فرآوری: آمنه اسفندیاری - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
در اسلام عمل غیبت کردن (سخن گفتن پشت سر دیگران) بسیار ناپسند شمرده شده و از آن بسیار مذمت شده اســت. قرآن کریم می فرماید: "از یکدیگر غیبت نکنید آیا دوست دارید که گوشت مرده برادر خود را بخورید؟ البته از آن نفرت و کراهت دارید." (حجرات، 12)
بر اساس روایات رسیده از پیشوایان دین، حقیقت غیبت آن اســت که کسی درباره دیگری چیزی بگوید که اگر بشنود، خوش نمی دارد. خواه درباره نقص و عیب باشد که در خود او، یا در بدن او، و یا در دین یا دنیای او اســت، و یا در چیزی اســت که وابسته به او اســت. اما این معنایش آن نیست که در حضور او می توان گناه یا خطاهایش را جلوی دیگران بیان کرد، آبرویش را ریخت و شخصیتش را خورد کرد. پس همان گونه که بیان عیب های دیگران پشت سر آنها اشکال دارد، در حضورشان نیز چنین اســت؛ چرا که در هر دو صورت موجب از بین رفتن آبروی مومن می شود که ما مجاز به این کار نیستیم.
غیبت از حقوق الناس اســت، بنابر این در مرحله اول باید از غیبت شونده رضایت گرفت، آن گاه به درگاه الاهی از این گناه توبه کرد
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) می فرماید: "کسی که قدم در راهی بردارد که از برادر مسلمانش غیبت کند یا عیوب و اسرار او را فاش نماید، اولین قدمی را که برمی دارد در جهنّم می نهد و خدا عیوب و اسرار او را در بین خلائق فاش می کند." (شبّر، سید عبدالله، اخلاق، ص 234)
امام صادق (علیه السلام) فرمود:" خداوند متعال به حضرت موسی علیه السلام وحی کرد: غیبت کننده اگر با توبه بمیرد آخرین وارد شونده بر بهشت اســت و اگر با این حالت بمیرد اولین وارد شونده بر آتش اســت." (بحارالانوار ج 75 ص 222)
1. گاهی شخصی غیبت کسی را می کند و اظهار می دارد که من این عمل را انجام نمی دهم و اهل آن نیستم؛ مثلاً اظهار می دارد: الحمدللّه که من مبتلا به حبّ ریاست نیستم.
2. طریق دیگر آن اســت که گاهی غیبت کسی را با لباس و پوشش تعریف از او می کند؛ مثلاً می گوید:حیف فلانی با وجودی که این همه صفت خوب دارد، امّا صبر ندارد و زود عصبانی می شود.
3. یا اگر در مجلسی غیبتی شود و بعضی حاضران نشنوند و یکی از آنها بخواهد غافلان را متوجّه کند، بگوید: سبحان اللّه چه چیز عجیبی این شخص ذکر می کند و از این روش عیب را فاش کند.
4. و از اقسام دیگر غیبت، گوش کردن به آن اســت از روی تعجّب، زیرا که او اظهار تعجّب می کند که نشاط غیبت کننده زیادتر شده و او را وادار به غیبت می کند.
5. یا گاهی اینطور اظهار می دارد که این غیبت نیست، چون به خودش هم گفته ام یا اینکه در وسط مطلبی که راجع به شخصی بیان می کند، می گوید:حالا غیبتش نباشد!! در حالی که تمامی این موارد غیبت اســت.
امام صادق (علیه السلام) در روایت دیگر می فرماید: اگر غیبت کردى و خبرش به غیبت شده رسید، پس راهى نمی ماند جز حلالیت خواستن از او، امّا اگر خبرش به او نرسیده، از خداوند برایش طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 242)
با توجه به این که غیبت از حقوق الناس اســت، بنابر این در مرحله اول باید از غیبت شونده رضایت گرفت، آن گاه به درگاه الاهی از این گناه توبه کرد. اما اگر رضایت گرفتن از غیبت شونده به هر دلیلی ممکن نباشد و یا این که گفتن به او موجب مفسده ای مهم تر می شود و ... که در این صورت با توجه به روایات معصومان (علیهم السلام) باید برای او استغفار نمود و این کفاره غیبت او اســت.
