جام جم سرا: در حال حاضر حدود 200 میلیون نفر در دنیا به نوعی از اختلالات تیروئیدی مبتلا هستند که حدود 50 درصد از مبتلایان به دلیل ناآگاهی از وضع جسمی وعدم مراجعه به پزشک برای انجام معاینات لازم از بیماری خود مطلع نیستند. این بیماری در هر سنی ممکن است سراغ افراد بیاید. نوزادان، کودکان، زنان باردار و حتی سالمندان نیز در معرض ابتلا به این اختلال هستند. این بیماری در 8/0 تا 5 درصد جمعیتها دیده میشود و در زنان بین چهار تا هفت برابر شایعتر از مردان است.
خستگی و اضافهوزن علامتی است که در بسیاری از بیماریها خودنمایی میکند و به نوعی نشانه مشترک شماری از اختلالات به شمار میرود که از آن جمله میتوان به اختلال تیروئید اشاره کرد. طبق بررسیهای صورتگرفته در انجمن تیروئید آمریکا، در حال حاضر بیش از 20 میلیون آمریکایی به این بیماری مبتلا هستند که از این میان حدود 60 درصد آنها بدون تشخیص بیماری باقی ماندهاند و این امر بیماران را در معرض ابتلا به مشکلات جدیتری از قبیل بیماریهای قلبی، پوکی استخوان و ناباروری قرار میدهد. تیروئید، غدهای پروانهایشکل در جلوی گردن است که هورمونهایی برای کنترل سرعت سوختوساز بدن تولید میکند.
شایعترین نوع اختلالات تیروئید عبارتند از:
کمکاری تیروئید: در این حالت غده تیروئید هورمون کافی ترشح نمیکند. این اختلال معمولا با علائمی چون کاهش تعداد ضربان قلب، ضعف عضلانی و خستگی مفرط، افزایش وزن، حساسیت به سرما، پوست پفکرده یا پوست خشک، کاهش فرآیند مغزی و ضعف حافظه، یبوست و بزرگی اندازه غده تیروئید همراه است.
پرکاری تیروئید: در این حالت غده تیروئید هورمون بیشتر از حد معمول تولید میکند که از جمله علامتهای آن میتوان به بالارفتن سرعت ضربان قلب، لرزه در اندامها، ضعف عضلانی، کاهش وزن با وجود افزایش اشتها، بیقراری و اضطراب و بیخوابی، تعریق شدید و تحمل نکردن گرما، اسهال، تغییرات چشمی و بزرگ شدن غده تیروئید اشاره کرد.پزشکان معتقدند آگاهی افراد از علائم بیماری در زمان مناسب در تشخیص زودهنگام بیماری به پزشکان کمک میکند.
برخی نشانههای تیروئید عبارتند از:
اضافهوزن و خستگی: افزایش وزن از شایعترین و مهمترین علائم کمکاری تیروئید به شمار میرود. معمولا افراد هرگونه اضافهوزنی را به کمکاری تیروئید نسبت میدهند، ولی هر اضافهوزنی دلیل بر وجود اختلال در عملکرد غده تیروئید نبوده و تنها علامتی است که با مشاهده آن، فرد باید با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشهای لازم، از سلامت خود اطمینان یابد. در افراد چاق و کسانی که اضافهوزن معمولی دارند، اغلب اندازه دور کمر افزایش مییابد؛ ولی در مبتلایان به کمکاری تیروئید معمولا مشکلات هورمونی مشاهده میشود که با آزمایش خون قابل تشخیص است. بنابراین نمیتوان در همه اضافهوزنها، علت را کمکاری تیروئید دانست. در این اختلال تیروئیدی غالبا افزایش حجم مایعات بدن اتفاق میافتد، نه چاقی ناحیه معده. احساس خستگی و کرختی بعد از اضافهوزن، شایعترین علائم اختلال کمکاری تیروئید است. متخصصان بر این باورند رعایت برخی اصول و ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و میزان انرژی دریافتی بدن باعث بهبود کیفیت زندگی میشود.
