جام جم سرا:
مردمی که در برابر در ورودی آسانسور -که تا چندثانیه بعد بسته میشود- مدام به هم تعارف میزنند تا طرف مقابل را زودتر به مقصد برسانند، رفتار دیگری هنگام رانندگی و هنگام در دست داشتن اراده و اختیار در انتخاب مسیر، تعیین سرعت و گرداندن فرمان از خود نشان میدهند. بهویژه اینکه با خودرو میتوان پس از انجام تخلف جزئی یا عمده راننده، به سرعت از محل دور شد و دهها کیلومتر دورتر دیگر کسی نمیداند که در محل وقوع تخلف چه رخ داده است، مانند اختلاف رفتاری که در اظهارنظرهای بانام و بدون نام کاربران اینترنتی وجود دارد. به همین ترتیب هر فردی که سعی میکند در میان افراد دائمی زندگیاش از اقوام و همسایهها و همکاران، بسیاری قواعد زندگی اجتماعی را رعایت کند، از تخلف در هنگام رانندگی مصون نیست. این «تخلف» میتواند از یک ظلم کوچک و آسان در تجاوز به حقوق یک عابر پیاده تا توهینهای کلامی رایج در هنگام رانندگی باشد، تا نزاعهای منجر به جرح و حتی قتل که هرچندوقت یکبار خبر درشتترین آنها به رسانهها راهمییابد. چنان که تابستان سال90، درگیری یک راننده جوان با روحالله داداشی برنده جایزه قویترین مرد ایران، این چهره مشهور ورزشی را پس از چند دقیقه خونریزی از ناحیه گردن به کام مرگ برد.
اگر خانه را مظهر امن و سایهبان امنیت بدانیم، آنچه بر آن سوار میشویم و این سو و آن سو میرویم، چه مرکب جاندار باشد و چه خودرو بیجان، میتوان مظهر اراده دانست.
هرکدام از ما که روی زمین زندگی میکنیم اگر تنها بودیم، مجموعه قوانین حاکم بر زندگیمان که حیات معقول انسانی را تأمین میکند، بسیار کمتر از حالا بود اما تزاحم ارادههای انسانی اقتضا میکند که چارچوبی مجموعه این ارادهها را نظم دهد تا ارادهای حق انسان دیگری را ضایع نکند. قوانین راهنمایی و رانندگی آن جایگاهی است که مسئولیت کنترل تزاحم ارادهها در آمد و شد شهری و جادهای را بهعهده دارد. اما زیادهخواهی انسان در موقعی که مانعی در اختیار خود نمیبیند، در هنگام رانندگی بسیار مشهودتر از هر وقت دیگری است.
آمارهای غیررسمی نشان میدهد که بیش از ۹۰درصد تصادفات تا اندازهای بهدلیل شخصیت و وابسته به رفتارهای راننده است و رانندگی مخاطره آمیز سبب نتایج منفی میشود. رانندگی خطرناک عبارت است از رانندگی رقابتجویانه (لذت بردن از مانور دادن در میان دیگر رانندگان)، رانندگی خطرپذیر (پذیرش خطرات رانندگی برای هیجان و لذت)، رانندگی همراه با خطرپذیری بالا (سرعت و سبقت ناگهانی)، رانندگی پرخاشجویانه مانند (رانندگی با فاصله کم با خودروهای دیگر که اغلب بهمنظور تنبیه رانندگان صورت میگیرد، گاز دادن از روی خشم، ژستهای خشمناک).
علاوه بر زیادهخواهیهای هنگام رانندگی، سوءرفتارهای دیگر وابسته بهخودرو نیز نیاز به تجدید نظر اساسی دارد؛ سوءرفتارهایی از قبیل حقوقی که افراد درباره جای پارک برای خود فرض میکنند یا حق تقدمی که قیمت یا اندازه خودرو برای صاحب خودرو به همراه میآورد.
بهزودی گرمای هوا هم بیشتر میشود و در مناطقی که گرما شدیدتر باشد، تحمل خیابان و مردم و ترافیک و همچنین رانندگی در شهر دشوارتر میشود و بهدنبال آن نزاع و درگیری افزایش خواهد یافت.
مطالعات تجربی، سنتی و علمی نشان داده که تمام عواملی که بتواند بر روحیه و روان انسان اثر بگذارد بر واکنش و کنشهای فرد اثرات مستقیم و غیرمستقیم دارد. هر عاملی که آستانه مقاومت انسان را کاهش داده، نظام روحی را به هم بریزد و سیستم عصبی انسان را بهصورت غیرمتعارف تحریک کند میتواند باعث وقوع حوادث رفتاری و جنایی شود.این موضوع در مورد افرادی که به شغل رانندگی اشتغال دارند و در کلاف سردرگم ترافیک گیرافتادهاند مشهودتر است بنابراین وقتی کسی در این شرایط قرار میگیرد فرد متعادل و متعارفی نیست و باید هر لحظه از او واکنشهای عصبی انتظار داشت. طبیعتا بیش از جامعه و مسئولان وظیفه خود فرد است که قدرت خودکنترلی را در خود افزایش دهد.(همشهری)
به گزارش جام جم سرا ، اگر همسر شما هم جزو دسته انسان هایی است که به بهداشت شخصی خودش بی اهمیت است می توانید با ترفندهای زیر او را اصلاح کنید.
همسرم بهداشت خود را رعایت نمیکند، چه باید بکنم؟
رعایت بهداشت نه تنها برای سلامت خودتان مهم است بلکه اگر بخواهید در یک رابطه رضایتبخش بمانید هم اهمیت زیادی پیدا میکند. نه تنها بهداشت شخصی ضعیف مثل بد بو بودن دهان و بدن میتواند عشق و علاقه همسرتان را نسبت به شما کم کند، بلکه رعایت نکردن بهداشت در خانه هم میتواند برای روابط زناشویی بسیار خطرساز باشد. اما خوشبحتانه چنین وضعیتهایی قابل اصلاح هستند. اینها کارهایی هستند که اگر همسرتان بهداشت ضعیفی داشت میتوانید انجام دهید:
غیرمستقیم اشاره کنید
اینکه با همسری که بهداشت شخصی خود را رعایت نمی کند چه میتوانید بکنید به عمق و مدت رابطه شما بستگی دارد. اگر به تازگی با او اشنا شدهاید یا ازدواج کردهاید، بهتر است به صورت غیرمستقیم او را متوجه این موضوع کنید زیرا دو طرف بسیار نسبت به هم حساستر هستند و ممکن است به دل بگیرند.
تصور کنید که چیزی که در وحله اول شما را جدب همسرتان کرده است، ظاهر جذاب و خوش تیپ او یا مهارت فوقالعاده او در برقراری ارتباط بوده باشد، ولی وقتی به او نزدیکتر شدید، متوجه شدید که باید بیشتر روی بهداشت شخصی خود کار کنند. به جای اینکه این رابطه نوپا را به راحتی کنار بگذارید، به آن فرد یک شانس بدهید شاید بتوانید مشکل را از پیش رویتان بردارید. بنابراین با اینکه این موضوعی بسیار حساس است، ولی هر چه مهارت و سیاست در چنته دارید را به کار بگیرید تا بتوانید به صورت غیرمستقیم مشکل را به او بفهمانید.
میتوانید صحبت را با گفتن این مسئله که چقدر دوست دارید با آدمهایی که تمیز و مرتب هستند رابطه داشته باشید، شروع کنید. برای هدیه میتوانید به او یک عطر خوب بدهید. به او بگویید که وقت زیادی را برای انتخاب بوی این عطر صرف کردهاید و از او خواهش کنید هر زمان با شماست از آن بزند. این روشی بسیار رمانتیک برای بالا بردن بهداشت شخصی اوست.
اگر بوی بد دهانش موجب آزار شماست، از کلک آدامس استفاده کنید. وقتی پیشش هستید به او آدامس تعارف کنید یا در مورد اینکه چقدر بد است بعضی بهداشت دهان و دندانشان را رعایت نمیکنند حرف بزنید. چنین اشارههای مشخصی برای اینکه باعث شود توجه بیشتری به بهداشت شخصی خود داشته باشد کافی خواهد بود.
