برخی مادران برای جلوگیری از سرماخوردگی، نوزاد خود را بیش از حد پوشانده و در فضای بسیار گرم قرار میدهند. این کار موجب تعریق زیاد نوزاد و کاهش آب بدن او و در نتیجه غلظت ادرار و ایجاد سنگهای ادراری میشود.
مهمترین علائم عفونت ادراری در کودکان و نورادان، بروز تبهای بدون دلیل است
دکتر سیدزاده با بیان اینکه امروزه در زمینه بیماریهای کلیوی اطفال دو مورد عفونت ادراری و سنگهای ادراری (سنگ کلیه و مجاری ادراری) بیش از همه شایع است، گفت: متاسفانه شیوع این دو بیماری کلیوی در سالهای اخیر افزایش چشمگیری داشته است.
سیدزاده افزود: چنانچه این عفونت در سنین قبل از مدرسه در کودک ایجاد شود، اغلب به دلیل مشکلات مادرزادی دستگاه ادراری است که میتواند آسیب شدیدی به کلیهها وارد کند. در همین راستا والدین باید مراقب عفونتهای ادارای در نوزادان و کودکان خود باشند.
وی در خصوص علائم این نوع عفونتها در نوزادان و کودکان اظهار کرد: متاسفانه این نوع عفونتها علائم واضحی ندارند، اما مهمترین علائمی که میتوانند در زمینه وجود این نوع عفونتها هشدار دهنده باشند، بروز تبهای بدون دلیل است. همچنین عدم رشد مناسب نوزاد و کودک، بوی بد ادرار و بیقراری حین ادرار هم میتواند نشانهای از وجود این نوع عفونت در کودک باشد.
سیدزاده وجود عفونت ادراری در دانش آموزان را عمدتا به دلیل عادت غلط آنها در نگه داشتن بیش از حد ادرار دانست و افزود: علاوه بر این، عواملی از جمله یبوست در اثر تغذیه نامناسب و کم فیبر هم میتواند موجب ایجاد عفونت ادراری شود.
این فوق تخصص نفرولوژی اطفال در ادامه به شیوع بسیار سنگهای ادراری (سنگ کلیه و مجاری ادراری) در کودکان اشاره و اظهار کرد: این مشکل زمینه ژنتیکی دارد، هرچند که عادات غلط غذایی مانند نوشیدن کم آب نیز موجب افزایش آن شده است. چنانچه آب کم مصرف شود، ادرار غلیظ شده و احتمال ایجاد سنگهای ادراری محتمل است. در سنین پایین گرم نگه داشتن بیش از حد نوزاد هم میتواند موجب ناراحتی کلیه و ایجاد سنگهای ادراری شود.
ایشان اظهار کرد: متاسفانه برخی مادران برای جلوگیری از سرماخوردگی، نوزاد خود را بیش از حد پوشانده و کنار بخاری و در فضای بسیار گرم قرار میدهند. این کار موجب تعریق زیاد نوزاد و کاهش آب بدن او و در نتیجه غلظت ادرار و ایجاد سنگهای ادراری میشود.
سیدزاده در خصوص چگونگی تشخیص میزان کافی آب در بدن نوزادان و کودکان، گفت: بیرنگ بودن ادرار نشان از وجود آب کافی در بدن او داشته و زرد رنگ و غلیظ بودن آن نشان از کم آبی بدن نوزادان و کودکان است. باید در حدی به نوزادان آب داده شود که روزانه شش تا هشت بار دفع ادرار رقیق و بیرنگ داشته باشند.
ایسنا
جام جم سرا: نکته مهم درباره خود کنترلی بر ادرار کودکان آن است که روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن در کودکان مختلف، متفاوت است. البته نگه داشتن ادرار در کودکانی با مثانه سالم که از نظر مغزی و نخاعی طبیعی باشند، معمولا حدود دو سالگی اتفاق میافتد. یعنی معمولا کودکان دو ساله قادرند طی روز ادرارشان را کنترل کنند، اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند و در مقطع چهار تا پنج سالگی، مراکز عصبی مغزشان این توانایی را به دست میآورد تا انقباضات مثانه را در خواب نیز کنترل کند.
با این حال بسیاری از والدین نسبت به شباداری کودکانشان در سنین بالاتر احساس نگرانی میکنند و میخواهند بدانند این شرایط موقتی است یا مربوط به بیماری جدی دیگری است.
دکتر امیر ایجادی، فوقتخصص جراحی کلیه در گفتوگو با جامجم در این باره میگوید: شبادراری در کودکان یک نشانه است و لزوما یک بیماری محسوب نمیشود. شبادراری ممکن است جزئی از روند تکامل مثانه باشد که در سه تا پنج سالگی اتفاق بیفتد یا ممکن است نشاندهنده بیماریهای خطرناک دستگاه ادراری یا مغزی ـ نخاعی محسوب شود.
اگر شب اداری سرشتی باشد
بررسیها نشان داده است اگر یکی از والدین در کودکی مبتلا به شبادراری بوده باشد به احتمال 30 درصد و اگر هر دو والد، شبادراری را تجربه کرده باشند به احتمال 70درصد، فرزندشان به این عارضه مبتلا میشود. در چنین شرایطی علت ابتلای کودک به شبادراری، سرشتی محسوب میشود.
به گفته دکتر ایجادی، آنچه در کودکان مبتلا به شبادراری سرشتی اهمیت دارد این است که ابتدا باید بررسی شوند که عفونت ادراری نداشته باشند، چراکه شایعترین علت اختلال رشد در بچهها عفونتهای ادراری است که شناخته نمیشود. به بیان دیگر، شب ادراری علامتی از بیماریهای کلیوی و سیستم ادراری است. پس این مساله ابتدا باید از سوی والدین مورد بررسی قرار بگیرد. ولی شباداری بویژه از نوع سرشتی در کودکی که اختلال رشد، کمخونی و ضعف ندارد خوشخیم تلقی میشود و پس از مدتی خود به خود برطرف میشود.