در این باره به دو روایت اشاره می کنیم:
1 - امام صادق (علیه السلام) می فرماید از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسیده شد: کفاره غیبت چیست؟ حضرت فرمود: هر وقت یادت آمد، برای او از خداوند طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 241)
2 - امام صادق(علیه السلام) در روایت دیگر می فرماید: اگر غیبت کردى و خبرش به غیبت شده رسید، پس راهى نمی ماند جز حلالیت خواستن از او، امّا اگر خبرش به او نرسیده، از خداوند برایش طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 242)
اگر غیبت در بین جمعیتی رایج شود، موجب کینه و حسد و بغض و عداوت شده و ریشه در جامعه می دواند، و درخت دو رویی را بارور می کند و وحدت و اتّحاد جامعه را گسسته و پایه دیانت را سست می کند. پس بر هر مسلمانی لازم اســت برای حفظ خود و دیگران از فساد و نفاق و نگهداری حوزه مسلمانان و نگهداری وحدت، خود را از این رذیله حفظ کند و دیگران را نیز از این عمل قبیح، نهی نماید.
نماز برای آمرزش گناهان به دستور پیامبر اکرم (ص)
نماز برای آمرزش گناهان به دستور پیامبر اکرم (ص)
نماز را بخوان. اگر این نماز را خواندى، خداوند گناهان بزرگ و کوچک، قدیم و جدید و گناه عمدى و اشتباهى تو را مى بخشد».
برای بخشیده شدن گناهان پیامبر اسلام توصیه هایی دارد
که یکی از آن ها خواندن نماز دو رکعتی برای طلب بخشش از خداوند است.
جعفر ابن ابی طالب ملقب به «ذوالجناحین» و مشهور به «جعفر طیار» از صحابه پیامبر گرامی اسلام(صلی الله و علیه وآله) و
برادر امام علی(علیه السلام) بود که در غزوه «موته» دستانش توسط رومیان بریده شد و به شهادت رسید.
بیشتر ما نام جعفر طیار را به عنوان نمازی طولانی می شناسیم که از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است،
اما پپیشینه این نماز به کجا بر می گردد و خواندن آن چه ثوابی دارد؟
این نماز در واقع هدیه ای از سوی پیامبر اسلام(صلی الله و علیه وآله) به جعفر بن ابی طالب است
و در روایات آمده زمانی که جعفر در روز فتح خیبر، از «حبشه» به «مدینه» آمد، رسول خدا(صلی الله و علیه وآله)
به استقبال او رفت و پیشانى او را بوسید آن گاه رو به مردم کرد و فرمود:
«نمی دانم به کدام یک از این دو خوشحالی کنم،
به فتح خیبر یا به برگشتن پسر عمویم جعفر؟» سپس این نماز را به او آموختند و فرمودند:
«اگر توانستى این نماز را هر روز، و اگر نتوانستى
هر هفته، و اگر نتوانستى هر ماه، و اگر نتوانستى هر سال،
و اگر نتوانستى در عمر خود یک بار این نماز را بخوان.
اگر این نماز را خواندى، خداوند گناهان بزرگ و کوچک،
قدیم و جدید و گناه عمدى و اشتباهى تو را مى بخشد».
امام کاظم(علیه السلام) فرمود: «کسی که نماز جعفر را بخواند
اگر گناه او به عدد ریگ هاى درهم فشرده بیابان و به اندازه کف هاى دریا باشد،
خداوند همه آنها را مى بخشد».نماز جعفر طیار دارای چهار رکعت است
که به صورت دو نماز مستقل دو رکعتی خوانده می شود
و بهترین وقت خواندن آن ظهر روز جمعه است، اما می توان
در هر روز و هر ساعتی آن را خواند. نحوه خواندن نماز جعفر طیار به این شرح است
چهار رکعت نماز ٓ دو تا دو رکعتی – خوانده شود که در رکعت اول، بعد از تکبیرة الاحرام،
سوره حمد و سپس سوره «زلزال» خوانده شود و بعد پانزده مرتبه گفته شود:
«سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ»
سپس به رکوع رفته ده بار همین ذکر، تکرار گردد و سر از رکوع بر داشته ده بار این ذکر را بگوید،
آنگاه به سجده رفته ده بار آن ذکر را تکرار نموده، سپس سر از سجده بر داشته در حال نشسته
ده بار آن ذکر گفته شود، دوباره به سجده رفته ده بار آن ذکر را تکرار کند
و سر از سجده بر دارد در حالت نشسته ده بار دیگر آن ذکر را گفته سپس بلند شده
و رکعت دوم را شروع کرده و در آن حمد و سپس سوره «عادیات» را خوانده،
و قبل از رکوع پانزده مرتبه همان ذکر را تکرار کرده، آنگاه قنوت گفته
بعد به رکوع رفته ده بار آن ذکر را گفته سپس سر از رکوع بر داشته ده بار ذکر را بگوید.
