میگنا: وزیر بهداشت بر ضرورت همکاری و هماهنگی تمامی سازمان‌ها به خصوص سازمان‌های بیمه‌گر برای اجرای راهنماهای بالینی در دانشگاههای علوم پزشکی تاکید کرد و گفت: اجرای گایدلاین‌ها در وزارت بهداشت بدون هماهنگی و برنامه‌ریزی همه نهادها و سازمان‌ها میسر نخواهد شد، بنابراین لازم است کمیته اجرایی برای راهنماهای بالینی راه‌اندازی شود تا چگونگی و نحوه اجرای آن در دانشگاه‌ها مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد.
به گزارش ایسنا، دکتر سیدحسن هاشمی در جلسه کمیته راهبری تسهیل راهنماهای بالینی که امروز در وزارت بهداشت برگزار شد، به مهمترین هدف تدوین راهنمای بالینی اشاره کرد و گفت: هدف استفاده از راهنمای بالینی ارتقای کیفیت ارائه خدمات، کاهش ایجاد ریسک برای پزشک و بیمار و جلوگیری از ایجاد هزینه‌های غیرضروری می‌باشد. در واقع در حوزه سلامت نباید صرفا به بحث مالی توجه کنیم. راهنمای بالینی یک ابزار علمی است که در اختیار بیمار و پزشک قرار می‌گیرد و با تدوین آن یک وحدت رویه در جامعه پزشکی شکل می‌گیرد.
وی در ادامه پیشگیری از خطاهای پزشکی را یکی دیگر از مزایای استفاده از راهنمای بالینی عنوان کرد و افزود: به کار گرفتن راهنماهای بالینی ریسک پزشکی را کاهش و ایمنی بیمار بیشتر میشود. ضمن اینکه موجب صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌های غیرضروری در عرصه سلامت شده و کارایی نظام سلامت را افزایش می‌دهد.
وزیر بهداشت همچنین خاطرنشان کرد: اجرایی کردن راهنمای بالینی موجب خواهد شد علاوه بر اینکه در جامعه پزشکی وحدت رویه شکل بگیرد، در سایر محاکم دیگر نظیر سازمان نظام پزشکی، دستگاه قضایی و غیره نیز بیشتر به عدالت نزدیک شوند که البته اجرایی کردن این راهنماها از تدوین آن نیز مهم‌تر به نظر می‌رسد و ما زمانی موفق خواهیم بود که بتوانیم این راهنماها را در عرصه عمل نیز پیاده کنیم.
دکتر هاشمی با اشاره به ضرورت فراهم نمودن زیرساخت های لازم برای اجرای راهنماهای بالینی در دانشگاههای علوم پزشکی کشور خاطرنشان کرد: مهمترین این زیرساخت‌ها آموزش است و اگر این آموزش به درستی انجام بگیرد، موجب خواهد شد زحمات همکارانی که این راهنماها را تدوین کرده‌اند، تنها به صورت ویترین نباشد و باید نیروهای آموزش‌دیده‌ای در این عرصه وجود داشته باشد که دانشجویانی که فارغ‌التحصیل می‌شوند بتوانند در این حوزه نیز کارآمد باشند.
وزیر بهداشت ادامه داد: اجرا و عملیاتی کردن راهنماهای بالینی در دانشگاههای علوم پزشکی کشور علاوه بر زیرساخت‌ها نیازمند فرهنگ‌سازی نیز است. ما معمولا دستورات را از بالا به پایین نمی‌پذیریم و البته نظم‌پذیر نیز نیستیم و این یکی از معایب ما ایرانی‌ها است که بیشتر علاقه‌مند به این هستیم که خودمان اجتهاد کنیم اگرچه در نظام‌های پیشرفته آزادی عمل بیشتری برای جامعه پزشکی قرار می دهند و اجرای راهنمای بالینی اجباری نیست اما در کشور ما در برخی موارد به دلیل اینکه سهم ما از منابع عمومی محدود است و منابعی که در اختیار هر فرد اختصاص می‌یابد یک‌دهم منابعی نیست که در کشورهای توسعه یافته اختصاص می‌دهند. چون نمی‌توانیم از تهران به کل کشور گایدلاین بنویسیم ،بنابراین 200 راهنمای بالینی به عنوان پیشنهادی به دانشگاه‌ها ارائه شده است و آنها با توجه به منابعی که در اختیار دارند، در خصوص نحوه اجرای آنها تصمیم‌گیری می‌کنند.
