خواص دارویی گیاه گلرنگ

جام جم سرا: رنگ‌های خوراکی مصنوعی شاید در مقادیر بسیار اندک مجاز باشد و تهدیدی جدی برای سلامت انسان‌ها محسوب نشود؛ اما استفاده مداوم از آنها در بسیاری از مواد غذایی پرمصرف ممکن است در طولانی‌مدت عوارض ناگواری بر سلامت انسان‌ها داشته باشد.

نگرانی‌های جامعه پزشکی در مورد رنگ‌های خوراکی مصنوعی ممکن است تقاضا را برای رنگ استخراج‌ شده از اندام‌های گیاهان افزایش دهد. یکی از گیاهان بسیار خوشرنگ و پرخاصیت که از خانواده کاسنی محسوب می‌شود، گلرنگ است. گلرنگ ضمن اینکه چاشنی ارزان‌تری نسبت به​ زعفران است تقریبا همان رنگ را ایجاد می‌کند، بلکه به دلیل وجود خواص شگفت‌انگیز می‌تواند جایگزین فوق‌العاده‌ای برای بسیاری از رنگ‌های پرضرر مصنوعی باشد. رنگ استخراج ‌شده از گلرنگ نه‌تنها برای بدن انسان‌ تقریبا بی‌ضرر است، بلکه می‌تواند بسیار سودمند و گاهی حتی بسیار کاربردی‌تر از زعفران باشد.

گلرنگ، گیاهی است که به طور عمده در آب و هوای گرم و خشک رشد می‌کند. دانه‌های روغنی آن منبعی برای استخراج روغن‌های گیاهی است و از دیرباز غذایی کامل برای پرندگان محسوب می‌شد. از گل‌های گلرنگ برای رنگین​کردن خوراکی‌ها و به عنوان منبعی برای استخراج رنگ طبیعی استفاده می‌کنند؛ علاوه بر این، گل‌های گلرنگ در بسیاری از موارد برای مقاصد دارویی نیز به کار می‌رود.

در زمان‌های گذشته، مصریان برای رنگ ‌کردن کتان و ابریشم از رنگ گلرنگ استفاده می‌کردند. همچنین نوعی پماد آیینی نیز داشتند که در مراسم مذهبی و برای چرب کردن مومیایی قبل از اتصال اجزای آن به کار می‌رفت که این پماد را با گلرنگ رنگین می‌کردند. از روغن دانه‌های گلرنگ نیز برای تسکین برخی زخم‌ها استفاده می‌کردند و این نشان می‌دهد این روغن دارای موادی است که احتمالا خواصی شبیه مسکن داشته است؛ البته ماهیت روغنی این ترکیب نیز باعث شده گذشتگان از آن به عنوان منبعی برای سوخت و ایجاد روشنایی استفاده کنند.

با توجه به بررسی‌های مختلف به نظر می‌رسد در گذشته گلرنگ در خاورمیانه و هند و آفریقا نیز کاربرد داشته است و از آن به‌عنوان پادزهر استفاده می‌کردند. علاوه بر این، از روغن این ترکیب به عنوان دارو برای تحریک تعریق در درمان تب بهره می‌بردند.

بسیاری از گذشتگان از گلرنگ به وفور برای رنگین‌ کردن برنج و سوپ استفاده می‌کردند. گاهی برای زینت دادن به خانه‌هایشان از گلدانی که در آن غنچه‌های گلرنگ رشد کرده بود، استفاده می‌کردند و از غنچه‌های آن در درمان یبوست بهره می‌بردند.

استفاده از رنگ استخراج ‌شده از گلرنگ در صنعت نساجی، بویژه در صنایع فرش‌بافی در شرق اروپا، خاورمیانه و شبه‌قاره هند بسیار رایج بوده است.

از گلرنگ اثرات افزایش‌دهنده قدرت باروری نیز گزارش شده است. بنابر آزمایشی که روی موش‌های نر و ماده انجام شد، وزن رحم در موش‌های ماده و وزن کیسه‌های منی در موش‌های نر عقیم افزایش یافته بود که این موضوع مساله‌ای قابل تحقیق و ارزشمند در درمان ناباروری است و در واقع ممکن است در آینده داروهای مکملی در درمان ناباروری مورد استفاده قرار بگیرد که در آنها از گلرنگ استفاده شده است.

بسیاری از مطالعات بالینی و آزمایشگاهی نشان می‌دهد داروها یا مکمل‌هایی که در آنها از گلرنگ استفاده شده است، برای درمان مشکلات قاعدگی، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و درد و تورم همراه با مشکلات روحی موثر بوده‌اند.

البته شایان ذکر است افرادی که استفاده مداوم و کاربردی این ترکیب را به عنوان داروی طبیعی می‌پسندند، باید حتما پیش از مصرف با پزشک خود در این خصوص مشورت کنند. (ضمیمه سیب)

دکتر مهدیه انتظاری/ استادیار شیمی آلی دانشگاه آزاد اسلامی

بخش مراقبت‌های دارویی به بیمارستان‌ها می‌آید

سال‌های سال است که کشور ما در زمینه مصرف دارو در جهان، در زمره کشورهای صدرنشین مانده و حتی گفته می‌شود که ایران پس از چین، دومین کشور مصرف‌کننده دارو در جهان است.بیمارستان‌های ما نیز از این وضعیت غیرعادی مستثنی نیستند و تا دلتان بخواهد تجویز بی‌رویه دارو در بیمارستان‌های کشور اتفاق می‌افتد.