کاهش وزن: علاوه بر اضافهوزن، برخی دچار کاهش وزن میشوند که همواره علت آن را پرکاری تیروئید میدانند؛ ولی باید بدانید در چنین حالتی، فرد دچار کاهش وزن ناگهانی یا شدید میشود و پزشک با آزمایش خون قادر به تشخیص بیماری است. پرکاری تیروئید زمانی رخ میدهد که غده تیروئید هورمونهای زیادی بسازد و در نتیجه سوختوساز بدن افزایش بیابد. این اختلال عوارض متعددی دارد که از این میان میتوان به تعریق شدید در طول روز، لرزش دستها و تشدید ضربان قلب اشاره کرد. متخصصان معتقدند این قبیل علائم گاه پیش از بروز علامتهای جسمانی پرکاری تیروئید ایجاد میشود.
درد در ناحیه گردن:تورم، درد یا وجود غده لنفاوی در ناحیه گردن یکی از شایعترین علائمی است که در اختلال تیروئید دیده میشود و بسیاری از افراد آن را با تیروئید اشتباه میگیرند و همچنین ممکن است نشانه ابتلا به سرطان به شمار رود. بسیاری از سرطانهای تیروئید روند بسیار آهستهای دارد و معمولا آرام و بیصدا به رشد خود ادامه میدهد. ولی در موارد شدید غالبا تومورهای سرطانی رشد بسیار سریعی در ناحیه گردن دارد و بیماران براحتی قادرند آن را ببینند. حدود 98 درصد مبتلایان به سرطان تیروئید طول عمر حدود 5 سال دارند.ایجاد درد و تورم در ناحیه گردن به دلیل شماری از مشکلات تیروئیدی ایجاد میشود. از این رو پزشکان توصیه میکنند افراد با مشاهده درد و تورم در ناحیه گردن بلافاصله برای بررسی باید به پزشک مراجعه کنند.
هیچوقت برای شروع دیر نیست
از آنجا که علائم اختلال تیروئید با طیف گستردهای از بیماریها مشترک است، پزشکان همیشه توصیه میکنند افراد با مشاهده علائم مشابه حتما به پزشک مراجعه کنند و هیچ علامتی را پشت گوش نیندازند. به گفته محققان، آزمایش تشخیصی اختلال تیروئید دشوار یا دردناک نیست و از طریق یک آزمایش خون ساده موسوم به TSH یا آزمایش خون هورمون تحریککننده تیروئید میتوان به وجود این بیماری پی برد. این بیماری در صورت تشخیص در مراحل ابتدایی، براحتی مهارکردنی و قابل درمان است، ولی چنانچه درمانی در این زمینه صورت نگیرد ممکن است به اختلالی مرگبار تبدیل شود و جان مبتلایان را در معرض خطر مرگ قرار بدهد. از سوی دیگر، اختلال در عملکرد غده تیروئید خطرناک است، زیرا تولید بیش از حد یا کمتر از میزان معمول هورمونهای تیروئیدی ممکن است به بروز مشکلات حاد برای قلب مبتلایان منجر شود. آگاهی از علائم خطرناک بیماری مانع از بروز عوارض ناشی از تیروئید میشود. محققان در بررسیهای اخیر خود روی علل اصلی بروز اختلال تیروئید دریافتند که سابقه خانوادگی و وراثت نقش تأثیرگذاری بر روند ابتلا به این بیماری دارد. علاوه بر این، پژوهشگران بر این باورند افرادی که از ناحیه گردن و به دنبال ابتلا به سرطان مری در معرض انواع اشعه قرار میگیرند و نیز افراد مبتلا به بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس بیش از دیگران در معرض ابتلا به اختلال تیروئید قرار دارند.
منابع: FoxNews.com و Thyroid.ca
ندا اظهری / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
هر نوزادی که متولد میشود، ممکن است به این بیماری مبتلا باشد. با توجه به این که غده تیروئید بر همه جوانب سلامت تاثیر میگذارد، در صورت کنترل و تشخیص کمکاری تیروئید، اقدامات درمانی برای آن باید بهسرعت شروع شود.
