اما چرا برخی افراد از دوران کودکی کمتر به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند و برعکس، کودکان دیگری را می‌بینیم که نیمی از سال را با عوارض سرماخوردگی دست به گریبانند؟ آیا سیستم ایمنی بدن برخی افراد از کودکی قوی‌تر است یا عوامل تغذیه‌ای، استرسی یا بهداشتی در بروز آن نقش دارند؟
دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی اطفال در این باره به جام‌جم توضیح می‌دهد: ویروس‌های عامل سرماخوردگی در طول زمان تغییر شکل می‌دهند. بنابراین کودکانی که کمتر با آن مواجه شده‌اند بیشتر در معرض ابتلا قرار می‌گیرند. از طرف دیگر، یک ویروس میتواند در افراد مختلف از نظر علائم بالینی، انواع مختلف بیماری را موجب شود که به عواملی چون سیستم ایمنی، وزن، سن، ابتلا به بیماری قبلی، وجود سابقه استرس، قرار داشتن در محل نامناسب از نظر بهداشتی و شلوغ بودن، دریافت نکردن مواد غذایی کافی یا نداشتن بهداشت مناسب مربوط میشود.
تغذیه با شیر مادر
آیا این باور درست است که کودکانی که از شیر مادر تا دو سال تغذیه کرده‌اند، کمتر سرما می‌خورند؟ عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی می‌گوید: کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، به دلیل احتمال کمتر آسپیره‌شدن (ترشح کردن) شیر به فضای گوش میانی، دریافت تمام ویتامین‌های لازم و نیز دریافت ویتامین A با مقدار زیاد در روزهای اول تولد و نیز دریافت ایمونوگلوبولین‌های لازم برای حفاظت سیستم گوارشی و تنفسی کمتر تحت تاثیر عوامل بیماریزا قرار می‌گیرند.
وی می‌افزاید: کودک به دلیل انتقال فعال مواد ایمنی‌زا که در خون مادر ترشح شده و به داخل شیر راه یافته است، کمتر سرما می‌خورد. کودکی که شیر مادر می‌خورد، بعد از دو سالگی کمتر چاق میشود و احتمال آلرژی نیز در او کمتر است. بنابراین کمتر سرما می‌خورد.
تقویت سیستم ایمنی، چگونه؟
هر کودک سالانه تا 10 بار و هر بزرگسال سالانه دو تا چهار بار به سرماخوردگی مبتلا میشود، اما با تزریق واکسن آنفلوآنزای سالانه می‌توان سیستم ایمنی را در مقابل ابتلا به آنفلوآنزا محافظت کرد.
| دکتر شیروانی: مصرف مقدار کافی ویتامین A، C و D به صورت میوه و سبزی تازه در تقویت سیستم ایمنی بسیار موثر است |
این متخصص اطفال در این باره می‌گوید: این واکسن از ابتلا به بیماری آنفلوآنزا پیشگیری می‌کند. برخی علائم آنفلوآنزا شبیه سرماخوردگی است، ولی این بیماری گاه باعث مرگ فرد مبتلا میشود. البته خواب و استراحت کافی، سیستم ایمنی را در مقابل ابتلا به بیماری تقویت می‌کند.
وی تاکید می‌کند: مصرف مقدار کافی ویتامین A، C و D به صورت مصرف میوه و سبزی تازه در تقویت سیستم ایمنی بسیار موثر است. البته مصرف دارویی ویتامین C به مقدار زیاد توصیه نشده است. مصرف روی نیز که در حال حاضر به صورت شربت در بازار موجود است، ممکن است کمک‌کننده باشد.
کودکان ضعیف با نقص سیستم ایمنی
نقص سیستم ایمنی مشکلی است که گاه کودک را در معرض ابتلا به عفونت تحتانی سیستم تنفسی قرار می‌دهد، ولی این کودکان معمولا بیماری‌هایی جدی‌تر از سرماخوردگی را تجربه می‌کنند.
دکتر شیروانی با بیان این مطلب می‌گوید: گاه علائم بیماری در این کودکان شبیه سرماخوردگی است، ولی به درمان‌های معمول جواب نمی‌دهد و منجر به بستری شدن مکرر در بیمارستان خواهد شد. البته وجود زمینه آلرژی، احتمال ابتلا به سینوزیت را بعد از سرماخوردگی در کودکان بیشتر می‌کند. سوءتغذیه نیز احتمال ایجاد عوارض را بعد از سرماخوردگی افزایش می‌دهد. کمبود ویتامین D هم مقاومت بدن را نسبت به بیماری‌های عفونی کم می‌کند. مواجهه با عوامل بیماریزا مانند حضوردر مهد کودک هم احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد.
کودکانی که کمتر سرما می‌خورند
کودکانی که در محیط خانوادگی سالم زندگی می‌کنند، استراحت کافی دارند و به مهد کودک نمی‌روند، کمتر در معرض انواع ویروس‌های بیماریزا قرار می‌گیرند.
به گفته این فوق تخصص عفونی اطفال، نداشتن سابقه آلرژی در خانواده، استفاده از میوه و سبزی تازه، شیر و لبنیات کافی، حفظ هوای معتدل در محیط منزل و شلوغ نبودن خانه، شستن مکرر دست با آب و صابون به‌ویژه قبل و بعد از مصرف غذا و بعد از تماس با دست دیگران به پیشگیری از سرماخوردگی کمک می‌کند؛ همچنین باید به کودکان آموزش داد که به فرد سرما‌خورده نزدیک نشوند و فاصله را با آنان در حد دو متر حفظ کنند.
دکتر شیروانی در پاسخ این پرسش که کودکانی که به طور مکرر سرما می‌خورند باید چه نکاتی را از نظر تغذیه‌ای یا سبک زندگی رعایت کنند، می‌گوید: استراحت کافی، خوردن صبحانه، مصرف شیر و لبنیات کافی، کنترل رشد کودک با انجام معاینات منظم، خوردن شام یک ساعت قبل از خواب و داشتن خواب کافی به کاهش دفعات ابتلا به سرماخوردگی در چنین کودکانی کمک می‌کند. همچنین توصیه میشود این دسته از کودکان، حداقل هفته‌ای دو بار سوپ سبزیجات تازه میل کنند و از گوجه‌فرنگی و مرکبات در رژیم غذایی و در صورت نداشتن آلرژی بهره بگیرند.
پونه شیرازی
دانش و سلامت