صرع؛ بیماری‌ای که سن و سال نمی‌شناسد

جام جم سرا: صرع به دنبال بروز اختلال در عملکرد سلول‌های مغز ایجاد می‌شود، ولی گاهی ممکن است علامتی از یک بیماری دیگر که موجب آسیب یا تخریب مغز شده است، باشد.

دکتر پرویز بهرامی، دانشیار مغز و اعصاب معتقد است که صرع، بیماری‌ای است که ممکن است با دیگر بیماری‌ها اشتباه شود و در صورت تشخیص درست، می‌توان این بیماری را به صورت اصولی و موفقیت‌آمیز درمان کرد.

این فوق‌تخصص تشنج و نوارمغز در گفت‌و‌گو با جام‌جم با تاکید بر این که اگر تشنج بیش از دو بار تکرار شود به آن صرع گفته می‌شود، می‌گوید: تشنج ، ناشی از اختلال در فعالیت یا عملکرد گروهی از سلول‌های مغزی است که به طور همزمان ایجاد می‌شود و ممکن است به علائمی مانند احساس بوی غیرعادی و تغییر در شکل، رنگ و اندازه اشیا، اختلال در تکلم، فراموشی، خیرگی یا قطع ارتباط با محیط اطراف منجر شود یا شخص روی زمین بیفتد و کف از دهانش خارج شود، عضلاتش دچار انقباض شود و بعد از آن نیز حالت گیجی و منگی به وی دست دهد.

دلایل صرع در سنین مختلف

دلایل و ریشه‌های ابتلا به صرع در بیشتر موارد نامشخص است، ولی در سنین مختلف، علت‌های آن متفاوت است.

به گفته دکتر بهرامی صرع در دوران نوزادی معمولا ناشی از ناهنجاری‌های مادرزادی، آسیب‌های حین زایمان، اختلالات متابولیک یا عفونت‌هاست. در دوران شیرخواری و کودکی، مهم‌ترین علت آن تب است، ولی این عفونت‌‌ها نیز می‌تواند به تشنج یا صرع منجر شود. در دوران نوجوانی و بزرگسالی، ضربه‌های مغزی، سوء‌مصرف مواد (بخصوص مواد روانگردان)، تومورها و آسیب مغزی و در دوران کهنسالی، آسیب‌های عروقی مغز مانند سکته‌های مغزی و بیماری‌های تحلیل برنده مغز از مهم‌ترین دلایل ابتلا به صرع محسوب می‌شود.حتی بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصرف انواع مواد، بخصوص داروهای نیروزا و ترامادول در جوانی یکی از علت‌های مهم بروز و ابتلا به صرع است.

تشدید حمله‌های صرع

به گفته دکتر بهرامی، بی‌خوابی، گرسنگی‌های طولانی، خستگی مفرط، نور شدید و محرک بخصوص رقص نور، تغییر در شیفت‌ کاری، قطع خودسرانه داروهای ضد تشنج یا مصرف داروها و مواد روانگردان ممکن است به حمله‌های صرع یا تشدید آن منجر شود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا سکته مغزی، بیماری قلبی و آلزایمر می‌تواند موجب صرع شود، توضیح می‌دهد: سکته مغزی یکی از علت‌های شایع صرع در سنین کهنسالی است. همچنین بیماری آلزایمر می‌تواند از علت‌های آن باشد، ولی بررسی‌های انجام شده رابطه بیماری‌های قلبی را با صرع تائید نمی‌کند. فشارهای روانی نیز از علل ابتلا به صرع محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند موجب تشدید بروز تشنج در افراد مبتلا به صرع شود.

