گورستان باغلق
باغلق روستایی ترکمننشین در منطقه جرگلان استان خراسان شمالی اســت. گورستان روستای باغلق از گورستانهای قدیمی خراسان اســت و شکل آن متفاوت از آرامگاههای متداول در ایران اســت.
گورستان باغلق دور از روستا و بر فراز یک تپه ساخته شده اســت. در این گورستان مشخصات فرد دفنشده بر روی ستونهای چوبی عمودی ثبت شده اســت.
گورستان سفید چاه
قبرستان تاریخی سفید چاه، یا آنطور که به تبری گفته میشود «اسپه چاه» را مربوط به دوره تیموریان میدانند. این گورستان در شهرستان بهشهر استان مازندران واقع اســت.
برترینها نوشت: به گفته ساکنان محلی، در روستای سفیدچاه سنگ قبر مردگان بر اساس شغل آنها حکاکی و ساخته میشد. اما مدتی اســت که این سنت متوقف شده و درگذشتگان با سنگهای امروزی دفن میشوند.
قبرستان تیس یا جنها
گفته میشود که قبرستان تیس که به قبرستان جنها نیز معروف اســت، قدمتی بیش از ۲ هزار سال دارد. این گورستان در شهرستان چابهار، در نزدیکی روستای تیس، در جنوب قلعه پرتغالیها واقع شده اســت.
بیشتر اطلاعات در مورد قبرستان تیس و حتی قدمت آن با حدس و گمان و افسانه همراه اســت. حفر قبرها در کنار هم بر روی سطح صخرهای این باور را رواج داده که قبرستان متعلق به جنها اســت. با این حال گفته میشود ممکن اســت تلاش برای مراقبت از اجساد مردگان در برابر تعرض حیوانات دلیل این نوع ساخت گورستان بوده باشد.
قبرستان دارالسلام شیراز
گورستان دارالسلام شیراز یکی از قدیمیترین قبرستانهای ایران به شمار میرود. در آن قبرهایی از قرن اول و دوم هجری دیده میشود. با این حال برخی محققان میگویند که قدمت تاسیس این قبرستان به قبل از اسلام میرسد. دارالسلام در بخش مرکزی شهر شیراز واقع شده اســت.
قبرهای قدیمی با خطهای رقاع، کوفی، بنایی، ثلث، نسخ و نستعلیق کندهکاری شدهاند و تصاویری از قیچی، شانه، آینه و ابزار شغلهای مردگان بر سنگ قبرها خودنمایی میکنند. قبر افراد سرشناس مربوط به دوره زندیه تا قاجاریه در این آرامگاه دیده میشوند. با این حال، این قبرستان در
معرض تخریب قرار گرفته و صدمه بسیاری دیده اســت.
قبرستان هفتاد ملا یا «موبدان زرتشتی»
قبرستان«هفتاد ملا» در شهرستان میرجاوه استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این قبرستان با مساحتی بیش از ۵۰۰ متر مربع در سینه کوه ساخته شده اســت.
به نظر میرسد که شکل قبرها از مقبره کوروش الهام گرفته شده باشد. گفته میشود که قبرستان هفتادملا بیش از ۷۰۰ سال قدمت دارد. با این حال برخی مدعیاند که اولین قبرها مربوط به موبدان زرتشتی بوده که پس از حمله اعراب به ایران به این منطقه پناه آورده بودند.
قبرستان و منطقه تاریخی شهر یری
منطقه باستانی «شهریری» در نزدیکی روستای پیرازمیان در استان اردبیل واقع اســت. قدمت قلعه و معبد این منطقه به ۱۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و «قوشا تپه» به هزاره هفتم پیش از میلاد میرسد.
در نزدیکی این منطقه مجسمههای سنگی با نقشهای انسانهایی که دهان ندارند، وجود دارد. دهها مورد از این آثار موجودند که اندازه آنها بین ۴۰ تا ۳۶۰ سانتیمتر متفاوت اســت. قدمت گورهای این منطقه به هزار تا دو هزار سال قبل از میلاد بر میگردد. بخش عمدهای از این منطقه تاریخی بر اثر بیتوجهی تخریب شده اســت.
قبرستانهای مزین به شیرهای سنگی
یکی از رسوم عشایر بختیاری در خوزستان و چهارمحال بختیاری قرار دادن شیر سنگی یا به زبان محلی «برد شیر» بر قبر چهرههای سرشناس ایل اســت. شیر در میان بختیاریها نماد شجاعت اســت. نماد شیر علاوه بر این تندیسها، در قالی و گلیم و گبههایی که بختیاریها میبافند نیز دیده میشود.
با وجود اینکه این مجسمههای سنگی در قبرستانهای قدیمی بختیاری دیده میشوند اما بیتوجهی به آنها موجب شده که بسیاری از آنها به سرقت بروند یا در معرض نابودی قرار بگیرند.