دکتر هاشمی اظهار کرد: همانطور که اشاره شد در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرو در زمینه استفاده از راهنماهای بالینی حق قضاوت و تصمیم‌گیری نهایی به پزشک داده میشود و با تدوین و ابلاغ راهنمای بالینی به هیچ عنوان این حق از پزشکان سلب نخواهد شد تا بتوانند به عنوان تصمیم‌گیر آخر از علم و تجربه خود استفاده کنند اما در کشور بیش از 20 دهه است که فعالیت‌های مرتبط با بومی‌سازی راهنماهای بالینی شروع شده است اما به دلیل کمبود ظرفیت علمی در زمینه تدوین و بومی‌سازی این محصولات و نیز عدم تمرکز متولیان امر و نداشتن متولی مشخص در وزارت بهداشت و نیز عدم وجود زیرساخت برای پیاده‌سازی امر تدوین و استقرار راهنمای بالینی با کندی زیادی پیش رفته است.
وی همچنین تاکید کرد: تنها در سالیان اخیر به خصوص بعد از استقرار دولت تدبیر و امید امر تدوین و بومی‌سازی این محصولات در ظرفیت‌های علمی و اجرایی برای آن گسترش چشمگیری یافت و آمادگی‌های لازم به حدی رسید که بتوان در یک روز تاریخی یعنی سوم بهمن‌ماه سال جاری صحبت از ابلاغ راهنماهای بالینی نمود.
به گفته وزیر بهداشت ما همچنان در خصوص زیرساخت استقرار راهنمای بالینی کمبودهای فراوانی داریم. این کمبودها به مشکل در زیرساخت‌های اطلاعاتی، نیروی انسانی آموزش دیده، فرهنگ‌سازی مناسب، عدم وجود نظام ارجاع و نداشتن محصولات باکیفیت قابل قبول برای همه موارد مهم و بیماری‌های اساسی در نظام سلامت مرتبط است.
دکتر هاشمی افزود: به هر حال با توجه به تکالیف قانونی در این زمینه و اهمیت راهنمای بالینی در اسناد بالادستی از جمله در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت و در برنامه‌های 5 ساله قبلی و نیز نقشه تحول نظام سلامت، وزارت بهداشت موضوع راهنماهای بالینی را در دستور کار قرار داد و در این زمینه اقدامات زیادی را به انجام رسانید. از جمله این اقدامات آماده‌سازی حدود 200 محصول دانشی شامل راهکارها، پروتکل‌ها، استانداردها و سیاست‌های بالینی است که در غالب‌های مختلف توسط اساتید مرتبط رشته‌های بالینی تدوین و یا بومی‌سازی شده‌اند.
وزیر بهداشت تاکید کرد: امروز به عنوان نقطه عطفی در تاریخ راهنماهای بالینی در کشور می‌باشد که وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت پس از اجرای موفق طرح تحول سلامت و در راستای تحکیم و تداوم آن با تایید شورای راهبردی راهنماهای بالینی تصمیم به ابلاغ راهنماهای بالینی موجود در کشور گرفته است.
وی اظهار کرد: بدیهی است هنوز تا رسیدن به اهداف متعالی و نهایی در این زمینه راه زیادی داریم و فراهم‌سازی زیرساخت‌های استقرار کامل این راهنماها فرصت زیادی را می‌طلبد اما مطمئن هستیم با همکاری نزدیک سازمان‌های ذیربط و دانشگاههای علوم پزشکی اساتید و متخصصین بالینی رشته‌های پزشکی در آینده‌ای نه چندان دور موانع برطرف و به اهداف اساسی این اقدامات نایل خواهیم شد.
