نکته حائز اهمیت دیگر نیز این است که درمان سرطان در چنین دورانی، سلامت جنین را تهدید میکند. پس ضرورت دارد اگر فردی باردار است، پزشک آگاهی لازم را در این خصوص به او بدهد.
دکتر آسیه الفت‌بخش، متخصص جراحی عمومی در این باره به جام‌جم می‌گوید: در دوران بارداری، بخصوص در سه ماهه دوم و سوم، تغییراتی در بافت سینه ایجاد میشود. به عبارت دیگر، در این دوران بافت غدد پستان افزایش می‌یابد. به این ترتیب که غدد و مجاری شیری بزرگ شده، تعداد آنها افزایش می‌یابد و بافت سینه پرخون میشود. این تغییرات، معاینه سینه را در دوران بارداری برای بیمار و پزشک مشکل میکند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران می‌افزاید: توده‌هایی که در زمان شیردهی و بارداری تشکیل می‌شوند، به دلیل شرایط سینه دیرتر تشخیص داده شده و فرد در مراحل اولیه به پزشک مراجعه نمی‌کند. متاسفانه یکی دیگر از دلایل دیر مراجعه کردن بیماران در دوران بارداری، ناآگاهی از احتمال ابتلا به سرطان سینه حتی در این دوران است.
این متخصص توصیه میکند: لازم است افراد در هر دوره‌ای معاینات سینه را انجام دهند. اگر نوک سینه‌شان تورفتگی پیدا کرد، سینه‌ها قرمز یا متورم شد و توده‌ای در پستان حس می‌کنند، بسرعت مراجعه کنند. لازم است پزشکان در ویزیت‌های دوران بارداری نیز معاینه سینه را انجام دهند.
تشخیص سرطان در دوران بارداری
وقتی فرد یا پزشک معالج، توده‌ای را در پستان احساس می‌کنــد باید با روش‌های تصـــویربــرداری مختلف تــوده را مورد بــررسی قرار دهند. در مورد زنان باردار برای به‌کارگیری روش‌های تشخیصی مشکلاتی وجود دارد.
دکتر الفت بخش در این باره می‌گوید: یکی از روش‌های تشخیص سرطان سینه، ماموگرافی است، اما در دوران بارداری به دلیل اشعه ایکس، استفاده از این روش مجاز نیست. سونوگرافی روش معمول‌تری برای تشخیص توده‌های سینه در دوران بارداری است. یکی دیگر از روش‌های تشخیصی MRI است که چون باید دارویی تزریق شود، در دوران بارداری انجامش ممنوع است؛ بنابراین روش‌های تشخیصی در دوران بارداری محدود است.
درمان در دوران بارداری
به گفته این متخصص، پس از تشخیص اگر توده‌ای مشکوک مشاهده شد، به نمونه‌برداری نیاز است. بیشتر اوقات نمونه‌برداری با بی‌حسی موضعی انجام میشود و مشکلی در بارداری به وجود نمی‌آورد. پس از تشخیص بدخیمی لازم است اقدامات درمانی صورت گیرد.
در مواردی، جراحی لازم است و فرد باید بیهوشی بگیرد. وی در این باره می‌گوید: بجز سه ماهه اول بارداری که بیهوشی با احتیاط انجام میشود، معمولا در سه ماهه دوم و سوم منعی ندارد و می‌توان جراحی انجام داد. نکته حائز اهمیت این است که نمی‌توان معالجه را به تعویق انداخت. به طور مثال اگر در هفته هفتم بارداری سرطان تشخیص داده شود، با قبول ریسک بیهوشی لازم است این فرد جراحی شود. سلامت مادر برای تیم پزشکی در روند جراحی اهمیت دارد. از سوی دیگر، بیشتر بیماران سرطانی نیازمند شیمی‌درمانی هستند. شیمی‌درمانی در سه ماهه اول بارداری خطر بیشتری دارد و شانس سقط جنین را افزایش می‌دهد و در سه ماهه دوم و سوم کمتر است. نکته حائز اهمیت این که شیمی‌درمانی بیمار نباید به تاخیر بیفتد.
جراحی در دوران بارداری
در بیشتر موارد درمان اولیه سرطان پستان، جراحی است. در شرایطی به دلیل پیشرفته بودن بیماری لازم است اول بیمار شیمی‌درمانی و بعد جراحی شود. در این شرایط با شیمی‌درمانی توده کوچک میشود و می‌توان سینه را حفظ کرد.
این متخصص زنان با اشاره به این موارد می‌گوید: تفاوتی که دوران بارداری با غیربارداری دارد این است که حفظ پستان در سه ماهه اول بارداری برای زنان باردار امکان‌پذیر نیست؛ لذا بیمار در سه ماهه اول بارداری باید حتما ماستکتومی (برداشتن کامل پستان) شود، اما در سه ماهه دوم و سوم امکان حفظ پستان فراهم است، به شرطی که رادیوتراپی پس از پایان حاملگی انجام شود.
تغذیه با شیر مادر
بیشتر اوقات، نوزادان نمی‌توانند در طول درمان با شیر مادر تغذیه کنند. به عبارت دیگر، داروهای شیمی‌درمانی به مقدار کم از شیر عبور میکند و ممکن است برای نوزاد ضرر داشته باشد. در اکثر موارد، شیمی‌درمانی باعث میشود مقدار شیر نیز کاهش یابد؛ بنابراین توصیه میشود شیردهی صورت نگیرد.
باروری کاهش می‌یابد
در برخی موارد، درمان‌های سرطان پستان، باروری را دچار اختلالات میکند. شیمی‌درمانی روی تخمدان‌ها اثر می‌گذارد و آنها را به فاز یائسگی می‌برد. به این دلیل که هورمون‌های تخمدان، باعث تشدید بیماری میشود.
همچنین پس از رادیوتراپی، یکسری داروهای هورمونی تجویز میشود که عملکرد تخمدان‌ها را مهار میکند. به عبارت دیگر، به طور موقت باروری مختل میشود.
دکتر الفت‌بخش با اشاره به این موارد می‌گوید: معمولا توصیه میشود فرد حداقل دو تا پنج سال، قصد بارداری نداشته باشد. نکته حائز اهمیت این است که به موازات بالا رفتن سن ازدواج، سن بارداری نیز بالا رفته است و معمولا این نگرانی وجود دارد که با مراحل درمانی سرطان، سن باروری هم بگذرد.
در مواردی که فرد تمایل به بارداری دارد، با قبول ریسک و اجازه پزشک، داروهایش را قطع و بعد اقدام به بارداری میکند. در خانم‌های بالای 40 سال، ممکن است بعد از قطع این داروها دیگر تخمک‌گذاری صورت نگیرد و عادت ماهانه نداشته باشند. باروری بیماران سرطانی به سن و فعال بودن تخمدان بستگی دارد.
حفظ باروری
وی با اشاره به این که روش‌هایی برای حفظ باروری وجود دارد، می‌گوید: در مواردی تخمدان‌ها را فریز می‌کنند یا داروهایی تجویز میشود که تخمدان به فاز خواب مصنوعی برود و تخمک‌ها حفظ شوند یا قسمتی از بافت تخمدان را فریز می‌کنند.
به طور کلی پیش‌آگهی در مورد سرطان یکی از نکات حائز اهمیت است. به عبارت دیگر، مهمترین نکته در درمان سرطان پستان، تشخیص زودرس است. افزایش آگاهی در مورد علائم و نشانه‌های این بیماری، عوامل خطر و نحوه معاینه در تشخیص موثر است.
هانیه ورشوچی - جام‌جم