دکتر فهیمه سهیلی پور، فوقتخصص غدد و متابولیسم کودکان میگوید: کمکاری تیروئید بر اثر کمبود ترشح هورمونهای تیروئید، ممکن است از بدو تولد یا درهر زمانی پس از تولد ایجاد شود. لزوم تشخیص بهموقع این بیماری از آن روی اهمیت دارد که سالهای اول عمر، زمان تکامل مغز کودک بوده و تکامل طبیعی مغز وابسته به هورمونهای تیروئید است. این بیماری در بدو تولد بهندرت علائم دارد. در صورت تشخیص میتوان از عوارض برگشتناپذیر و غیرقابل جبران آن جلوگیری کرد. اختلال در تکامل غده تیروئید و اختلال در سنتز هورمونهای تیروئید، علل این بیماری است. بروز کمکاری مادرزادی تیروئید، در دختران دو برابر پسران است.
نشانههای متفاوت در بدو تولد
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در این باره به جامجم میگوید: کمکاری تیروئید در 95 درصد موارد در بدو تولد بدون علامت است و بندرت با علائمی از قبیل، ورم اطراف چشم، خواب آلودگی، زبان بزرگ و زردی طولانی خود را نشان میدهد.
این متخصص تاکید میکند: با از بین رفتن زمان طلایی و به تعویق افتادن درمان، این بیماری با اختلال در تکامل مغز، سبب بروز اختلال تواناییهای مغزی، بدنی و رشد قدی میشود. همچنین بروز اختلال در ترشح هورمونهای تیروئید در ماههای اول تولد، باعث عقب ماندگی ذهنی کودک میشود.
اختلال تیروئیدی مادر، جدی گرفته شود
مصرف مناسب ید، در مادران باردار در پیشگیری از ابتلا به این بیماری نقش موثری دارد. در حال حاضر، مساله کمبود ید در ایران حل شده است. مصرف کافی ید از اختلال در تکامل مغز جنین جلوگیری میکند.
دکتر سهیلی پور معتقد است؛ بررسی کمکاری تیروئید در مادر باردار ضرورت دارد، چراکه جنین در سه ماه اول تولد قادر به ساختن هورمون تیروئید نیست و تکامل مغز جنین در این سه ماه وابسته به هورمونهای تیروئید مادر است. استفاده از برخی داروهای پرکاری تیروئید و رادیواکتیو، طی حاملگی سبب بروز کمکاری مادرزادی تیروئید در نوزاد میشود، البته این تاثیرات ممکن است گذرا یا دائم باشد.
این متخصص تاکید میکند: نکته حائز اهمیت این است که مادر، قبل از بارداری و در دوران بارداری از نظر تیروئیدی تحت نظر پزشک باشد. فراموش نکنیم مشکلات تیروئیدی در حاملگی، سبب بروز کمکاری مادرزادی تیروئید نمیشود.
درمان کمهزینه
در طرح غربالگری کشور، با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزادان، در روز سوم تا پنجم تولد، برای تشخیص کمکاری مادرزادی تیروئید، بیماریابی انجام میشود. عوارض این بیماری با تشخیص زودرس و درمان به موقع در کشور کاهش یافته است.
این استاد دانشگاه با اشاره به این موارد میگوید: بیماری کمکاری مادرزادی تیروئید در صورت تشخیص بهموقع، درمانی کمهزینه دارد و با شروع هر چه سریعتر درمان، از عوارض بیماری جلوگیری میشود.
وی در پاسخ به این سوال که بعد ازتشخیص کمکاری مادرزادی کودک چه اقداماتی باید انجام شود، میگوید: در صورت غیرطبیعی بودن آزمایش پاشنه پا، نوزاد به متخصصان اطفال یا به فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان ارجاع داده میشود. چنانچه با آزمایش سرمی تشخیص این بیماری تائید شود، کودک در یک روند سه ساله تحت درمان قرار میگیرد.
بعد از این دوره درمان در بیشتر موارد قرص تیروئید قطع شده و بیمار دوباره از نظر بالینی و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار میگیرد. اگر آزمایش، با وجود عدم مصرف یک ماهه دارو طبیعی باشد، میتوان دارو را قطع کرد.
