اما همه نباید نسبت به ابتلا به آلزایمر حتی در کهنسالی نگران باشند، چرا که احتمال ابتلا به این بیماری تحت شرایط خاصی و برای برخی افراد بیشتر است. در واقع ابتلا به آلزایمر تحت تاثیر ترکیبی از عوامل از جمله ژنتیک، شیوه زندگی و عوامل محیطی موثر بر مغز رخ می‌دهد. همچنین بررسی‌ها نشان داده است شانس ابتلا به این بیماری با افزایش سن، بویژه در خانم‌ها بیشتر میشود و بعد از شصت‌وپنج سالگی تقریبا احتمال ابتلا به آلزایمر دو برابر میشود.
دکتر فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب در گفت و‌گو با جام‌جم با اشاره به این که بیماری آلزایمر شایع‌ترین زیرمجموعه بیماری دمانس یا زوال عقل است و یک نوع اختلال عملکرد مغزی تلقی میشود که به واسطه آن بتدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود، می‌گوید: وجود سابقه ضربه به سر و از آن مهم‌تر، عوامل خطر ابتلا به بیماریهای قلبی ـ عروقی و کمترشدن فعالیت‌های فیزیکی، ذهنی و اجتماعی همزمان با افزایش سن، خطر ابتلا به آلزایمر را بشدت افزایش می‌دهد. در واقع، شواهد نشان داده است عوامل خطری چون کمبود تحرک، سیگار کشیدن، بالا بودن فشار خون، افزایش چربی خون و دیابت کنترل نشده بیمار را در معرض ابتلا به آلزایمر نیز قرار می‌دهد.
آلزایمر زودهنگام
گاهی می‌شنویم شخصی در میانسالی یعنی کمتر از شصت‌وپنج سالگی مبتلا به آلزایمر شده است، اما چرا و در چه شرایطی چنین اتفاقی می‌افتد؟
دکتر اشرافی در پاسخ می‌گوید: البته این نوع آلزایمر، کمتر شایع است و در حدود 5 تا 10 درصد مبتلایان را شامل میشود، ولی حدود 13 درصد افرادی که به این شکل از بیماری مبتلا می‌شوند دارای زمینه ژنتیکی‌اند و به شکل خاصی از بیماری به نام آلزایمر خانوادگی مبتلا هستند و چنین زمینه‌ای آنها را در معرض این بیماری قرار می‌دهد.
آلزایمر یا فراموشکاری دوران کهنسالی؟
هر کسی ممکن است در طول زندگی روزانه خود مواردی را فراموش کند، اما فراموشی را نباید با آلزایمر اشتباه گرفت.
دکتر اشرافی در این باره می‌گوید: آلزایمر نوعی فراموشی ادامه‌دار است که به‌تدریج شدیدتر میشود. ممکن است روی فعالیت شخص در زندگی اجتماعی تاثیر منفی بگذارد.مثلا فرد مبتلا ممکن است بارها یک سوال تکراری را بپرسد و فراموش کند که قبلا آن را پرسیده است، جای وسایلی که مکان مشخصی دارد یا صحبت‌های دیگران، قرارهای ملاقات و وقایع زندگی را فراموش کند و آنها را پس از آن نیز به یاد نیاورند.
تشخیص زودهنگام آلزایمر
به گفته دکتر اشرافی، تاکنون تست تشخیصی خاصی به منظور شناخت افراد مبتلا به آلزایمر معرفی نشده است و تشخیص این بیماری بر اساس علائم و شرح حال بیمار و همچنین آزمون‌هایی که میتواند به تشخیص کمک کند صورت می‌گیرد، ولی تشخیص قطعی این بیماری معمولا بعد از مرگ و با کالبدشکافی مغز امکان‌پذیر است.
آژیر خطر آلزایمر از طریق تست بینایی و بویایی
مطالعات اخیر نشان داده است کاهش توانایی‌های بویایی رابطه مستقیمی با از دست دادن فعالیت سلول‌های مغزی و ابتلا و پیشرفت بیماری آلزایمر دارد. به گفته دکتر اشرافی، از سوی دیگر مطالعات دانشمندان نشان داده است مواد شیمیایی ترشح‌شده در چشم‌ها رابطه مستقیمی با سطح این مواد در مغز و در نتیجه بیماری آلزایمر دارد. این دستاوردها به محققان این اجازه را داده است که با بررسی قدرت بینایی بتوانند به تشخیص بیماری آلزایمر کمک کنند.
برای مقابله با آلزایمر سبک زندگی خود را اصلاح کنید
دکتر اشرافی با تاکید بر این که سبک زندگی ناسالم افراد را در معرض بیماریهای متابولیکی، قلبی ـ عروقی و همین طور آلزایمر قرار می‌دهد، می‌گوید: همچنین خطر ابتلابه آلزایمر در افرادی که شیوع این بیماری در خانواده درجه اول آنها بیشتر است افزایش می‌یابد، اما با این تفاسیر با چه روش‌هایی می‌توان از بروز آلزایمر پیشگیری کرد؟
این متخصص مغز و اعصاب پاسخ می‌دهد: اکنون روش قطعی به منظور پیشگیری از این بیماری وجود ندارد، ولی شواهد علمی نشان می‌دهد کاهش دادن عوامل خطر ابتلا به بیماریهای قلبی ـ عروقی با تغییر شیوه زندگی، رابطه مستقیمی با کمتر شدن احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر دارد. همچنین امروزه مشخص شده است افرادی که دارای فعایت‌های فیزیکی و ذهنی و اجتماعی بیشتری هستند، کمتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند. البته دارو‌های موجود در بازار میتواند تا حدودی به بهبود حافظه و دیگر تغییرات شناختی و رفتاری بیماران نیز کمک کند. علاوه بر مصرف دارو، اصلاح محیط زندگی بیماران و بیشتر کردن فعالیت‌های فیزیکی، ذهنی و اجتماعی آنان نیز به افزایش کیفیت و طول عمر بیماران کمک می‌کند.
دکتر اشرافی در باره نوع فعالیت ذهنی و اجتماعی که به پیشگیری از آلزایمر کمک می کند، توضیح می‌دهد: فعالیت های ذهنی چون حل جدول، مطالعه کتاب ، گوش دادن به موسیقی و نیز مطالعه کتب مذهبی می تواند به تقویت قوای ذهنی افراد و به تعویق انداختن اختلالات عملکردی مغز کمک کند.
از سوی دیگر شرکت در فعالیت های اجتماعی ، مراسم جمعی، شرکت در ورزش های همگانی و داشتن نوعی تحرک فیزیکی مانند پیاده روی یا شنا به پیشگیری از زوال عقل و کاهش حافظه به ویژه از سنین میان سالی به بعد کمک می کند.
پونه شیرازی / گروه سلامت