تنها یک ساعت پرواز با هواپیما برای ویرانی بشر کافی است. پس می توانید تصور کنید تا چه حد سفر هوایی چند ساعته می تواند اثرات سوء بر جسم و روح فرد به جای بگذارد. دلیل خستگی پرواز این است که بدن شما عادت کرده طبق ریتم شبانه روزی خودش عمل کند، ولی ناگهان باید طبق ریتم و ساعت جدید مقصد عمل کند که این تغییر به آهستگی انجام می شود.
ممکن است بعد از سفر هوایی بخواهید بعد از ظهر بخوابید و در عوض تا پاسی از شب بیدار بمانید، زیرا بدنتان ریتم خاص خودش را دارد. ولی می توان با تنظیم تدریجی برنامه ی خواب قبل از سفر، از خستگی های مفرط ناشی از سفر هوایی جلوگیری کرد، یعنی با مقاومت در برابر وسوسه ی چرت زدن در طول روز و صرف زمان زیادی در خارج از منزل برای رهایی از خواب آلودگی.
افراد می توانند ریتم مخصوص خود را داشته باشند
بدن اکثر افراد در یک چارچوب زمانی مشابه عمل می کند، به این صورت که صبح از خواب بیدار می شود و شب (البته در یک محدوده ی خاص) به خواب می رود. به همین دلیل شب کاری سخت است، چرا که ریتم بدن را تغییر می دهد. اما گاهی تفاوت هایی نیز وجود دارد، برای مثال برخی افراد مایل اند صبح زود از خواب بیدار شوند و برخی دیگر مایل اند شب ها دیرتر بخوابند (که این مورد اغلب در سنین خاصی دیده می شود).
بسیاری از افراد در طول سال های نوجوانی تمایل دارند شب ها بیدار بمانند که البته این حالت در پسران نمایان تر از دختران است. برعکس افراد مسن مایل اند شب ها زودتر به خواب رفته و صبح زود بیدار شوند. البته این تغییرات طبیعی است.
زن ها بیشتر تمایل دارند که زود بیدار شوند
دانشمندان معتقدند که از نظر ریتم شبانه روزی بین زنان و مردان تفاوت هایی وجود دارد. یک مطالعه نشان داد که ریتم شبانه روزی بدن بانوان، شش دقیقه سریع تر از آقایان است. به این معنا که زنان زودتر از خواب بیدار می شوند، در صورتی که خواب کافی ندارند، زیرا اغلب تا دیروقت مشغول انجام کارهای خانه هستند.
نور باعث ایجاد تفاوت می شود
نور، چه نور طبیعی خورشید و چه نور مصنوعی وسایلی مانند موبایل می تواند آغاز کننده ی یک سری واکنش ها در بدن باشد. مغز، کنترل کننده ی اصلی ریتم شبانه روزی بدن است و این واکنش ها را تحت فرمان دارد. شما برای تنظیم ساعت بدنتان نیاز به بهره مندی از نور طبیعی روز دارید . پس پرده های خانه تان را کنار بزنید تا نور طبیعی به داخل اتاق هایتان بتابد. نور طبیعی خورشید برای درمان اختلالات خلقی فصلی بسیار مفید است.
به محض آن که نور وارد چشم هایمان می شود، شبکیه ی چشم تحریک شده و پیام هایی به سمت هیپوتالاموس فرستاده می شود. در هیپوتالاموس دو هسته ی کوچک وجود دارد که بخش اصلی تنظیم کننده ی ساعت درونی بدن ماست. این دو هسته اطلاعاتی درباره ی نور و تاریکی و ساعت بیولوژیک در سراسر سیستم عصبی و کل بدن ارسال می کنند. این فرایند به ما اجازه می دهد در طول روز هوشیار و فعال باشیم و هنگام شب به خواب برویم.
به همین دلیل رفتن به رختخواب همراه با موبایل و یا هر وسیله ای مانند آن، شما را مدت ها بیدار نگه می دارد. گیرنده های چشم شما حتی به جزئی ترین امواج نوری بسیار حساس اند. این کار می تواند ساعت بدنتان را فریب دهد و گمان کند که هنوز زمان خواب نشده است. نتیجه ی نهایی این خواهد بود که فعالیت های فیزیولوژی درونی از جمله خواب، خلق و خو و متابولیسم بدن دچار اختلال می شوند.