مصروع‌ها کند ذهن نیستند

شاید برخی افراد تصور کنند که افراد مبتلا به صرع مبتلا به نوعی اختلال رفتاری ـ روانی نیز هستند، ولی دکتر بهرامی با نفی این مساله می‌گوید: بعضی حمله‌های تشنجی ناشی از بیماری صرع ممکن است به صورت اختلال رفتاری بروز کند که البته بعد از حمله برطرف می‌شود. البته ممکن است برخی بیماران، علاوه بر صرع مبتلا به یک بیماری خلقی یا روانی جداگانه نیز باشند. این متخصص مغز و اعصاب تاکید می‌کند: همچنین ابتلا به صرع با کاهش توانایی‌های ذهنی همراه نیست. به بیان دیگر، نه تنها این تصور که بهره هوشی مبتلایان به صرع کمتر از افراد عادی است، اشتباه بوده، بلکه بهره هوشی بسیاری از مبتلایان به این بیماری بالاست و جزو نوابغ هستند. حتی در تاریخ افرادی همچون داستایوفسکی، آگاتا کریستی و ناپلئون نیز مبتلا به صرع بوده‌اند.

بیماری قابل درمان با دارو

برخلاف تصوراتی که در گذشته وجود داشته و بر اساس آن،صرع را غیر قابل درمان می‌دانسته‌اند، صرع تا حد زیادی قابل درمان است و مهم‌ترین درمان آن نیز دارویی است.

دکتر بهرامی با اشاره به این مطلب می‌افزاید: البته درمان صرع را نمی‌توان صددرصد عنوان کرد، اما بین 60 تا 70 درصد بیماری با دارو کنترل می‌شود. بر این اساس، لازم است بیمار به مدت سه تا پنج سال به طور مداوم، دارو مصرف کند و زیر نظر پزشک باشد، اما اگر بیماری صرع، بعد از یک‌سال، با درمان‌های درست و مناسب کنترل نشود، باید از نظر نیاز به درمان جراحی مورد بررسی قرار بگیرد.

آنچه اطرافیان بیمار مصروع باید بدانند

خوب است بدانید که هنگام بروز تشنج، اطرافیان بیمار مصروع چه اقدامات اولیه‌ای را باید انجام دهند:

ـ اطرافیان ابتدا باید خونسردی خود را حفظ کنند.

ـ زمان را یادداشت و مدت تشنج را به خاطر داشته باشند.

ـ فرد را از موقعیت‌های خطرناک (مانند بلندی، کنار آتش،اجسام تیز و...) دور کنند.

ـ سعی نکنند چیزی در دهان بیمار قرار دهند یا دست و پای او را بگیرند.

ـ بیمار را به سمت چپ بخوابانند، دهان و صورت او را رو به پایین بگیرند، ترشحات دهان بیمار را با دستمال یا پارچه تمیز پاک کنند و اگر یقه لباس سفت و محکم بسته شده آن را باز کنند.

ـ اگر تشنج، بیش از پنج دقیقه طول کشید اورژانس 115 را خبر کنند.

پونه شیرازی ‌/‌ گروه سلامت

صرع؛ بیماری ۷۵۰ هزار ایرانی

دکتر علیرضا زالی در یازدهمین کنگره بین‌المللی صرع که صبح امروز (چهارشنبه) در سالن همایش‌های رازی برگزار شد، با بیان اینکه بیماری صرع جزو بیماری‌های نسبتا شایع در جوامع ایرانی هست، گفت: پیش‌بینی می‌شود تعداد و درصد این بیماران در ایران به دلیل بار تصادفات ترافیکی، میزان بالا بودن ازدواج‌های فامیلی، حوادث شغلی و تبعات جنگ، بالا‌تر باشد.

وی در مورد درمان بیماران مبتلا به صرع با تاکید بر لزوم تبادل نظر و اشتراک علمی در درمان این بیماران اظهار کرد: به خصوص در درمان صرع‌های مزمن و طولانی‌مدت باید از ضرورت‌های گروه‌های علمی مختلف در درمان استفاده کنیم، چراکه تبعات اجتماعی، اقتصادی این بیماری بسیار مهم بوده و باید از ظرفیت‌های گروه‌های مختلف استفاده کرده و به جنبه‌های مختلف این بیماری توجه شود.