این اورولوژیست میافزاید: شبادراری در کودکانی که فقط شبها خود را خیس میکنند و طی روز با این مشکل روبهرو نیستند و علائمی از اختلال رشد را نیز بروز نمیدهند، خوشخیم محسوب میشوند، پس والدین نسبت به این نوع شبادراری که با علامتهای دیگری همراه نیست نباید نگران و در پی درمان پزشکی خاصی باشند، چراکه رفع این مشکل با برخورد صبورانه و به دور از تنش بتدریج ممکن است. البته ناگفته نماند گاهی شبادراری ناشی از مشکلات احساسی و عاطفی در کودک است و گاهی حتی در کودکانی که استفاده از دستشویی را بدرستی آموختهاند نیز به دلیل بروز مشکلات عاطفی بروز میکند.
خوابسنگینها، شبادراری دارند
شاید ابتدا باورش منطقی به نظر نرسد، ولی واقعیات علمی نشان داده است کودکانی که به نوعی اختلال خواب مبتلا هستند یعنی خوابشان بسیار سنگین است، شبادراری پیدا میکنند.
دکتر ایجادی با اشاره به این موضوع میگوید: این دسته از کودکان با سر و صدای زیاد هم از خواب بلند نمیشوند و اگر پیش از خواب، مایعات زیادی بنوشند قادر نخواهند بود برای ادرار کردن از خواب بلند شوند و به این دلیل خود را در خواب، خیس میکنند. از سوی دیگر بررسیها نشان داده است که بیشفعالی نیز میتواند در بروز شبادراری موثر باشد که این موارد به بررسی و درمانهای روانپزشکی نیاز دارد.
شبادراریهای خطرناک
فراموش نکنید شبادراری به عنوان یک عارضه اولیه، خوشخیم محسوب میشود، اما در صورتی که به عنوان یک عارضه ثانویه مطرح باشد به بررسی دقیق پزشکی از بیماریهای خطرناکتری نیاز دارد. در واقع، در نوع اولیه این عارضه، شبادراری کودکان تا پنج سالگی طبیعی تلقی میشود و تداوم آن پس از این سن نیاز به درمان دارد.
دکتر ایجادی با تاکید بر این که والدین باید به نوع ثانویه شبادراری بیش از نوع اولیه آن توجه داشته باشند، توضیح میدهد: کودکانی که در گذشته شبادراری داشتهاند و این عارضه در آنها رفع شده و پس از مدتی دوباره مبتلا به این مشکل میشوند باید از نظر ابتلا به تومورهای مغزی و ضایعات مغزی و نخاعی مورد بررسی قرار بگیرند. حتی گاهی صرع و تشنج ابتدا خود را با بیاختیاری ادرار و شبادراری بروز میدهد. پس شبادراری ثانویه ممکن است خبر از بیماریهای خطرناک و جدی مغزی نخاعی بدهد.(پونه شیرازی / گروه سلامت)
جام جم سرا:دکتر فرشید علیزاده گفت: در شب ادراری که بیمار در طول روز علامتی ندارد، قدم اول درمان، استفاده از دارو نیست بلکه اصلاح شیوه زندگی اهمیت دارد.
وی افزود: معمولا در شب ادراری که کودک تنها هنگام خواب شب، بیاختیاری دارد تا سن 6 تا 7 سالگی دارویی تجویز نمیشود. دارو درمانی در این نوع شب ادراری در صورت عدم درمان تا زمان مدرسه تجویز میشود؛ البته این نوع شب ادراری اغلب مواقع تا سن 15 سالگی درمان میشود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گفت: در نوع دیگری از شب ادراری که کودک در طول روز هم مشکل دارد و زمانی که باید به دستشویی برود دستپاچه شده و خود را خیس میکند، همراه شب ادراری بیماری دیگری مانند یبوست نیز مشاهده میشود و کودک دیر به دیر دستشویی میرود و ادرارش را نگه میدارد، باید بررسی بیشتری انجام شود.
دکتر علیزاده با بیان اینکه تئوریهای مختلفی در مورد شب ادراری مطرح شده است، تصریح کرد: شب ادراری ممکن است بدلیل عدم تکامل کافی سیستم عصبی کودک، سنگین بودن خواب کودک بیش از حد معمول یا بدلیل استرسهای زندگیاش مانند تولد نوزاد جدید، جداشدن والدین از یکدیگر یا وارد شدن هر استرسی به کودک ایجاد شود.
وی با اشاره به بیماریهایی مانند دیابت قندی یا دیابت بیمزه که باعث میشود میزان تولید ادرار بیش از حد معمول باشد، گفت: شب ادراری ممکن است بدلیل پرنوشی، یا تاخیر در تکامل سیستم عصبی مثانه ایجاد شود و گاهی نیز ممکن است علت خاصی برای این بیماری دیده نشود. البته موارد مقاوم به دارو درمانی هم وجود دارد و نیاز به بررسی عملکرد مثانه است و شاید بتوان برای آن علت زمینهای یافت. در شب ادراری که بیمار در طول روز علامتی ندارد قدم اول درمان، استفاده از دارو نیست بلکه اصلاح شیوه زندگی اهمیت دارد.
وی با اشاره به عدم استفاده از مواد غذایی تحریک کننده مثانه مانند کاکائو، نوشابههای گازدار و غذاهایی که مواد رنگی و مصنوعی دارند، تصریح کرد: کودکان با مشکل شب ادراری باید مصرف مایعات را در شب محدود کرده و قبل از خواب میوه و آب کمتری مصرف کنند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان افزود: اشکال درمان دارویی این است که به محض قطع دارو، شب ادراری عود میکند. به همین دلیل درمان باید حتی در صورت بهبودی کودک حداقل شش ماه ادامه یابد.
وی ضمن اشاره به علائمی که والدین باید به محض مشاهده در کودک جدی بگیرند و زودتر برای درمان مراجعه کنند، تصریح کرد: این علائم شامل بیاختیاری در روز، یبوست همراه با بیاختیاری، نگه داشتن ادرار و دیر دستشویی رفتن تا موقع خیس کردن، درد هنگام دفع ادرار، به سختی ادرار کردن و ... است. البته کودکان تا سه سالگی یکباره ادرار را تخلیه نمیکنند و این مشکل محسوب نمیشود. اما ادرار قطرهای و باریک با پرتاب زیاد میتواند نشان دهنده تنگی مجرای ادرار باشد و نیاز به بررسی دارد.