یعنی بیماری که به امید مداوا، به کادر درمانی یک بیمارستان اعتماد می‌کند، قاعدتا انتظار دارد که سلامتش - حداقل برای کادر همان بیمارستان - در اولویت و اهمیت باشد، اما بسیار پیش آمده که در همین بیمارستان‌ها، داروهایی برای بیمار تجویز شده که نه نوع دارو و نه میزان مصرف آن با بیماری فرد بستری، مطابقت نداشته اشت.

حالا خبرهای تازه حاکی از آن است که وزارت بهداشت در نظر دارد برای کنترل تجویز دارو در بیمارستان‌های کشور، بخش مراقبت‌های دارویی را راه‌اندازی کند.

روز گذشته، رئیس سازمان غذا و دارو به فارس توضیح داد: اگر این بخش فعال شود، تجویز دارو طبق پروتکل صورت می‌گیرد، مصرف بی‌رویه دارو در بیمارستان‌ها کاهش می‌یابد و مسئولیت آن متوجه این بخش خواهد بود.

البته قرار نیست به ازای این خدمت جدید، هزینه‌ای از بیمار گرفته شود. به گفته رسول دیناروند، برای خدماتی که بیماران از بخش مراقبت‌های دارویی خواهند گرفت، ‌هزینه‌ای جداگانه پرداخت نمی‌شود، بلکه هزینه آن جزو هزینه‌های کلی بیمارستان است و هزینه‌ بیشتر به بیمارستان‌ها تحمیل می‌شود نه به بیمار.

این بخش بیمارستانی، قرار است همه تجویزهای دارویی در بیمارستان‌ها را کنترل کند و در صورت بروز هرگونه خطای دارویی و یا تجویز غیرمنطقی دارو در بیمارستان، این بخش باید پاسخگوی این خطاها باشد.

دیناروند معتقد است که با راه‌اندازی بخش مراقبت‌های دارویی، مصرف بی‌رویه دارو در بیمارستان‌ها نیز کاهش خواهد یافت و در نتیجه در هزینه‌های بیمارستان هم صرفه‌جویی خواهد شد. اگر فقط همین نتیجه مدنظر این مقام مسئول محقق شود، در آن صورت این اقدام را می‌توان یکی از اتفاق‌های مهم بیمارستان‌ها در سال 93 به حساب آورد.

وظایف گسترده این بخش بیمارستانی

هم‌اکنون بخش مراقبت‌های دارویی - البته به صورت نصفه و نیمه - در چند بیمارستان دولتی وجود دارد. مثلا به گفته دیناروند، هم‌اکنون در برخی بیمارستان‌های بزرگ تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و تهران، بخش مراقبت دارویی راه‌اندازی شده و هیات علمی‌داروسازی بالینی در این بخش مستقر شده‌اند.

اما خدمات محدودی که این بخش‌ها ارائه می‌دهند، بیشتر در حد جلوگیری از تداخلات دارویی در بیمارستان است و نمی‌توان این بخش را چندان در جلوگیری از تجویزهای بی‌رویه دارو در بیمارستان‌ها موثر دانست.

احمد تارا، مدیرکل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت در گفت و گو با جام‌جم توضیح می‌دهد که خدمات بخش مراقبت‌های دارویی که قرار است در بیمارستان‌ها تاسیس شود، تعریف آن بسیار فراتر از وظایفی مثل جلوگیری از تداخل‌های دارویی در بیمارستان‌هاست.

به گفته تارا، این بخش‌های بیمارستانی وظیفه دارند که از مرحله فراهم‌آوری دارو تا برنامه‌ریزی مصرف دارو را تحت کنترل داشته باشند. درواقع، هر اتفاقی در بخش تولید، توزیع و تجویز دارو در بیمارستان‌ها می‌افتد، زیرمجموعه فعالیت این بخش محسوب می‌شود.

تارا خاطرنشان می‌کند که در چند هفته آینده، جلسه ای را با مسئولان سازمان غذا و دارو خواهند داشت تا نحوه اجرای این طرح را بررسی کنند.

این مقام مسئول تاکید دارد که هم‌اکنون داروسازان در کشور ما نقشی در تجویز دارو ندارند، ولی با راه‌اندازی این بخش بیمارستانی، داروسازان برای اولین بار در نظام تجویز دارو در بیمارستان، نقش مهمی‌ایفا خواهند کرد.

شروع طرح در بیمارستان‌های دولتی

در راستای تاسیس بخش مراقبت‌های دارویی در بیمارستان‌ها، وزارت بهداشت از همه بیمارستان‌ها خواسته است که زیرساخت فیزیکی برای چنین بخشی در نظر بگیرند و خود را برای تاسیس این بخش، آماده کنند.

