البته کمردرد دوران بارداری در زنان چاق و زنانی که چند بارداری متوالی داشته‌اند یا سابقه کمردرد در بارداری‌های قبلی را داشته‌اند، بیشتر دیده میشود. از علل مهم دیگر کمردرد طی دوران بارداری، افزایش گودی کمر و افزایش وزن است، اما مسائل هورمونی هم در ایجاد این دردها نقش دارد. به طوری که کمردرد‌های بارداری حتی در سه ماهه اول که هنوز گودی کمر تشدید نشده یا اضافه بار ناشی از بزرگ شدن رحم و جنین اتفاق نیفتاده نیز دیده میشود.
دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان، دردهای سیاتیکی را در دوران بارداری شایع می‌داند و توضیح می‌دهد: اصولا دردهای ناشی از تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک که یک عصب مهم ناحیه لگنی است و از به هم پیوستن چند ریشه عصبی در ناحیه کمر ایجاد میشود به دردهای سیاتیکی معروف است. از علل مهم این دردها بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای است. در این بیماری، دیسک بین‌مهره‌ای جابه‌جا شده و روی ریشه عصبی که از نخاع خارج میشود، فشار وارد می‌کند.
این متخصص در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: از علل مهم تشدیدکننده کمردرد و دردهای سیاتیکی، افزایش وزن و افزایش گودی کمر است. هر دو این حالات در زمان بارداری تشدید میشود. البته در بعضی مطالعات، افزایش گودی کمر تائید نشده و محققان،علت اصلی کمردرد بارداری را ناشی از تغییراتی دانسته‌اند که در رباط‌ها و ماهیچه‌ها در زمان بارداری ایجاد میشود.
دکتر طاهره اشرف گنجویی، متخصص زنان و زایمان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این که افزایش گودی کمر موجب میشود فشار بیشتری به دیسک بین مهره‌ای وارد شده و این فشار موجب جابه‌جایی بیشتر آن و در نتیجه فشار بیشتر به ریشه عصبی میشود، می‌گوید: در واقع، افزایش گودی کمر میتواند علائم درد سیاتیکی را افزایش دهد. زیاد شدن وزن هم در کنار افزایش گودی کمر موجب بیشتر شدن دردهای سیاتیکی میشود.
عوارض کمر دردهای سیاتیکی
دردهای سیاتیکی به دردهایی می‌گویند که بر اثر تحریک عصب سیاتیک یا ریشه‌های عصبی آن در ناحیه نخاع کمری ایجاد میشود. از علل مهم این دردها، فتق دیسک بین‌مهره‌ای است. در این بیماری، دیسک بین مهره‌ای جابه‌جا شده و روی ریشه عصبی که از نخاع خارج میشود فشار وارد می‌کند.
دکتر لاهوتی با تاکید بر این که کمردرد‌های ناشی از فشار برعصب سیاتیک غالبا در مردان دیده میشود، اما در زنان و بخصوص زنان باردار نیز احتمال بروز دارد، توضیح می‌دهد: دردی که همراه با انتشار به پشت ران یا باسن باشد معمولا ناشی از تشدید فشار روی عصب سیاتیک است که با راه رفتن، از پله بالا رفتن، برخاستن از حالت نشسته به ایستاده، چرخیدن در تخت یا بلند کردن اجسام شروع میشود و در مواردی که فشار روی عصب سیاتیک زیاد باشد، همراه با بی‌حسی کشاله ران و اندام تناسلی خواهد بود که در برخی مواقع موجب کنترل نداشتن بر ادرار، مدفوع و تخلیه ادرار میشود.
هر دردی، سیاتیک نیست
به گفته دکتر لاهوتی، همه کمردرد‌های دوران بارداری ناشی از تحریک عصب سیاتیک نیست. در واقع، دردهای سیاتیکی به خودی خود، ناشی از مسائل هورمونی یا تغییرات وضعیت ستون مهره‌ها در بارداری است. با این حال این نوع دردها خطری برای حاملگی محسوب نمی‌شود و عوارض خاصی بر جنین ندارند.