دکتر علیزاده با بیان اینکه بسیاری از کودکان بدلیل عدم تکامل کافی سیستم عصبی، پربودن مثانه را درست درک نمیکنند، پیغام مثانه را متوجه نمیشوند و دچار بیاختیاری میشوند، خاطر نشان کرد: بعد از اینکه کودک از پوشک گرفته شد، والدین هر دو تا سه ساعت یکبار حتی اگر کودک احساس ادرار ندارد باید او را به دستشویی ببرند. (ایسنا)
جام جم سرا: این عفونت میتواند کل سیستم ادراری را مبتلا کند که عفونت مثانه از بقیه شایعتر است.
عوامل افزایش احتمال عفونت ادراری
جنسیت، حاملگی، یائسگی، سن، مصرف کم مایعات، ادرار کردن بافاصله زیاد و طولانی و عدم دفع در هنگام نیاز، سطح پایین بهداشت و عدم رعایت مناسب اصول بهداشتی، اختلالات ساختمانی دستگاه ادراری، عوامل انسدادی مثل سنگ ادراری و بیماریهای مزمن مانند دیابت در ابتلا به عفونت ادراری نقش دارند.
همچنین ابتلا به بیماریهایی مانند بزرگی غده پروستات در مردان و چسبندگی رحمی و لگنی در زنان یا مصرف داروهایی که موجب ناتوانی در تخلیه کامل ادرار میشود، موجب ابتلا به عفونتهای ادراری خواهد شد.
علائم ابتلا
درد و سوزش هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار، احساس فوریت در دفع ادرار، احساس باقی ماندن ادرار در مثانه پس از تخلیه ادرار، قطره قطره ادرار کردن، بیاختیاری ادرار، شب ادراری، کدر و غیره شفاف شدن یا تغییر رنگ ادرار، بدبو شدن ادرار، خون در ادرار، احساس سنگینی و فشار در لگن و پایین شکم، درد کمر و پهلو و کشاله ران، تب، تهوع و استفراغ، اسهال، بیاشتهایی، احساس ضعف و خستگی، گیجی و کاهش سطح هوشیاری از جمله علائم ابتلا به عفونت ادراری است.
توصیههایی برای پیشگیری از عفونت ادراری
کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی تهران به بیماران توصیه میکنند که در صورت دستور پزشک مبنی بر انجام آزمایشات، سونوگرافی، عکس برداری و اسکن، به تصمیم پزشک اعتماد کرده و همه امور تشخیص و درمان باید کامل شود.
به نقل از ایرنا، این کارشناسان همچنین به مردم توصیه میکنند برای پیشگیری از ابتلا به عفونتهای ادراری، روزانه حداقل هشت تا ۱۰ لیوان آب بنوشند. نشانه مایعات کافی در بدن، دفع ادرار شفاف و روشن (بیرنگ یا زرد کمرنگ) و حداقل یک بار بیدار شدن در شب برای دفع ادرار است. مصرف غلط آنتی بیوتیکها نیز باعث مقاوم شدن میکروبها و افزایش احتمال تکرار عفونت در آینده میشود.
داشتن استراحت کافی، خودداری از انجام ورزش و کارهای سنگین و پرهیز از نوشیدن قهوه، نسکافه، شکلات، غذاهای پر ادویه، نوشیدنیهای حاوی کافئین زیاد و نوشیدنیهای گازدار از دیگر توصیههای کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی تهران برای جلوگیری از ابتلا به عفونت ادراری است.
به گزارش جام جم سرا، برای پیشگیری از ابتلا به عفونتهای ادراری باید میوهها و آب میوههای ترش و حاوی ویتامین ث بیشتر مصرف شود. همچنین افراد نباید ادرار خود را نگهدارند.
به گفته متخصصان علوم پزشکی تهران، علائم بیماری یک تا دو روز پس از شروع درمان شروع به بهبود میکنند، بنابراین هرگز درمان را خودسرانه قطع نکنید.
در صورت بروز علائم جدید و اضافه شدن به علائم قبل، عدم بهبود علائم پس از دو روز، درد شدید پهلوها، تهوع و استفراغ شدید، عدم توانایی خوردن و یا نوشیدن، بیحالی و کاهش سطح هوشیاری، عدم بهبود کامل پس از هر دو هفته، بروز ضایعات پوستی مثل کهیر که میتواند نشانه حساسیت به دارو باشد، باید به پزشک مراجعه شود.
در این اختلال کودک به طور غیرارادی هنگام خواب ادرار میکند و به این دلیل اختلال نامیده میشود که در همسن و سالهای کودک کنترل نکردن مثانه غیرطبیعی است و بقیه در آن سن میتوانند خود را کنترل کنند.
شب ادراری در کودکان به دو شکل بروز میکند؛ اولیه و ثانویه. در شب ادراری اولیه کودک از بدو تولد کنترل ادرار ندارد و کماکان شبها ادرار میکند. در شب ادراری ثانویه کودک قبلا سابقه شب ادراری نداشته و بتازگی دچار این اختلال شده است.
در بیشتر دختران تا شش سالگی و پسران تا هفت سالگی به طور خودبهخود این مشکل برطرف میشود، اما مداخلات درمانی همواره ضروری به نظر میرسد. ابتدا باید مشخص کرد که فرد دچار مشکلاتی از قبیل مثانه غیرطبیعی، صرع، تشنج، عفونت یا دیابت، تأخیر در تکامل مغزی یا خواب سنگین است یا خیر.
در مرحله بعد باید در نظر گرفت که اگر کودک شما با مشکلات جسمانی و عضوی روبهرو نیست، لازم است مسائل روانشناختی نیز مورد بررسی قرار گیرد. معمولا در اختلال شب ادراری ثانویه مسائل رفتاری و شرح حال زندگی اثر مستقیمتری در ایجاد این اختلال دارند.