دکتر هاشمی به اقدامات صورت گرفته برای ساماندهی راهنماهای بالینی در وزارت بهداشت اشاره کرد و گفت: تدوین 50 راهنمای بالینی کامل توسط متخصصین بالینی در رشته‌های مختلف و بارگذاری آن در سایت مربوطه، تدوین 70 راهنمای بالینی که پس از تایید به زودی در سایت بارگذاری خواهد شد، تهیه حدود 50 سیاست بالینی که در مراحل نهایی تایید است، تدوین 120 استاندارد ارائه خدمت و برخی اقدامات دیگر از جمله کارهایی است که در این راستا انجام گرفته است.
وی افزود: در کل تدوین راهنماهای بالینی روند خوبی را در وزارت بهداشت طی کرده است و در حال حاضر 70 مرکز تحقیقاتی در کشور وجود دارد که متخصصین بالینی به سفارش وزارت بهداشت مشغول تدوین راهنمای بالینی هستند که مسلماً همکاری سازمان‌های بیمه‌گر در استقرار راهنمای بالینی نقش بسزایی دارند که باید برای تحقق آن برنامه‌ریزی کرد.
وزیر بهداشت یادآور شد: اجرای راهنماهای بالینی بدون هماهنگی و همکاری تمامی دانشگاه های علوم پزشکی و بیمه ها امکان ناپذیر است و این تغییر رفتار باید به تدریج در جامعه پزشکی اعمال شود.
وی با اشاره به اینکه یک دانشگاه علوم پزشکی در استان زمانی که پول یک کاسه شود و تمامی منابع خود را بشناسد می تواند برنامه ریزی بهتری داشته باشد، گفت: این موضوع می تواند یکی از شاخص های مدیریت موفق باشد چرا که اجرای راهنمای بالینی تنها در صورت هماهنگی با منابع امکان پذیر است. وزیر بهداشت اظهار داشت: پیشنهاد می شود یک کمیته اجرایی نیز در کنار شورای راهبردی تدوین راهنماهای بالینی تشکیل شود تا این کمیته با همکاری بیمه ها و روسای دانشگاه های علوم پزشکی راهنماها را به طور دقیق اجرایی کنند.
وزیر بهداشت در همکاری تمامی سازمان‌های مرتبط به خصوص بیمه‌ها در اجرایی کردن راهنمای بالینی تاکید کرد و گفت: از جمله فواید استفاده از راهنمای بالینی می‌توان به ترتیب بالقوه این راهنماها در ارتقای کیفیت خدمات و نیز کاهش احتمالی خطاهای پزشکی، افزایش ارتقای ایمنی بیمار و نیز افزایش کارایی نظام سلامت است چرا که تصمیمات و پیشنهادات توصیه شده در هر گایدلاین باید منطق بر مطالعات هزینه اثربخش بوده و با کمترین هزینه بتوانند بیشترین سلامتی را برای بیماران به ارمغان بیاورند بنابراین تمامی سازمان‌ها به خصوص سازمان‌های بیمه‌گر باید در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند.
-
دکتر باقر لاریجانی امروز در نشست شورای راهنماهای بالینی، دانشگاههای علوم پزشکی را کلید اجرای راهنماهای بالینی معرفی کرد و افزود: با توجه به اینکه راهنماها به صورت کشوری خواهد بود، در دانشگاه علوم پزشکی یک کمیته دانشگاهی به منظور بومی‌سازی آن تشکیل خواهد داد.
وی در ادامه تصریح کرد: راهنماهای بالینی به منظور کاهش هزینه‌های غیرضروری و همچنین افزایش کیفیت خدمات در حوزه پزشکی تدوین شده و توانسته است بخش زیادی از این هزینه‌ها پیشگیری کند.