محمد‌هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت نیز در گفت‌و‌گو با جام جم توضیح می‌دهد: زیرساخت‌های تاسیس این بخش بیمارستانی، در حال انجام است و در نظر داریم که این بخش را در همه بیمارستان‌های کشور راه‌اندازی کنیم، به همین منظور در گام اول، این طرح ابتدا در بیمارستان‌های دولتی و سپس در همه بیمارستان‌های کشور اجرا می‌شود.

البته مشکل عمده‌ای که بر سر راه تاسیس این بخش‌های بیمارستانی وجود دارد این است که هم‌اکنون بسیاری از بیمارستان‌های دولتی با کمبود بودجه عمده‌ای روبه‌رو هستند که در صورت محقق نشدن اعتبارات این طرح، اجرای آن در بیمارستان‌های سراسر کشور، یا به سرانجام مطلوب نمی‌رسد و یا این‌که این بخش‌ها با تاخیر چندین ساله در بیمارستان‌های کشور، تاسیس خواهد شد.

غذای ویژه بیماران، رایگان می‌شود

می‌گویند غذا برای یک بیمار، حکم زهر یا دارو را دارد. یعنی غذای بیمار می‌تواند هم حال او را بهبود بخشد و یا این‌که اوضاع جسمی‌اش را بدتر از قبل کند.اما برای برخی بیماران - مثل بیماران مبتلا به سرطان - اهمیت غذا صد چندان می‌شود؛ تا جایی که می‌شود گفت تجویز غذای یک بیمار مبتلا به سرطان، همان حکم تجویز دارو را دارد.

خبر خوش برای این گروه از بیماران این است که به گفته رئیس سازمان غذا و دارو، در مورد غذاهایی که برای بیماران موردنیاز است و جزو غذاهای معمولی نبوده و ویژه بیماران است؛ یعنی غذاهایی که نیاز به فرمولاسیون دارد و گاهی باید از طریق تیوپ «ب» به بیمار داده شود، از این پس این غذاها با تجویز بخش مراقبت‌های دارویی به صورت رایگان در بین این گروه از بیماران، تجویز خواهد شد.

امین جلالوند - گروه جامعه

از رنج سرطان تا بدقولی‌های دارویی

جام جم سرا: وعده و وعید دادن به این بیمار، کار سختی است؛ سخت از آن جهت که اگر قولی دادیم و سر موعد به قولمان عمل نکردیم، اضطراب و رنج این بیمار را مضاعف کرده‌ایم.

اگر مسئول یا شهروندی به یک بیمار مبتلا به سرطان قولی می‌دهد ـ حتی اگر نیتش هم خیر باشد ـ اما به قولش عمل نمی‌کند، این کار از بی‌خیال بودن و کمک نکردن خیلی بدتر است.

مثال همین وعده‌های بی‌عمل در آخرین روزهای شهریور امسال رخ داد؛ حدود دو ماه قبل، رئیس سازمان غذا و دارو وعده داده بود که از مهر امسال، هزینه داروهای شیمی‌درمانی بیماران مبتلا به سرطان در بیمارستان‌های دولتی نصف می‌شود و همه داروهای مورد نیاز آنها نیز در بیمارستان تامین می‌شود.

آن روزها لابد خیلی از خانواده‌های بیماران مبتلا به سرطان با شنیدن این خبر شاد شده بودند و حتی براساس حرف‌های این مقام ارشد دولتی، برنامه‌ریزی کرده بودند، اما وقتی ماه مهر گذشت و هیچ حرکت مثبتی برای کاهش هزینه داروهای شیمی‌درمانی اتفاق نیفتاد، امیدها به یاس بدل شد.

حالا روز گذشته دوباره سازمان غذا و دارو به فارس اعلام کرده که از هفته آینده، هزینه داروهای شیمی‌درمانی نصف می‌شود.

البته امیدواریم این بار واقعا از هفته آینده قیمت این داروهای گرانقیمت برای بیماران مبتلا به سرطان نصف شود، ولی سوال اینجاست که اگر به هر دلیلی، اعم از کمبود بودجه یا مشکلات اداری دیگر، امکان اجرا شدن این دستورالعمل حمایتی از ماه مهر نبود، چرا این وعده زودهنگام به بیمارانی داده شد که حتی یک روز درمان سریع‌تر هم برایشان مهم است و می‌تواند کیفیت زندگی‌شان را عوض کند.

بر کسی پوشیده نیست که انصافا در طرح تحول سلامت، هزینه درمان بیماری در مراکز دولتی کاهش پیدا کرده است، اما ای کاش اینگونه بدقولی‌ها هم پیش نیاید تا ماهیت کلی این اقدام‌های مفید، تحت تاثیر وعده‌های بی محل قرار نگیرد.

