دکتر سارا هوشمند، دستیاررشته پزشکی ورزشی با اشاره به این که یکی از مهمترین آسیب‌های ورزشی در کودکان گرمازدگی است به جام‌جم می‌گوید: کاهش آب بدن در حین فعالیت‌های ورزشی میتواند سبب بروز گرمازدگی در کودک شود که این مسأله به‌راحتی قابل پیشگیری است. مصرف مایعات هنگام فعالیت‌های بدنی به‌خصوص در هوای گرم، پوشیدن لباس متناسب با آب و هوای محل تمرین و رعایت توصیه‌های مربوط به تغذیه میتواند از بروز گرمازدگی جلوگیری کند. گرمازدگی در موارد شدید میتواند علائمی مانند شوک ایجاد کند.
حرکات ورزشی طولانی ممنوع!
آسیب‌های عضلانی اسکلتی حاد و مزمن، یکی دیگر از شایع‌ترین آسیب‌های حین ورزش در کودکان است. دکتر هوشمند می‌گوید: بیشتر این آسیب‌ها به‌دنبال انجام حرکات ورزشی ـ که بیش از توانایی بدن با مدت طولانی و شدت بالا صورت گیرد ـ اتفاق می‌افتند. پیچ‌خوردگی رباط، کشیدگی تاندون و شکستگی ناشی از فشار، مثال‌هایی از این آسیب‌هاست. حال سوال این است آسیب‌های ورزشی به چه میزان رشد کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
وی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: گرچه اختلال رشد بر اثر ورزش به‌ندرت دیده میشود، اما مواردی از آسیب صفحه رشد بر اثر ورزش‌های شدید و طولانی گزارش شده است. در صورتی که کودکان، تمرین‌های ورزشی خود را نادرست و مکرر انجام دهند احتمال آسیب در تاندون و عضله زیاد میشود و این مساله اهمیت نظارت مربی و والدین آگاه را در ورزش کودکان نشان می‌دهد.
سن کودک و ورزش‌های مناسب
چه ورزشی برای چه سنی مناسب است؟
در 6 تا 9 سالگی شرکت در ورزش‌های تیمی ساده مانند دویدن، شنا، تنیس، فوتبال، اسکی و بیسبال برای مهارت‌آموزی با هدف یادگیری کار تیمی بسیار موثر است، اما باید از رقابت میان کودکان جلوگیری شود.
این متخصص می‌افزاید: حضور کودکان از 10 تا 12 سالگی در ورزش‌های پیچیده‌تر مهارت‌های حرکتی و شناختی آنها را افزایش می‌دهد. همچنین کودکان مهارت‌های سرگرمی و تیمی را آموزش می‌بینند. در این رده سنی نیز مسابقات رقابتی توصیه نمی‌شود. در دوران بلوغ به دلیل تفاوت سن بلوغ، جثه‌ها متفاوت است و لازم است در زمان فعالیت‌های ورزشی در تیم‌سازی به این نکته توجه شود.
وی با تاکید بر این که باید والدین و مربیان نسبت به رشته ورزشی کودکانشان آگاهی کامل داشته باشند، می‌گوید: یکی از راه‌های حفظ و ارتقای ایمنی و کاهش آسیب‌ها، آگاهی از تجهیزات و وسایل ایمنی برای هر رشته ورزشی است؛ به‌طور مثال گارد جلوی ساق پا و کفش مناسب در فوتبال و محافظ سر در ورزش‌های رزمی همه براساس شیوع آسیب در ورزش در نظر گرفته شده است.
تقویت استخوان با طناب بازی
سه گروه اصلی ورزش شامل هوازی تمرینات قدرتی، عضلانی و استخوانی میشود. ورزش‌های هوازی عبارتنداز دویدن، ژیمناستیک، کاراته و رقص. ورزش‌های قدرتی عضلانی، بالا رفتن از درخت، طناب‌کشی و ورزش‌های قدرتی استخوانی مثل دویدن، طناب زدن، فوتبال و بسکتبال است.
به گفته دکتر هوشمند، بهتر است هر سه نوع ورزش در فعالیت‌های فیزیکی کودک متناسب با سن، جنس و ظرفیت بدن با در نظر گرفتن بلوغ کودک در برنامه روزانه گنجانده شود. ورزش‌هایی مثل وزنه‌برداری با وزنه سنگین و بدنسازی به منظور زیبایی اندام برای کودکان ممنوع است. کودک برای تقویت استخوان میتواند ورزش‌هایی مثل طناب بازی، دویدن و بسکتبال را انجام دهد.
چرا کودک باید ورزش کند؟
این روزها نشستن طولانی‌مدت برای استفاده از تلویزیون و اینترنت بسیار رایج شده که بسیار مضر است. با ترغیب کودکان نسبت به ورزش و بالا رفتن فعالیت‌های فیزیکی از‌جمله دویدن و طناب بازی می‌توان این بی‌تحرکی‌ها را کاهش داد. مهمترین و بهترین معیار برای انتخاب یک رشته ورزشی، علاقه کودک در درجه اول و در نظر گرفتن توانایی جسمی، روحی و شناختی کودک است.
دکتر هوشمند می‌گوید: ورزش کودک از دوره نوزادی میتواند با انجام حرکات ساده‌ای شروع شود. پدر و مادر با حرکت دادن اصولی و صحیح دست و پای نوزاد می‌توانند حرکات ساده‌ای شروع کنند. خزیدن، چهار دست و پا حرکت کردن، گرفتن شیء در دست، کشیدن و هل دادن اجسام، حرکت دادن سر و گردن، نوعی الگوی حرکتی و ورزش برای دوران نوزادی و سنین بعد از آن محسوب میشود و والدین باید کودک خود را به انجام این حرکات ترغیب کنند.
وی می‌افزاید: به‌طور کلی افرادی که فعالیت‌های جسمی و تمرینات ورزشی را انجام می‌دهند، مهارت‌هایشان افزایش می‌یابد. این فعالیت‌ها اثر عمده‌ای بر سوخت و ساز و رشد می‌گذارد. تمرینات ورزشی برای تقویت عضله، استخوان و سلامت قلب و عروق لازم است و سبب افزایش اعتماد به‌نفس و بالا بردن سطح مهارت‌های اجتماعی کودک میشود.
هانیه ورشوچی - جام‌جم