هانیه ورشوچی - دانش و سلامت
چه نوع اطلاعاتی درباره بیماری گواتر دارید؟ گواتر ساده ، پرکار و کم کار به چه نوع گواتری می گویند؟ چگونه می توانیم از سلامت غده تیروئیدمان مطمئن شویم؟ چه نشانه هایی به ما در این زمینه هشدار می دهند و معاینه ها و آزمایشات مختلف در این زمینه کدامند؟
اگر از بیشتر افراد بپرسید بیماری گواتر چیست، پاسخ می دهند نوعی بزرگی غده تیروئید در جلوی گردن است. گرچه این پاسخ درست است، ولی کامل نیست و افزایش اطلاعات و آگاهی عمومی نسبت به آن از برخی جهات ضروری است.
از جمله این که برجستگی در جلوی گردن به شرطی گواتر تلقی میشود که ناشی از التهاب یا تومور نباشد.
از سوی دیگر، طبیعی بودن تستهای تیروئید در آزمایش خون دلیلی بر نداشتن گواتر نیست. به بیان دیگر در گواتر ساده، تستهای تیروئید طبیعی هستند و طبیعی بودن تستها به معنای فقدان گواتر نیست.
به همین علت، این بیماری حتما باید با معاینه پزشکی تشخیص داده شود و تستهای آزمایشگاهی فقط برای تشخیص نوع گواتر استفاده میشوند.
دکتر علیرضا استقامتی، متخصص غدد درباره این بیماری می گوید: گواتر در هر سنی دیده میشود و در مناطقی که کمبود ید رایج تر است و نواحی اندمیک محسوب میشوند، بیشتر شیوع دارد. البته این بیماری در سنین نوجوانی شایعتر است،
ولی در حال حاضر که در برخی مناطق دنیا کمبود ید از بین رفته است، گواتر در هر سنی میتواند رخ دهد.
اگرچه افزایش نیازهای فیزیولوژیک زمان رشد و بلوغ ممکن است در آن نقش داشته باشد.
علت گواتر بخوبی مشخص نشده است. با این حال، هنوز هم در مناطقی از دنیا که کمبود ید وجود دارد، این موضوع اصلی ترین عامل بروز گواتر است.
البته در برخی نواحی مصرف برخی مواد گواترزا (گواتروژن) مانند ترکیبات حاوی
تیو سیانات یا پرکلرات یا برخی میکروبها در آب به عنوان علل گواتر شناخته شدهاند.
ولی امروزه معتقدند برخی ایمونوگلوبولینها (از مولکولهای خون که در سیستم ایمنی فعال هستند) که محرک رشد غده تیروئید هستند، میتوانند در بروز گواترهای غیر اندمیک نقش داشته باشند.
از نظر عملکردی، گواتر به سه نوع گواتر ساده، کمکار و پرکار تقسیم میشود. شایعترین نوع گواتر،
گواتر ساده است که در این نوع فقط اندازه غده تیروئید بزرگ میشود، ولی میزان هورمونهای تیروئید طبیعی است.
لذا علامت چندانی بجز بزرگی غده ندارد.
کمکاری تیروئید ممکن است علامت چندانی نداشته باشد و فقط در یک بررسی اتفاقی آزمایشگاهی تشخیص داده شود یا علائم غیراختصاصی مثل ضعف و بیحالی یا خستگی داشته باشند.
کمکاری تیروئید در همه اعضای بدن ممکن است علامت ایجاد کند. احساس سرما، خشکی پوست، ریزش و زبری مو، شکنندگی ناخن، یبوست، افزایش مختصر وزن، اختلال در عادت ماهانه، تغییر اشتها،
تغییرات خلق و افسردگی یا حتی کندی ضربان قلب و فشار خون از علائم کمکاری تیروئید محسوب میشوند.
