ناحیه گردن و کمر ایجاد میشود. بسیاری از افراد، تنگی کانال نخاع را با کمردرد و دیسک مشابه میدانند، در حالی که با هم متفاوت هستند.
صدیقی در توضیح دلیل تنگی کانال نخاع اظهارداشت: به طور کلی در این ارتباط می توان به دو علل مادرزادی و اکتسابی اشاره نمود. از علل اکتسابی میتوان عوامل شغلی، افزایش وزن، استعمال سیگار را نام برد. رانندگان، آرایشگرها، خیاطها و کارگران ساختمانی، افرادی که پرش از ارتفاع دارند مانند تکاورها، چتربازها یا افرادی که ورزش پارکور انجام میدهند در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
وی کمر درد یا اختلال حسی و حرکتی در اندام ها را به از جمله نشانه های اختلال تنکی کانال نخاع عنوان و بیان کرد: ممکن است فرد هنگام راه رفتن از درد ناحیه کمر رنج ببرد یا در پا، حالت سوزن سوزن شدن احساس کند. اگر تنگی در ناحیه گردن باشد، بیمار علائم نخاع گردنی را ذکر می کند، مانند سفتی دست ها، افتادن شئ از دست، احساس خالی شدن و یا پرش دست و پا.
این جراح مغز و اعصاب با تاکید بر این که انجام ام آر آی به دلیل تحمیل هزینه های فراوان به نظام سلامت کشور، برای همگان توصیه نمی شود، تاکید کرد: افرادی که در طول روز، به اقتضای شغل شان مدت زمان زیادی را پشت میز می نشینند از خم شدن روی میز کامپیوتر خودداری کنند.
وی با یادآوری این مهم که بیش از ۲۰ دقیقه نشستن، باعث تغییر ستون فقرات می شود، انجام حرکات کششی و ورزش شنا را به همگان توصیه و عنوان کرد: عدم استعمال دخانیات، صاف نشستن و راست قامت بودن و پرهیز از استفاده طولانی مدت از موبایل و تبلت در پیشگیری از ابتلا به این اختلال موثر است.
صدیقی در پایان در پاسخ به سوالی مبنی بر درمان تنگی کانال نخاع خاطرنشان کرد: ورم کم با ترکیبات ضد التهاب، کاهش وزن، استخر کاهش می یابد؛ و در کمتر از 10 درصد موارد، نیاز به جراحی است.
امیدی تازه برای بیماران قطع نخاع
تاریخ انتشار : جمعه ۲۱ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۵۷
کلمات کلیدی: قطع نخاع-پایتخت
بامداد – به گزارش BBC، پژوهشگران دانشگاه پلیتکنیک فدرال در لوزان، سوئیس، با انجام دو عمل جراحی، تراشههایی را در مغز دو میمون ماکاک فلج قرار دادند و یکی از این دو حیوان پس از شش روز و دیگری ظرف دو هفته قدرت حرکت پاهای خود را به دست آورد. این عمل باعث افزایش امید به درمان بیماران قطع نخاعی شده است. اعضای این گروه پژوهشی در توضیح روش خود گفتهاند که دو تراشه کامپیوتری به صورت رابط بین مغز و نخاع عمل میکنند. نقش این دو تراشه فراهم کردن امکان مبادله علایم عصبی بین مغز و نخاع دو حیوان است.
ارتباط بین دو تراشه از طریق یک کامپیوتر صورت میگیرد و به علائم ارسالی از مغز امکان میدهد تا با “جهش” از فراز محل قطع نخاع، کنترل مغز بر اعصاب حرکت دهنده عضلات پا را بار دیگر برقرار سازد. به این ترتیب، فرمان ارسالی از مغز بار دیگر از طریق نخاع، اعصاب هدایت کننده عضلات پا را تحریک کرده و این عضلات را به حرکت وا میدارد. گرگوار کورتین، استاد مهندسی اعصاب در پلی تکنیک لوزان، گفته است که “راز اصلی این روش در این است که ما عضلات مورد نظر حیوان را به نحوی تحریک میکنیم تا بتواند پاهایش را به حرکت در آورد.”
این گروه تحقیقی در گذشته هم روش مشابهی را بروی موش انجام داده بود. در آن تحقیقات، موشهای فلج قادر شدند حرکت کنند و حتی از پله بالا بروند. در مورد انسان هم، از الکترودها و درون کاشتها برای بازگرداندن قدرت حرکت به دست و پا استفاده شده اما تفاوت روش گروه سوئیسی با روشهای دیگر در این است که برای نخستین بار، این مغز میمون است که کنترل کامل عضلات را در اختیار میگیرد. و البته به شکل “بیسیم (وای فای).”
فلج اندامها غالبا نتیجه حوادثی است که به قطع نخاع منجر میشود و ارتباط بین مغز و سایر اندامها را قطع میکند. محل قطع نخاع میزان “فلجی” بیمار را تعیین میکند و هرچه این محل بالاتر باشد، میزان فلجی بیشتر است. قطعی میانه نخاع معمولا باعث فلج پاها و قطعی نخاع در نقطهای بالاتر باعث فلج دست و پا میشود. در روش جدید، دو تراشه رابط به کار میرود که شامل یک حسگر برای ارسال علائم مغزی و یک محرک عصبی در نخاع است. این دو تراشه در دو سوی محل قطع نخاع نصب میشود و عملا به صورت پلی برای بین دو طرف عمل می کند.
درون کاشت اول به اندازه یک سکه با قطر حدود دو سانتیمتر است که روی غشاء حرکتی مغز قرار میگیرد و این همان محل تصمیمگیری مغز در مورد راه رفتن است. این درونکاشت علایم ارسالی شامل فرمان راه رفتن را دریافت و ارسال میکند. اگرچه ممکن است فردی دچار قطع نخاع باشد، اما مغز او همچنان به راه رفتن و صدور دستور حرکت “فکر میکند” و دستور راه رفتن را میدهد. در افراد سالم، این علائم مغزی با عبور از نخاع، به اعصاب محرکه عضلات پا میرسد و پاها را به حرکت وا میدارد. در روش درمانی جدید، این علایم به صورت بیسیم به یک کامپیوتر ارسال میشود و کامپیوتر با تبدیل آنها به علایم کامپیوتری، آنها را برای تراشه دوم میفرستد.
درونکاشت، یا همان تراشه نخاعی، براساس دستور دریافتی، با ارسال چند پالس برقی، عصب مورد نظر را وادار میکند تا عضلات پا را منقبض کرده و باعث حرکت شود. به گفته گروه تحقیقاتی ناظر در دانشگاه بوردو، میمونهای درمان شده قادر بودند کمابیش بلافاصله پس از تحریک تراشه مورد نظر راه بروند بی آنکه به آموزش خاص یا درمان فیزیوتراپی نیاز داشته باشند. در عین حال، آنان گفتهاند که کاربرد این روش در انسان به “تفکر” بیشتری نیاز دارد. جزئیات بیشتر این پژوهش در نشریه ی nature منتشر شده است.
منبع: سایت علمی بیگ بنگ
نوشته تکنولوژی جدید محققان در درمان بیماری قطع نخاع اولین بار در بامداد پدیدار شد.