امین جلالوند‌ - ‌گروه جامعه

راهکار دارویی برای درمان ریزش مو در مردان

جام جم سرا: دکتر جاوید حسینی با اشاره به اینکه قرص «فیناستراید» به ‌مقدار یک میلی‌گرم در روز دارویی است که فقط در ریزش موی مردان قابل ‌استفاده ‌است، افزود: مکانیسم اثر فیناستراید مهار فعالیت آنزیم ۵ آلفارداکتاز در ریشه‌ مو است و مصرف آن اثر قابل ‌ملاحظه‌ای بر تستوسترون بدن ندارد.

وی گفت: متعاقب مصرف «فیناستراید» میزان دی‌هیدروتستوسترون تا حدود ۲/۳ کاهش می‌یابد در حالی که تستوسترون تغییری نمی‌کند.

این متخصص پوست و مو تاثیرپذیری قرص فیناستراید در بهبود ریزش مو در فرق ‌سر را بیشتر از جلوی ‌سر و خط رویش ‌مو دانست و گفت: مصرف فیناستراید ممکن‌ است منجر به رشد موهای ضخیم و بلند شود.

حسینی یادآور شد: اثر درمانی قرص فیناستراید حدود سه تا شش ماه پس ‌از شروع دارو مشخص‌ می‌شود و یک ‌سال بعد به ‌حداکثر خود می‌رسد. این قرص بی‌خطر بوده و عوارض جانبی آن خفیف، اندک و قابل‌ برگشت است.

وی افزود: این عوارض به طور عمده مربوط به کاهش خفیف در اعمال جنسی مردانه است که البته اهمیتی ندارد، زیرا با ادامه‌ درمان به ‌تدریج این مشکل رفع می‌شود و در صورت قطع درمان نیز طی مدت‌ کوتاهی از بین می‌رود.

حسینی با تاکید بر اینکه در ارتباط با قرص «فیناستراید» هیچ گونه تداخل دارویی یا آثار سوء بر ‌کبد، کلیه، مغز استخوان، چربی‌ خون و تعداد اسپرم‌ها مشاهده نشده ‌است، گفت: استفاده از این قرص در زنان ممنوع است. همچنین زنان باردار نباید تماس پوستی با قرص «فیناستراید» داشته باشند.

این متخصص پوست و مو خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه مصرف فیناستراید موجب اختلال در اندازه‌گیری یک ماده مربوط به ‌تشخیص سرطان پروستات در آزمایش خون می‌شود، بنابراین فرد در صورت مراجعه به پزشک باید استعمال این قرص را به وی اطلاع دهد. در صورتی ‌که شخص در ‌حال مصرف قرص فیناستراید، قصد بچه‌دار شدن دارد بهتر است به ‌طور موقت مصرف آن را قطع کند و پس ‌از باردارشدن همسرش مصرف آن را از سر گیرد.

وی گفت: اثرات مثبت درمانی فیناستراید و ماینوکسیدیل با قطع مصرف آن‌ها در‌ طی چند ماه از دست می‌رود و ریزش موهای فرد به وضعیت اولیه یعنی حالت قبل از مصرف دارو باز می‌گردد. با قطع مصرف این دارو‌ها ریزش مو‌ها تشدید نمی‌شود بلکه موهایی که تحت اثر این دارو‌ها حفظ شده یا ضخیم‌تر شده‌اند به دلیل قطع دارو به تدریج به وضعیت اولیه‌ خود بازمی‌گردند و تحت تاثیر فرآیند طاسی مردانه دوباره دچار ضعف‌ و در ‌‌نهایت ریزش می‌شوند.

حسینی گفت: متخصصان پوست به ‌رغم موقتی بودن اثرات مثبت این دارو و مشکلات مصرف آن اغلب توصیه می‌کنند که این دارو‌ها در کنار کاشت ‌موی طبیعی برای چند سال و گاهی همه‌ ‌عمر استفاده شوند. علت این است که به طور معمول بهترین نتیجه‌ کاشت ‌مو برای طاسی مناطق جلو و بالای سر به ‌وجود ‌می‌آید. همچنین بالا‌ترین نتیجه‌ مصرف این دارو‌ها برای طاسی منطقه‌ پشت سر حاصل می‌شود. بنابراین منطقی است که مصرف همزمان این دارو‌ها با کاشت مو نتایج مفید پیوند مو را تشدید می‌کند و رضایتمندی بیمار و پزشک را افزایش می‌دهد.

وی در خاتمه افزود: شامپو کتوکونازول‌ دارای اثرات ضدقارچ است ولی یک اثر آنتی‌آندروژن (ضد ‌هورمون مردانه) ضعیف نیز دارد و بنابراین مصرف آن به ‌صورت ۱ تا ۲ نوبت در ‌هفته در ریزش موی مردانه توصیه می‌شود. (ایسنا)

برنامه وزارت بهداشت برای تأمین اقلام دارویی کمیاب

جام جم سرا: دکتر جلال غفارزاده با بیان این نکته که مراجعه به مراکز غیر رسمی و غیر مجاز برای تأمین نیازهای دارویی فاقد وجاهت است، گفت: در زمان حاضر با توجه به سیاست‌های دولت در ارتقاء وضعیت کیفی و کمی سطح خدمات در نظام سلامت کشور یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های وزارت بهداشت سیاست‌گذاری، نظارت و اقدام به منظور تأمین اقلام دارویی مورد نیاز کشور با توجه به فهرست داروهای رسمی ایران است که تا میزان قابل قبولی با مساعدت همکاران در سطح سازمان و وزارت و فعالین بخش دارو (تولید، واردات و توزیع) این امر محقق گردیده است.