اگر بهداشت عمومی او ضعیف است، میتوانید کمی بیشتر هزینه کرده و یک سبد هدیه برایش بگیرید و چندین مورد از لوازم بهداشتی خوشبو مثل خمیردندان، مسواک، عطر، اسپری، شامپوی بدن، شامپوی سر و آدامس در آن بگذارید. بهترین قسمت این رویکرد غیرمستقیم این است که به هیچ عنوان کاری نمیکنید که به او بر بخورد و ناراحت شود.
با رویکردی مستقیمتر به او تذکر دهید
متاسفانه رویکرد غیر مستقیم همیشه روش موثری نیست. اگر همسرتان از جمله کسانی است که اشارههای غیرمستقیم را متوجه نمیشود، زمانش رسیده است که رویکردی مستقیمتری را امتحان کنید. مثلاً تصور کنید که هر دو شما در یک مرکز خرید هستید، جلو یک فروشگاه محصولات بهداشتی بایستید و با همسرتان در مورد این حرف بزنید که بوی بد دهان یا بدن تا چه اندازه میتواند روابط عاشقانه را نابود کند. حتی میتوانید اینکار را حین تماشای تلویزیون زمانی که یک تبلیغ تلویزیونی مرتبط نشان داده میشود، انجام دهید. در مورد عوامل مختلف ایجادکننده این مشکل و راهکارهایی برای برطرف کردن آن صحبت کنید.
بهداشت خانگی ضعیف
بهداشت ضعیف در رابطه معمولاً مربوط به مسائل جسمی تلقی میشود ولی اگر با هم زندگی میکنید و یکی از شما از لحاظ بهداشت و نظافت خانه هم ضعیف باشد، به همان اندازه میتواند آزاردهنده باشد. ضعیف بودن بهداشت خانگی شامل تمیز نکردن توالت، بیرون نریختن زبالهها، نشستن لباسها یا مرتب نکردن تختخواب و امثال آن میشود.
در موردش حرف بزنید
حرف زدن در مورد مشکل بهداشت ضعیف اگر مدت بیشتری باشد که با همسرتان باشید، راحتتر خواهد بود. اگر این مشکل مشکلی متداول باشد یا قبلاً سعی کردهاید این مسئله را با اشاره غیرمستقیم به او بفهمانید ولی موفق نشدهاید، زمان و مکانی مناسب را انتخاب کنید که بتوانید در کمال آرامش با هم حرف بزنید. در مورد چیزی که لحظات عاشقانهتان را خراب میکند با صداقت حرف بزنید و به او بگویید که بوی بد دهان یا بدن چقدر میتواند در محیط کاری هم به او آسیب برساند. همچنین برایش توضیح دهید که رعایت نکردن بهداشت در خانه چطور میتواند موجب انتقال عفونت و بیماری شود. ولی برای رساندن پیامتان باید با درایت رفتار کنید. مثلاً میتوانید از او بخواهید که قبل از خوابیدن با شما دوش بگیرد یا دندانهایش را مسواک بزند یا پسماندههای غذا را در سطل زباله بریزد. و وقتی اینکار را انجام داد، یادتان نرود که خوشحالیتان را به او نشان دهید. اینکار نه تنها کمک میکند همسرتان متوجه شود دلیل ناراحتیتان چه بوده است، بلکه تشویقش میکند بیشتر به بهداشت شخصی و خانگیاش توجه کند.
نشانه مشکل جدی تری است
اما اگر متوجه شوید که بهداشت ضعیف همسرتان یک مشکل مزمن است، شاید وقتش باشد که از یک متخصص کمک بگیرید. با اینکه ممکن است بخاطر مصرف موادغذایی که بوی تند و قوی دارند یا بهداشت ضعیف دهان و دندان، برای کوتاه مدت دهان بوی بد بگیرد ولی اگر این مشکل برای طولانی مدت ادامه پیدا کند و با مصرف قرصهای نعنایی و دهانشوی هم مشکل برطرف نشود، میتواند نشانهای از یک مشکل دندان یا عادتهای زندگی مثل سیگار کشیدن باشد.
همچنین، بوی بد بدن به ویژه در ناحیه تناسلی میتواند نشانه عفونت باشد و اگر با علائم دیگری مثل زخم یا ترشح همراه باشد، میتواند نشانه یک بیماری مقاربتی باشد. البته این به آن معنا نیست که باید افراطی عمل کنید و همسرتان را به نزدیکترین بیمارستان برسانید ولی اگر این مشکل مزمن باشد، نیاز به توجه جدی دارد و میتواند سلامت عمومی همسرتان را به خطر بیندازد.
تصمیم بگیرید که چی به نفعتان است
اما اگر همسرتان همه دغدغهها و نگرانیهای شما را نادیده گرفت و عادتهایی را که حتی برای سلامت خودش هم خطرناک است را ادامه داد، نیاز به کمک گرفتن دارید. باید فکر کنید که آیا این فرد واقعاً همان کسی است که دوست دارید با او باشید، مخصوصاً اگر این بهداشت ضعیف همراه با سایر عادات خطرناک و زیانآور مثل مصرف افراطی مشروبات الکلی، استفاده از موادمخدر، پرخوری، افسردگی و اینها همراه است. از طرف دیگر، اگر به او متعهد هستید، برای سلامت خودتان و همسرتان باید از یک متخصص کمک بگیرید.
کنار آمدن با کسی که بهداشت را رعایت نمیکند کار سادهای نیست. از یک طرف صمیمی شدن به چنین فردی غیرممکن است و از طرف دیگر بخاطر ترس از ناراحت کردنش حرف زدن با او در این مورد هم سخت است چون مطمئنا هیچکس دوست ندارد بشنود که چقدر بوی بدی میدهد. تنها نکته مثبت درمورد این مشکل این است که برخلاف سایر مشکلات روابط مثل خیانت یا آزار، برطرف کردن این به مراتب راحتتر است. راههایی وجود دارد که به شما و همسرتان کمک میکند بتوانید این مشکل را از سر راهتان برداشته و زندگی عاشقانهای را دوباره در کنار هم داشته باشید.
منبع : سیمرغ
تلاش در مسیر هویتیابی
کودک و نوجوان > فرهنگی - اجتماعی - آلما شفتی:
خودت باش؛ جای هیچکس نمیتوانی باشی بهتر از خودت. نوجوانی آغاز پیداکردن خود است. در این دوران گاهی هویت دست بهدست میشود.
اما تلاش برای اینکه پا جای پای شخص دیگری بگذاریم و بخواهیم درست مثل او باشیم، جز تلفکردن وقت حاصل دیگری ندارد. هیچکس خودِ شما نمیشود و نمیتواند جای کسی را بگیرد که در درون شماست.
پس چهخوب که به جای اینکه بخواهیم درست شبیه دیگران باشیم، تلاش کنیم با الگوگرفتن از زندگی کسانی که دوستشان داریم و قبولشان داریم، بهترین نسخه از خودمان را در وجودمان پیدا کنیم و به آن پر و بال بدهیم. کار سختی نیست، با این راهکارها شاید بشود از همین امروز هم شروع کرد:
چیزهایی را انتخاب کنید که واقعاً اهمیت دارند و فقط برای همانها وقت بگذارید. بعضی چیزها در واقع خیلی مهم نیستند. گاهی اهمیتدادن به حرفها و شایعات باعث میشود ذهن شما از دسترس خودتان خارج شود و مثل دیگران بهخودتان بنگرید.
حرف فقط حرف است و اگر زیادی از حرفی ناراحت شدهاید آن را روی کاغذ بنویسید و کاغذ را آتش بزنید و بعد آنرا برای همیشه فراموش کنید.
هرگز خودت را با دیگران مقایسه نکن. هرکسی نقاط ضعف و قوت خودش را دارد. بهجای اینکه خودت را با دیگران مقایسه کنی بهتر است نقاط ضعف خودت را بشناسی و آنها را برطرف کنی. اما برای از بین بردن ضعفها قدم اول قبولکردن آنهاست. هیچچیز بیشتر از اعتماد به نفس کاذب، نمیتواند تواناییها را از بین ببرد و باعث سرخوردگی انسان بشود.
