جام جم سرا: اعضای شرکت تعاونی در کنار یکدیگر، جمعیتی کوچک را پدید می‌آورند که به عنوان مثال در تهیه کالاهای مورد نیاز اعضا، با جمع‌آوری پول جزئی که هر عضو می‌پردازد کالای مورد احتیاج اعضا را از دست اول خریداری و به همان قیمت تمام شده یا سود خیلی جزئی به اعضا می‌فروشد. به این طریق واسطه‌های غیر ضروری در کسب و تجارت و صاحبان این گونه مشاغل کاذب حذف می‌شوند.
به نقل از بازار خبر، در شرکت تعاونی ممکن است اعضا دارای سرمایه و سهم یکسان از سود نداشته باشند اما هرعضو بدون توجه به درصد سهامش، یک رای دارد و نسبت سهام به رای وجود ندارد.
در حقیقت تعاونی، متکی به اعضاء است نه به سرمایه. امتیاز شرکتهای تعاونی بر شرکتهای سهامی آن نیست که شرکتهای تجاری به طریق استبداد اداره می‌شوند و تعاونی‌ها به طریق آزاد! نتیجه مهمی که از این روش حاصل میشود آن است که در شرکت تعاونی یک فرد یا یک گروه کوچک به هیچ وجه نمی‌تواند بر مبنای تعداد سهامی که در اختیار دارد کارهای شرکت را قبضه کند و کنترل آن را به دست گیرد.
به عبارت دیگر می توان گفت که هیچ‌گاه کنترل کار و اعمال نظارت با تعداد سهام و میزان سرمایه‌ای که متعلق به شخص است ارتباط ندارد و لذا کنترل بر مبنای سرمایه به حداقل ممکن تقلیل یافته است.
شرکتهای تعاونی باتوجه به اهداف و وظایفی که دارند به انواع مختلفی گروه‌بندی شده‌اند. به استناد ماده ۲۶ و ۲۷ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، این شرکتها به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند
۱ - شرکت تعاونی تولیدی
شرکتی است که به منظور اشتغال در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات صنعت، معدن، عمران شهری، روستائی و عشایری و نظایر اینها فعالیت می‌کند و یک واحد تولیدی را تشکیل می‌دهند.
۲ - شرکت تعاونی توزیعی
عبارتند از تعاونی‌هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف‌کنندگان خود را در چارچوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه‌ها و قیمت‌ها تامین می‌کنند و در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندی‌های اعضاء فعالیت می‌کنند.
انواع شرکت تعاونی از لحاظ نوع عضویت
۱ - شرکت تعاونی عام
شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد است. تعداد اعضاء در این تعاونی‌ها حداقل ۵۰۰ نفر و براساس نوع تعاونی که وزارت تعاون تعیین کرده مشخص میشود. بایستی سهام آن را به عموم مردم عرضه کنند.
۲ - شرکت تعاونی خاص
شرکتی است که عضویت درآن برای گروهی خاص مانند کارگران، دانشجویان، کشاورزان، زنان، پزشکان، وکلای دادگستری، اعضاء هر صنف و مشاغل خاص و نظایر اینها با رعایت شرایط آزاد تعیین میشود و در نتیجه سهام آن فقط به افراد واجد شرایط واگذار میشود.
انواع گرایش‌های شرکت تعاونی در ایران
کشاورزی، صنعتی، معدنی، خدماتی، مسکن، فرش دستباف، تامین کننده نیاز تولید کنندگان، تامین کننده نیاز مصرف کنندگان، حمل و نقل، تولیدی، توزیعی، تامین نیاز صنوف خدماتی، مصرف آموزشگاهی و عمرانی.
شرایط عضویت در شرکتهای تعاونی
۱ - تابعیت جمهوری اسلامی ایران
۲ - نداشتن ممنوعیت قانونی و حجر
۳ - خرید حداقل سهام در اساسنامه
۴ - درخواست کتبی برای عضو یت در تعاونی
۵ - دادن تعهد برای رعایت مقررات تعاونی
۶ - در شرکتهای تعاونی مشابه عضو نباشد
وظایف هیئت موسس
این مجموعه در طرحی که تهیه می‌کند دلیل تشکیل تعاونی و همینطور توجیه فنی، اقتصادی و مالی را باید بنویسد. تعداد و مشخصات همه داوطلبان عضو در تعاونی‌ها را تنظیم می‌کند. نحوه تامین سرمایه و امکانات لازم برای شروع فعالیت‌های شرکت تعاونی را مشخص می‌کند. میزان سهم هر عضو را که باید برای تامین سرمایه شرکت تعاونی خریداری کند، مشخص می‌کند.
دعوت از افرادی که شرایط لازم را برای عضو شدن در شرکت تعاونی را دارند
برگزار کردن جلسه مجمع عمومی عادی