این متخصص زنان و زایمان تاکید می‌کند: اما باید دانست دردهای زایمانی نیز ممکن است به صورت کمردرد تظاهرکنند. پس در هر خانمی که کمردرد دارد بخصوص اگر هنوز زمان زایمان وی فرا نرسیده است باید به فکر زایمان زود رس بود. گاهی عفونت کلیه هم به صورت کمردرد تظاهر می‌کند، ولی در این مواقع معمولا تب و علائم ادراری نیز وجود دارد.
راه‌های کاهش درد سیاتیکی
معمولا به منظور کاهش دردهای سیاتیکی به بارداران توصیه میشود از انجام فعالیت‌های فیزیکی شدید، خم شدن یا قدم زدن به مدت طولانی اجتناب کنند.
دکتر اشرف گنجویی با اشاره به این مطلب می‌گوید: بارداران باید سعی کنند به جای خم شدن برای برداشتن یک شیء از زمین، ابتدا به نشستن و سپس برداشتن آن شیء اقدام کنند. هنگام استراحت و نشستن نیز بهتر است به یک بالش تکیه دهند و از پوشیدن کفش پاشنه بلند اجتناب ورزند. معمولا با استراحت، گرم نگه داشتن موضع درد و در صورت لزوم مصرف مسکن، باردار احساس بهبود می‌کند. البته باید نوع مسکن و میزان مصرف آن نیز با نظر پزشک باشد.
دکتر لاهوتی در این خصوص به مادران باردار توصیه می‌کند: در تمام دوران بارداری خود از کفش‌های طبی و کفی مناسب استفاده کنند تا فشار وارد شده به پاها و ستون فقرات حین راه رفتن کم شود و مشکلات ناشی از اضافه وزن مادر، به ستون فقرات او آسیبی نزند. همچنین بهتر است مادران باردار برای مدت طولانی در یک حالت ثابت قرار نگیرند مثلا به صورت طولانی‌مدت در یک وضعیت ننشینند یا در حالت ایستاده باقی نمانند. مادرانی که در زمان خوابیدن دچار کمردرد می‌شوند نیز بهتراست هنگام خوابیدن بالشی را بین پاهای خود قرار دهند تا این درد در خواب از بین برود. همچنین بارداران باید روزانه 20 تا 30 دقیقه پیاده‌روی آرام با کفش مناسب انجام دهند. البته شدت این فعالیت‌ها باید به نحوی باشد که موجب خستگی یا تشدید دردهای مادر نشود.
این متخصص زنان و زایمان تاکید می‌کند: اگر کمردرد مادر شدید باشد و با استفاده از این روش‌ها، درد آن تسکین پیدا نکند، باید با مراجعه به یک فیزیوتراپیست ماهر و با تجربه، درد کمر را تسکین داد. البته برخی پزشکان استفاده از طب سوزنی را برای کاهش درد کمر، طی دوران بارداری مجاز می‌دانند، ولی توصیه میشود که قبل از انجام طب سوزنی در دوران بارداری، حتما با متخصص زنان مشورت شود.
توصیه‌هایی برای کاهش کمردرد بارداری
درد سیاتیک بارداری طی رشد جنین در رحم باردار ممکن است باعث ایجاد فشار روی عصب سیاتیک شود. این فشار ممکن است باعث ایجاد دردی شود که از کمر تا پا انتشار پیدا می‌کند. عمل کردن به این توصیه‌ها ممکن است به کاهش درد سیاتیک در حین بارداری کمک کند.
ـ تا جایی که می‌توانید روی پهلویی دراز بکشید که درد ایجاد نمی‌کند.
ـ سعی کنید که برای مدت طولانی نایستید.
ـ اگر باید بایستید، روی یک پا تکیه کنید و پای دیگرتان را بلند کنید و روی چیزی بگذارید تا استراحت کند.
ـ اشیای سنگین را بلند نکنید.
ـ شنا کردن را امتحان کنید.
ـ یک بالشتک گرم‌کننده یا کیسه‌یخ روی ناحیه دچار درد بگذارید.
پونه شیرازی / گروه سلامت