نور خورشید
برای تعادل بهتر مانند سرخ پوستان عمل کنید
حتما اغلب شما چیزهایی درباره ی زندگی متفاوت سرخپوستان، از جمله رژیم غذایی خاص شان شنیده اید. برخی کارشناسان معتقدند که می توان برای بهبود تعادل بدن از یکی از روش های زندگی این گروه الگو برداری کرد که اصطلاحا به آن "روشنایی سرخپوستان" می گویند. به این معنا که هنگام خواب تاریکی را به حداکثر برسانیم و در طول روز تا حد زیادی از نور طبیعی بهره مند شویم.
شما برای تنظیم ساعت بدنتان نیاز به بهره مندی از نور طبیعی روز دارید . یک پیاده روی 20 تا 30 دقیقه ای موقع ظهر را در برنامه ی روزانه ی خود بگنجانید. اگر این کار برایتان امکان پذیر نیست، پرده های خانه تان را کنار بزنید تا نور طبیعی به داخل اتاق هایتان بتابد. نور طبیعی خورشید برای درمان اختلالات خلقی فصلی بسیار مفید است.
ورزش تا حدی می تواند ریتم بدن را تحت تأثیر قرار دهد
افرادی که در انتهای روز ورزش می کنند، ساعت درونی قوی تری نسبت به آنان که صبح ها ورزش می کنند، دارند. ریتم شبانه روزی بدن، 8 ساعت بعد از بلند شدن از خواب افت می کند و شما دچار خواب آلودگی می شوید. بعضی کارشناسان داشتن یک چرت کوتاه مدت را در این زمان پیشنهاد می کنند. پس آیا شما باید ورزش صبح تان را نادیده بگیرید؟ البته که نه، ورزش کردن در هر صورت بهتر از انجام ندادن آن است و فواید خودش را دارد. اما همه ی ما از ورزش کردن قبل از خواب منع شده ایم، زیرا فعالیت بدنی، ضربان قلب و میزان کورتیزول را افزایش می دهد که سبب می شود سخت تر به خواب برویم. باید حداقل تا سه ساعت قبل از خواب ورزش نکنیم.
ممکن است به اختلال عاطفی جزئی دچار شوید
اختلال عاطفی فصلی به محض کوتاه شدن روزها خود را نمایان می سازد و احتمالا دلیل آن کاهش مدت زمان تابش نور خورشید می باشد. آفتاب باعث افزایش سروتونین بدن که یک بهبود دهنده ی خلق و خو است، می شود. افراد مبتلا به SAD (اختلال عاطفی فصلی) تمایل دارند 12 تا 14 ساعت بخوابند. همچنین علاقه ی بیش از حد به مصرف کربوهیدرات ها و مواد شیرین دارند و در نهایت افزایش وزن پیدا می کنند. این افراد افسردگی را نیز تجربه می کنند. نشان داده شده که نوردرمانی یک راه حل موثر برای اختلال عاطفی است. داشتن یک پیاده روی صبحگاهی در فضای باز پیشنهاد خوبی است.
واکنش بدن در بعد از ظهرها بین اغلب افراد مشابه است
همه ی نژادهای انسانی در سراسر جهان در ساعات بین 2 تا 4 بعد از ظهر دچار افت تمرکز شده و خواب آلود می شوند. چه اتفاقی می افتد؟ ریتم شبانه روزی بدن، 8 ساعت بعد از بلند شدن از رختخواب افت می کند و شما وارد چرخه ای از خواب آلودگی می شوید.
بعضی کارشناسان داشتن یک چرت کوتاه مدت را در این زمان پیشنهاد می کنند (نباید این چرت بیش از 30 دقیقه طول بکشد، زیرا مانع خوابیدن به موقع در شب خواهد شد). اگر در محل کارتان جایی برای استراحت ندارید می توانید برای مدتی چشم هایتان را ببندید و یا بیرون از محل کارتان قدم بزنید تا خواب آلودگی تان برطرف گردد.
ساعت صحیح بدنتان را دنبال کنید تا سالم تر بمانید
بررسی ها نشان داده است که تزریق واکسن آنفلوانزا در صبح موثرتر از بعد از ظهر است. بدن افرادی که در صبح واکسن را دریافت می کنند، آنتی بادی بیشتری را تولید می کند و این نشان می دهد پاسخ سیستم ایمنی بدن در صبح قوی تر می باشد.