به گزارش دنیای اقتصاد، «بازدید از موزه ملی ایران همراه با توضیحات مفید مهندس حجت و مدیران بخش‌ها، ایمانم را به ارزش‌های والای تاریخی اسلام و ایران قوی‌تر کرد و تلاش‌‌های بنیان‌گذاران این مرکز و ادامه‌دهندگان راه را عمیقا می‌ستایم. بجاست که مردم کشورمان و به‌خصوص جوانان از این گنجینه گرانبها بهره‌گیرند.» این اظهار نظر مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در بازدید از موزه ایران باستان در سال 69 بود، یعنی تنها دو سال پس از به اتمام رسیدن جنگ تحمیلی و در شرایطی که کشور درگیر سامان دادن به خرابی‌های پس از جنگ بود. این صریح‌ترین گفته از رئیس‌جمهوری سال‌های نخستین پس از انقلاب است که تفکر ایشان را در ارتباط با مقوله میراث فرهنگی بیان میکرد. درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی آن‌چنان ناگهانی بود که فضای رسانه‌ای کشور و حتی جهان، تا مدت‌ها از این اتفاق متاثر خواهد ماند. جنبه‌های مختلف زندگی و فعالیت سیاسی او در روزهای اخیر مورد بحث قرار گرفته و حالا نگاهی به دیدگاه شخصی او نسبت به میراث فرهنگی و گردشگری و همچنین عملکرد دولت 8ساله سازندگی در این دو حوزه میتواند، جنبه‌ای دیگر از این زندگی تاریخی را روشن کند.
رویکرد میراثی
یکی از روسای سازمان میراث فرهنگی کشور در دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با تاکید بر اینکه اصلی‌ترین ایده آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رشد و رونق ایران بود، می‌گوید: «آقای هاشمی به صورت‌های گوناگون توجه خود را به میراث فرهنگی کشور نشان داد. نخستین وجه در دوره‌ای بود که ریاست مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشتند؛ در آن زمان ما به دنبال تشکیل مجموعه متولی میراث فرهنگی در قالب یک سازمان و در زیرمجموعه وزارت فرهنگ و آموزش عالی کشور بودیم.» مهدی حجت ادامه می‌دهد: «این اقدام نیازمند یکسری ادغامات دستگاهی و سازمانی بود که به آسانی نمی‌توانست محقق شود و در تمام این مراحل ایشان به‌عنوان رئیس مجلس وقت، حمایت خود را از این جریان ابراز داشتند. او معتقد بود که نگاه به میراث فرهنگی باید از منظر تحقیقاتی و تعلیماتی باشد و از این‌رو از قرار گرفتن این سازمان ذیل وزارت آموزش حمایت می‌کردند؛ تا آنجا که این اتفاق عملی شد.» وی همچنین به موافقت هاشمی در دورانی که ریاست دولت را بر عهده داشت، با شرکت رئیس سازمان میراث فرهنگی در جلسات هیات دولت اشاره می‌کند؛ هرچند که به گفته او این اتفاق به‌دلیل عدم موافقت وزیر ارشاد در آن زمان محقق نشد. البته رئیس سازمان میراث فرهنگی در دوره سازندگی، در کنار تاکید بر رویکرد مثبت هاشمی رفسنجانی به مقوله میراث فرهنگی، به اتفاق ناخوشایندی که در آن دوران برای این سازمان افتاد نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «الحاق سازمان میراث فرهنگی به وزارت ارشاد با رای شورای‌عالی اداری کشور از آن دست تصمیماتی بود که مسیر آینده میراث فرهنگی را تغییر داد؛ هرچند که آقای هاشمی با این موضوع همدل نبود.»
توجه به گردشگری در دوره سازندگی
حجت در ادامه به رویکرد هاشمی نسبت به موضوع گردشگری نیز می‌پردازد و تصریح می‌کند: «توسعه گردشگری پس از انقلاب، برای نخستین بار در دولت سازندگی مورد توجه قرار گرفت.» او اضافه می‌کند: «البته این موضوع نه در مجموعه سازمان میراث‌فرهنگی آن دوره که برای اولین بار در بنیاد مستضعفان و در قالب دستگاهی با نام آیتو شکل گرفت.» این کارشناس میراث‌فرهنگی در توضیح بیشتر فعالیت‌های آیتو اشاره می‌کند: «در آن زمان، فعالیت‌های آیتو تنها محدود به آوردن گردشگران به کشور در قالب گروهی می‌شد و ابعاد دیگری نداشت.» به گفته حجت، با توجه به رویکرد هاشمی در مذاکره با جهان و حضور ایران در عرصه‌های بین‌المللی، نگاه این سیاستمدار به صنعت گردشگری مثبت بود و برخلاف دیدگاه‌های جزم‌اندیشانه در آن سال‌ها که ورود گردشگران یا ارتباط با دنیای بیرون را مخاطره‌آمیز تلقی می‌کردند، هاشمی رفسنجانی از رونق گردشگری استقبال میکرد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، آیت‌الله در هنگامه‌ای پست ریاست‌جمهوری را تحویل گرفت که ایران یکی از سخت‌ترین برهه‌های تاریخی معاصر خود را از سر می‌گذراند؛ ویرانی پس از جنگ و تحریم‌های بین‌المللی، اداره کشور را بسیار دشوار کرده بود و در این ایام، شاید پرداختن به موضوعاتی همچون گردشگری و میراث فرهنگی چندان در اولویت قرار نمی‌گرفت. با این‌همه، آن‌گونه که نزدیکان و همکارانش می‌گویند، اعتقاد او به توسعه روابط بین‌الملل در چارچوبی که شأن و منزلت ملت و نظام حفظ شود، بیانگر دیدگاه‌های مثبت او درخصوص توسعه گردشگری و حفظ و حراست از میراث کهن کشور بود.