خوب است بدانید معمولا در رفتگی در هفته‌های اول بعد از تولد اتفاق می‌افتد. یعنی ممکن است بعد از حدود شش هفته میزان حرکت مفصل هیپ (استخوان لگن ) دررفته نسبت به سمت مقابل کمتر باشد. تشخیص زودهنگام چنین عارضه‌ای در نوزاد از آن‌رو اهمیت دارد که با گذشت زمان، کوتاه شدن اندام مبتلا اتفاق می‌افتد که میتواند باعث افزایش چین‌های باسن و ران شود.
دکتر افشین طاهری اعظم، جراح لگن و مفصل ران با تاکید بر ضرورت تشخیص و درمان زودهنگام دررفتگی مفصل لگن در نوزادان چنین هشدار می‌دهد: بی‌توجهی به این عارضه منجر خواهد شد با رسیدن شیرخوار به سن راه رفتن، لنگیدن جلب توجه کند که به صورت خم شدن متناوب کودک به سمت لگن مبتلا هنگام راه رفتن خواهد بود. در مواردی که بیماری دو طرفه باشد نیز کودک شبیه اردک راه خواهد رفت.
این متخصص در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر ضرورت تشخیص و درمان زودهنگام در رفتگی لگن در سنین نوزادی می‌گوید: اگر چنین درمانی اتفاق نیفتد در مواردی که دررفتگی کامل لگن وجود دارد، کودک لنگیدن نسبتا شدیدی خواهد داشت که در موارد یکطرفه شدیدتر است. همچنین ایجاد انحراف در ستون فقرات و زانوها از عوارض طولانی مدت این عارضه است.
عارضه‌ای که مادرزادی نیست
دررفتگی لگن، مشکلی مادرزادی نیست و در واقع ناشی از تجمع تعدادی از عوامل مستعد‌کننده در نوزاد است و درهفته‌های بعد از تولد اتفاق می‌افتد.
دکتر طاهری اعظم در این باره توضیح می‌دهد: این مشکل در دخترها چند برابر و نیزدر بچه‌های شکم اول و کودکانی با ناهنجاری مادرزادی شایع‌تر است. همچنین خطر بروز آن در صورتی که مایع دور جنین (آمنیون) کم باشد یا در صورتی که بچه از پا متولد شود، شایع‌تر است. توجه داشته باشید استفاده از قنداق احتمال آن را بالاتر می‌برد.
در رفتگی لگن در بدو تولد
این عارضه در بدو تولد هیچ‌گونه علامت ظاهری ندارد و فقط توسط پزشک میتواند کشف شود. یکی از معایناتی که پزشک متخصص کودکان باید برای تمام نوزادان انجام دهد، معاینه بررسی ثبات مفصل هیپ است.
این جراح لگن می‌افزاید: انجام این معاینه اهمیت زیادی دارد و باید در هر جلسه، ویزیت بیمار تا حدود دو ماهگی و در هر جلسه چند بار انجام شود تا احتمال عدم تشخیص نوزادان مبتلا به حداقل برسد. در کودکانی که یکی از علائم مستعد‌کننده پیش گفته را داشته باشند، باید سونوگــرافی هم برای بررسی بیشتر هیپ انجام شود. در سنین بالاتر از سه چهار ماه می‌توان از رادیوگرافی استفاده کرد .
درمان راحت و موثر با تشخیص زودهنگام
نوع درمان در در رفتگی لگن بستگی کامل به زمان تشخیص دارد. یعنی هر چه زودتر تشخیص داده شود، راحت‌تر درمان میشود.
دکتر طاهری اعظم در این باره توضیح می‌دهد: طی چند ماه اول زندگی در بیشتر موارد، این عارضه با استفاده از یک بریس (کمربند طبی) قابل درمان است. البته چگونگی بستن و مدت زمان استفاده توسط متخصص ارتوپد تعیین میشود. بعد از حدود پنج شش ماهگی معمولا جا‌اندازی هیپ زیر بیهوشی و گچ‌گیری لازم میشود و بعد از یک تا یک‌ونیم سالگی هم معمولا جراحی باز ضرورت دارد.
وی تاکید می‌کند: در بیشتر موارد اگر درمان بدرستی انجام شود، کودک کاملا طبیعی خواهد شد. با این حال هر چه سن کودک هنگام شروع درمان بیشتر باشد امکان بروز عوارضی در آینده بیشتر است. البته تمام این کودکان باید حتی بعد از درمان موفق تا هنگام بلوغ تحت نظر پزشک باشند.
تا چه سنی می‌توان کودک را درمان کرد؟
این جراح لگن در پاسخ به این پرسش می‌گوید: در صورتی که مفصل هیپ فقط دچار کم عمقی یا حداکثر نیمه در رفتگی باشد، در هر سنی که تشخیص داده شود نیازمند درمان است. اگر دررفتگی کامل مفصل وجود داشته باشد، در موارد یکطرفه تا حداکثر ده سالگی و در موارد دو طرفه تا حداکثر 8-6 سالگی تحت جراحی قرار می‌گیرند. بعد از این سن، انجام جراحی کمک زیادی به کودک نمی‌کند؛ بنابراین مهم است این بیماری هر چه زودتر تشخیص داده شود و بلافاصله بعد از تشخیص هم درمان شروع شود. به خاطر داشته باشید درمان این عارضه در بزرگسالی فقط با تعویض مفصل لگن ممکن است.
راهکارهای پیشگیری از در رفتگی لگن در نوزادان
ـ حتما از پزشک نوزادتان بخواهید از این نظر نوزاد را معاینه کند.
ـ در صورت وجود یکی از علائم مستعد‌کننده، حتما سونوگرافی در حدود 6-4 هفتگی از هیپ نوزاد انجام شود.
ـ در صورت وجود هر‌گونه شکی، پزشک نوزادتان باید فرزندتان را به متخصص ارتوپدی ارجاع دهد.
ـ وجود علائمی چون اختلاف طول دو اندام، محدودیت حرکت یا اختلاف چین‌های باسن نوزاد را جدی بگیرید.
ـ بهترین پوشش کودک طی دوره نوزادی برای جلوگیری از ابتلا به دررفتگی هیپ استفاده از شلوار همراه پوشک با سایز مناسب است. به‌طوری که پاهای کودک آزاد باشد و بتواند در هر جهتی که دوست دارد آنها را حرکت دهد.
پونه شیرازی