آنگاه به سجده رفته همانند رکعت اول در دو سجده و پس از سر برداشتن از هر سجده ذکر را ده بار گفته
پس از آن تشهد خوانده و نماز را سلام داده و بعد دو رکعت دیگر را با تکبیرة الاحرام آغاز نموده
که در رکعت اول ٓ از دو رکعت دوم – بعد از حمد، سوره «نصر»
و در رکعت دوم ٓ از دو رکعت دوم ٓ بعد از حمد، سوره «توحید» خوانده شود
و مانند دو رکعت اول ذکرها را بعد از اتمام سوره قبل از رکوع و هنگام رکوع بعد از رکوع، در حال سجده،
بعد از هر سجده به همان ترتیب و تعداد بگوید و نماز را با تشهد و سلام به اتمام رساند.
همچنین می توان در هر چهار رکعت بعد از حمد، سوره توحید را خواند.
باشگاه خبرنگاران
دعای شب جمعه برای اموات در صحیفه سجادیه ذکر شده است. همچنین در روایات علاوه بر دعای شب جمعه برای اموات تاکید بر صدقه دادن برای اموات شده است
دعای شب جمعه برای اموات شامل چه چیزهایی می شود؟ چه اعمالی را می توانیم برای اموات انجام دهیم که برای آن ها باعث کاهش عذاب و یا ازدیاد ثواب شود؟
خواندن قرآن و اهدای ثواب آن به اموات، پاداش بسیار دارد، خصوصا در ماه مبارک رمضان و شب های جمعه. در شب های جمعه خواندن سوره یاسین، واقعه، جمعه، کهف و اسراء و... ثواب زیادی دارد. بر سر قبر اموات، خواندن هفت مرتبه سوره انا انزلنا ثواب فراوان دارد.
این آیه دعای خوب و تحفهای زیبا برای گذشتگان است که می توان به عنوان دعای شب جمعه برای اموات خواند:
«ربّنا اغفر لی و لوالدی و للمؤمنین یوم یقوم الحساب»
دعای ۲۴ صحیفه سجادیه در مورد دعا برای پدر و مادر است:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ سَلامِکَ.
وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَیَّ بِالْکَرَامَةِ لَدَیْکَ، وَ الصَّلاةِ مِنْکَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنِى عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَاما، وَ اجْمَعْ لِى عِلْمَ ذَلِکَ کُلِّهِ تَمَاما، ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِى بِمَا تُلْهِمُنِى مِنْهُ، وَ وَفِّقْنِى لِلنُّفُوذِ فِیمَا تُبَصِّرُنِى مِنْ عِلْمِهِ حَتَّى لا یَفُوتَنِى اسْتِعْمَالُ شَیْءٍ عَلَّمْتَنِیهِ، وَ لا تَثْقُلَ أَرْکَانِى عَنِ الْحَفُوفِ فِیمَا أَلْهَمْتَنِیهِ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ کَمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقَّ عَلَى الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ.
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِى أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ، وَ أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّءُوفِ، وَ اجْعَلْ طَاعَتِى لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّى بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِى مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ، وَ أَثْلَجَ لِصَدْرِى مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ حَتَّى أُوثِرَ عَلَى هَوَاىَ هَوَاهُمَا، وَ أُقَدِّمَ عَلَى رِضَاىَ رِضَاهُمَا وَ أَسْتَکْثِرَ بِرَّهُمَا بِى وَ إِنْ قَلَّ، وَ أَسْتَقِلَّ بِرِّى بِهِمَا وَ إِنْ کَثُرَ.
اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِى، وَ أَطِبْ لَهُمَا کَلامِى، وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکَتِى، وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِى، وَ صَیِّرْنِى بِهِمَا رَفِیقا، وَ عَلَیْهِمَا شَفِیقا.
اللَّهُمَّ اشْکُرْ لَهُمَا تَرْبِیَتِى، وَ أَثِبْهُمَا عَلَى تَکْرِمَتِى، وَ احْفَظْ لَهُمَا مَا حَفِظَاهُ مِنِّى فِى صِغَرِى.
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّى مِنْ أَذًى، أَوْ خَلَصَ إِلَیْهِمَا عَنِّى مِنْ مَکْرُوهٍ، أَوْ ضَاعَ قِبَلِى لَهُمَا مِنْ حَقٍّ فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوّا فِى دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِیَادَةً فِى حَسَنَاتِهِمَا، یَا مُبَدِّلَ السَّیِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ.
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ أَسْرَفَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ فِعْلٍ، أَوْ ضَیَّعَاهُ لِى مِنْ حَقٍّ، أَوْ قَصَّرَا بِى عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا، وَ جُدْتُ بِهِ عَلَیْهِمَا وَ رَغِبْتُ إِلَیْکَ فِى وَضْعِ تَبِعَتِهِ عَنْهُمَا، فَإِنِّى لا أَتَّهِمُهُمَا عَلَى نَفْسِى، وَ لا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِى بِرِّى، وَ لا أَکْرَهُ مَا تَوَلَّیَاهُ مِنْ أَمْرِى یَا رَبِّ.
فَهُمَا أَوْجَبُ حَقّا عَلَیَّ، وَ أَقْدَمُ إِحْسَانا إِلَیَّ، وَ أَعْظَمُ مِنَّةً لَدَیَّ مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ، أَوْ أُجَازِیَهُمَا عَلَى مِثْلٍ، أَیْنَ إِذا - یَا إِلَهِى - طُولُ شُغْلِهِمَا بِتَرْبِیَتِى؟ وَ أَیْنَ شِدَّةُ تَعَبِهِمَا فِى حِرَاسَتِى؟ وَ أَیْنَ إِقْتَارُهُمَا عَلَى أَنْفُسِهِمَا لِلتَّوْسِعَةِ عَلَیَّ؟
هَیْهَاتَ مَا یَسْتَوْفِیَانِ مِنِّى حَقَّهُمَا، وَ لا أُدْرِکُ مَا یَجِبُ عَلَیَّ لَهُمَا، وَ لا أَنَا بِقَاضٍ وَظِیفَةَ خِدْمَتِهِمَا، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِنِّى یَا خَیْرَ مَنِ اسْتُعِینَ بِهِ، وَ وَفِّقْنِى یَا أَهْدَى مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ، وَ لا تَجْعَلْنِى فِى أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلاْبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ یَوْمَ تُجْزَى کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ، وَ اخْصُصْ أَبَوَیَّ بِأَفْضَلِ مَا خَصَصْتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِکَ الْمُؤْمِنِینَ وَ أُمَّهَاتِهِمْ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
اللَّهُمَّ لا تُنْسِنِى ذِکْرَهُمَا فِى أَدْبَارِ صَلَوَاتِى، وَ فِى إِنًى مِنْ آنَاءِ لَیْلِى، وَ فِى کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِى.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اغْفِرْ لِى بِدُعَائِى لَهُمَا، وَ اغْفِرْ لَهُمَا بِبِرِّهِمَا بِى مَغْفِرَةً حَتْما، وَ ارْضَ عَنْهُمَا بِشَفَاعَتِى لَهُمَا رِضًى عَزْما، وَ بَلِّغْهُمَا بِالْکَرَامَةِ مَوَاطِنَ السَّلامَةِ.
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِى فَشَفِّعْنِى فِیهِمَا حَتَّى نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِى دَارِ کَرَامَتِکَ وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ، إِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ، وَ الْمَنِّ الْقَدِیمِ، وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ.