اضطراب، تنشهای درون خانواده، مشکلات روابط همسالان، ترسهای مرضی، مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفتن، تنبیههای بدنی شدید، اعتیاد والدین و دیگر آسیبها میتواند روی بروز این نشانهها اثرگذار باشد. برای درمان شب ادراری حتما باید ابتدا علل شب ادراری کودک شناسایی و متناسب با آن درمان و مداخلات اجرا شود. چنانچه مشکلات کودک مربوط به اضطرابهای او باشد لازم است تا مسائل او به دو دسته قابل مداخله و غیرقابل مداخله تقسیم شود.
درمانگر اصولا فراخور مواردی که میتواند مداخله کند راهکارهای درمانی را شروع میکند. این توصیهها ضروری است:
ـ محیط خانه عاری از تنش باشد
ـ کودک مورد تمسخر و سرزنش قرار نگیرد
ـ اجتناب از خوردن مایعات مدتی قبل از خواب
ـ بیدار کردن کودک در طول خواب شبانه برای رفتن به دستشویی
ـ آموزش تمرینات تن آرامی و ریلکسیشن به کودک
ـ آموزش کنترل مثانه در زمان طولانیتر در روز
ـ تشویق کودک در صورت کنترل مثانه
ـ شناسایی اضطرابهای کودک و کاهش عوامل اضطرابزا
ـ استفاده از ورزشهای مناسب برای تقویت مثانه: مثل شنا و دراز نشست
یکی از مسائلی که در کودکان به چشم میخورد نیاز به توجه و مورد تائید قرار گرفتن است که به ایجاد این اختلال منجر میشود. برآورده کردن نیاز به توجه و مورد تائید قرار گرفتن نیز برای درمان توصیه میشود. بهترین تمرینات تن آرامی برای کودکان نشان دادن مثالهای عینی است.
تمرین ماکارونی یکی از آنهاست. به کودکتان نشان دهید که چگونه یک ماکارونی قبل پختن سفت است و بعد از اینکه داخل آب جوش قرار میگیرد، نرم میشود. میتوانید از او بخواهید که اعضای بدن خود را سفت کرده و سپس با این تمرین آن را شل کند.
اما نکته مهم اینجاست که این خانمها نیازمند بررسی از نظر علل ایجاد درد، سوزش و تکرر ادراری هستند، چراکه این عوارض ممکن است ناشی از التهاب و عفونتهای جدیتری در ناحیه مثانه یا سیستم ادراری باشد یا از عفونتهای دستگاه تناسلی ناشی شود؛ عفونتهایی که با تشخیص درست براحتی درمان میشود.
دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان در گفتوگو با جامجم درباره عفونتهای ادراری میگوید: عفونت محدود به مثانه دردناک و ناراحتکننده است، اما اگر این عفونت به کلیهها برسد خطرناک و جدی میشود. عفونت دستگاه ادراری همیشه همراه با علامت و نشانه نیست، اما اگر علامتی داشته باشد این علائم شامل احساس نیاز شدید به ادرار کردن، احساس سوزش هنگام ادرار، ادرار پی در پی و کمحجم، ادرار کدر یا همراه خون، ادرار بدبو، بیدار شدن در شب به دلیل ادرارکردن، احساس درد در ناحیه لگن، پشت یا پهلو، احساس تب و لرز، تغییر در حجم ادرار و درد هنگام مقاربت میشود.
چه کسانی مستعد عفونت ادراری هستند؟
عفونت ادراری در برخی زنان شایعتر است؛ یعنی بیشتر از یکبار دچار این نوع عفونت میشوند.
دکتر لاهوتی بااشاره به این مساله اظهار میکند: در زنانی که از انواع خاص وسایل پیشگیری از بارداری مثل دیافراگم استفاده میکنند نیز خطر عفونت دستگاه ادراری بیشتر است. بعد از دوران یائسگی نیز عفونت ادراری به دلیل کمبود استروژن ممکن است شدیدتر شود.
همچنین اختلالات مادرزادی و غیرعادی بودن دستگاه ادراری نیز میتواند باعث ابتلا به عفونت ادراری شود. از سوی دیگر سنگ کلیه یا پروستات بزرگ شده نیز باعث حبس ادرار در مثانه و در نتیجه ابتلا به عفونت ادراری میشود.
این متخصص زنان میافزاید: دیابت و برخی بیماریهای دیگر نیز از طریق اختلال در سیستم ایمنی بدن خطر عفونتهای ادراری را افزایش میدهد. همینطور کسانی که نمیتوانند ادرار کرده و از سوند استفاده میکنند در خطر بیشتری از نظر ابتلا به عفونت ادراری هستند.
سوزش همیشه نشانه عفونت ادراری نیست
با وجود آنکه سوزش ادرار یکی از علائم مهم عفونت ادراری است، اما سوزش ادرار به خودی خود بیماری خاصی تلقی نمیشود و وجود سوزش هنگام ادرار همیشه دلیل بر وجود عفونت ادراری نیست بلکه میتواند علل خیلی زیادی داشته باشد که فقط یکی از آنها عفونت ادراری است.
دکتر لاهوتی با بیان این مطالب میافزاید: اگر سوزش ادرار همراه با احساس ناراحتی و درد در قسمت خارجی دستگاه تناسلی باشد معمولا نشاندهنده وجود التهاب در واژن است. همچنین یکی از علل سوزش ادرار و عفونت مثانه مقاربت است که در آن خانمها طی روزهای بعد از مقاربت دچار سوزش ادرار میشوند و این اتفاق معمولا تکرار شونده است.
وی با تاکید بر این که وجود خون در ادرار از نشانههای عفونت ادراری است، توضیح میدهد: در عفونت حاد مثانه 15 تا 20 درصد خانمها مبتلا به درد در زیر ناحیه ناف میشوند. خانمهایی که یائسه شده و تحت هورمون درمانی قرار ندارند نیز مستعد التهاب واژن و عفونت ادراری هستند. اگر سوزش ادرار همراه با ترشح از واژن باشد، نشاندهنده التهاب واژن است.