وی در خصوص نیاز به تأمین برخی اقلام که از منظر قانونی و علمی تهیه و مصرف آن‌ها با مشکل روبروست، اظهار داشت: بدیهی است وظیفه نخبگان و فعالان نظام سلامت اطلاع‌رسانی به جامعه به منظور عدم مصرف این اقلام و مصرف اقلام دارویی مورد نیاز واقعی از طریق شبکه عرضه رسمی و قانونی (داروخانه‌های واجد پروانه معتبر قانونی فعالیت در سطح کشور) با تجویز پزشک معالج است که البته موضوع اطلاع‌رسانی جامع در این خصوص بسیار حائز اهمیت است.

مدیر کل بازرسی، ارزیابی عملکرد، پاسخگویی به شکایات و امور استان‌های سازمان غذا و دارو در ادامه همچنین افزود: به منظور جلوگیری از رخداد کمبودهای مقطعی (و یا دامنه‌دار) برخی اقلام دارویی موجود در شبکه رسمی و قانونی با رصد و پایش مستمر شبکه توسط سازمان و دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور به عنوان بازوی اجرایی وزارت بهداشت، در تأمین و صیانت از سلامت و بهداشت آحاد مردم و با همکاری و هماهنگی فعالین عرصه دارو در بخش‌های مختلف شامل تولید، واردات، توزیع و عرضه و پشتیبانی بسیار حائز اهمیت است که با تدابیر مقام عالی وزارت و ریاست سازمان غذا و دارو، در زمان حاضر این امر صورت پذیرفته است.

غفارزاده افزود: وزارت بهداشت به هیچ عنوان خود را در وضعیت فعلی و ساکن قرار نداده و به صورت مستمر با توسعه کمی و کیفی فرآیندها و اقدامات تأمین اقلام دارویی اصیل، ایمن، باکیفیت، سالم و البته قانونی را صدر برنامه‌های سیاست‌گذاری، نظارت و اقدام و اجرا قرار خواهد داد. (مهر)

توصیه‌های دارویی و درمانی کودکان سرماخورده

باید‌ها

*اطلاعات و عوارض دارو را که روی برچسب‌ها نوشته شده است، مطالعه کنید.
*دارویی را به کودک بدهید که تنها علایم بیماری کودک را درمان می‌کند. به عنوان مثال اگر کودک آب ریزش بینی دارد، دارویی را که سردرد و تب را نیز درمان می‌کند، خریداری نکنید.
*از قاشق یا لیوان مخصوص خود دارو، برای اندازه گیری استفاده کنید.
*با دقت برچسب را بخوانید تا متوجه شوید از مصرف کدام موادغذایی یا فعالیت در زمان مصرف دارو، باید پرهیز شود.
*مطمئن شوید که معلم مدرسه، پرستار کودک و اعضای خانواده و... از میزان دقیق و زمان مصرف دارو اطلاع دارند.
*دارو را در بسته اصلی قرار دهید تا بتوان به راحتی از نوشته‌های برچسب و تاریخ انقضای آن، اطلاع پیدا کرد.
*دارو‌ها را دور از دسترس کودکان قرار دهید.
*دارو‌ها را در جای خنک و خشک نگه داری کنید تا قبل از تاریخ انقضا اثرگذاری آن کمتر نشود.

نباید‌ها

*داروهای OTC سرفه و سرماخوردگی را بدون تجویز پزشک به کودک زیر ۴ سال ندهید.
*داروهای تجویز شده به فرد بزرگسال را به کودک ندهید زیرا داروهای بزرگسالان می‌تواند به کودکان آسیب برساند. نوجوانان در صورت داشتن جثه مناسب می‌توانند از داروهای بزرگسالان استفاده کنند البته این امر نیز باید با مشورت پزشک انجام شود.
*آسپرین یا داروی حاوی آسپرین، به فرد زیر ۱۸ سال داده نشود. آسپرین می‌تواند یک بیماری جدی به نام «سندروم ری» در کودکان به وجود بیاورد.
*داروهای نسخه‌ای را با داروهای «OTC» با هم و بدون مشورت پزشک مصرف نکنید.
*همزمان بیش از یک نوع داروی سرفه و سرماخوردگی OTC مصرف نشود، مگر اینکه از نظر پزشک منعی نداشته باشد. زیرا امکان دارد که هر دو، ماده فعال از جمله استامینوفن و آنتی هیستامین داشته باشد.
*از داروهای OTC تاریخ مصرف گذشته استفاده نکنید.
*دارو‌ها را در حمام یا کابینت‌های حمام که گرم و مرطوب است نگه ندارید.
*برای بردن کودک به نزد پزشک تعلل نکنید. علایم سرماخوردگی باید سریع از بین برود و داروهای «OTC» تنها برای استفاده کوتاه مدت است.
*برای خواباندن کودک از داروهای سرفه و سرماخوردگی «OTC» استفاده نکنید. به جای آن با پزشک صحبت کنید تا راه‌های دیگر را به شما توصیه کند. (خراسان)

