گردشگر در گام نخست فردی است که یک شب در هتل اقامت کند. فردی که با برنامه‌ریزی مناسب، دریافت اطلاعات کافی، آگاهی داشتن درباره مکان اقامت، جاذبه‌های گردشگری مقصد سفر و انتخاب وسیله حمل‌ونقل مناسب سفر کند، گردشگر است. حال سوال این است که عموم مردم ما چگونه سفر می‌کنند؟ با هم گفت‌وگو می‌کنند و به ناگهان تصمیم می‌گیرند ۲ ساعت دیگر بروند سفر. چگونه سفر می‌کنند؟ با چه وسیله حمل‌ونقلی؟ کجا اقامت می‌کنند؟ نمی‌دانند. آنها تنها مقصد سفر را انتخاب می‌کنند و حتی اطلاعات کافی درباره مکان مورد نظر ندارند.
بسیاری در چادرها اقامت می‌کنند آن هم نه در مکان مناسب بلکه در اماکن عمومی، فضای شهری یا نزدیک به ساحل دریا. در برخی موارد وسیله نقلیه هم کرایه‌ای و برای دیگران است. حال اینکه این خودروی شخصی سالم است یا خیر، آنها را به مقصد می‌رساند یا رفیق نیمه راه می‌شود از آن هم اطلاعی ندارند. همین که تصمیم گرفته‌اند، کافی است.
فقط نیت مهم است! کارشناسان گردشگری معتقدند اعتماد مردم به تورهای گردشگری یا سفر کردن انفرادی اما با اطلاعات کافی، اقامت دراماکن اقامتی مجاز و استفاده از وسیله حمل‌ونقل مناسب می‌تواند به رونق گردشگری کمک کند اما بدون رواج فرهنگ گردشگری و تبدیل مسافران به گردشگران نمی‌توان شاهد توسعه گردشگری در کشور بود. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ایرانی‌ها بیشتر مسافر هستند و شمار کمی از آنها در رده گردشگر قرار می‌گیرند.
طبیعت‌گردی به شیوه مناسب
یکی از مواردی که نیاز به آموزش مناسب و رواج فرهنگ گردشگری دارد، طبیعت‌گردی است. ایران جاذبه‌های طبیعی بسیاری دارد اما بسیاری از مسافران به تخریب این جاذبه‌ها پرداخته‌اند.
عرفان فکری، کارشناس طبیعت‌گردی و جهانگردی گفت: مردم ما گردشگر نیستند و مسافر هستند. باید آموزش‌های مناسب هم به مردم و هم به راهنمایان گردشگری و تورگردانان ارائه شود. وی افزود: فضای تورها باید شاد باشد اما مهم‌تر از آن ارائه آموزش‌های مناسب نحوه سفر کردن، رفتار با طبیعت، فرهنگ گردشگری و چگونه سفر کردن به گردشگران است. من همواره در سفرها حداقل نیم‌ساعت را در طول راه به آموزش دادن اختصاص می‌دهم و معتقدم این موضوع باید در تمام تورها و از سوی تمام تورگردانان اجرا شود.
فکری در ادامه بیان کرد: برای رواج فرهنگ مناسب گردشگری به همکاری رسانه‌ها نیاز داریم. رسانه‌ها می‌توانند فرهنگ گردشگری را در کشور رواج دهند و آن را برای مردم درونی کنند. اکنون با گسترش استفاده از اینترنت و وجود نرم‌افزارهایی مانند تلگرام سرعت انتقال اطلاعات افزایش یافته و فرصت مناسبی برای اشاعه فرهنگ گردشگری است. او با اعتقاد به اینکه مردم در حوزه گردشگری به سرعت در حال آموزش و دریافت اطلاعات هستند، اظهار کرد: مسافران در حال تبدیل شدن به گردشگر هستند به این معنا که با تورهای گردشگری سفر می‌کنند، شیوه رفتار مناسب با طبیعت و سفر کردن را دریافته‌اند.
بسیاری از گردشگران کشورهای پیشرفته به‌طور کامل آموزش دیده‌اند اما در ایران به‌دلیل جنگ تحمیلی و مشکلات پس از آن گردشگری با مشکلاتی روبه‌رو شده بود در نتیجه فرهنگ آن نیز در کشور درونی نشد. فکری با اشاره به رونق روزافزون گردشگری بیان کرد: یکی از الزامات رونق گردشگری رواج فرهنگ گردشگری در جامعه است. بسیاری از رسانه‌ها و فعالان گردشگری در شبکه‌های اجتماعی در حال ارائه اطلاعات و آموزش‌های لازم هستند و این امر می‌تواند به رونق گردشگری بینجامد. صنعت گردشگری در کشور در حال رشد است و تمامی افراد جامعه در رشد آن سهیم هستند. باید به گردشگران آموزش داد تا درست سفر کردن را بیاموزند. به‌ویژه مردم ما باید بدانند چگونه طبیعت‌گردی کنند تا محیط‌زیست آسیب نبیند.