سوزش ادرار، خبر از بیماریهای جدیتر میدهد
به گفته دکتر لاهوتی، اگر سوزش ادرار همراه با تب، بد حالی عمومی و درد عضلانی باشد، نشاندهنده ابتلای احتمالی به تبخال تناسلی است که با گذشت چند روز، تاولهای تبخال ناشی از آن نیز ظاهر میشود.
این متخصص زنان و زایمان تاکید میکند: اگر سوزش ادرار همراه با تب و لرز و درد پهلوها باشد، نشاندهنده عفونت حاد کلیههاست. اگر خانمی دچار سوزش ادرار، تکرر ادرار و احساس فوریت در ادرار شود و حتی پس از خاتمه درمان، ادرارش قطره قطره خارج شود و نیز هنگام مقاربت نیز درد داشته باشد، ممکن است مبتلا به نوعی زایده در مجرای ادرار باشد و نیازمند بررسی بیشتری خواهد بود. همچنین استفاده از دوش و اسپریهای واژینال میتواند سبب سوزش ادرار شود.
وی هشدار میدهد: یکی از علل مهم عفونت دستگاه تناسلی و دستگاه ادراری در خانمها، روابط زناشویی نامتعارف است که گاهی سبب عفونتهای خطرناک میشود. اینگونه عفونتها اگر لگن خانم را گرفتار کند، ممکن است سبب نازایی شود. به همین دلیل تشخیص و درمان زودرس این نوع عفونتها دارای اهمیت زیادی است.
عفونت ادراری درمان میشود
وقتی فردی با علائمی از عفونت ادراری به پزشک مراجعه میکند معمولا برایش آزمایش ادرار درخواست میشود. حتی بسته به شرایط ممکن است برای وی آنتیبیوتیک هم تجویز شود.
دکتر لاهوتی با تاکید بر اینکه معمولا عفونت ادراری با میکروبهای مشخصی ایجاد میشود که درمان آنها نیز نیازمند استفاده از آنتیبیوتیکهای خاصی است، میگوید: پس از دادن نمونه ادرار به آزمایشگاه و بسته بهشدت علائم ادراری و نظر پزشک معالج، مصرف آنتیبیوتیک برای بیمار شروع میشود و پس از آماده شدن جواب نهایی کشت ادرار، آنتیبیوتیک مصرفی ادامه مییابد یا تغییر داده میشود.
وی میافزاید: امروزه برای عفونتهای بدون عارضه، رژیمهای درمانی یک روزه یا سه تا ده روزه ارائه میشود و برای عفونتهای مزمن یا عفونتهایی که دوباره عود میکند از رژیمهای درمانی طولانی مدت استفاده میشود.
راهکارهای ساده برای رفع درد و سوزش ادراری
عفونت دستگاه ادراری معمولا دردناک است، اما با رعایت مواردی میشود تا زمانی که آنتیبیوتیک عفونت را از بدن پاک میکند، درد عفونت ادراری را کاهش داد. دکتر لاهوتی در اینباره توضیح میدهد: مصرف مقدار زیاد مایعات برای رقیقکردن ادرار و نیز افزایش حجم ادرار و بیرون ریختن باکتریها مفید است. با اجتناب از مصرف نوشیدنیهایی که باعث التهاب مثانه میشود مانند قهوه، الکل و نوشیدنیهای حاوی اسید و کافئین میتوان شدت علائم را کاهش داد. همچنین بعضی از خانمها پس از دوش گرفتن با آب گرم احساس راحتی بیشتر و نیز کاهش علائم ادراری را دارند. گذاشتن پدهای گرم روی شکم نیز ممکن است باعث کاهش فشار بر مثانه و کاهش علائم شود.
وی تاکید میکند: باتوجه به اینکه علائم عفونت ادراری ممکن است با درمانهای خانگی برطرف شود ولی خود عفونت همچنان پابرجا باشد، توصیه میشود به محض شروع علائم حتما به پزشک مراجعه شود، زیرا باقیماندن عفونت در مجاری ادراری ممکن است عواقب وخیمی داشته باشد. توجه داشته باشید اثبات برطرف شدن عفونت فقط پس ازانجام مجدد آزمایش ادرار پس از مصرف آنتیبیوتیکهای کافی و با فاصله کافی از آزمایش اول ممکن است. در نتیجه درمانهای خانگی فقط باید بهعنوان راهی برای کاهش علائم تا زمان دسترسی به پزشک باشد و هرگز نباید جای مشاوره با پزشک را بگیرد.
راههایی برای کاهش خطر عفونت ادراری
ـ مصرف مقدار زیاد مایعات، بخصوص آب باعث رقیق کردن ادرار و زیاد شدن حجم ادرار و در نتیجه کاهش خطر عفونت ادراری میشود.
ـ خانمها بهتر است بعد از ادرار و مدفوعکردن، شستن خود از جلو را شروع کرده و رو به پشت حرکت کنند تا باکتریهای مقعد وارد دستگاه ادراری نشود. همچنین پس از رابطه زناشویی لیوانی پر آب مصرف کرده و ادرار کنند تا باکتریها از محدوده مجاری ادراری خارج شود.
ـ خانمها تا حد امکان از مصرف ملتهبکنندههایی مثل دئودورانتها و اسپریها خودداری کنند.
پونه شیرازی/گروه سلامت
فرد سالم هنگام دفع ادرار نباید هیچ گونه احساس سوزش و ناراحتی داشته باشد اما اگر غلظت ادرار تغییر کند، نشانهای از بیماری مثانه است، در ناراحتی مثانه ادرار تیره رنگ میشود.
۱۸ درصدی عفونتهای ادراری در دختران جوان شایع است و حداکثر شیوع عفونتهای ادراری در دختران هنگام بلوغ و در زنان در سنین باروری است که با علایمی مانند تکرر ادرار، سوزش و بوی بد ادرار و گاه خون ادراری نمایان میشود.