جایی برای دریافت اطلاعات دارویی صحیح

جواد تاج‎کی اظهار کرد: شاید برخی از اطلاعاتی که در شبکه‎های مجازی درج می‌شود تا حدی صحیح باشد،اما مورد تایید نیست، چرا که معمولا افرادی که این اطلاعات را پخش می‌کنند بیشتر به دنبال کسب سودهای کلان هستند و کمتر به مسائل مربوط به سلامت افراد توجه می‎کنند.

وی افزود: این افراد قصد دارند برخی از داروها نظیر دگزامتازون را طوری دیگر جلوه دهند و عوارض آن را پررنگ‌‏تر نشان می‎دهند. دگزامتازون دارویی است که بیشتر برای بیماری‎های التهابی مورد استفاده قرار می‎گیرد که یکی از عوارض آن پوکی استخوان است.

تاج‎کی با اشاره به این مطلب، تصریح کرد: هر دارویی زمانی که بیش از حد مورد استفاده قرار گیرد عوارض بیش از حد آن مشکل‌ساز خواهد بود، زیرا برخی این تصور را دارند که این دارو باعث گرد شدن صورت می‌شود، در حالی که دگزامتازون سبب می‌شود آب از بدن دفع نشود و این حالت ایجاد شود که اثرات مصرف نابجای دارو است.

این مسوول یادآور شد: پزشکان نیز باید توجه ویژه‎ای به این موضوع داشته باشند و وضعیت بیمار را به درستی کنترل کنند تا بیهوده داروها را تجویز کنند، چرا که وقتی دارو به درستی مصرف نمی‌شود ضرر اصلی را بیمار متحمل خواهد شد. (ایسنا)

هشدار: گیاهان دارویی را خودسرانه مصرف نکنید

دکتر یعقوب امن‌زاده ضمن ابراز نگرانی از عدم آگاهی برخی عطاری‌ها درباره شناخت از خواص گیاهان، گفت: متاسفانه این قبیل عطار‌ها مشکل بیمار را تشخیص می‌دهند و دارو نیز تجویز می‌کنند در حالی که برای تجویز هر نوع داروی گیاهی، لازم است ویژگی‌های خاص هر بیمار، شرایط جسمی و بیماری‌های دیگر فرد کاملا در نظر گرفته شود تا عوارض دارو به کمترین حد برسد.

این پژوهشگر گیاهان دارویی، با اشاره به اینکه هم‌اکنون تعداد زیادی از بیماران به طور خودسرانه، گیاهان دارویی مصرف می‌کنند، گفت: گیاهان دارویی موجود در عطاری‌ها کیفیت لازم را ندارند و بیشتر فروشندگان عطاری‌ها گیاهان را نمی‌شناسند و به طور تجربی به این کار اشتغال دارند؛ به طوری که بیمار را دچار مشکلات عدیده‌ای می‌کنند.

وی با تاکید بر این مطلب که وزارت بهداشت باید نظارت بیشتری در حوزه طب سنتی داشته باشد، افزود: وزارت بهداشت باید گیاهان دارویی را به شکل دارو عرضه کند اما به دلیل اینکه در عطاری‌ها گیاهان تحت عنوان دارو نیستند، وزرات بهداشت دخالتی در این موضوع ندارد.

امن‌زاده گفت: در رسانه‌ها دادن اطلاعات خاص در مورد یک گیاه کار درستی نیست و تبلیغات در این زمینه باید به گونه‌ای صورت گیرد که افراد تنها بتوانند از خواص مفید گیاه استفاده کنند. از سوی دیگر، عامه مردم هم تصور می‌کنند گیاهان دارویی مواد طبیعی و کاملا بی‌خطری هستند و برای مصرف آن‌ها نیازی به مشورت با پزشک نیست.
وی اظهار کرد: گرفتن شرح حال از بیمارانی که داروهای رایج شیمیایی مصرف می‌کنند، نزد پزشکان متداول است اما متاسفانه اخذ شرح حال بالینی در زمینه مصرف گیاهان دارویی چندان مرسوم نیست. بنابراین در برخی مواقع مکانیسم اثر دارو و گیاه مشابه یکدیگر بوده و در نتیجه اثر مصرف همزمان آن‌ها می‌تواند دچار اشکال شود. (ایسنا)

778

علائم هشدار در حساسیت‌های دارویی

حساسیت دارویی در اثر واکنش‌های دارویی ایجاد شده و به مقدار دارویی که بیمار مصرف کرده است بستگی دارد که ٨٠‌ درصد مسمومیت‌های دارویی بر اثر مصرف دارو اتفاق می‌افتد. بقیه مسمومیت‌های دارویی ناشی از اثرات جانبی، اثرات ثانویه مانند اسهال مربوط به آنتی‌بیوتیک‌ها و تداخلات دارویی، واکنش‌های ایمنی یا بدون مکانیسم شناخته شده است.