وقتی با مشکلی درگیری، رویکرد درست را در برابر مشکل درپیش بگیر. اگر حسابی دیرت شده و در ترافیک گیر افتادهای، دو انتخاب داری: یا عصبانی شوی و به زمین و زمان ناسزا بگویی؛ یا به رؤیاهایت فکر کنی و به ابرها نگاه کنی تا راه باز شود. انتخاب اول آرامش را ازبین میبرد و انتخاب دوم آرامش میدهد.
هیچ موقعیتی ابدی نیست. اگر در میان آدمهایی هستی که تحقیرت میکنند، یا با آنها صحبت کن تا دست از رفتارشان بردارند و یا تا جایی که میتوانی کمتر با آنها نشست و برخاست کن. اگرموقعیتی داری که تو را به تنگ آورده است، به سرنوشت محتومت لعنت نفرست.
برای بیرونآمدن از آن موقعیت تلاش کن. اگر تلاشهایت بینتیجه بوده، دلیل بر این نیست که سرنوشتت همین است، بازهم به تلاش ادامه بده. جوینده یابنده است.
فقط خودت هستی که میتوانی رؤیاهایت را به واقعیت بدل کنی و برای این کار اولین قدم این است که خودت مسئولیت تحقق آرزوهایت را بهعهده بگیری. هیچکس برای رساندن تو به هدفهایت از راه نخواهد رسید و این فقط تویی که میتوانی به آن هدفها برسی یا نرسی. این انتخاب توست.
درست است که نوجوانی و درست است که دوست داری ظاهر متفاوتی داشته باشی. اما فراموش نکن که این ظاهر متفاوت و جذاب، همهچیز نیست و هویت آدم فقط به لباس و ظاهر او نیست.
اگر یک لحظه 10یا20 سال بعد را تصور کنی، ممکن است به این نتیجه برسی که در آن زمان، ثمرهی هنر و خلاقیت و مطالعه و فکرکردنهای دورهی نوجوانی را با خودت، خواهی داشت نه لباسهای مارکدار نوجوانی را. در آن سن، کسانی که دوستت دارند و مهارتهایی که بلدی بیشتر اهمیت دارند.
رسول اکرم می فرماید: آیا می دانید غیبت چیست؟ اینکه از برادرت چیزی بگویی که دوست ندارد. اگر آنچه می گویی در او باشد، غیبتش کرده ای و اگر آنچه می گویی در او نباشد، به او تهمت زده ای.
کودک و نوجوان > فرهنگی - اجتماعی - نفیسه مجیدیزاده:
«من و سروصدایی که به اجبار میشنوم هیچ، به فکر حلزونهای گوشات باش!»
این جملهای است که همین تابستان گذشته در مترو شنیدم. داشتم کلاس نقاشی میرفتم. قبلش از دستفروشهای مترو هدفون خریده بودم و داشتم موسیقی گوش میدادم.
آقایی کنار من نشسته بود. شاید پزشک بود یا معلم، نمیدانم! به من اشاره کرد تا هندزفری را از گوشم بیرون بیاورم. بعد گفت: «من و سروصدایی که به اجبار میشنوم هیچ، به فکر حلزونهای گوشات باش!» و پیاده شد و رفت و من ماندم با حلزونهای گوشم!
برای اینکه حلزونهای گوشم را نجات بدهم رفتم دنبال جمعآوری اطلاعات دربارهی هدفونها و تأثیر آنها برگوش، هدفونهای استاندارد و...
با دکتر الف. اسدی، متخصص اطفال،گوش، حلق و بینی که معمولاً برای درمان به او مراجعه میکنیم در این مورد صحبت کردم و متوجه شدم که «افزایش شدید صدا موجب صدمه به عصب شنوایی و حلزون شنوایی گوش میشود و هرچه صدا بالاتر برود، درجهی تخریب آن روی سیستم عصبی و حسی گوش بیشتر خواهد شد» و دانستم:
صدای بلندی که از هدفون به گوشهای ما میرسد گرچه با دیگر صداهای بلند تفاوتی ندارد اما به این دلیل که این صوت از راه امواج الکترونیکی تولید میشود و به مغز نزدیکتر است، عوارض مخرب بیشتری خواهد داشت.
جالب است که به بقیهی یافتهها در اینباره هم توجه کنیم.
* * *
محدودهی مجاز شدت صدا برای انسان تا 80دسیبل است و زمانی که صدایی بیش از این حد، به گوش ما برسد سلولهای گیرندهی صدا را در گوش میانی دچار آسیبهای غیرقابل جبران میکند که به مرور زمان بیشتر هم میشود.
* * *
اولین عارضهی شنیدن صدای بلند، آسیب دیدن سلولهای گوش داخلی و کاهش شنوایی است. اما عوارض ناشی از هدفونها فقط مربوط به سیستم شنوایی نیست، بلکه امواج آن بهطور مداوم مغز را تحریک کرده و تنظیم میزان هورمونهای بدن را دچار اختلال میکند.
این صداهای بلند فرد را دچار خستگی روحی و جسمی، بیحوصلگی، سرگیجه و اختلال در تعادل میکند. علاوه براین یکی از شایعترین تومورهای مغزی«نورینوم آکوستیک» است که احتمال بروز آن در افرادی که اغلب در معرض صداهایی با فرکانس زیاد قرار دارند، شایعتر است.
البته گوش برای خودش مکانیزمهای دفاعی دارد که از خود در برابر صداهای بلند محافظت میکند؛ مثلاً با انقباض عضلات کوچکی که در گوش هستند و با کاهش میزان صوتی که به حلزون میرسد، میتواند تا حدودی از بروز آسیبهای رسیده به گوش جلوگیری کند.
اما وقتی شدت صدا از حدی بالاتر برود این مکانیزمهای دفاعی کاربری زیادی ندارد و ممکن است باعث آسیب به گوش شوند.
* * *
البته گفتنی است که آسیب استفاده از هندزفری به سن فرد هم بستگی دارد؛ مثلاً افراد زیر 17 سال حساسترند و گوش آنان نسبت به صدا آسیبپذیرتر است.
* * *
خوب است این را هم بدانیم که صداهای بلند همیشه طوری نیست که بهطور ناگهانی اثر بگذارد و فرد متوجه افت شنوایی شود و بیشتر وقتها به تدریج اثر میگذارند؛ طوری که فرد وقتی متوجه میشود که مثلاً دچار حدود 30 دسیبل افت شنوایی شده است. برای همین بهتر است طوری از هندزفری و هدست استفاده کنیم که صدمههای آن کمتر شود.
* * *
علائمی وجود دارد که به ما نشان میدهد که آیا گوشمان از راه استفاده از هندزفری آسیب دیده است یا نه؟ اولین علامت همیشه کمشنوایی نیست.
معمولاً در این حالت فرد در گوش خود صدای زنگ یکطرفه یا دوطرفه احساس میکند و پس از این مرحله، فرد به تدریج احساس میکند که شنواییاش کم شده است. در صورتی که این کمشنوایی خیلی شدید شود، ممکن است مشکلاتی مانند سرگیجه و سردرد هم ایجاد کند.
* * *
این را هم در نشریهی الکترونیکی«سلامت» خواندم: براساس نتایج مطالعهی انجام شدهی دکتر پورتنف، دکترای اودیولوژی دانشگاه کلورادو، اگر به صدایی بین ۱۰ تا ۵۰ درصد از بالاترین سطح صدای دستگاه پخش موسیقی همراه خود استفاده کنید، استفاده از هدفون برای تمام ساعات روز هم آسیبی به شنوایی شما نمیزند.
اما اگر میخواهید با ۸۰ درصد از قدرت پخش دستگاه از طریق هدفون به موسیقی گوش دهید، باید زمان استفاده از هدفون خود را به شدت کاهش دهید و همچنین هدفون باید در نقطهای از گوش قرار گیرد که صدا به راحتی قابل شنیدن باشد؛ اما از نزدیککردن آن به پردهی گوش پرهیز کنید.
همچنین در زمان استفاده از هندزفری بهتر است هر 10 تا 20 دقیقه هندزفری را از روی گوش بردارید.
و در آخر هندزفریهای استاندارد بخرید.
هندزفریهای استاندارد سطح لالهی گوش را میپوشانند. برخی شرکتهای سازنده هم، محافظ داخلی در قسمت خروجی صدا قرار میدهند که اجازه نمیدهد صدا از حدی بالاتر رود.
