جام جم سرا: 6 نوزاد از هر 100 نوزاد. این، رکورد تلخی برای بچه‌هایی است که به جای «زایمان طبیعی»، با عمل «سزارین» به‌دنیا می‌آیند؛ چیزی حدود 2 برابر استاندارد جهانی. رقمی که ایران را به قطب اول سزارین در دنیا تبدیل کرده است. فراگیری عمل سزارین در کشور نگرانی زیادی را برای مسئولان به وجود آورده است. حتی پزشکان معتقدند افزایش این عمل، با کاهش نرخ باروری و جمعیت کشور رابطه مستقیم دارد. اما چه اتفاقی افتاده که پزشکان و زوج‌ها تمایل بیشتری به عمل سزارین دارند؟
در یکی دو سال اخیر مسئولان با وضع قوانین و ارائه تسهیلات سعی کرده‌اند جمعیت خانواده‌های ایرانی و میل آنها به فرزند آوری را بیشتر کنند. از جمله این تسهیلات قانون رایگان شدن زایمان طبیعی در بیمارستان های دولتی بود که با چالش هایی از جمله کمبود ماما در کشور مواجه شد. به طوری که برای رایگان شدن زایمان نیاز به حضور 9 هزار ماما است. یعنی به ازای هر هزار تولد 12 ماما نیاز است. کمبود ماما و مناسب نبودن وضعیت اتاق زایمان در بیمارستان های دولتی موجب رغبت هرچه بیشتر مادران به انجام عمل سزارین شده است.
2برابر میانگین جهانی
متوسط عمل سزارین در دنیا بین 15 تا 25 درصد است. اما این آمار در ایران به 46 درصد رسیده است که تقریبا دو برابر میانگین جهانی است. یعنی حدود نیمی از نوزادان ایرانی، از رشد و حیات کامل در رحم مادر محروم هستند. طبق پژوهش انجام شده روی فرزندان متولد شده به‌روش سزارین در کانادا، این نوزادان 50 درصد بیش تر از نوزادان متولد شده در زایمان طبیعی به آسم، 25 درصد بیشتر به دیابت و 20 درصد بیشتر به چاقی و بیش‌فعالی مبتلا می‌شوند.
این آمار در حالی است که آمار سزارین در کشور کانادا نصف میزان سزارین در ایران هم نیست. عمل سزارین تنها برای 15 درصد از زنان که ممکن است زایمان طبیعی برایشان خطرساز شود مفید است. 85 درصد زنان می‌توانند زایمان طبیعی و راحتی داشته باشند.
عملی با عوارض 20 ساله
متاسفانه به دلیل نامناسب بودن اتاق زایمان در بیشتر بیمارستان‌های دولتی، بعضی از مادران ترجیح می دهند فقط همان یکبار وارد اتاق زایمان شوند و به داشتن یک فرزند اکتفا کنند. این موضوع برای مادرانی که عمل سزارین می کنند هم صدق می کند. تحقیقات علمی نشان می دهد میل به باروری مجدد در مادرانی که سزارین انتخابی داشته اند، به خصوص آن دسته از سزارین های زودتر از موعد و بدون علائم زایمان، از بین می رود. عوارض ناشی از این جراحی برای مادر و نوزاد اتفاق می افتد و ممکن است مادر به نازایی ثانویه دچار شود. چسبندگی جفت باعث خونریزی و از دست دادن رحم مادر می شود. بروز این عارضه ممکن است در زایمان های بعدی حتی موجب مرگ مادر شود. همچنین هزینه بالای این عمل باعث شده خیلی از خانواده ها به تک فرزندی قناعت کنند و به خاطر مشکلات اقتصادی فکر فرزند آوری مجدد را از ذهنشان بیرون کنند.
همه این‌ها در حالی‌است که به‌گفته دکتر «خداکرمی» رئیس انجمن مامایی کشور عوارض عمل جراحی سزارین، 20 سال بعد از انجام آن معلوم میشود و آسیب های آن در میان‌سالی گریبان مادران ایرانی را می‌گیرد.
زایمان را به ماماها بسپارید
بیشتر مادران تقاضا دارند که زایمان‌شان توسط پزشک متخصص انجام شود. متاسفانه این موضوع باعث شده تا برخی پزشکان برای سود بیشتر، مادران را به‌جای زایمان طبیعی به سزارین تشویق کنند. این در حالی است که ماماها می توانند زایمان طبیعی را به خوبی انجام دهند تا مادر هم مجبور به پرداخت هزینه سزارین نباشد و هم از مضرات عمل سزارین به دور بوده و زودتر از بیمارستان مرخص شود. به گفته دکتر خداکرمی ارتباط کارگر و کارفرمایی بین ماما و پزشک درست نیست و دود این موضوع در چشم مردم فرو می رود. خداکرمی می‌گوید: «باید در این حوزه طوری فرهنگسازی شود که هر مادر با افتخار اعلام کند که فرزندش را یک ماما به دنیا آورده است.»
این در حالی‌است که هنوز بیمه ها خدمات مامایی را پوشش نمی دهند. سال گذشته از یک میلیون و 400 هزار تولد زنده که در کشور ثبت شد، 52 درصد به روش سزارین بوده که در 80 درصد زایمانهای سزارین، ماماها نیز حضور داشته و خدمات ارائه داده اند. همچنین، 76 درصد زایمان های طبیعی در سال گذشته را ماماها انجام داده اند.
به‌نظر می‌رسد درحالی‌که سیاست‌های افزایش جمعیت در کشور دنبال میشود، باید فکری برای آمار نگران‌کننده سزارین در ایران کرد. آماری که در صورت بی‌توجهی، قطعا فرزندآوری را با مشکلات فراوانی مواجه خواهد کرد.(مجله مهر/غطیه همتی)