جالب است بدانید سردرد یکی از شایع‌ترین شکایت‌های دوران بارداری است. از یک سردرد خفیف که با استراحت بهبود می‌یابد، گرفته تا یک سردرد شدید توام با علائم دیگر که ممکن است نشانه‌ای از وضعیت‌های خطرناک باشد. به همین دلیل یکی از آموزش‌هایی که همیشه به مادران باردار داده میشود این است که سردرد را جدی بگیرند و همیشه در صورت ابتلا به آن به پزشک معالج خود گزارش دهند.
البته به گفته دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان، معمولا بیشتر بارداران طی 16 هفته اول بارداری، یک سردرد خفیف را تجربه می‌کنند که به درمان‌های معمول پاسخ می‌دهد و گذراست و شدت آن هم چندان زیاد نیست. به بیان دیگر، سردردهای مربوط به بارداری بدون هیچ علامت دیگری هستند و فشار خون مادر و سایر بررسی‌های وی طبیعی است. این سردردها اهمیتی ندارند وپس از پایان سه ماهه اول به خودی خود بهبود می‌یابند.
سردردهای غیر‌خطرناک در سه ماهه اول بارداری
به‌نظر می‌رسد به علت تغییرات هورمونی و تغییرات جریان خون در مغز، بخصوص در سه‌ماهه اول بارداری، شاهد سردرد در بارداران هستیم.
این متخصص با بیان مطلب فوق به جام‌جم می‌افزاید: استراحت، خواب کافی، رژیم غذایی مناسب، ورزش‌های سبک، اجتناب از استرس‌های شدید روحی و جسمی، پرهیز از مصرف دخانیات، نوشابه‌های گازدار، مواد محرک و موادغذایی تند در بهبود این سردردها موثرند.
دکتر فرشته نادری، متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب نیز با تاکید بر این که در بارداری نیز مانند هر زمان دیگری شخص میتواند مبتلا به سردرد شود به جام‌جم توضیح می‌دهد: پدیده‌هایی که در این امر دخیل هستند مانند زمان غیر بارداری شامل نور، سر و صدا و بویایی می‌شوند. حملات ناشی از سردردهایی که از نوع میگرن بدون او را (اختلالات حسی ـ بینایی) باشند، در حدود 60 تا 70 درصد از خانم‌های باردار کاهش می‌یابند و جای نگرانی ندارند. به طور کل در هر سردردی باید به علائم هشدار و خطر توجه کرد. فراموش نکنید افرادی که سابقه میگرن داشته‌اند، ممکن است با باردارشدن سردردهایشان افزایش یا کاهش یابد.
این متخصص مغز و اعصاب تاکید می‌کند: سردردها ممکن است در سه ماهه اول کمی بیشتر تظاهر کنند که علت آن افزایش سطح هورمون‌هاست، ولی در سه ماهه دوم و سوم معمولا بهبود دارند و سیر ثابتی را طی می‌کنند. بجز پدیده هورمونی که در سردرد زمان بارداری موثر است، بقیه عوامل محرک سردرد مانند زمان غیر بارداری است .
باردارانی که سردرد می‌گیرند
توجه داشته باشید سردرد میگرنی ممکن است حتی به دلیل استرس، شرایط محیطی گرم یا پرنور، خستگی، بی‌خوابی یا موادغذایی هیستامین‌دار مثلا تخم‌مرغ و گوجه‌فرنگی شروع شود.
دکتر لاهوتی با بیان مطلب فوق می‌افزاید: بنابراین خانم‌هایی که قبلا سابقه میگرن داشته‌اند و حالا می‌خواهند باردار شوند، بهتر است قبل از اقدام به بارداری به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند تا علت میگرن آنها مشخص و از آن دوری شود، زیرا در دوران بارداری امکان افزایش شدت و تکرار این سردردها وجود دارد که به مسکن‌های معمولی هم جواب نمی‌دهند. مثلا اگر کسی با قرار گرفتن در نور شدید آفتاب یا شلوغی دچار سردرد میشود، بهتر است مراعات کند تا در دوران بارداری گرفتار این سردردهای شدید نشود تا مجبور شود از مسکن استفاده کند.
دکتر نادری نیز اظهار می‌کند: خانم‌های بارداری که سردرد از نوع میگرن بدون اورا دارند معمولا روند بهبود را هنگام حاملگی حس می‌کنند؛ ولی در میگرن با اورا، تغییری در شدت و تعداد حملات طی حاملگی ایجاد نمی‌شود.
قرص‌های ضد بارداری سردرد می‌آورد
چرا گفته میشود مصرف قرص‌های ضد بارداری در بروز سردردهای تنشی در زنان موثر است؟
دکتر نادری پاسخ می‌دهد: تاثیر قرص ضد بارداری در سردرد متفاوت است. مصرف این قرص‌ها در بعضی از انواع میگرن‌های قاعدگی به عنوان درمان استفاده میشود، ولی در عده‌ای از خانم‌ها هم ممکن است با شروع این قرص‌ها سردردها افزایش یابد. تاثیر متفاوت این قرص‌ها به علت تفاوت فیزیولوژیک در خانم‌ها ست. در واقع این تفاوت فیزیولوژیک منجر به اثرات متفاوت این قرص‌ها در خانم‌ها میشود.
خطر مسمومیت بارداری را جدی بگیرید
برخلاف سردردهای سه ماهه اول بارداری که اهمیت بالینی چندانی ندارند، سردردهای سه ماهه سوم بارداری همیشه زنگ خطری برای سایر بیماری‌ها هستند و نمی توان ساده از کنار آنها گذشت.
دکتر لاهوتی در این باره با تاکید بر این که مهمترین وضعیتی که ممکن است با سردرد سه ماهه سوم بارداری همراه باشد، مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی) است، توضیح می‌دهد: مسمومیت بارداری وضعیتی است که در آن معمولا فشار خون مادر بالاست و غالبا دفع پروتئین از ادرار وجود دارد. در این شرایط ممکن است همه ارگان‌های بدن ازجمله کبد و کلیه هم در گیر شوند. اهمیت سردرد در مسمومیت بارداری این است که ممکن است مقدمه تشنج مادر باردار باشد. به همین دلیل سردرد در بارداری یک علامت مهم و خطرناک است .
درمان بدون عارضه سردرد بارداری
به گفته دکتر نادری، شکی وجود ندارد که بهترین روش برای درمان سردرد در دوران بارداری استفاده از روش‌های غیردارویی مانند خواب کافی و منظم، دوری از گرسنگی، وعده‌های غذایی سالم و کم حجم در وعده‌های متناوب، پیاده روی منظم، ریلکسیشن و کاهش استرس است.
البته می‌توان از استامینوفن ساده نیز بدون هیچ‌گونه عارضه‌ای بر جنین سود برد. بسیاری از داروهای دیگر هم وجود دارند که با نظارت پزشک متخصص بدون هیچ‌گونه عارضه‌ای قابل استفاده هستند.
دکتر لاهوتی نیز تاکید می‌کند: علت سردرد هرچه باشد و شدت آن هرچقدر هم خفیف باشد و در هر زمانی از بارداری که باشد باید به پزشک گزارش شود. فقط پزشک است که پس از اخذ شرح حال و انجام معاینه و در صورت لزوم آزمایشات لازم میتواند تشخیص دهد آیا سردرد مادر باردار نیاز به پیگیری و درمان خاص دارد یا این که با درمان‌های حمایتی و اطمینان خوب میشود .
پونه شیرازی