«هر کس نزد قبر مؤمنی هفت مرتبه سوره "إنّا أنزلنا" را بخواند، خداوند فرشتهای میفرستد که پیش قبر میت، خدا را عبادت کند. خداوند ثواب عبادت فرشته را برای میت و کسی که "إنّا أنزلنا" را خوانده مینویسد، تا زمانی که خداوند وی را به واسطه این عمل وارد بهشت کند. بعد از سوره حمد، هفت مرتبه "إنّ أنزلنا" و سوره های "قل أعوذ بربّ الفلق"، "قل أعوذ بربّ الناس"، "قل هو الله أحد" و "آیه الکرسی" را سه مرتبه بخواند». |
از روایت استفاده می شود خیرات و طلب آمرزش برای اموات در وضعیت آن ها در آخرت تاثیر خواهد داشت. برای اموات از هر چیز بهتر و مفیدتر صدقه و احسان به فقرا و اهدای ثواب آن برای مردگان است. رسول گرامی اسلام (ص) فرمود: «صدقه حرارت قبرها را از بین میبرد».
از روایت برداشت میشود که لازم نیست به زیارت قبر مردگان بروید، بلکه در هر کجا برای آنان صدقه بدهید و دعای شب جمعه برای اموات و فاتحه بخوانید، ثوابش به آن ها میرسد. البته رفتن سر قبر بهتر است، چون اثرات دیگری غیر از فاتحه نیز دارد. البته در کنار قبور اموات قرائت قرآن و اهدای ثواب آن به روح میت بسیار خوب است.
اگر به احادیث ذکر شده دقت شود، متوجه خواهیم شد که مردهها چشم به راه و چشم انتظار هدیه، دعای شب جمعه برای اموات و... فرزندان و خانواده خود هستند.
مفهوم خیرات و صدقه اعم است. شامل هر نوع کار خیر، یا حتی نیت و فکر و اندیشه خیر برای مردم و یا اسلام می شود. می توان هر عمل خیری که به قصد قربت انجام می شود، ثواب آن را به روح اموات نثار کرد.
بهترین زمان زیارت اموات عصر پنجشنبه است که پیامبر فرموده است. شاید بهتر از آن صبح جمعه در زمان بین الطلوعین باشد.
گردآوری: مجله اینترنتی ستاره
فرآوری: آمنه اسفندیاری - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
در اسلام عمل غیبت کردن (سخن گفتن پشت سر دیگران) بسیار ناپسند شمرده شده و از آن بسیار مذمت شده اســت. قرآن کریم می فرماید: "از یکدیگر غیبت نکنید آیا دوست دارید که گوشت مرده برادر خود را بخورید؟ البته از آن نفرت و کراهت دارید." (حجرات، 12)
بر اساس روایات رسیده از پیشوایان دین، حقیقت غیبت آن اســت که کسی درباره دیگری چیزی بگوید که اگر بشنود، خوش نمی دارد. خواه درباره نقص و عیب باشد که در خود او، یا در بدن او، و یا در دین یا دنیای او اســت، و یا در چیزی اســت که وابسته به او اســت. اما این معنایش آن نیست که در حضور او می توان گناه یا خطاهایش را جلوی دیگران بیان کرد، آبرویش را ریخت و شخصیتش را خورد کرد. پس همان گونه که بیان عیب های دیگران پشت سر آنها اشکال دارد، در حضورشان نیز چنین اســت؛ چرا که در هر دو صورت موجب از بین رفتن آبروی مومن می شود که ما مجاز به این کار نیستیم.
غیبت از حقوق الناس اســت، بنابر این در مرحله اول باید از غیبت شونده رضایت گرفت، آن گاه به درگاه الاهی از این گناه توبه کرد
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) می فرماید: "کسی که قدم در راهی بردارد که از برادر مسلمانش غیبت کند یا عیوب و اسرار او را فاش نماید، اولین قدمی را که برمی دارد در جهنّم می نهد و خدا عیوب و اسرار او را در بین خلائق فاش می کند." (شبّر، سید عبدالله، اخلاق، ص 234)
امام صادق (علیه السلام) فرمود:" خداوند متعال به حضرت موسی علیه السلام وحی کرد: غیبت کننده اگر با توبه بمیرد آخرین وارد شونده بر بهشت اســت و اگر با این حالت بمیرد اولین وارد شونده بر آتش اســت." (بحارالانوار ج 75 ص 222)
1. گاهی شخصی غیبت کسی را می کند و اظهار می دارد که من این عمل را انجام نمی دهم و اهل آن نیستم؛ مثلاً اظهار می دارد: الحمدللّه که من مبتلا به حبّ ریاست نیستم.