در حال حاضر، بجز استفاده از نمک یددار در غذا روش جدی دیگری برای پیشگیری از گواتر وجود ندارد
و مصرف رژیمهای غذایی خاصی برای درمان یا پیشگیری به طور کلی توصیه نمیشود
اما در پرکاری، برعکس علائم کمکاری دیده میشود، یعنی فرد دچار اضطراب و بیقراری، تپش قلب، تعریق، احساس گرما، عصبانیت و تحریکپذیری، کاهش وزن شدید و افزایش اشتها، افزایش دفعات اجابت مزاج، اسهال، تغییر در عادت ماهانه در خانمها،
بینظمی ضربان قلب، افزایش فشار خون و ریزش موها و تغییراتی در بستر ناخنها یا بیرون زدن کره چشم یا خیرگی در نگاه،
در موارد پیشرفته دوبینی و اشک ریزش و اختلال در دید ممکن است گردد.
گواتر ساده فقط در موارد پیشرفته علائم فشاری در گردن ایجاد میکند و جز برجستگی غده در جلوی گردن، علامت دیگری ندارد.
احساس خفگی که شکایت شایعی میان مردم است در اغلب موارد، ارتباطی به گواتر ندارد. البته باید توجه داشت وقتی تیروئید رشد میکند بیماری گواتر ایجاد میشود که معمولا رشد آن یکدست و یکنواخت است،
اما در عدهای ممکن است این رشد به صورت غیریکنواخت و جزیرهای رخ دهد و ایجاد یک یا چند گره در بافت تیروئید
کند که به آن گواتر چند گرهای گفته میشود.
نکته مهم اینجاست که به دلیل تداوم رشد غده در این حالت ممکن است تکثیر غیر عادی یعنی افزایش خطر سرطانی شدن رخ دهد.
در حال حاضر، بجز استفاده از نمک یددار در غذا روش جدی دیگری برای پیشگیری از گواتر وجود ندارد و مصرف رژیمهای غذایی
خاصی برای درمان یا پیشگیری به طور کلی توصیه نمیشود.
پزشک می تواند به سادگی غده تیروئید بزرگ شده را با لمس گردن تان تشخیص دهد. همچنین در برخی موارد، وی قادر به لمس گره ها نیز می باشد.
– آزمایش هورمونی: آزمایش خون می تواند میزان هورمون های تولید شده توسط تیروئید و هیپوفیز را تعیین کند.
اگر تیروئید شما کم کار باشد، سطح هورمون های آن پایین خواهد بود.
در همان زمان، سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) بالا خواهد بود، زیرا هیپوفیز سعی می کند با تحریک غده تیروئید
منجر به تولید بیشتر هورمون ها شود. گواتر مرتبط با تیروئید پر کار معمولاً با سطح بالایی
از هورمون های تیروئیدی در خون و TSH کمتر از حد نرمال همراه می باشد.
یکی از علل گواتر تولید آنتی بادی های غیر طبیعی می باشد. آزمایش خون می تواند حضور این آنتی بادی ها را تایید کند.
تصاویر سونوگرافی نشان دهنده ی اندازه ی غده تیروئید شما و ندول های غیر قابل لمس توسط پزشک می باشند.
در گواتر کمکار یا ساده از قرص لوتیروکسین برای درمان استفاده میکنیم و در پرکاری نیز از دارو
یا ید رادیو اکتیو یا در مواردی جراحی بهره گرفته میشود
اسکن تیروئید اطلاعاتی درباره ی ماهیت و اندازه ی غده ی تیروئید فراهم می کند، اما این روش نسبت به سونوگرافی
تهاجمی تر، گران تر و وقت گیرتر می باشد.
بیوپسی توسط یک سوزن ریز برای برداشتن یک نمونه ی کوچک از بافت یا مایع برای آزمایش انجام می شود
که برای هدایت آن به سمت غده ی تیروئید، از سونوگرافی کمک می گیرند.
در گواتر کمکار یا ساده از قرص لوتیروکسین برای درمان استفاده میکنیم و در پرکاری نیز از دارو یا ید رادیو اکتیو یا در مواردی جراحی بهره گرفته میشود.
در واقع در گواترهای حجیم و بسیار بزرگ و یا در مواردی که پرکاری تیروئید به درمان طبی پاسخ نمیدهد یا در تومورهای تیروئید،
جراحی توصیه میشود. البته یکی دیگر از موارد جراحی، خواست خود بیمار از نظر زیبایی است.
تبیان