جام جم سرا: در واقع پرده گوش، لایه غشایی نازک و مخروطی‌شکلی است که مجرای گوش خارجی را از فضای گوش میانی جدا می‌کند و وظیفه آن انتقال صدا از هوا به استخوانچه‌های گوش میانی است که دقیقا از پشت به پرده گوش متصل است، صدای دریافتی از پرده را به حلزون گوش منتقل می‌کند و به این طریق، شنوایی امکان‌پذیر میشود. بنابراین در صورت آسیب‌دیدگی پرده گوش، شنوایی ما نیز دچار اختلال خواهد شد.
دکتر محسن احدی، شنوایی‌شناس و دبیر انجمن علمی شنوایی‌شناسی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: پارگی یا سوراخ شدن پرده گوش، اصلی‌ترین نوع آسیب‌دیدگی این بخش از ساختار شنوایی محسوب میشود. البته این نوع آسیب، تحت تاثیر عوامل متعددی رخ می‌دهد. ازجمله این علل می‌توان به عفونت گوش، تغییرات ناگهانی فشار هوا، صداهای بسیار بلند، ضربه‌ها و صدمات فیزیکی اشاره کرد.
این استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌افزاید: البته عفونت گوش میانی نیز یکی از علل شایع پارگی پرده گوش، بخصوص در کودکان محسوب میشود. به دنبال عفونت گوش، تجمع مایع در پشت پرده میتواند فشار قابل ملاحظه‌ای به پرده گوش وارد کرده و در نهایت، به پارگی یا شکاف پرده منجر شود. در واقع، از آنجا که پرده گوش به عنوان یک محافظ در برابر باکتری‌ها و میکروب‌هایی که به گوش میانی وارد می‌شوند، عمل می‌کند با یک سوراخ کوچک در آن، گوش در معرض خطر عفونت قرار می‌گیرد.
چرا پرده گوش پاره میشود؟
به گفته دکتر احدی، تغییرات ناگهانی فشار هوا در فعالیت‌هایی مانند غواصی، پرواز با هواپیما، بویژه در حالت سرماخوردگی و رانندگی در ارتفاعات زیاد میتواند موجب پارگی پرده گوش شود. به بیان دیگر، وقتی به طور ناگهانی، فشار هوا تغییر کند، اختلاف شدید هوا در خارج از گوش و گوش میانی میتواند سبب پارگی پرده گوش شود.
این شنوایی‌شناس با اشاره به این که شدیدترین نوع آسیب به پرده گوش ممکن است تحت تاثیر امواج صوتی بسیار شدید اتفاق بیفتد و سبب کاهش شنوایی و وزوز گوش شود، می‌افزاید: قرارگیری در معرض صداهای بلند مانند صدای انفجار، هر گونه ضربه به سر و نواحی اطراف گوش و همچنین فروبردن اجسام نوک‌تیز یا گوش‌پاکن‌ها را نیز می‌توان از علل عمده سوراخ شدن یا پارگی پرده گوش به شمار آورد.
علائم پارگی پرده گوش
اصلی‌ترین نشانه پارگی پرده گوش احساس دردی تیز است که البته در افراد مختلف متفاوت است.
دکتر احدی در این باره توضیح می‌دهد: در برخی افراد، درد ناشی از پارگی پرده گوش بسیار شدید و ممکن است در کل روز دوام داشته یا از شدت آن کاسته یا افزوده شود. معمولا اگر پارگی پرده به دنبال عفونت گوش رخ دهد، با خارج شدن چرک (آبکی یا خونی) درد نیز برطرف خواهد شد.
وی تاکید می‌کند: علاوه بر این، ممکن است کم‌شنوایی، البته به درجات مختلف و وزوز گوش نیز در فرد مبتلا احساس شود. در صورت پارگی شدید پرده گوش، نشانه‌های دیگری مانند گیجی یا ضعف عضلات صورت نیز دیده میشود. البته پزشک متخصص نیز با نگاه کردن به داخل گوش میتواند پارگی پرده گوش را با دستگاه خاصی به نام «اتوسکوپ» تشخیص دهد.
از خوددرمانی تا مداخلات پزشکی
در بیش از 80 درصد موارد، پارگی یا سوراخ شدن پرده گوش، چندان جدی نیست و خودبه‌خود طی چهار تا هشت هفته برطرف میشود.
دکتر احدی با اشاره به این مطلب می‌افزاید: اما گاهی لازم است برای برطرف کردن درد، احتمال عفونت و کم‌شنوایی، مداخلات درمانی صورت گیرد. همچنین در منزل می‌توان درد گوش را با کمپرس گرم و خشک کاهش داد. از سوی دیگر، درمان‌های دارویی نیز که شامل تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها میشود به منظور کنترل عفونت قبلی یا جلوگیری از بروز عفونت جدید صورت می‌گیرد.
این شنوایی‌شناس تاکید می‌کند: گاهی نیز لازم است که از روش‌های مختلف ترمیم پرده گوش ازجمله جراحی «تمپانوپلاستی» برای بهبود وضعیت شنوایی بهره گرفته شود. البته در برخی موارد، ممکن است سوراخی ریز برای همیشه در پرده گوش باقی بماند، اما هیچ نشانه‌ای ایجاد نکرده و نیازی به درمان نیز نداشته باشد. وی توصیه می‌کند: افرادی که دچار پارگی پرده گوش شده‌اند باید تا حد امکان از دمیدن باد به درون گوش پرهیز کنند و گوش‌های خود را خشک نگه دارند. هنگام حمام نیز باید گوش‌ها را با پنبه یا قالب ضدآب بپوشانند تا آب به درون مجرای گوش نفوذ نکند. از شنا کردن نیز تا رفع کامل پارگی و جوش خوردن پرده گوش باید پرهیز شود.
چگونه از گوشتان محافظت کنید؟
خوشبختانه، پارگی پرده گوش، اتفاقی قابل پیشگیری است.
دکتر احدی با تاکید بر این که پیشگیری از پارگی یا سوراخ شدن پرده گوش بسادگی با رعایت نکاتی ممکن است، توصیه می‌کند: از فروبردن اجسام نوک‌تیز و گوش‌پاکن‌ها در مجرای گوش به طور جدی پرهیز کنید. در صورتی که سرما خورده‌اید یا دچار عفونت‌های دستگاه تنفس فوقانی هستید، از صعود به ارتفاعات یا پرواز با هواپیما اجتناب کنید. عفونت گوش، بخصوص در کودکان را جدی بگیرید و به پزشک متخصص مراجعه کنید. از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند مانند انفجار ترقه نیز خودداری کنید.
پونه شیرازی/ گروه سلامت