عوامل متعددی بر سلامت سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار است. سوال این است که عادات رفتاری، تغذیه، مصرف داروها و مکمل‌ها چه نقشی در تقویت این سیستم دارد؟ آیا با مداخله می‌توان واکنش سیستم ایمنی بدن را تغییر داد؟
دکتر طاهره سوری، متخصص بیماری‌های عفونی در این باره به جام‌جم می‌گوید: در بعضی افراد نقص سیستم ایمنی بدن، به دنبال بیماری مادرزادی خود را نشان می‌دهد و کودک با نقص سیستم ایمنی متولد میشود. به بیان دیگر در برخی افراد، اختلالات ژنتیک و مادرزادی کاهش‌دهنده سیستم ایمنی بدن میشود.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌افزاید: یکی از عواملی که در نقص سیستم ایمنی بدن نقش دارد، عامل اکتسابی است و برخی بیماری‌ها کاهش‌دهنده و تضعیف‌کننده این سیستم است. به طور مثال، افراد بر اثر ابتلا به بیماری ایدز، ایمنی بدنشان کاهش می‌یابد تا جایی که هر بیماری عفونی ضعیف در این افراد، خود را با علائم حاد نشان می‌دهد.
استرس را جدی بگیرید
یکی از عمده‌ترین عوامل ضعف سیستم ایمنی بدن، استرس است. این متخصص تاکید می‌کند: استرس میتواند به عنوان یکی از شاخصه‌های خطر‌ساز در افت ایمنی بدن، نقش اصلی ایفا کند. در نظر بگیرید شخصی که دچار استرس است، آن را با بروز تب‌خال نشان می‌دهد که یک عفونت فرصت‌طلب است و وقتی سیستم ایمنی ضعیف میشود، بروز می‌کند.
تحقیقات نشان داده است، کمبود خواب به دلیل استرسی که بر بدن وارد می‌کند، توانایی بدن را برای مقابله با میکروب‌ها کاهش می‌دهد. حتی فقط چند ساعت کمبود خواب، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند.
عادات رفتاری نادرست
مصرف غذای سالم و تغذیه مناسب، یکی از مهمترین و اساسی‌ترین عوامل حفظ سیستم ایمنی بدن است. این متخصص با اشاره به این که برخی عادات رفتاری میتواند در نقص ایمنی بدن نقش داشته باشد، می‌گوید: عادات تغذیه‌ای نامناسب، مصرف نکردن میوه‌ها و سبزیجات، مصرف دارو بدون تجویز پزشک مثل داروهای کورتونی و هورمونی در باشگاه‌های ورزشی، ایمنی بدن را در معرض خطر قرار می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: استفاده از سیگار، فرد را نسبت به عفونت‌های تنفسی و عفونت‌های خاص مستعد می‌کند. در کنار این عادات، زندگی استرس‌زا از شاخصه‌های اصلی کاهش‌دهنده سیستم ایمنی بدن است.
مصرف سبزیجات و مکمل‌ها
این متخصص با تاکید بر این که لازم است مصرف مکمل‌ها با تجویز پزشک صورت گیرد، می‌گوید: تحقیقات نشان می‌دهد، کمبود روی میتواند ابتلای افراد به بیماری عفونی را افزایش دهد. به طور کلی مصرف ویتامینD، ویتامینC، روی و سلنیوم در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد. ویتامینC نقش مهمی در درمان سرماخوردگی و عفونت‌های تنفسی دارد. ریز مغذی‌ها و ویتامین‌ها حتی در ترمیم زخم‌ها نقش دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، تعداد زیادی از افراد در کشور با کمبود ویتامینD مواجه هستند. می‌توان گفت افراد با کمبود آهن و ویتامینD، بدنشان بیشتر دچار عفونت میشود. مهمترین عامل سلامت جسمی هر فرد، مصرف میوه‌ها و سبزیجات است. این مواد منبع غنی ویتامین است که برای سیستم ایمنی بدن ضرورت دارد و مصرف روزانه آن به سلامت بدن کمک می‌کند.
مصرف داروها
این استاد دانشگاه می‌گوید: مصرف داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی در افراد مبتلا به رماتیسم و نیز بیماران پیوند کلیه و کبد، ایمنی را ضعیف و بدن را بشدت مستعد عفونت می‌کند.وی در پاسخ این سوال که معمولا چه گروه سنی از افراد نیاز به تقویت سیستم ایمنی بدن دارند، می‌گوید: در هر رده سنی، وضع سیستم ایمنی متفاوت است. بهترین سیستم ایمنی در جوانی تا میانسالی بین 20 تا 50 سالگی است. بدن کودکان و افراد مسن به دلیل شرایط خاص، بیشتر در معرض ضعف سیستم ایمنی است.
علائم بیماری
دکتر سوری در پاسخ این سوال که بیمارانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، با چه علائمی به پزشک مراجعه می‌کنند، می‌گوید: به طور کلی این افراد با عفونت مداوم و متعدد به پزشک مراجعه می‌کنند و از بهبود نیافتن طولانی‌مدت شکایت دارند. این بیماران با عفونت‌هایی چون عفونت تنفسی، گوش و عفونت ادراری به پزشک مراجعه می‌کنند. افراد با ضعف ایمنی شدید در کوتاه‌مدت دچار عفونت مکرر می‌شوند و ممکن است دوره درمانشان طولانی شود. این افراد بیشتر در معرض عفونت‌های فرصت‌طلب هستند. عفونت‌های فرصت‌طلب، عفونت‌هایی هستند که در افراد با سیستم ایمنی بسیار ضعیف، علائم بیماری ایجاد می‌کنند.
این متخصص می‌گوید: تبلیغات گسترده‌ای درباره داروهای افزایش‌دهنده سیستم ایمنی صورت می‌گیرد، اما نکته حائز اهمیت آن است که معمولا پزشک، ضعف سیستم ایمنی بدن را شناسایی و بر اساس آزمایش، دارو تجویز می‌کند و در واقع استفاده از داروهای تبلیغی، بدون دستور پزشک گاه عوارض نامطلوبی در بدن به جای می‌گذارد.
هانیه ورشوچی / جام‌جم