حد مجاز شدت صدا برای فردی که از هندزفری استفاده میکند باید طوری باشد که فردی که کنار او نشسته است صدای موزیک را نشنود.
و البته هدفونهایی که اندازهی کوچکتری دارند و کاملاً در مجرای گوش قرار میگیرند، نسبت به دیگر هدفونها ضربهی مستقیمتری به پردهی گوش وارد میکند.
علائم هپاتیت در افراد مختلف متفاوت اســت و به علت آن بستگی دارد. برخی از انواع هپاتیت به تخریب بخشی از کبد منجر می شوند. اکثر هپاتیت ها به خودی خود فروکش می کنند، اما گاهی بیماری به مدت چندین ماه ادامه می یابد و اگر این مدت به بیش از 6 ماه برسد، بیماری در رده بیماری های مزمن قرار می گیرد.
کبد، عضوی حیاتی
کبد یکی از بزرگ ترین اندام های داخلی بدن اســت. وزن این عضو که در قسمت راست زیر قفسه سینه قرار دارد در افراد بزرگسال به 1 تا 1.5 کیلوگرم می رسد. وظیفه کبد تبدیل و ذخیره سازی بخشی از مواد مغذی رسیده از روده هاست که در مواقع لازم به مصرف بدن می رسد. این اندام حیاتی همچنین به ثابت نگه داشتن قند خون کمک می کند. ترکیبات سمی موجود در الکل، مواد مخدر و برخی داروها نیز از کبد عبور می کنند، در آنجا تجزیه شده و به کمک صفرا مجددا به روده فرستاده می شوند یا به خون برگشت داده شده و از طریق کلیه ها با ادرار دفع می شوند.
انواع هپاتیت
هپاتیت ها به دو گروه عمده هپاتیت های ویروسی و هپاتیت های غیرویروسی تقسیم می شوند. نوع اول که منشأ ویروسی دارد، گونه های مختلفی را شامل می شود. در کشورهای توسعه یافته گونه های ویروسی A، B و C موجب ابتلا به حدود 90 درصد موارد هپاتیت حاد می شوند. ویروس های هپاتیت D، E و G نیز باعث بروز هپاتیت می شوند. نوع غیرویروسی اساسا به دلیل قرار گرفتن کبد در معرض جذب ترکیبات سمی از طریق مصرف الکل، ترکیبات شیمیایی و غیره بروز می کند. هپاتیت غیرویروسی همچنین می تواند نتیجه بیماری های کبدی مانند کبد چرب و هپاتیت خود ایمنی باشد.
در کشور کانادا هپاتیت C شایع ترین نوع هپاتیت اســت که سالانه از 100 هزار نفر 45 نفر را مبتلا می کند. از همین جمعیت حدود سه نفر به هپاتیت B و 1.5 نفر به هپاتیت A مبتلا می شوند. هپاتیت A در آفریقا و برخی از کشورهای آمریکای جنوبی و آسیایی رواج دارد. البته همین مسئله درباره هپاتیت B نیز صدق می کند. در اکثر کشورهای آفریقای جنوبی و آسیایی 8 تا 10 درصد جمعیت حامل ویروس هپاتیت B هستند و این بیماری یکی از عوامل اصلی مرگ و میر بزرگسالان (به دلیل ابتلا به سرطان کبد و سیروز کبدی) تلقی می شود. در آفریقا بیش از 5 درصد جمعیت به این بیماری مبتلا هستند.
عوارض ناشی از هپاتیت
همان طور که پیش تر گفته شد هپاتیت تشخیص داده نشده یا درمان نشده باعث ایجاد عوارضی جدی مانند هپاتیت مزمن، سیروز و سرطان کبد می شود. در 75 درصد موارد اگر هپاتیت B و C بعد از 6 ماه درمان نشوند، مزمن خواهند شد. 20 تا 25 درصد موارد هپاتیت مزمن که به طور کامل تحت درمان قرار نمی گیرند، تبدیل به سیروز شده و در نهایت به سرطان کبد منجر می شوند.
علائم هپاتیت
در برخی افراد حتی بعد از ابتلا به ویروس نیز علائمی بروز نمی کند، به خصوص در 60 درصد موارد مربوط به هپاتیت B و C و در کودکان. اما به طور کلی از علائم شایع آن می توان به تب یا تعریق در پایان روز، بی اشتهایی و لاغری، خستگی، دردهای مفصلی، دل درد در ناحیه راست شکم، حالت تهوع، اسهال، ادرار تیره رنگ (به رنگ چای) و زردی پوست و سفیدی چشم ها اشاره کرد.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند؟
افرادی که مشاغل مربوط به بهداشت و سلامت داشته و به طور مرتب با خون، سوزن، اشیای برنده و مشتقات خون (که می تواند آلوده باشد) سر و کار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت هستند. همچنین خطر ابتلا به هپاتیت در افرادی که با مواد غذایی یا مایعات مشکوک به آلودگی با ویروس هپاتیت A در تماس اند بیشتر اســت. افرادی که تحت درمان همودیالیز قرار دارند، نوزادان متولد شده از مادر آلوده به هپاتیت B یا C و مبتلایان به بیماری های کبدی نیز از قربانیان اصلی این بیماری محسوب می شوند. خالکوبی، پیرسینگ یا سوراخ کردن بدن نیز زمینه ابتلا به هپاتیت B و C را فراهم می کند. علاوه بر این افرادی که با سوزن های به دقت استریل نشده طب سوزنی انجام می دهند نیز در معرض این بیماری قرار می گیرند.
هپاتیت A کم خطرترین نوع هپاتیت ویروسی اســت و بدن معمولا در عرض چند هفته با آن مقابله می کند. ویروس هپاتیت A از ط ریق مصرف آب یا مواد غذایی آلوده منتقل می شود. این ویروس در مدفوع فرد مبتلا وجود دارد و ممکن اســت غذا، آب یا دستان فرد دیگری را آلوده کند. مواد غذایی خام یا خوب پخته نشده و صدف های خوراکی پرورش یافته در آب های آلوده به فاضلاب نیز از عوامل انتقال بیماری هستند.
خطر ابتلا به این بیماری در کشورهایی که از نظر بهداشتی در شرایط نامطلوبی قرار دارند بالاست و کودکان بیشترین قربانیان این ویروس محسوب می شوند. مناطقی که بیشتر با این هپاتیت درگیر هستند عبارتند از مکزیک، آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی، اکثر مناطق حوزه کارائیب، کشورهای آسیایی (به غیر از ژاپن)، اروپای شرقی، خاورمیانه، آفریقا و برخی از مناطق روستایی و دور افتاده آمریکای شمالی. خوشبختانه واکشن ویروس هپاتیت A راهی برای پیشگیری از ابتلا محسوب می شود.
روش های پیشگیری از هپاتیت A
اگر قصد مسافرت به مناطقی را دارید که هپاتیت A در آن شیوع دارد، حتما 2 تا 3 ماه قبل از عزیمت با پزشک مشورت کنید تا اطلاعات کافی را در اختیارتان قرار دهد. در سفر حتی برای مسواک زدن نیز از آب معدنی استفاده کنید و داخل نوشیدنی تان یخ نیندازید. آب شیر را قبل از مصرف به مدت پنج دقیقه بجوشانید تا استرلیزه شود. از مصرف صدف های خوراکی و مواد غذایی خام حتی اگر به خوبی شسته شده باشد بپرهیزید. اگر بدن تان زخمی شد از شست و شوی آن با آب شیر خودداری کرده و از مواد ضدعفونی کننده استفاده کنید.
از روابط جنسی پر خطر دور باشید و از روش های محافظتی مناسب استفاده کنید. واکسیناسیون یکی از روش های مناسب برای پیشگیری و مقابله با این هپاتیت اســت. واکسن هپاتیت A، چهار هفته بعد از تزریق ایجاد ایمنی می کند و بیش از 95 درصد موثر اســت. اگر خودتان به این ویروس آلوده شده اید یا با فرد آلوده ای زندگی می کنید حتما دست های تان را بعد از رفتن به دستشویی به دقت شستشو دهید و از دستمالی کردن مواد غذایی و خوردن آنها قبل از شستشوی کامل دست ها خودداری کنید.