زالی بر لزوم انگ‌زدایی از بیماران مبتلا به صرع در جامعه تاکید کرد و گفت: نکته مهمی که وجود دارد، این است که فوبیا و ترسی نسبت به بیماران مبتلا به صرع در کشور وجود دارد که با نوعی خرافات آمیخته است، بنابراین ما باید از بیماران مبتلا به صرع در جامعه انگ‌زدایی کرده و ترس ناشی از این بیماری در جامعه کنار گذاشته شود که بخش عمده اعمال این موضوع وظیفه متخصصان حوزه درمان کشور است. باید بدانیم که صرع یک بیماری درمان‌پذیر است و این موضوع باید در جامعه ایران جا انداخته شود تا افراد مبتلا به صرع بتوانند با اعتمادبه‌نفس خوبی زندگی کرده و یک زندگی عادی و معمولی در جامعه داشته باشند تا از این طریق بتوان، تبعات اجتماعی و اقتصادی این بیماران را کاهش داده و بستر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی آن‌ها را در جامعه فراهم کنیم.

وی با بیان اینکه حدود دوسوم بیماران مبتلا به صرع با درمان‌های موجود درمان می‌شوند، تصریح کرد: حدود یک سوم موارد صرع در برابر درمان مقاوم هستند و ممکن است به درمان‌های پیچیده‌تری نیاز داشته باشند که این گروه حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد مبتلایان به صرع را تشکیل می‌دهد.

زالی افزود: در مورد این موارد صرع که در برابر درمان مقاوم هستند، روش‌های درمانی جراحی، مداخله‌ای و تهاجمی می‌تواند موثر باشد و بیماران مقاوم به درمان نیز با درمان‌های نوین درمان می‌شوند.

رئیس کل سازمان نظام‌پزشکی ایران همچنین بر لزوم حمایت‌های اقتصادی و اجتماعی مبتلا به صرع تاکید کرد و ادامه داد: نکته مهم بویژه در مورد بیماران مقاوم به درمان این است که باید از آن‌ها حمایت شود. به ویژه در بیماران مقاوم به درمان که باید داروهای زیادی را مصرف کنند و ممکن است به صورت ماهیانه نزدیک به یک میلیون تومان هزینه دارو‌هایشان شود. بنابراین باید حمایت‌های اقتصادی نیز از این بیماران به عمل آید که انجمن‌ها در این مهم نقش دارند و وزارت بهداشت و حوزه سلامت کشور نیز در این خصوص کار می‌کنند.

زالی ادامه داد: در درمان مبتلایان به صرع در کشور به ایجاد مراکز جامع صرع نیاز داریم. با توجه به آمار فزآینده مبتلایان به صرع در کشور، تعداد مراکز موجود کافی نبوده و باید مراکز جامع صرع ایجاد شود و این مراکز با برنامه‌های متقن و ابزارهای نوین بتوانند به این بیماران کمک کنند که این موضوع از دغدغه‌های متخصصان نورولوژیست ما است.

وی با تاکید مجدد بر لزوم حمایت‌های اقتصادی از بیماران مبتلا به صرع، گفت: ایجاد فرآیندهای بیمه‌ای برای بیماران صرع چه در مواردی که قابل درمان هستند و چه برای کسانی که مقاوم به درمانند، ضروری است، چراکه گاهی ممکن است این بیماران از داروهای مختلفی استفاده کنند به طوریکه حدود ۴ درصد بیماران مبتلا به صرع نیازمند سه دارو و ۱۳ درصد آن‌ها نیازمند دو دارو هستند که معمولا این دارو‌ها تقریبا ۱۸ ماه باید استفاده شوند. بنابراین به دلیل نیاز دارویی و تنوع دارویی بیماران مبتلا به صرع، حمایت‌های اقتصادی و بیمه‌ای از این بیماران بسیار حائز اهمیت است.

رئیس کل سازمان نظام‌پزشکی ایران، افزود: گاهی این بیماران نیازمند استفاده از دستگاه‌ها هستند. بنابراین باید ایجاد پوشش بیمه‌ای بیماران خاص با پروتکل مشخص و جداگانه برای آن‌ها مورد توجه قرار گرفته و از آن‌ها حمایت شود.

زالی با قدردانی از جامعه متخصصان مغز و اعصاب، گفت: متخصصان مغز و اعصاب از پیشگامان مسئولیت اجتماعی در زمینه بیماران مبتلا به صرع هستند و ما نیز باید از نظر اجتماعی این بیماران را حمایت کنیم. (خبرگزاری مهر)

698