اضافه وزن و چاقی یکی از معضلات انسان امروزی است. تغییر شیوه زندگی از یک سو و تغییر عادات غذایی و تمایل به مصرف غذاهای آماده و فوری (فست‌فودها)، غذاهای خیابانی و پرکالری از سوی دیگر، روند اضافه وزن و چاقی و بیماری‌های ناشی از آن را رو به افزایش نهاده است.
بیماری‌های ناشی از چاقی و اضافه وزن مانند دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی، عروقی و... روند رو به افزایشی در کشور یافته است و به این دلیل هزینه‌های درمان و مراقبت از این بیماری‌ها بار مالی زیادی را به دوش دولت و خانواده‌ها خواهد گذاشت. یکی از راهکارهای مبارزه با چاقی و اضافه وزن انتخاب درست مواد غذایی است.
نکات مهم قبل از خرید مواد غذایی
- هنگامی که گرسنه هستید خرید نکنید، چرا که ممکن است موادغذایی غیرضروری یا پرکالری را بخرید.
- هنگامی که خسته هستید خرید نکنید، چرا که ممکن است توان طی مسافت برای خرید اقلام غذایی مناسب را نداشته باشید.
- با برنامه و هدف برای خرید از منزل خارج شوید.
- پول به اندازه لیست خرید و نه بیشتر همراه داشته باشید.
- فریب ظاهر و بسته‌بندی برخی اقلام غذایی پر کالری را نخورید.
- هنگام خرید مواد غذایی بسته‌بندی شده به پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تاریخ تولید و انقضا آن توجه کنید.
- به ترکیبات و میزان کالری ماده غذایی خریداری شده توجه کنید.
- همیشه به اندازه نیاز خرید کنید و از انبار کردن مواد غذایی در منزل خودداری کنید.
- هنگام خرید اقدام به خوردن مواد غذایی خصوصا انواع اسنک‌ها و سایر تنقلات بی‌ارزش مانند چیپس و پفک نکنید.
- اگر مدت زمان خرید شما به طول انجامید حتما مقداری آب سالم و بهداشتی بنوشید. چرا که بعضا احساس تشنگی با احساس گرسنگی اشتباه گرفته میشود و شما به تصور اینکه گرسنه‌اید مقدار زیادی غذا می‌خورید.
- سعی کنید مواد غذایی تازه خریداری کنید و از خرید مواد غذایی کنسرو شده و غذاهای آماده که معمولا کالری بالا دارند اجتناب کنید.
- سهم بیشتری از خرید خود را به میوه و سبزی اختصاص دهید.
- حجم‌های کوچک مواد غذایی را خرید کنید برای مثال غذاهای نیم پرس یا ساندویچ‌های کوچک را انتخاب کنید.
نکات لازم برای خرید مواد غذایی گروه متفرقه
- گروه متفرقه شامل انواع سس‌ها، روغن‌ها، نوشابه‌های گازدار و آب میوه‌های صنعتی و ... هستند که به دلیل داشتن کالری بالا باید در مصرف آن جوانب احتیاط را رعایت کرد.
- سعی کنید تا حد امکان از انواع روغن‌ها کم خریداری کنید و روغن‌های خریداری شده برای مصارف مختلف متفاوت باشد؛ برای مثال روغن مایع سرخ کردنی، روغن زیتون و ....
- روغن زیتون، روغن هسته انگور و ... مانند سایر روغن‌ها دارای انرژی بالایی است. اگرچه این روغن‌ها در مقایسه سایر روغن‌ها خواص بیشتری دارند ولی در مصرف روغن‌ها هم باید احتیاط کرد؛ چرا که از نظر میزان کالری با سایر روغن‌ها تفاوتی ندارد.
- از خرید انواع سس‌ها خصوصا سس‌های پرچرب خودداری کنید. سس‌های کم چرب کالری کمتری دارند.
- به جای خرید انواع نوشابه‌های گازدار و آب میوه‌های صنعتی دوغ کم نمک و بدون گاز خریداری کنید.