با تور سفر کنید
یکی از مواردی که در تبدیل مسافران به گردشگران کمک می‌کند و موجب رونق گردشگری می‌شود، تورهای گردشگری است. بی‌اعتمادی به تورهای گردشگری و تصور اشتباه از کاهش هزینه‌ها در سفرهای انفرادی موجب شده تا مردم از سفر کردن با تورهای گردشگری خودداری کنند. نادره حبشی، مدیر یک آژانس گردشگری گفت: یکی از دلایل اصلی این امر که مردم سفرهای انفرادی و به همراه خانواده و دوستان را به همراهی و شرکت در تورهای گردشگری ترجیح می‌دهند آن است که تصور عمومی جامعه بر آن است که سفرهای خانوادگی و دوستانه ارزان‌تر از تورهای گردشگری تمام می‌شوند.
او افزود: این تصور به‌طور کامل اشتباه است و اگر مسافران یکبار به همراه تورها سفر کنند متوجه می‌شوند تمامی هزینه‌ها در تورهای گردشگری کمتر تمام می‌شود چراکه هزینه‌ها بین شرکت‌کنندگان در تور تقسیم می‌شود. حبشی در ادامه بیان کرد: اکنون بسیاری با تورهای گردشگری به کیش یا مشهد سفر می‌کنند، دلیل آن این است که می‌دانند به تنهایی نمی‌توانند هتل را با قیمت مشابهی که برای تورها تمام می‌شود اجاره کنند یا بلیت‌های ارزان‌قیمت پیدا کنند. او با تاکید بر اینکه سفر با تورهای گردشگری بسیار ارزان‌تر از سفرهای شخصی است، گفت: سفر با خودروهای شخصی دردسرهای خاص خود را دارد و تنها هزینه آن بنزین نیست، ممکن است خودرو در میان راه خراب شود و علاوه بر هزینه دردسرهای بسیاری ایجاد کند.
این فعال گردشگری با اشاره به دیگر مزایای شرکت گردشگران در تورهای گردشگری اظهار کرد: اگر شخصی بخواهد از دیدنی‌های قزوین بازدید کند با بررسی در اینترنت می‌تواند به آن شهر برود اما نه تنها هزینه بیشتری برای حمل‌ونقل و اقامت پرداخت می‌کند بلکه از راهنمایان محلی تورهای گردشگری نیز نمی‌تواند استفاده کند. حبشی افزود: همچنین زمان‌بندی مناسبی مانند تورهای گردشگری در دست ندارد. تورها می‌دانند چه ساعتی باید از بازار دیدن کنند و می‌توانند به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که از چند جاذبه گردشگری در یک روز بازدید کنند. مسافران به تنهایی برای دیدن همین جاذبه‌ها باید ۳ روز زمان بگذارند.
او با اشاره به دیگر دلایل سفرهای انفرادی مردم بیان کرد: یکی از دلایل اعتماد نکردن مردم به تورهای گردشگری کلاهبرداری‌ها و تخلفات برخی آژانس‌های گردشگری و تورگردانان است. با اینکه این متخلفان عده محدودی از فعالان گردشگری را تشکیل می‌دهند اما انتشار خبرهای کلاهبرداری و تخلفات موجب بی‌اعتمادی مردم شده و مسافران اعتماد خود را ازدست می‌دهند. اگر همکاران من در آژانس‌های گردشگری برخورد صادقانه‌ای با گردشگران داشته باشند چنین مشکلاتی ایجاد نمی‌شود.
حبشی افزود: رسانه‌های اجتماعی مانند صداوسیما نیز می‌توانند در ترویج فرهنگ سفر کردن با تورهای گردشگری موثر باشند اما در این زمینه ضعیف عمل می‌کنند. او با اشاره به امنیت بیشتر تورهای گردشگری نسبت به سفرهای انفرادی اظهار کرد: تورهای گردشگری دارای بیمه سفر بوده و امنیت بیشتری در مقایسه با سفرهای تکی و انفرادی دارند. بسیاری از مردم در تعطیلات سفر می‌کنند و از مرخصی‌های خود برای سفر کردن استفاده نمی‌کنند.
در حالی که هزینه سفر در تعطیلات افزایش می‌یابد. حبشی با اعتقاد به اینکه استقبال مردم از تورها می‌تواند موجب رونق گردشگری شود، عنوان کرد: اگر سفر با تور رواج یافته و مردم به تورهای گردشگری اعتماد کنند نه‌تنها اقتصاد گردشگری بلکه اقتصاد کشور نیز رونق می‌یابد و این امر می‌تواند نقش موثری در توسعه گردشگری داشته باشد. او افزود: با گردشگری داخلی نیز می‌توان صنعت گردشگری کشور را گسترش داد و نباید تنها بر جذب گردشگران خارجی تمرکز کنیم.
سخن پایانی
عزیمت با خودروی شخصی و صرف وقت در ترافیک، سپس چادر زدن در پارک‌ها و اماکن عمومی را می‌توان سفر نامید اما چه لذتی برای مسافران دارد؟ حتی اگر هزینه‌ها کاهش یابد و به شهر پرجاذبه‌ای نیز سفر کنید به جز خستگی برای شما نتیجه‌ای نخواهد داشت. در این شرایط و برای کنترل هزینه‌ها بهتر است تعداد دفعات سفر را در طول سال کاهش دهید اما در هر سفر گردشگر باشید، نه فقط یک مسافر!