مهم‌ترین راه‌های ایجاد حساسیت‌های دارویی

به‌گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تزریق عضلانی، وریدی و استفاده موضعی دارو، مهم‌ترین راه‌های ایجاد حساسیت است.
مصرف خوراکی دارو کمتر ایجاد حساسیت دارویی می‌کند؛ شایع‌ترین شاخص پوستی واکنش‌های دارویی دانه‌های قرمزرنگ موسوم به «راش» است. راش‌ها یک تا ٣ هفته بعد از مصرف دارو ایجاد می‌شود؛ واکنش‌های حساسیت پوستی شدید به علت این‌که با مرگ و زندگی ارتباط دارد باید سریع تشخیص داده شود.
هنگامی که برای نخستین‌بار دارو مصرف می‌شود، واکنش‌ها غالبا بروز نمی‌کند و بیمار تحمل نشان می‌دهد.

آنتی‌بیوتیک‌ها از مقصران اصلی در واکنش‌های حساسیتی

واکنش‌های حساسیت‌زا نسبت به داروها شایع است و آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مقصران اصلی برانگیختن واکنش‌های حساسیتی به شمار می‌روند.
اگر فردی به یک آنتی‌بیوتیک حساسیت داشته باشد، احتمال زیادی وجود دارد که نسبت به ماده شیمیایی مشابه یا آنتی‌بیوتیک دیگری از همان خانواده نیز حساس باشد.
شناخت حساسیت‌های فردی بسیار مهم است چراکه فرد باید بتواند در مواقع لزوم آنتی‌بیوتیک دریافت کند. موضوع دیگر که اغلب اشتباه گرفته می‌شود، افتراق بین عوارض جانبی از حساسیت واقعی است.دل بهم خوردگی به دنبال مصرف دارو یک واکنش حساسیتی نیست اما جوش‌زدن یک واکنش حساسیتی است.

نکاتی که هنگام مصرف دارو باید رعایت کرد

١. هنگام مصرف دارو و بروز حساسیت در مراجعه به پزشک تاریخچه مصرف دارو را به‌طور دقیق بیان کنید، گاهی بسیاری از داروهای گیاهی یا مسکن‌ها عامل حساسیت‌زا هستند.
٢. برای واکنش‌های حساسیت داروی هیچ تست پوستی باارزشی وجود ندارد.
٣. تست‌های خونی فقط برای برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها وجود دارد.
٤. بیشتر متخصصان اولین قدم برای مبارزه با حساسیت را دوری از ماده حساسیت‌زا عنوان می‌کنند. اگر بتوان عامل حساسیت‌زا را پیداکرده و به همین ترتیب از آن دوری کرد دیگر نیازی به دارو نخواهیم داشت.
٥. مصرف داروهای ضدحساسیت مشکلی را حل نخواهد کرد، فقط درمان تسکینی است.
٦. در برخی مواقع پزشک دارویی که قبلا موجب بروز عوارض جانبی برای فرد شده را برای او تجویز می‌کند، اما به ندرت دارویی را تجویز می‌کند که فرد در گذشته نسبت به آن حساسیت نشان داده است. بنابراین هنگام ویزیت پزشکان به آنها سابقه حساسیت دارویی خود را اطلاع دهید.
٧. آلرژی‌های غذایی برای آنهایی که دچار واکنش‌های شدید حساسیتی می‌شوند، مهم است.
٨. گرده گیاهان و سایر اجزای گیاهی حساسیت‌زا از علل شایع حساسیت‌های فصلی هستند، این احتمال وجود دارد که عامل حساسیت‌زا در خانه وجود داشته باشد و در خانه ماندن موجب تشدید حساسیت فرد شود بنابراین باید تلاش شود تا خانه از تهویه مناسب برخوردار باشد.
٩. درصورتی که فرد سابقه حساسیت دارویی دارد با شروع علایم باید به پزشک مراجعه کند.
١٠. برای بهبود علایم طبق دستور پزشک می‌توان از داروهای آنتی‌هیستامین استفاده کرد.
١١. از ترکیبات گیاهی ناشناخته (موضعی یا خوراکی) به هیچ عنوان نباید استفاده شود.
١٢. از خاراندن ضایعات باید خودداری شود، خارش ضایعات باعث زخمی و عفونی شدن پوست می‌شود.