عفونت مثانه یا cyctite بدون تب و لرز است و در صورت عدم درمان عفونت مثانه، خطر ایجاد عفونت کلیه افزایش مییابد. برخی از میکروبها به دلیل دارا بودن پرزهای چسبنده، نسبت به میکروبهای هم خانواده خود تهاجمیتر عمل میکنند که E-Coli از این گروه است. E-Coli شایعترین عامل عفونت ادراری است.
درباره عوامل مستعد کننده عفونتهای ادراری میتوان گفت که عوامل زمینهساز محیطی، کاهش مصرف میوهها و اختلال کارکرد مثانه، زمینهساز ایجاد عفونتهای ادراری هستند.
تحقیقات انجام شده در این زمینه طی سالیان متمادی نشان میدهد که ارتباط مستقیمی میان یبوست و عفونت ادراری وجود دارد، لذا کارکرد مناسب و منظم رودهها به طور روزانه موجب کاهش قابل ملاحظه ابتلا به عفونتهای ادراری در افراد مستعد عفونت میشود.
مصرف خودسرانه آنتیبیوتیک برای درمان این گونه عفونتها عوارضی به همراه دارد. بر هم زدن تعادل همزیستی مسالمتآمیز میکروبهای مجاری ادراری، واژن و رودهها مهمترین عارضه مصرف نابجای آنتیبیوتیک است و نامتعادل شدن فعالیت میکروبهای مفید و مضر در اثر مصرف نابجای آنتی بیوتیکها، موجب کاهش توان دفاعی بدن و افزایش مقاومت دارویی در برابر میکروبها میشود.
ایجاد عفونت ثانویه باکتریایی در سیستم ادراری نیز از عوارض مصرف نابجای آنتیبیوتیک است. اغلب عفونتهای ثانویه باکتریایی سیستم ادراری در برابر درمانهای آنتیبیوتیکی مقاوم هستند. بنابراین جهت پیشگیری از این عارضه باید آنتی بیوتیک تحت نظر پزشک متخصص مصرف شود.
رعایت نکات لازم هنگام مصرف آنتی بیوتیکها ضروری است. کامل کردن دوره درمانهای آنتیبیوتیکی همراه با مصرف منظم دارو، مصرف مقادیر فراوان میوهجات، سبزیها و لبنیات بویژه شیر در افرادی که تحت درمانهای آنتی بیوتیکی هستند و مصرف مقادیر کافی مایعات مهمترین نکاتی است که موجب تسهیل دفع ویروسها و میکروبها از سیستم ادراری و روده میشود.
برای درمان عفونتهایی که به رغم درمانهای اولیه بهبود نمییابند (خصوصا در مواردی که عفونت همراه با تب مقاوم است)، باید پس از انجام کشت ادرار و انجام آنتیبیوگرام، داروها توسط پزشک متخصص تجویز شود.
یبوست نیز در ایجاد عفونتهای ادراری نقش دارد. جهت دفع سریع میکروبها از سیستم ادراری باید روزانه حداقل یک نوبت رودهها به طور کامل تخلیه شود.
رعایت نکات لازم مانند نوشیدن آب فراوان، ۲ لیوان صبح ناشتا، یک لیوان در میانه روز، یک لیوان نیم ساعت قبل از صرف غذا یا یک ساعت پس از صرف غذا، جلوگیری از ایجاد رطوبت در لباس زیر و تخلیه کامل مثانه در هر نوبت دفع ادرار از عوامل موثر در پیشگیری از بروز عفونتهای مکرر ادراری در زنان بویژه در طول سفر محسوب میشوند. (دکتر سیمین وحیدی - جراح و متخصص کلیه و مجاری ادراری)
701
میزان این شیوع در دوران بارداری افزایش مییابد و مشکلاتی را برای زن باردار به وجود میآورد و حتی اگر بموقع اقدام مناسبی صورت نگیرد عفونت ساده ادراری ممکن است به عفونت پیچیده تبدیل شود و احتمال آسیب شدید به کلیه و سقط جنین، مرگ جنین یا تولد زودرس وجود دارد. بنابراین خانمها باید علائم عفونت ادراری را بشناسند و در همان مراحل اولیه شروع بیماری به پزشک مراجعه کنند تا جلوی گسترش بیماری به بخشهای فوقانی دستگاه ادراری را بگیرند.
دستگاه ادراری را به دو قسمت فوقانی و تحتانی تقسیمبندی میکنند. کلیهها و حالبها دستگاه ادراری فوقانی هستند و مثانه و مجرای ادرار دستگاه ادراری تحتانی.
دستگاه ادراری در انسانها از کلیهها، حالب، مثانه و مجرای ادراری تشکیل شده است. عفونت ادراری اغلب در بخشهای انتهایی یعنی مجرای ادرار و مثانه اتفاق میافتد. اما گاهی عفونت از این قسمتها حرکت میکند و به بخشهای فوقانیتر دستگاه ادراری، یعنی حالبها و کلیهها میرسد که وضع را بسیار خطرناکتر میکند.
چرا عفونت ادراری؟
عفونتهای ادراری عمدتا از نوع باکتریایی هستند؛ باکتریهای موجود در پوست، روده، مدفوع و... باعث وجود عفونت ادراری در زنان میشوند (افرادی که بهداشت فردی خود را رعایت میکنند کمتر دچار عفونت ادراری میشوند.)
قبل از بروز علائم عفونت ادراری در صورتی که باکتری اطراف مجرا وجود داشته باشد، وارد مجرا میشود و در آنجا رشد و تکثیر پیدا میکند. عواملی که باعث تسهیل در این روند میشوند عبارتند از؛ رابطه زناشویی، گذاشتن سوند ادراری، آلودگی واژن زن به مدفوع و فشردگی حالب کلیه توسط رحم بزرگ (در زنان باردار) و انسداد حالب، ناشی از فشار رحم به آن.