دکتر لاریجانی با اشاره هزینه‌های غیرضروری که در حوزه تجویز پزشکی صورت می‌گیرد، اظهار کرد: بیشترین هزینه دارویی ما در کشور در 21 قلم دارو است که درصدد هزینه‌های دارویی ما را شامل میشود. به عنوان نمونه داروی انسولین جزو داروهای پرمصرف در کشور محسوب میشود.
معاون آموزشی وزیر بهداشت، با تاکید بر اینکه اجرای راهنماهای بالینی در کاهش هزینه‌های غیرضروری نظام سلامت موثر است، گفت: این راهنماها می‌توانند هزینه‌ها را تا درصدهای بالایی کاهش دهد. با توجه به اینکه در قانون برنامه پنجم و نقشه جامع علمی کشور وزارت بهداشت مکلف به تدوین راهنماهای بالینی بوده، ما مراکز متعددی را برای این کار فعال کرده‌ایم تا در یک نظام مشارکت دانش بالینی با همکاری اساتید آن را تهیه کنیم.
به گفته وی، در زمینه پوکی استخوان یکی از راهنماها این است که افراد نباید قبل از سن 65 سال آزمایش سنجش استخوان شوند. همین موضوع موجب شد ما در منطقه به عنوان یک راهنما تعیین کنیم و بسیاری از خدمات را از این راهنماها استفاده کنند. نمونه دیگر آن موضوع پای دیابتی بود که پیش از این حدود 40 تا 50 درصد قطع پا صورت می‌گرفت اما اکنون این میزان به زیر 5 درصد رسیده است. در واقع راهنمای بالینی به ما کمک کرده است که کیفیت خدمات را افزایش دهیم.
دکتر لاریجانی همچنین به نمونه دیگر از فواید استفاده از راهنماهای بالینی اشاره کرد و گفت: مصرف زیاد آلبومین از نمونه‌های دیگر است که با اجرای راهنمای بالینی هزینه‌های تنها یک بیمارستان 12 درصد کاهش پیدا کرد. چرا که پیش از این 68 درصد تجویز صحیح نبوده است.
معاون آموزشی وزیر بهداشت با بیان اینکه کاهش هزینه و مصرف منطقی داروهای پرهزینه با اجرای راهنماهای بالینی در حوزه پزشکی بسیار راهگشاست، گفت: برای اجرای راهنمای بالینی در دانشگاههای علوم پزشکی کشور، ساختاری نیاز است که بتواند به طبابت مبتنی بر شواهد کمک کند.
وی با بیان اینکه 200 استاد برای تدوین راهنماهای بالینی آموزش دیده‌اند، اظهار کرد: این اساتید کار تدوین راهنماهای بالینی را با همکاری معاونت‌های درمان و آموزش وزارت بهداشت پیش برده‌اند. از دانشگاه کمیته مخصوص به راهنماهای بالینی را تشکیل خواهد داد و در بیمارستان‌ها کار تخصصی را پیش می‌برند.
دکتر لاریجانی در پایان خاطرنشان کرد: نظام ملی مراقبت و سلامت مبتنی بر شواهد و نحوه بومی‌سازی راهنماهای بالینی را به دانشگاه‌ها نشان می‌دهد. به‌طوری که 129 استاندارد، 30 راهکار، 31 سیاست و 10 دستورالعمل و در مجموع 200 راهنما و استاندارد بالینی توسط وزیر بهداشت به دانشگاه‌ها ابلاغ شد.
یک استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر اینکه راهنماهای بالینی باید در هیات‌های بورد دانشگاه‌ها تعریف شوند، گفت: تا زمانی که مرجعیت بر اجماع ذهنی برای اجرای راهنماهای بالینی در دانشگاه‌ها شکل نگیرد، نمی‌توانیم این گایدلاین‌ها را با موفقیت عملیاتی کنیم.