2. طریق دیگر آن اســت که گاهی غیبت کسی را با لباس و پوشش تعریف از او می کند؛ مثلاً می گوید:حیف فلانی با وجودی که این همه صفت خوب دارد، امّا صبر ندارد و زود عصبانی می شود.
3. یا اگر در مجلسی غیبتی شود و بعضی حاضران نشنوند و یکی از آنها بخواهد غافلان را متوجّه کند، بگوید: سبحان اللّه چه چیز عجیبی این شخص ذکر می کند و از این روش عیب را فاش کند.
4. و از اقسام دیگر غیبت، گوش کردن به آن اســت از روی تعجّب، زیرا که او اظهار تعجّب می کند که نشاط غیبت کننده زیادتر شده و او را وادار به غیبت می کند.
5. یا گاهی اینطور اظهار می دارد که این غیبت نیست، چون به خودش هم گفته ام یا اینکه در وسط مطلبی که راجع به شخصی بیان می کند، می گوید:حالا غیبتش نباشد!! در حالی که تمامی این موارد غیبت اســت.
امام صادق (علیه السلام) در روایت دیگر می فرماید: اگر غیبت کردى و خبرش به غیبت شده رسید، پس راهى نمی ماند جز حلالیت خواستن از او، امّا اگر خبرش به او نرسیده، از خداوند برایش طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 242)
با توجه به این که غیبت از حقوق الناس اســت، بنابر این در مرحله اول باید از غیبت شونده رضایت گرفت، آن گاه به درگاه الاهی از این گناه توبه کرد. اما اگر رضایت گرفتن از غیبت شونده به هر دلیلی ممکن نباشد و یا این که گفتن به او موجب مفسده ای مهم تر می شود و ... که در این صورت با توجه به روایات معصومان (علیهم السلام) باید برای او استغفار نمود و این کفاره غیبت او اســت.
در این باره به دو روایت اشاره می کنیم:
1 - امام صادق (علیه السلام) می فرماید از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسیده شد: کفاره غیبت چیست؟ حضرت فرمود: هر وقت یادت آمد، برای او از خداوند طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 241)
2 - امام صادق(علیه السلام) در روایت دیگر می فرماید: اگر غیبت کردى و خبرش به غیبت شده رسید، پس راهى نمی ماند جز حلالیت خواستن از او، امّا اگر خبرش به او نرسیده، از خداوند برایش طلب آمرزش کن. (بحارالأنوار، ج 72، ص 242)
اگر غیبت در بین جمعیتی رایج شود، موجب کینه و حسد و بغض و عداوت شده و ریشه در جامعه می دواند، و درخت دو رویی را بارور می کند و وحدت و اتّحاد جامعه را گسسته و پایه دیانت را سست می کند. پس بر هر مسلمانی لازم اســت برای حفظ خود و دیگران از فساد و نفاق و نگهداری حوزه مسلمانان و نگهداری وحدت، خود را از این رذیله حفظ کند و دیگران را نیز از این عمل قبیح، نهی نماید.
دعای شب جمعه برای اموات در صحیفه سجادیه ذکر شده است. همچنین در روایات علاوه بر دعای شب جمعه برای اموات تاکید بر صدقه دادن برای اموات شده است
دعای شب جمعه برای اموات شامل چه چیزهایی می شود؟ چه اعمالی را می توانیم برای اموات انجام دهیم که برای آن ها باعث کاهش عذاب و یا ازدیاد ثواب شود؟
خواندن قرآن و اهدای ثواب آن به اموات، پاداش بسیار دارد، خصوصا در ماه مبارک رمضان و شب های جمعه. در شب های جمعه خواندن سوره یاسین، واقعه، جمعه، کهف و اسراء و... ثواب زیادی دارد. بر سر قبر اموات، خواندن هفت مرتبه سوره انا انزلنا ثواب فراوان دارد.
این آیه دعای خوب و تحفهای زیبا برای گذشتگان است که می توان به عنوان دعای شب جمعه برای اموات خواند:
«ربّنا اغفر لی و لوالدی و للمؤمنین یوم یقوم الحساب»
دعای ۲۴ صحیفه سجادیه در مورد دعا برای پدر و مادر است:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ، وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّاهِرِینَ، وَ اخْصُصْهُمْ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ رَحْمَتِکَ وَ بَرَکَاتِکَ وَ سَلامِکَ.
وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَیَّ بِالْکَرَامَةِ لَدَیْکَ، وَ الصَّلاةِ مِنْکَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنِى عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَاما، وَ اجْمَعْ لِى عِلْمَ ذَلِکَ کُلِّهِ تَمَاما، ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِى بِمَا تُلْهِمُنِى مِنْهُ، وَ وَفِّقْنِى لِلنُّفُوذِ فِیمَا تُبَصِّرُنِى مِنْ عِلْمِهِ حَتَّى لا یَفُوتَنِى اسْتِعْمَالُ شَیْءٍ عَلَّمْتَنِیهِ، وَ لا تَثْقُلَ أَرْکَانِى عَنِ الْحَفُوفِ فِیمَا أَلْهَمْتَنِیهِ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ کَمَا شَرَّفْتَنَا بِهِ، وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، کَمَا أَوْجَبْتَ لَنَا الْحَقَّ عَلَى الْخَلْقِ بِسَبَبِهِ.
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِى أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ، وَ أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّءُوفِ، وَ اجْعَلْ طَاعَتِى لِوَالِدَیَّ وَ بِرِّى بِهِمَا أَقَرَّ لِعَیْنِى مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ، وَ أَثْلَجَ لِصَدْرِى مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ حَتَّى أُوثِرَ عَلَى هَوَاىَ هَوَاهُمَا، وَ أُقَدِّمَ عَلَى رِضَاىَ رِضَاهُمَا وَ أَسْتَکْثِرَ بِرَّهُمَا بِى وَ إِنْ قَلَّ، وَ أَسْتَقِلَّ بِرِّى بِهِمَا وَ إِنْ کَثُرَ.
اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِى، وَ أَطِبْ لَهُمَا کَلامِى، وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکَتِى، وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِى، وَ صَیِّرْنِى بِهِمَا رَفِیقا، وَ عَلَیْهِمَا شَفِیقا.
اللَّهُمَّ اشْکُرْ لَهُمَا تَرْبِیَتِى، وَ أَثِبْهُمَا عَلَى تَکْرِمَتِى، وَ احْفَظْ لَهُمَا مَا حَفِظَاهُ مِنِّى فِى صِغَرِى.
اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّى مِنْ أَذًى، أَوْ خَلَصَ إِلَیْهِمَا عَنِّى مِنْ مَکْرُوهٍ، أَوْ ضَاعَ قِبَلِى لَهُمَا مِنْ حَقٍّ فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوّا فِى دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِیَادَةً فِى حَسَنَاتِهِمَا، یَا مُبَدِّلَ السَّیِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ.
اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ أَسْرَفَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ فِعْلٍ، أَوْ ضَیَّعَاهُ لِى مِنْ حَقٍّ، أَوْ قَصَّرَا بِى عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا، وَ جُدْتُ بِهِ عَلَیْهِمَا وَ رَغِبْتُ إِلَیْکَ فِى وَضْعِ تَبِعَتِهِ عَنْهُمَا، فَإِنِّى لا أَتَّهِمُهُمَا عَلَى نَفْسِى، وَ لا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِى بِرِّى، وَ لا أَکْرَهُ مَا تَوَلَّیَاهُ مِنْ أَمْرِى یَا رَبِّ.