از روابط جنسی پر خطر دور باشید و حتما از روش های محافظتی استفاده کنید. قبل از دست زدن به خون هر فردی از دستکش استفاده کنید، به خصوص اگر در بیمارستان یا مراکز درمانی کار می کنید. هرگز از ریش تراش یا مسواک شخص دیگر استفاده نکنید. اگر خالکوبی یا پیرسینگ انجام می دهید، مطمئن باشید این کار در محیطی بهداشتی و با ابزار استریل و یک بار مصرف انجام می شود. از سرنگ یا سوزن مشترک استفاده نکنید. برای هپاتیت C واکسنی وجود ندارد، اما واکسیناسیون هپاتیت B روشی برای پیشگیری از آن محسوب می شود.
واکسیناسیون کودکان از 9 تا 10 سالگی و همچنین افرادی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند مانند پرستارها الزامی اســت. واکسیناسیون افرادی که از بیماری مزمن کبد رنج می برند، باعث کاهش خطر ابتلا به این ویروس می شود. اگر با فرد آلوده زندگی می کنید از تماس با هر شیء خونی مانند دستمال، سوزن، نخ دندان، پانسمان و غیره خودداری کنید. یادتان باشد تماس ساده با فرد آلوده (به شرط آنکه تماسی با زخم نباشد)، سرفه، عطسه، بوسیدن، تماس با تعریق فرد، تماس با لوازمی مانند بشقاب و غیره خطری برای انتقال این ویروس محسوب نمی شود.
روش های درمانی
* هپاتیت A
معمولا بدن انسان قادر اســت به تنهایی با ویروس هپاتیت A مقابله کند، بنابراین به درمان دارویی نیازی نیست و استراحت و تغذیه مناسب توصیه می شود. علائم این بیماری بعد از 4 تا 6 هفته از بین می رود.
* هپاتیت B
در 95 درصد موارد ویروس هپاتیت B مانند هپاتیت A به خودی خود و بدون درمان از بین می رود اما اگر ویروس بیش از 6 ماه در بدن بماند به این معناست که بدن نمی توانسته آن را دفع کند و بیماری مزمن شده اســت. در این صورت به درمان دارویی با داروهای ضد ویروس نیاز اســت. اگر کبد در اثر این ویروس آسیب شدیدی دیده باشد، پیوند کبد گزینه درمانی مناسبی اســت.
برای مقابله با هپاتیت C نیز از داروهای ضد ویروس استفاده می شود. این داروها معمولا ویروس را در عرض 24 تا 48 هفته دفع می کنند و به گفته سازمان جهانی به داشت حدود 30 تا 50 درصد موثرند. اگر آسیب وارد شده به کبد شدید باشد پیوند کبد انجام می شود اما در این نوع هپاتیت معمولا بعد از پیوند نیز درمان را با داروهای ضد ویروسی ادامه می دهند زیرا احتمال عفونت کبد جدید نیز وجود دارد.
آمارهای جهانی چه می گویند؟
دکتر سید موبد علویان فوق تخصص گوارش و کبد و رییس شبکه هپاتیت کشور، در گفتگو با خبرنگار دانشمند درباره وضعیت هپاتیت در ایران گفت: «همه ساله روز جهانی هپاتیت به منظور بالا بردن حساسیت جامعه و مسئولان در جهان برگزار می شود تا آموزش های لازم در جامعه ارائه شود. از نظر رتبه بندی جهانی شیوع هپاتیت B را به کم، متوسط و بالا تقسیم بندی می کنند.
ایران از گذشته جزو مناطق شیوع متوسط بوده و بین 2 تا 5 درصد مردم جامعه به این نوع هپاتیت مبتلا بوده اند اما در سال های اخیر به دلیل واکسیناسیون نوزادان که از سال 1373 در کشور انجام می شود، واکسیناسیون افراد پر خطر، پزشکان و پرستاران و افرادی که در معرض خطر قرار دارند و همچنین واکسیناسیون بزرگسالان متولدین 69، 68، 67 و 70 در حال حاضر شیوع هپاتیت B در کشور به زیر 2 درصد کاهش پیدا کرده و در برخی استان ها به کمتر از 1 درصد رسیده اســت.»
دکتر علویان ضمن ابراز رضایت از تاثیرگذاری واکسیناسیون در به حداقل رسیدن شیوع هپاتیت در جمعیت زیر 26 سال کشور، هشدار داد نباید از وجود یک میلیون و 400 هزار نفر جمعیت مبتلا به هپاتیت B در کشور غافل بود زیرا اکثر این افراد ناشناخته هستند و لازم اســت این افراد شناسایی شده و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرند.
به گفته رییس شبکه هپاتیت ایران، دانش فنی تشخیص و درمان و داروهای موجود در ایران کاملا بومی شده اســت و بر اساس پروتکل مراکز علمی کشور با وزارت کشور در حال انجام اســت.
علویان آمار هپاتیت C در ایران را زیر 0.5 درصد اعلام کرد و گفت: «خوشبختانه ایران در منطقه خاورمیانه کمترین شیوع را دارد. این در حالی اســت که کشورهای همسایه مانند پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان و عراق آماری بالای 5 درصد و مصر در منطقه خاورمیانه شیوع بالای 10 درصد دارد.»
رییس شبکه هپاتیت کشور با اشاره به اینکه افراد مبتلا به هپاتیت C کشور را بیشتر افراد هموفیلی، تالاسمی و دیالیزی تشکیل می دهند، گفت: «خوشبختانه طی هشت سال گذشته بیش از 8 هزار نفر از این بیماران در شبکه هپاتیت شناسایی و درمان شده اند. گروه دوم مبتلایان را افرادی تشکیل می دهند که قبل از سال 75 که غربالگری هپاتیت C شروع شده به این بیماری دچار شده اند.»
علویان با اشاره به اینکه شایع ترین راه انتقال هپاتیت C در کشور اعتیاد تزریقی اســت، آن را خطری جدی برای سلامت جامعه جوان کشور عنوان کرده و ابراز امیدواری کرد تا در زمینه مقابله با اعتیاد فعالیت بیشتری در کشور صورت بگیرد. به گفته علویان در برخی آمارها تا 40 درصد معتادان تزریقی کشور مبتلا به هپاتیت C هستند. او آرایشگاه های زنانه و خالکوبی های غیربهداشتی را از عوامل خطرساز دیگر دانست و ابراز امیدواری کرد تا با برگزاری چنین مناسبت هایی، آگاهی مردم از بیماری هپاتیت افزایش پیدا کند.
هپاتیت B رایج ترین و مرگبارترین نوع هپاتیت در جهان اســت و مردان را پنج برابر بیشتر از زنان مبتلا می کند. ویروس هپاتیت B از طریق روابط جنسی (مایع منی و دیگر مایعات بیولوژیکی حاوی این ویروس هستند) و خون انتقال پیدا می کند و سرعت انتقال آن 50 تا 100 برابر بیشتر از ویروس ایدز اســت. استفاده از سرنگ آلوده یکی از راه های شایع انتقال این بیماری محسوب می شود. اکثر افراد مبتلا به طور کامل با بیماری مقابله می کنند اما حدود 5 درصد افراد به صورت مزمن آلوده شده و «حامل» ویروس نامیده می شوند.
حامل ها علامت خاصی ندارند اما در معرض ابتلا به سیروز یا سرطان کبد قرار دارند که جزو بیماری های کشنده محسوب می شوند. متاسفانه حین زایمان نیز مادر حامل، ویروس را به فرزندش انتقال می دهد. سال 1982 واکشن هپاتیت B کشف شد و از آن زمان تاکنون استفاده می شود.
هپاتیت C؛ موذی ترین
این نوع هپاتیت موذی ترین نوع هپاتیت اســت چون ویروس آن مقاوم می شود. حدود 80 درصد موارد به هپاتیت C مزمن مربوط می شوند. کشف این بیماری به سال 1989 باز می گردد و ویروس آن اغلب از طریق تماس مستقیم با خون فرد آلوده، به خصوص از طریق استفاده از سرنگ آلوده مشترک بین افراد معتاد و تزریق خون آلوده انتقال می یابد. این ویروس می تواند به صورت نادر از طریق تماس جنسی کنترل نشده با فرد آلوده انتقال یابد. هپاتیت C نخستین علت پیوند کبد در جهان بود و متاسفانه تاکنون واکسنی برای آن کشف نشده اســت.