علایم هشدار حساسیت‌های دارویی

در صورت بروز علایم هشدار حساسیت‌های دارویی باید سریعا به پزشک مراجعه شود.
عدم بهبودی پس از ٢٤ ساعت، تشدید ضایعه و گسترش یا دردناکی شدید آن، خارش بسیار شدید باوجود مصرف دارو، بروزتاول یا زخمی شدن ضایعات، تشدید قرمزی و گرمی ضایعه، بروز کهیر یا ضایعات پوستی در سراسر بدن، احساس خارش در سراسر بدن، تنگی نفس و سختی تنفس یا تنفس صدادار ازجمله علایم هشدار حساسیت‌های دارویی هستند که با بروز آنها باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
سرفه یا گرفتگی گلو، اختلال و سختی بلع، بیرون ریختن بزاق از دهان، تورم زبان، حلق، گلو و لب‌ها، تورم اطراف چشم، صورت یا دست و پاها، هرگونه خونریزی، تب و لرز، سردرد و سرگیجه، رنگ پریدگی و تعریق شدید، درد یا سنگینی قفسه سینه یا تپش قلب، اسهال، تهوع و استفراغ یا درد شکم، درد، سفتی یا تورم مفاصل و ضعف و بی‌حالی یا خواب آلودگی شدید از دیگر علایم هشدار حساسیت‌های دارویی به شمار می‌رود. (شهروند)

دارویی که بافت پیر مغز را جوان می‌کند

مولکول کوچک مسدودکننده یا Alk۵ kinase که در حال حاضر به عنوان یک عامل ضد سرطان در کارآزمایی‌های بالینی مورد آزمایش است، با موفقیت عملکرد سلولهای بنیادی در بافت مغز و عضلات یک موش پیر را جوان کرد.
دانشمندان امیدوارند که این دارو بتواند به درمانی برای پیری منجر شده و بافت‌های پیر سراسر بدن را مجددا جوان سازد.
این دارو در فعالیت فاکتور رشد TGF-beta۱ که باعث کاهش توانایی انواع مختلف سلولهای بنیادی بدن برای جوانسازی پوست می‌شود، مداخله می‌کند و به گفته دانشمندان، نخستین بار است که آن‌ها موفق به کشف راهی برای جوان رفتار کردن مسیر کلیدی فاکتور رشد TGF-beta۱ و در نتیجه جوانسازی سیستم‌های مختلف بدن شده‌اند.
پیری به ناتوانی سلولهای بنیادی برای تولید جایگزین‌های سلول‌های آسیب‌دیده و ترمیم بافتهای بدن گفته می‌شود.
محققان نشان دادند که این کاهش فعالیت سلول‌های بنیادی تا حد زیادی در نتیجه مواد شیمیایی بازدارنده در محیط اطراف این سلول‌ها بوده که برخی از آن‌ها در نتیجه التهاب مزمن سطح پایین توسط سیستم ایمنی در آنجا‌‌ رها شده‌اند.
محققان در سال ۲۰۰۵ به موشهای پیر، خون موشهای جوان را تزریق کرده و سلول‌های بنیادی در عضلات، کبد و مغز/هیپوکامپ را تقویت کردند که نشان داد مواد شیمیایی موجود در خون جوان در واقع می‌تواند محیط شیمیایی سلول‌های بنیادی پیر را مجددا جوان سازد.

سال گذشته پزشکان یک کارآزمایی کوچک را برای تعیین اینکه آیا پلاسمای خون افراد جوان می‌تواند به معکوس کردن آسیب مغزی در بیماران پیر مبتلا به آلزایمر کمک کند یا خیر، آغاز کردند. اگرچه چنین درمان‌هایی حتی اگر خطرناک نباشند، غیرعملی هستند، از این رو محققان در تلاش برای پیگیری مواد شیمیایی خاصی هستند که می‌توان آن‌ها را بطور ایمن و کاربردی برای حفظ محیط جوان سلولهای بنیادی در بسیاری از اعضای بدن استفاده کرد. یک هدف شیمیایی کلیدی برای جوانسازی چند عضو، فاکتور رشد TGF-beta۱ است که با افزایش سن در همه بافتهای بدن افزایش یافته و باعث کاهش فعالیت سلول‌های بنیادی می‌شود.
محققان پس از پنج سال به بررسی این فاکتور رشد در هیپوکامپ مغز پرداختند که مسؤول یادگیری، شناخت و حافظه است. از جمله علائم شناخته شده پیری، کاهش این توانایی‌ها محسوب می‌شود. محققان در تحقیق جدید خود نشان دادند که هیپوکامپ موشهای پیر از سطوح فزآینده TGF-beta۱ و مشابه سطوح آن در جریان خون و سایر بافت‌های پیر بدن برخوردار بود.
آنها با یک وکتور ویروسی که برای درمان ژنی طراحی شده، مسدودکننده‌های ژنتیکی را به مغز موشهای پیر برای سرکوب کردن فعالیت TGF-beta۱ تزریق کرده و دریافتند که سلول‌های بنیادی هیپوکامپ جوان‌تر عمل کرده و سلول‌های عصبی جدید تولید کردند. پژوهندگان سپس یک ماده شیمیایی که گیرنده TGF-beta۱ را مسدود می‌کرد، به درون خون موش‌ها تزریق کرده و تاثیر این گیرنده را کاهش دادند.
به گفته محققان، این تنها یک گام اول به سمت درمان محسوب شده زیرا سرنخهای بیوشیمیایی دیگر نیز به تنظیم فعالیت سلول‌های بنیادی بالغ می‌پردازند. نتایج این تحقیق در مجله Oncotarget منتشر شده است. (ایسنا)