علت افزایش شیوع عفونت ادراری در زنان باردار
تغییرات هورمونی در زنان باردار باعث تغییراتی در دستگاه ادراری میشود. هورمون پروژسترون موجب اتساع حالبها میشود. در این حالت، عضلات حالب شلتر میشود و انقباضات کافی برای تخلیه حالب وجود ندارد. علاوه بر آن رحم در ماههای آخر بارداری بزرگ میشود و به حالبها و مثانه فشار وارد میکند. این نیز باعث ایجاد مشکل برای تخلیه ادرار میشود. غیر از این دو مورد مهم در تاخیر تخلیه ادرار، مورد بعدی وجود هورمونهای بارداری است که از خاصیت اسیدی ادرار میکاهند. همچنین در ادرار این افراد قند بیشتری هم وجود دارد. این دو مورد هم از عواملی هستند که وضع را برای عفونت مهیا میکنند.
علائم عفونت ادراری
عفونت ادراری معمولا با علائمی همراه است؛ زنان مبتلا به آن دارای تکرر و احساس فوریت در دفع ادرار هستند. همچنین هنگام ادرار به سختی این کار را انجام میدهند. احساس سوزش، فشار و درد در زیر شکم و کمر (بخصوص در ناحیه لگن) دارند، رنگ ادرار کدر و معمولا بدبو است و گاهی نیز خون در ادرار دیده میشود. البته خون در ادرار با چشم قابل مشاهده نیست و معمولا در آزمایشگاه دیده میشود. این علائم نشان میدهد که دستگاه ادراری تحتانی، یعنی مجرای ادرار و مثانه، گرفتار است؛ اما وقتی بیمار با نشانههایی مانند تب و لرز، تعریق، تهوع و استفراغ، درد و حساسیت در پهلوها و حال عمومی خراب به پزشک مراجعه میکند، نشانه وخیم بودن اوضاع است؛ چون این علائم حکایت از این دارد که دستگاه ادراری فوقانی، یعنی کلیهها و حالبها، درگیر شدهاند. در این موارد بیماران حتما باید در بیمارستان بستری شوند و آنتیبیوتیک وریدی دریافت کنند و کاملا تحت نظر باشند.
عفونت ادراری همیشه علامتدار نیست
عفونت ادراری گاهی اوقات بیعلامت است؛ یعنی بهطور اتفاقی و در آزمایش ادرار مشخص میشود که میزان باکتری در ادرار بالاست. حتی اگر علامتی هم وجود نداشته باشد عفونت ادراری در خانمهای حامله باید درمان شود. عفونت ادراری بدون علامت باعث زایمان زودرس میشود. چنین نوزادانی کموزن هستند و مشکلاتی در بدو تولد دارند (مهمترین مشکل نوزادان زودرس، نارس بودن ریههاست. چنین نوزادانی قادر به تنفس خودبهخودی نیستند و برای ادامه بقا باید تا مدتی در دستگاهی به نام انکوباتور قرار گیرند و اکسیژن دریافت کنند). عفونت ادراری بدون علامت خطرناک است و احتمال گسترش آن به کلیهها خیلی زیاد و حدود 40 درصد است. این بیماری باید خیلی زود درمان شود. اغلب موارد با درمان مناسب خیلی زود مشکل بیمار برطرف میشود؛ ولی گاهی اوقات در بعضی از خانمها عفونت، دوباره برمیگردد و ممکن است لازم باشد بیمار تا پایان دوره بارداری دارو مصرف کند.
چه آزمایشی لازم است؟
خانمهای باردار به محض مشاهده علائم باید به پزشک مراجعه کنند. آزمایش ادرار کمهزینه و ساده است و میتواند وجود باکتری در ادرار را ثابت کند. آزمایش ادرار از نوع کشت باید باشد. در کشت ادراری علاوه بر اثبات وجود باکتری میتوان نوع آن را نیز مشخص کرد و با توجه به آن دارو تجویز کرد؛ البته به محض اثبات وجود عفونت ادراری در مادر باردار و قبل از دریافت جواب آزمایش، درمان باید شروع شود.
درمان
درمان عفونت ادراری دارویی است؛ دارو از نوع آنتیبیوتیک است و بیمار باید حداقل هفت روز بهطور مرتب دارو مصرف کند. علائم بیمار ظرف سه روز از بین میروند، ولی بیماران باید همه داروهایی که پزشک تجویز کرده تا آخر مصرف کنند. بعد از اینکه علائم کاملا برطرف شد و داروها به اتمام رسید، به تکرار آزمایش و کشت ادرار نیاز است. همه زنانی که دچار عفونت ادراری در طول بارداری میشوند، حتما باید تحتنظر پزشک باشند؛ چون ممکن است پزشک این آزمایش را چند بار درخواست کند.
توجه
همانطور که در ابتدا ذکر شد بهداشت فردی نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد. بنابراین خانمها باید دقت کنند که هنگام گرفتن طهارت خود را از جلو به عقب تمیز کنند. همچنین باید دقت داشته باشند هنگام برقراری رابطه زناشویی قبل و بعد از آن حتما مثانه خود را خالی کنند. استفاده از دوش واژینال ممنوع است. استفاده از ژل مرطوبکننده هنگام رابطه زناشویی نیز توصیه نمیشود، مگر اینکه ژل از نوع محلول در آب باشد. لباسهای زیر باید نخی باشند و هر روز تعویض شوند. خانمهای باردار باید حداقل هشت لیوان در روز آب مصرف کنند. همچنین افرادی که به عفونت ادراری مبتلا هستند باید مصرف مایعات خود را به مقدار زیادی بالا ببرند. رابطه زناشویی نامتعارف نیز ممکن است به عفونتهای خطیر ادراری و رحم و لگن منجر شود. (جام جم سرا/ دکتر محمدرضا صفرینژاد - متخصص و جراح بیماریهای کلیه و مجاری ادراری/ سیب، ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
بیاختیاری ادراری شبانه زیر 7 سالگی خیلی نگرانکننده نیست. در این سن هنوز ممکن است سیر تکاملی کنترل ادرار شبانه در کودک کامل نشده باشد. شبادراری به بیاختیاری ادراری شبانه در کودک بالای 5 سال اطلاق میشود. البته تا 7 سالگی اکثر این کودکان بدون دخالت درمانی بهبود پیدا میکنند.