فَهُمَا أَوْجَبُ حَقّا عَلَیَّ، وَ أَقْدَمُ إِحْسَانا إِلَیَّ، وَ أَعْظَمُ مِنَّةً لَدَیَّ مِنْ أَنْ أُقَاصَّهُمَا بِعَدْلٍ، أَوْ أُجَازِیَهُمَا عَلَى مِثْلٍ، أَیْنَ إِذا - یَا إِلَهِى - طُولُ شُغْلِهِمَا بِتَرْبِیَتِى؟ وَ أَیْنَ شِدَّةُ تَعَبِهِمَا فِى حِرَاسَتِى؟ وَ أَیْنَ إِقْتَارُهُمَا عَلَى أَنْفُسِهِمَا لِلتَّوْسِعَةِ عَلَیَّ؟
هَیْهَاتَ مَا یَسْتَوْفِیَانِ مِنِّى حَقَّهُمَا، وَ لا أُدْرِکُ مَا یَجِبُ عَلَیَّ لَهُمَا، وَ لا أَنَا بِقَاضٍ وَظِیفَةَ خِدْمَتِهِمَا، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعِنِّى یَا خَیْرَ مَنِ اسْتُعِینَ بِهِ، وَ وَفِّقْنِى یَا أَهْدَى مَنْ رُغِبَ إِلَیْهِ، وَ لا تَجْعَلْنِى فِى أَهْلِ الْعُقُوقِ لِلاْبَاءِ وَ الْأُمَّهَاتِ یَوْمَ تُجْزَى کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ، وَ اخْصُصْ أَبَوَیَّ بِأَفْضَلِ مَا خَصَصْتَ بِهِ آبَاءَ عِبَادِکَ الْمُؤْمِنِینَ وَ أُمَّهَاتِهِمْ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
اللَّهُمَّ لا تُنْسِنِى ذِکْرَهُمَا فِى أَدْبَارِ صَلَوَاتِى، وَ فِى إِنًى مِنْ آنَاءِ لَیْلِى، وَ فِى کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِى.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اغْفِرْ لِى بِدُعَائِى لَهُمَا، وَ اغْفِرْ لَهُمَا بِبِرِّهِمَا بِى مَغْفِرَةً حَتْما، وَ ارْضَ عَنْهُمَا بِشَفَاعَتِى لَهُمَا رِضًى عَزْما، وَ بَلِّغْهُمَا بِالْکَرَامَةِ مَوَاطِنَ السَّلامَةِ.
اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِیَّ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُکَ لِى فَشَفِّعْنِى فِیهِمَا حَتَّى نَجْتَمِعَ بِرَأْفَتِکَ فِى دَارِ کَرَامَتِکَ وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِکَ وَ رَحْمَتِکَ، إِنَّکَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ، وَ الْمَنِّ الْقَدِیمِ، وَ أَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ.
«هر کس نزد قبر مؤمنی هفت مرتبه سوره "إنّا أنزلنا" را بخواند، خداوند فرشتهای میفرستد که پیش قبر میت، خدا را عبادت کند. خداوند ثواب عبادت فرشته را برای میت و کسی که "إنّا أنزلنا" را خوانده مینویسد، تا زمانی که خداوند وی را به واسطه این عمل وارد بهشت کند. بعد از سوره حمد، هفت مرتبه "إنّ أنزلنا" و سوره های "قل أعوذ بربّ الفلق"، "قل أعوذ بربّ الناس"، "قل هو الله أحد" و "آیه الکرسی" را سه مرتبه بخواند». |
از روایت استفاده می شود خیرات و طلب آمرزش برای اموات در وضعیت آن ها در آخرت تاثیر خواهد داشت. برای اموات از هر چیز بهتر و مفیدتر صدقه و احسان به فقرا و اهدای ثواب آن برای مردگان است. رسول گرامی اسلام (ص) فرمود: «صدقه حرارت قبرها را از بین میبرد».
از روایت برداشت میشود که لازم نیست به زیارت قبر مردگان بروید، بلکه در هر کجا برای آنان صدقه بدهید و دعای شب جمعه برای اموات و فاتحه بخوانید، ثوابش به آن ها میرسد. البته رفتن سر قبر بهتر است، چون اثرات دیگری غیر از فاتحه نیز دارد. البته در کنار قبور اموات قرائت قرآن و اهدای ثواب آن به روح میت بسیار خوب است.
اگر به احادیث ذکر شده دقت شود، متوجه خواهیم شد که مردهها چشم به راه و چشم انتظار هدیه، دعای شب جمعه برای اموات و... فرزندان و خانواده خود هستند.
مفهوم خیرات و صدقه اعم است. شامل هر نوع کار خیر، یا حتی نیت و فکر و اندیشه خیر برای مردم و یا اسلام می شود. می توان هر عمل خیری که به قصد قربت انجام می شود، ثواب آن را به روح اموات نثار کرد.
بهترین زمان زیارت اموات عصر پنجشنبه است که پیامبر فرموده است. شاید بهتر از آن صبح جمعه در زمان بین الطلوعین باشد.
گردآوری: مجله اینترنتی ستاره