کودک و نوجوان > فرهنگی - اجتماعی - سپنتا سلیمی:
بله، همه میدانند، تو نوجوان هستی. اما چه میشود کرد؟ همیشه آدمهایی در اطرافمان هستند که دورهی نوجوانی را جدی نمیگیرند و نوجوانها را هنوز کودک حساب میکنند.
اما برای مقابله با این آدمها راههایی هست؛ بهترین راه، رفتارکردن مانند یک فرد بالغ است و بدترین راه، دوری یا گوشهگیری!
تو کدام راه را انتخاب کردهای؟ اگر هنوز مردد هستی و در برخورد با اینجور آدمها اعتمادبهنفست را از دست میدهی و گوشهگیر میشوی، پس تو راه دوم را انتخاب کردهای و باید حتماً و حتماً اینها را بخوانی:
رفتارکردن مثل یک فرد بالغ کار سختی نیست. در واقع قدم اول بسیار مهم است و این قدم، همان ادب و تربیت در برخورد اولیه است. خیلی از ما هرروز قوانین ادب را نادیده میگیریم و چندان به آنها اهمیت نمیدهیم.
غافل از اینکه این قوانین، شخصیت ما را میسازند و وجههی بیرونی ما را شکل میدهند. وجههای که دیگران از روی آن ما را میشناسند و نحوهی رفتارشان را با ما شکل میدهند.
شش قانون ادب در اولین برخورد، میتواند در نگاه اول، وجههی قابلقبولی به ما بدهد و دیگران را وادار کند تا روی ما به عنوان یک انسان، فارغ از سن و جنس و... حساب کنند:
سلام من میلاد هستم.
این جمله را با صدای بلند بگو و حرف به حرف اسم کوچک یا نام فامیلت را درست ادا کن تا خوب شنیده شود. در هنگام ادای این جمله، مستقیم به چشمان مخاطبت نگاه کن و لبخند زورکی نزن. فقط خودت باش و صدای رسا را فراموش نکن.
تو برای خودت کسی هستی و نامت باید با صدای رسا و حروف دقیق شنیده شود. نه اینکه زمزمه شود و بدتر از آن هنگام زمزمه سرت پایین باشد.
هرچهقدر لازم است صبر کن تا نوبت به تو برسد. اگر برای گفتن چیزی هیجان داری، خیلی مهم است که این هیجان را کنترل کنی و حرفت را در آرامش بزنی.
اگر کسی وسط حرف تو پرید، سکوت کن و صدایت را بلندتر از او نکن. تو مسئول اعمال خودت هستی و اگر دیگران شاهد این وضعیت باشند، اعتبار زیادی به سکوت تو خواهند داد.
خنده با صدای بلند در اولین برخورد اصلاً خوشایند نیست. ظاهری کودکوار به تو میدهد و دیگران از اینهمه حس خودمانی احساس خطر میکنند.
بهتر است در برخورد اولیه زیاد با کسی پچپچ نکنی. با این کار داری با زبان بی زبانی میگویی که من دورو و ریاکار هستم و حرفهایی دارم که جرئت گفتنش را در جمع ندارم.
حتی اگر به اشتباه با کسی درگوشی حرف زدی و ناگهان متوجه نگاه کنجکاو دیگران شدی، تا حدودی آنها را از موضوع پچپچ آگاه و دیگران را هم در مکالمهی دونفرهتان شریک کن.
وقتی در جمعی حضور داری، مکالمهی طولانی با تلفنهمراه، اصلاً کار درستی نیست. با اینکار دیگران فکر میکنند تو به آنها اهمیت نمیدهی و اینجوری ارزش و اعتبارت در مقابل آنها از دست میرود.
در یک جمع ناآشنا، غذاخوردن کار سختی نیست. فقط سعی کن تا این چند مورد را رعایت کنی:
لقمههای کوچک بردار. غذا را با دهان بسته بجو. وقتی که لقمه در دهانت است صحبت نکن. پرخوری نکن و ملچمولوچ هرگز! برای برداشتن نمکدان یا لیوان دستت را دراز نکن و از کسی که در نزدیکیاش نشسته، خواهش کن تا آن را به تو بدهد. در مقابل جمع از خلالدندان استفاده نکن.
بهتر است همهی این قوانین را با دوستانت هم در میان بگذاری و با آنها تمرین کنی تا وارد ناخودآگاه تو بشود و جنبهی ساختگی و تصنعی پیدا نکند!
تلاش در مسیر هویتیابی
کودک و نوجوان > فرهنگی - اجتماعی - آلما شفتی:
خودت باش؛ جای هیچکس نمیتوانی باشی بهتر از خودت. نوجوانی آغاز پیداکردن خود است. در این دوران گاهی هویت دست بهدست میشود.
اما تلاش برای اینکه پا جای پای شخص دیگری بگذاریم و بخواهیم درست مثل او باشیم، جز تلفکردن وقت حاصل دیگری ندارد. هیچکس خودِ شما نمیشود و نمیتواند جای کسی را بگیرد که در درون شماست.
پس چهخوب که به جای اینکه بخواهیم درست شبیه دیگران باشیم، تلاش کنیم با الگوگرفتن از زندگی کسانی که دوستشان داریم و قبولشان داریم، بهترین نسخه از خودمان را در وجودمان پیدا کنیم و به آن پر و بال بدهیم. کار سختی نیست، با این راهکارها شاید بشود از همین امروز هم شروع کرد:
چیزهایی را انتخاب کنید که واقعاً اهمیت دارند و فقط برای همانها وقت بگذارید. بعضی چیزها در واقع خیلی مهم نیستند. گاهی اهمیتدادن به حرفها و شایعات باعث میشود ذهن شما از دسترس خودتان خارج شود و مثل دیگران بهخودتان بنگرید.
حرف فقط حرف است و اگر زیادی از حرفی ناراحت شدهاید آن را روی کاغذ بنویسید و کاغذ را آتش بزنید و بعد آنرا برای همیشه فراموش کنید.
هرگز خودت را با دیگران مقایسه نکن. هرکسی نقاط ضعف و قوت خودش را دارد. بهجای اینکه خودت را با دیگران مقایسه کنی بهتر است نقاط ضعف خودت را بشناسی و آنها را برطرف کنی. اما برای از بین بردن ضعفها قدم اول قبولکردن آنهاست. هیچچیز بیشتر از اعتماد به نفس کاذب، نمیتواند تواناییها را از بین ببرد و باعث سرخوردگی انسان بشود.
وقتی با مشکلی درگیری، رویکرد درست را در برابر مشکل درپیش بگیر. اگر حسابی دیرت شده و در ترافیک گیر افتادهای، دو انتخاب داری: یا عصبانی شوی و به زمین و زمان ناسزا بگویی؛ یا به رؤیاهایت فکر کنی و به ابرها نگاه کنی تا راه باز شود. انتخاب اول آرامش را ازبین میبرد و انتخاب دوم آرامش میدهد.
هیچ موقعیتی ابدی نیست. اگر در میان آدمهایی هستی که تحقیرت میکنند، یا با آنها صحبت کن تا دست از رفتارشان بردارند و یا تا جایی که میتوانی کمتر با آنها نشست و برخاست کن. اگرموقعیتی داری که تو را به تنگ آورده است، به سرنوشت محتومت لعنت نفرست.
برای بیرونآمدن از آن موقعیت تلاش کن. اگر تلاشهایت بینتیجه بوده، دلیل بر این نیست که سرنوشتت همین است، بازهم به تلاش ادامه بده. جوینده یابنده است.
فقط خودت هستی که میتوانی رؤیاهایت را به واقعیت بدل کنی و برای این کار اولین قدم این است که خودت مسئولیت تحقق آرزوهایت را بهعهده بگیری. هیچکس برای رساندن تو به هدفهایت از راه نخواهد رسید و این فقط تویی که میتوانی به آن هدفها برسی یا نرسی. این انتخاب توست.
درست است که نوجوانی و درست است که دوست داری ظاهر متفاوتی داشته باشی. اما فراموش نکن که این ظاهر متفاوت و جذاب، همهچیز نیست و هویت آدم فقط به لباس و ظاهر او نیست.