- به جای خرید انواع چیپس و پفک و پاستیل و سایر تنقلات بی‌ارزش مقداری آجیل کم نمک یا بی‌نمک خریداری کنید. خرید انواع شیرینی، کیک، شیرینی‌های خامه‌ای، شکلات و آبنبات را محدود کنید.
- در صورت تمایل به خرید انواع شیرینی بهتر است از انواع شیرینی بدون خامه، کم چرب و کم شیرین با سایز کوچک استفاده کنید.
- خرید و مصرف قند و شکر را کاهش دهید.
- استفاده بی‌رویه از کشمش و خرما به جای قند هم میتواند کالری زیادی به بدن شما وارد کند.
- انواع پیراشکی، باقلوا و سمبوسه دارای کالری زیاد است. خرید و مصرف آن با احتیاط باشد.
راهنمای خرید غلات، گوشت و حبوب
خریداری نان‌های سبوس دار مانند نان سنگک و نان جو، محدود کردن خرید انواع نان‌های سفید مثل نان‌های فانتزی، باگت، نان لواش، خریداری انواع ماکارونی سبوس‌دار و غنی شده با آهن و ویتامین‌ها به جای ماکارونی ساده، خودداری از خرید انواع ماکارونی و رشته‌های فله از جمله نکاتی است که باید هنگام خرید گروه نان و غلات به آن توجه کرد.
همچنین از جمله نکاتی که باید هنگام خرید گروه گوشت، حبوبات و تخم مرغ رعایت کرد می‌توان به مواردی مانند محدود کردن خرید و مصرف قسمت‌هایی از گوشت که دارای استخوان هستند مانند قلوه‌گاه و گردن دارای چربی زیاد است، جدا کردن چربی‌های قابل رویت گوشت قبل از مصرف، خودداری از خرید گوشت‌های چرخ شده و پرچرب، چرخ کردن گوشت لخم در منزل برای اطمینان از اینکه چربی اضافه نداشته باشد، خریداری ماهی، مرغ و ماکیان به جای خرید انواع گوشت قرمز، خریداری گوشت‌هایی که چربی قابل رویت آن کم باشد، چراکه گوشت‌ها معمولا مقدار زیادی چربی غیرقابل رویت هم دارند و همچنین محدود کردن خرید انواع همبرگرهای آماده و خرید سوسیس و کالباس و امحاء و احشاء، مغز و زبان و کله پاچه را به دلیل داشتن چربی زیاد و خریداری مرغ‌های بسته بندی، بهداشتی و بدون پوست اشاره کرد.
توصیه‌هایی برای خرید شیر و لبنیات
- خرید شیرهای ساده به شیرهای طعم دار
- خرید شیر و ماست کم چرب
- خرید انواع دوغ ساده و بدون گاز مثل دوغ کفیر
- خودداری از خرید انواع پنیرهای پرچرب، خامه‌ای و پنیر پیتزا
- به حداقل رساندن مصرف بستنی و انتخاب بستنی‌های ساده و پاستوریزه و بدون شکلات در صورت تمایل. بستنی‌های سنتی معمولا چربی و قند بیشتری دارند.
راهنمای خرید گروه میوه و سبزی
- حتی الامکان در خرید روزانه سبزی‌های تازه، کاهو، کرفس و کلم و گل کلم و ... را بگنجانید.
- سایر سبزی‌ها و صیفی‌جات را با توجه به فصل آن خریداری کنید.
- اندازه و سایز میوه‌ها اهمیتی ندارد؛ چرا همه آنها که ارزش غذایی یکسانی دارند.
- مصرف انواع سبزی‌ها شامل سبزی خوردن، کاهو، کرفس محدودیتی از جهت میزان دریافت کالری ندارد، سایر سبزی‌ها شامل هویج، سیب زمینی، لبو و ... باید به میزان توصیه شده استفاده شود. مصرف زیاد این نوع سبزی‌ها کالری دریافتی را بالا می‌برد.
- مصرف میوه‌ها به خصوص میوه‌های پرکالری و شیرین مانند موز، انگور، خربزه، انجیر باید به میزان توصیه شده باشد. (ایسنا)