همچنین دکتر ظفرقندی در شورای راهبردی تدوین راهنماهای بالینی گفت: دغدغه‌های ذهنی ما همواره این بوده است که باید طرح تحول سلامت و آینده آن بر اساس گایدلاین‌ها و راهنماهای بالینی اجرایی و عملیاتی شود چرا که حرکت اجرای این طرح بر اساس دستورالعمل آینده بسیار موفقی خواهد داشت.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه اجرای دستورالعمل‌های بالینی در دانشگاههای علوم پزشکی نیازمند اجماع ذهنی جامعه پزشکی است، تصریح کرد: این اجماع ذهنی از دو طریق یعنی ورود و همکاری انجمن‌های علمی و همچنین تشکیل یک مرجعیت در هیات‌های بورد امکان‌پذیر است. در واقع این دو پیشنهاد باید برای اجرایی شدن و موفقیت راهنماهای بالینی فراهم شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین خاطرنشان کرد: اجرای راهنماهای بالینی در دانشگاههای علوم پزشکی ممکن است برخی مشکلاتی داشته باشد یعنی دانشگاهی به دلیل رقابت با دانشگاههای دیگر نخواهد آن را اجرایی کند اما اگر این راهنماها در هیات بورد تعریف شوند، همه خود را ملزم به اجرای آن می‌کنند و اقناع برای اجرای آن در دانشگاه‌ها شکل می‌گیرد.
دکتر ظفرقندی همچنین پیشنهاد داد: اگر راهنماهای بالینی در بورد دانشگاه‌ها تعریف شود و حتی بخواهند هر سال دو سوال از گایدلاین‌ها تعریف کنند، در این صورت همه کشور خود را به اجرای این راهنماها ملزم خواهند کرد.
به گزارش ایسنا، در ادامه این نشست دکتر سیاری معاون بهداشت وزارت بهداشت، با تاکید بر اینکه اجرای گایدلاین‌ها در دانشگاههای پزشکی راندمان‌های بالینی را افزایش خواهد داد، گفت: راهنماهای بالینی در حوزه بهداشت، کاربردهای بسیاری دارد، چرا که اگر انجام کار سلامت بر اساس دستورالعمل‌ها باشد، راندمان بالینی افزایش یافته در واقع گایدلاین‌ها یعنی موجز گفتن و عمل کردن بر آن است و اگر این مسیر در نظام سلامت نهادینه شود، به موفقیت‌های بسیاری دست خواهیم یافت.
وی در ادامه تصریح کرد: ما در حوزه بهداشت دستورالعمل‌هایی که تعیین شده، توسط 12 تا 13 هزار پزشک خانواده اجرایی میشود. در واقع 100 هزار نیروی کار خود را ملزم به این دستورالعمل می‌کنند اگر نظارت‌های بر روند اجرای این دستورالعمل‌ها وجود داشته باشد، بازدهی بیشتری خواهد داشت.
دکتر سیاری بر لزوم تعریف راهنماهای بالینی در حوزه‌های تخصصی نیز تصریح کرد و افزود: متخصصین ما باید این باور را داشته باشند که این روش علمی (راهنماهای بالینی) به طور کامل در دانشگاههای علوم پزشکی اجرایی شود و اگر در این راستا نیازمند آموزش‌هایی باشیم، باید این آموزش‌ها ارائه شود.
معاون بهداشت وزیر کشور در پایان خاطرنشان کرد: خوشبختانه در حوزه اطفال راهنماهای بالینی توسط این گروه تهیه شد و اگر سایر گروه‌های نیز دست تدوین این راهنماها بزنند، وضعیت بسیار بهتر خواهد شد. در واقع ما تلاش داریم که راهنماهای بالینی را نیز در هیات بورد اطفال نیز ارائه دهیم. پیشنهاد من این است که همه گروه‌های هیات بورد این راهنماهای بالینی را تدوین کنند تا اجرای آن با موفقیت پیش رود.