اگر یک لحظه 10یا20 سال بعد را تصور کنی، ممکن است به این نتیجه برسی که در آن زمان، ثمرهی هنر و خلاقیت و مطالعه و فکرکردنهای دورهی نوجوانی را با خودت، خواهی داشت نه لباسهای مارکدار نوجوانی را. در آن سن، کسانی که دوستت دارند و مهارتهایی که بلدی بیشتر اهمیت دارند.
علائم هپاتیت در افراد مختلف متفاوت اســت و به علت آن بستگی دارد. برخی از انواع هپاتیت به تخریب بخشی از کبد منجر می شوند. اکثر هپاتیت ها به خودی خود فروکش می کنند، اما گاهی بیماری به مدت چندین ماه ادامه می یابد و اگر این مدت به بیش از 6 ماه برسد، بیماری در رده بیماری های مزمن قرار می گیرد.
کبد، عضوی حیاتی
کبد یکی از بزرگ ترین اندام های داخلی بدن اســت. وزن این عضو که در قسمت راست زیر قفسه سینه قرار دارد در افراد بزرگسال به 1 تا 1.5 کیلوگرم می رسد. وظیفه کبد تبدیل و ذخیره سازی بخشی از مواد مغذی رسیده از روده هاست که در مواقع لازم به مصرف بدن می رسد. این اندام حیاتی همچنین به ثابت نگه داشتن قند خون کمک می کند. ترکیبات سمی موجود در الکل، مواد مخدر و برخی داروها نیز از کبد عبور می کنند، در آنجا تجزیه شده و به کمک صفرا مجددا به روده فرستاده می شوند یا به خون برگشت داده شده و از طریق کلیه ها با ادرار دفع می شوند.
انواع هپاتیت
هپاتیت ها به دو گروه عمده هپاتیت های ویروسی و هپاتیت های غیرویروسی تقسیم می شوند. نوع اول که منشأ ویروسی دارد، گونه های مختلفی را شامل می شود. در کشورهای توسعه یافته گونه های ویروسی A، B و C موجب ابتلا به حدود 90 درصد موارد هپاتیت حاد می شوند. ویروس های هپاتیت D، E و G نیز باعث بروز هپاتیت می شوند. نوع غیرویروسی اساسا به دلیل قرار گرفتن کبد در معرض جذب ترکیبات سمی از طریق مصرف الکل، ترکیبات شیمیایی و غیره بروز می کند. هپاتیت غیرویروسی همچنین می تواند نتیجه بیماری های کبدی مانند کبد چرب و هپاتیت خود ایمنی باشد.
در کشور کانادا هپاتیت C شایع ترین نوع هپاتیت اســت که سالانه از 100 هزار نفر 45 نفر را مبتلا می کند. از همین جمعیت حدود سه نفر به هپاتیت B و 1.5 نفر به هپاتیت A مبتلا می شوند. هپاتیت A در آفریقا و برخی از کشورهای آمریکای جنوبی و آسیایی رواج دارد. البته همین مسئله درباره هپاتیت B نیز صدق می کند. در اکثر کشورهای آفریقای جنوبی و آسیایی 8 تا 10 درصد جمعیت حامل ویروس هپاتیت B هستند و این بیماری یکی از عوامل اصلی مرگ و میر بزرگسالان (به دلیل ابتلا به سرطان کبد و سیروز کبدی) تلقی می شود. در آفریقا بیش از 5 درصد جمعیت به این بیماری مبتلا هستند.
عوارض ناشی از هپاتیت
همان طور که پیش تر گفته شد هپاتیت تشخیص داده نشده یا درمان نشده باعث ایجاد عوارضی جدی مانند هپاتیت مزمن، سیروز و سرطان کبد می شود. در 75 درصد موارد اگر هپاتیت B و C بعد از 6 ماه درمان نشوند، مزمن خواهند شد. 20 تا 25 درصد موارد هپاتیت مزمن که به طور کامل تحت درمان قرار نمی گیرند، تبدیل به سیروز شده و در نهایت به سرطان کبد منجر می شوند.
علائم هپاتیت
در برخی افراد حتی بعد از ابتلا به ویروس نیز علائمی بروز نمی کند، به خصوص در 60 درصد موارد مربوط به هپاتیت B و C و در کودکان. اما به طور کلی از علائم شایع آن می توان به تب یا تعریق در پایان روز، بی اشتهایی و لاغری، خستگی، دردهای مفصلی، دل درد در ناحیه راست شکم، حالت تهوع، اسهال، ادرار تیره رنگ (به رنگ چای) و زردی پوست و سفیدی چشم ها اشاره کرد.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند؟
افرادی که مشاغل مربوط به بهداشت و سلامت داشته و به طور مرتب با خون، سوزن، اشیای برنده و مشتقات خون (که می تواند آلوده باشد) سر و کار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت هستند. همچنین خطر ابتلا به هپاتیت در افرادی که با مواد غذایی یا مایعات مشکوک به آلودگی با ویروس هپاتیت A در تماس اند بیشتر اســت. افرادی که تحت درمان همودیالیز قرار دارند، نوزادان متولد شده از مادر آلوده به هپاتیت B یا C و مبتلایان به بیماری های کبدی نیز از قربانیان اصلی این بیماری محسوب می شوند. خالکوبی، پیرسینگ یا سوراخ کردن بدن نیز زمینه ابتلا به هپاتیت B و C را فراهم می کند. علاوه بر این افرادی که با سوزن های به دقت استریل نشده طب سوزنی انجام می دهند نیز در معرض این بیماری قرار می گیرند.
هپاتیت A کم خطرترین نوع هپاتیت ویروسی اســت و بدن معمولا در عرض چند هفته با آن مقابله می کند. ویروس هپاتیت A از ط ریق مصرف آب یا مواد غذایی آلوده منتقل می شود. این ویروس در مدفوع فرد مبتلا وجود دارد و ممکن اســت غذا، آب یا دستان فرد دیگری را آلوده کند. مواد غذایی خام یا خوب پخته نشده و صدف های خوراکی پرورش یافته در آب های آلوده به فاضلاب نیز از عوامل انتقال بیماری هستند.
خطر ابتلا به این بیماری در کشورهایی که از نظر بهداشتی در شرایط نامطلوبی قرار دارند بالاست و کودکان بیشترین قربانیان این ویروس محسوب می شوند. مناطقی که بیشتر با این هپاتیت درگیر هستند عبارتند از مکزیک، آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی، اکثر مناطق حوزه کارائیب، کشورهای آسیایی (به غیر از ژاپن)، اروپای شرقی، خاورمیانه، آفریقا و برخی از مناطق روستایی و دور افتاده آمریکای شمالی. خوشبختانه واکشن ویروس هپاتیت A راهی برای پیشگیری از ابتلا محسوب می شود.
روش های پیشگیری از هپاتیت A
اگر قصد مسافرت به مناطقی را دارید که هپاتیت A در آن شیوع دارد، حتما 2 تا 3 ماه قبل از عزیمت با پزشک مشورت کنید تا اطلاعات کافی را در اختیارتان قرار دهد. در سفر حتی برای مسواک زدن نیز از آب معدنی استفاده کنید و داخل نوشیدنی تان یخ نیندازید. آب شیر را قبل از مصرف به مدت پنج دقیقه بجوشانید تا استرلیزه شود. از مصرف صدف های خوراکی و مواد غذایی خام حتی اگر به خوبی شسته شده باشد بپرهیزید. اگر بدن تان زخمی شد از شست و شوی آن با آب شیر خودداری کرده و از مواد ضدعفونی کننده استفاده کنید.
از روابط جنسی پر خطر دور باشید و از روش های محافظتی مناسب استفاده کنید. واکسیناسیون یکی از روش های مناسب برای پیشگیری و مقابله با این هپاتیت اســت. واکسن هپاتیت A، چهار هفته بعد از تزریق ایجاد ایمنی می کند و بیش از 95 درصد موثر اســت. اگر خودتان به این ویروس آلوده شده اید یا با فرد آلوده ای زندگی می کنید حتما دست های تان را بعد از رفتن به دستشویی به دقت شستشو دهید و از دستمالی کردن مواد غذایی و خوردن آنها قبل از شستشوی کامل دست ها خودداری کنید.