چه زمانی لازم است بهمنظور درمان شب ادراری به کلینیک مراجعه کرد؟
دکتر جواد غروبی فوق تخصص جراحی اطفال در گفت و گویی در مورد چگونگی این بیماری گفت: علت واقعی شبادراری مشخص نیست ولی عواملی که در ایجاد آن میتوانند نقش ایفا بکنند عبارتند از: کوچک بودن حجم مثانه کودک، اگر اعصاب کنترلی مثانه بلوغ کافی نداشته باشد پر شدن مثانه را کودک احساس نمی کند و یا اینکه بعضی از کودکان هورمون ضد ادراری کافی در طی شب تولید نمیکنند.
وی ادامه داد: وجود خواهر و برادر که گاهی بهعنوان رقیب موجب کم توجهی می شود، شروع مدرسه، کودکان طلاق و تغییر محیط خواب و زندگی نیز میتواند بهعنوان عوامل استرسزا در کودک سبب شبادراری شود. عفونت ادراری یکی دیگر از علل شبادراری میتواند باشد که علائم آن شامل سوزش و تکرر ادرار، ادرار صورتی یا قرمزرنگ و درد موقع ادرار کردن است. خرخر کردن یکی دیگر از علل شبادراری در کودکان است. حملات وقفه تنفسی، وجود لوزه و آدنوئید (لوزه ی سوم) بزرگ، عفونتهای سینوس و گوش میانی در ایجاد انورزیس یا شبادراری میتوانند نقش داشته باشند.
وی گفت: از علائم اولیه و شایع بیماری دیابت شروع شبادراری همراه با تشنگی شدید، دفع ادرار زیاد، خستگی و کاهش وزن علیرغم اشتهای زیاد و پرخوری هست. عضلات دفع مدفوع و ادرار مشترک هستند در کودکان مبتلابه یبوست مزمن با اختلال دفعی، امکان بروز شبادراری افزایش پیدا میکند. گاهی نقص تکاملی سیستم عصبی مثانه باعث شبادراری در کودک میشود.
دکتر غروبی در مورد فاکتور های خطر در شب ادارای گفت: اگر حجم مثانه آنقدر کم باشد که حجم ادرار تولیدشده در شب را نگه ندارد. می تواند مشکا آفرین باشد.
وی ادامه داد: احساس گناه و شرمندگی در محیط خانواده و فامیل، عدم حضور فعال در اجتماع و شرکت در اردوهای مدرسه به دلیل کاهش اعتماد به نفس، بروز سوختگی در دستگاه تناسلی و کشاله ی ران به علت عدم امکان شستشوی به موقع وباقی ماندن ادراربه مدت طولانی در ناحیه از عوارض های این بیماری است
این استاد دانشگاه ادامه داد: دکتر باید در روند شناسایی و درمان این بیماری شرححال کاملی از کودک و خانوادهاش اخذ کند. از جمله این که آیا از اول و بعد از گرفتن از پوشک بیاختیار بوده است یا نه؟ و یا ادرار کردن با سوزش و تکرر ادرار همراه است یا نه؟
وی ادامه داد: در این موارد تست ادرار برای بررسی عفونت ادراری و دیابت درخواست می شود. در صورت لزوم بررسیهای سونوگرافی و رادیولوژی نیز انجام می شود.
درمان:
دکتر غروبی ادامه داد: در روند درمان دارویی از داروهای هورمونی که تولید ادرار را کم میکنند استفاده می شود. البته از خوردن مایعات زیاد همراه با این دارو به علت احتمال کاهش سدیم خون و تشنج به دنبال آن، باید خودداری شود. این داروها تأثیری روی خوب شدن قطعی بیماری ندارد ولی میتواند بهصورت موقت سبب بهبود کودک شود. از داروهای کم کننده فشار داخل مثانه نیز استفاده میشود.
البته محدود کردن خوردن مایعات در شب و همچنین محدودیت خوردن مایعات حاوی کافئین نیز توصیه می شود. قبل از خواب دو بار دستشویی رفتن توصیهشده است زمان تصمیم به خواب و زمانی که در رختخواب دراز میکشد. استفاده از چراغخواب توصیه میشود. در طول روز باید رفتن به دستشویی بهصورت منظم یاد آوری گردد. درمان یبوست مزمن همراه هم به جد توصیه میشود.
وی ادامه داد: درمان با هیپنوتیزم، کایروتراپی، طب سوزنی، رژیمدرمانی، هومیوپاتی و گیاهدرمانی هم بهعنوان روشهای آلترناتیو توصیه شده است ولی اثرات درمانی آنها تائید شده نیست. کودک باید تحقیر نشود و در صورت وجود استرس همراهی والدین و پزشک برای کنترل استرس توصیه میشود. برای تمیز کردن رختخواب، خانواده با کودک همکاری کنند تا احساس تنبیه نکند.
(عصر ایران)
به گزارش جام جم سرا ، بنابر مطالعهای در مجله زیست شناسی بدن عفونتهای مجرای ادراری بیشتر مرتبط با نوع تغذیه و مواد مصرفی است. در واقع مولکولهایی که طی مصرف و هضم غذا در دستگاه گوارش بوجود میآید، به تشکیل باکتریهای عفونت زا در مجرای ادراری کمک میکند.
به منظور درمان عفونتهای مجرای ادرار اولین قدم مصرف آب و مایعات زیاد است. علاوه بر این، نوشیدن چایهای گیاهی یا آب میوههای طبیعی به خصوص روغن زیتون بسیار موثر است.
مصرف برخی مواد غذایی همچون بادام، گوشت سفید، روغن کدو حلوایی، حبوبات، سبزیجات سبزرنگ، ماست، تخم مرغ، نارگیل، روغن زیتون و دانهها سبب افزایش حساسیت مجرای ادراری و مثانه میشود و بهتر است کمتر مصرف شود.
در مقابل، توت فرنگی، قهوه، شکلات، سرکه، گوجه فرنگی و آبهای گازدار شیرین سبب افزایش امکان ابتلا به عفونتهای مجرای ادراری میشود و بهتر است از مصرف بیش از حد آن ها خودداری کرد.
منبع: Healthy Food Team