از روابط جنسی پر خطر دور باشید و حتما از روش های محافظتی استفاده کنید. قبل از دست زدن به خون هر فردی از دستکش استفاده کنید، به خصوص اگر در بیمارستان یا مراکز درمانی کار می کنید. هرگز از ریش تراش یا مسواک شخص دیگر استفاده نکنید. اگر خالکوبی یا پیرسینگ انجام می دهید، مطمئن باشید این کار در محیطی بهداشتی و با ابزار استریل و یک بار مصرف انجام می شود. از سرنگ یا سوزن مشترک استفاده نکنید. برای هپاتیت C واکسنی وجود ندارد، اما واکسیناسیون هپاتیت B روشی برای پیشگیری از آن محسوب می شود.
واکسیناسیون کودکان از 9 تا 10 سالگی و همچنین افرادی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند مانند پرستارها الزامی اســت. واکسیناسیون افرادی که از بیماری مزمن کبد رنج می برند، باعث کاهش خطر ابتلا به این ویروس می شود. اگر با فرد آلوده زندگی می کنید از تماس با هر شیء خونی مانند دستمال، سوزن، نخ دندان، پانسمان و غیره خودداری کنید. یادتان باشد تماس ساده با فرد آلوده (به شرط آنکه تماسی با زخم نباشد)، سرفه، عطسه، بوسیدن، تماس با تعریق فرد، تماس با لوازمی مانند بشقاب و غیره خطری برای انتقال این ویروس محسوب نمی شود.
روش های درمانی
* هپاتیت A
معمولا بدن انسان قادر اســت به تنهایی با ویروس هپاتیت A مقابله کند، بنابراین به درمان دارویی نیازی نیست و استراحت و تغذیه مناسب توصیه می شود. علائم این بیماری بعد از 4 تا 6 هفته از بین می رود.
* هپاتیت B
در 95 درصد موارد ویروس هپاتیت B مانند هپاتیت A به خودی خود و بدون درمان از بین می رود اما اگر ویروس بیش از 6 ماه در بدن بماند به این معناست که بدن نمی توانسته آن را دفع کند و بیماری مزمن شده اســت. در این صورت به درمان دارویی با داروهای ضد ویروس نیاز اســت. اگر کبد در اثر این ویروس آسیب شدیدی دیده باشد، پیوند کبد گزینه درمانی مناسبی اســت.
برای مقابله با هپاتیت C نیز از داروهای ضد ویروس استفاده می شود. این داروها معمولا ویروس را در عرض 24 تا 48 هفته دفع می کنند و به گفته سازمان جهانی به داشت حدود 30 تا 50 درصد موثرند. اگر آسیب وارد شده به کبد شدید باشد پیوند کبد انجام می شود اما در این نوع هپاتیت معمولا بعد از پیوند نیز درمان را با داروهای ضد ویروسی ادامه می دهند زیرا احتمال عفونت کبد جدید نیز وجود دارد.
آمارهای جهانی چه می گویند؟
دکتر سید موبد علویان فوق تخصص گوارش و کبد و رییس شبکه هپاتیت کشور، در گفتگو با خبرنگار دانشمند درباره وضعیت هپاتیت در ایران گفت: «همه ساله روز جهانی هپاتیت به منظور بالا بردن حساسیت جامعه و مسئولان در جهان برگزار می شود تا آموزش های لازم در جامعه ارائه شود. از نظر رتبه بندی جهانی شیوع هپاتیت B را به کم، متوسط و بالا تقسیم بندی می کنند.
ایران از گذشته جزو مناطق شیوع متوسط بوده و بین 2 تا 5 درصد مردم جامعه به این نوع هپاتیت مبتلا بوده اند اما در سال های اخیر به دلیل واکسیناسیون نوزادان که از سال 1373 در کشور انجام می شود، واکسیناسیون افراد پر خطر، پزشکان و پرستاران و افرادی که در معرض خطر قرار دارند و همچنین واکسیناسیون بزرگسالان متولدین 69، 68، 67 و 70 در حال حاضر شیوع هپاتیت B در کشور به زیر 2 درصد کاهش پیدا کرده و در برخی استان ها به کمتر از 1 درصد رسیده اســت.»
دکتر علویان ضمن ابراز رضایت از تاثیرگذاری واکسیناسیون در به حداقل رسیدن شیوع هپاتیت در جمعیت زیر 26 سال کشور، هشدار داد نباید از وجود یک میلیون و 400 هزار نفر جمعیت مبتلا به هپاتیت B در کشور غافل بود زیرا اکثر این افراد ناشناخته هستند و لازم اســت این افراد شناسایی شده و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرند.
به گفته رییس شبکه هپاتیت ایران، دانش فنی تشخیص و درمان و داروهای موجود در ایران کاملا بومی شده اســت و بر اساس پروتکل مراکز علمی کشور با وزارت کشور در حال انجام اســت.
علویان آمار هپاتیت C در ایران را زیر 0.5 درصد اعلام کرد و گفت: «خوشبختانه ایران در منطقه خاورمیانه کمترین شیوع را دارد. این در حالی اســت که کشورهای همسایه مانند پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان و عراق آماری بالای 5 درصد و مصر در منطقه خاورمیانه شیوع بالای 10 درصد دارد.»
رییس شبکه هپاتیت کشور با اشاره به اینکه افراد مبتلا به هپاتیت C کشور را بیشتر افراد هموفیلی، تالاسمی و دیالیزی تشکیل می دهند، گفت: «خوشبختانه طی هشت سال گذشته بیش از 8 هزار نفر از این بیماران در شبکه هپاتیت شناسایی و درمان شده اند. گروه دوم مبتلایان را افرادی تشکیل می دهند که قبل از سال 75 که غربالگری هپاتیت C شروع شده به این بیماری دچار شده اند.»
علویان با اشاره به اینکه شایع ترین راه انتقال هپاتیت C در کشور اعتیاد تزریقی اســت، آن را خطری جدی برای سلامت جامعه جوان کشور عنوان کرده و ابراز امیدواری کرد تا در زمینه مقابله با اعتیاد فعالیت بیشتری در کشور صورت بگیرد. به گفته علویان در برخی آمارها تا 40 درصد معتادان تزریقی کشور مبتلا به هپاتیت C هستند. او آرایشگاه های زنانه و خالکوبی های غیربهداشتی را از عوامل خطرساز دیگر دانست و ابراز امیدواری کرد تا با برگزاری چنین مناسبت هایی، آگاهی مردم از بیماری هپاتیت افزایش پیدا کند.
هپاتیت B رایج ترین و مرگبارترین نوع هپاتیت در جهان اســت و مردان را پنج برابر بیشتر از زنان مبتلا می کند. ویروس هپاتیت B از طریق روابط جنسی (مایع منی و دیگر مایعات بیولوژیکی حاوی این ویروس هستند) و خون انتقال پیدا می کند و سرعت انتقال آن 50 تا 100 برابر بیشتر از ویروس ایدز اســت. استفاده از سرنگ آلوده یکی از راه های شایع انتقال این بیماری محسوب می شود. اکثر افراد مبتلا به طور کامل با بیماری مقابله می کنند اما حدود 5 درصد افراد به صورت مزمن آلوده شده و «حامل» ویروس نامیده می شوند.
حامل ها علامت خاصی ندارند اما در معرض ابتلا به سیروز یا سرطان کبد قرار دارند که جزو بیماری های کشنده محسوب می شوند. متاسفانه حین زایمان نیز مادر حامل، ویروس را به فرزندش انتقال می دهد. سال 1982 واکشن هپاتیت B کشف شد و از آن زمان تاکنون استفاده می شود.
هپاتیت C؛ موذی ترین
این نوع هپاتیت موذی ترین نوع هپاتیت اســت چون ویروس آن مقاوم می شود. حدود 80 درصد موارد به هپاتیت C مزمن مربوط می شوند. کشف این بیماری به سال 1989 باز می گردد و ویروس آن اغلب از طریق تماس مستقیم با خون فرد آلوده، به خصوص از طریق استفاده از سرنگ آلوده مشترک بین افراد معتاد و تزریق خون آلوده انتقال می یابد. این ویروس می تواند به صورت نادر از طریق تماس جنسی کنترل نشده با فرد آلوده انتقال یابد. هپاتیت C نخستین علت پیوند کبد در جهان بود و متاسفانه تاکنون واکسنی برای آن کشف نشده اســت.